; l ik heb opgenoemd, die uiet het geuie vu do magische kracht van Lawrence heeft erkend. Men stelle zich voor: ceu jong tweede luitenant vnn het Egyptische expoditieleger gaat naar de Arabische kust, waar plaatselijke opstanden van de West-Arabieren tegen hun Turkscho overheerschers zy*n uitgebroken. Daar bewerkstelligt hij dat do opstandelingen n front vormen, en dat enkel met de hulp van een paar Britschc offi cieren, die allen ouder waren dan hij en al!e.i be roepsmilitairen, maar die zich gaarne onder zijn eiding stelden. . , t Door z^jn stoutmoedigheid, zijn strategie en zyn nieuwe tactiek smeedde hij de woelige Arabische stammen samen tot zulk een waardevolle strijdmacht, dat hg twee Turksche divisies tot onwerk zaamheid doemde en zoodoende een flankdekking voor den eindaauval van Lord AÜenby door Palestina en Syriëkon verschaffen, waarvan deze groote generaal de waarde herhaaldelijk heeft erkend. De zeven zuilen der wijsheid" A IJS ik het buitengewoon belangrijke boek van Lawrence beschouw, dat tot titel heeft The Seveu Pillars of Wisdom" en dat- enkel als priv uitgave in 120 exemplaren werd gedrukt, is het ?» interessant om de juiste gevoelens van den schrijver omtrent dit- boek eens na te gaan. Hij zond het mij toe om het feitenmateriaal te ooiutroleeren. Ik voorzag het van eenige opmer kingen en speciaal wees ik hem erop dat ik vond dat hij onvoldoende den nadruk op de climax van' het boek had gelegd, n.l. de verovering van en het. binnentrekken in Damascus: Ik zei, dat ik dacht dat dit het doel van de geheele Arabische beweging was geweest, het oogmerk waar men van het begin af van was uitgegaan. Ik voegde er ook aan toe, dat de menschen die het boek zouden lezen het op die manier zouden opvatten en er des te meer van zonden genieten. ' T)e antwoorden van Lnwrenco op mijn critiek waren ondubbelzinnig. Hij zei: ..Ik wil niot dat .du. lezer» van het boek zullen ..genieten". Als ik togen discipline en dienst baarheid in het geweer kom, veroordeel ik vooral inijV.olf. 31ijn hoele leven heb ik godiond. on ik vind het afschuwelijk.... Hot ideaal dor wetenschap hob ik gediend, het 'idoiuil-van to bouwen tuin do oenheid van oen groot volk, on nu dien ik weer als gewoon soldaat, .lo hobt golijk als je zegt dat het zjch-ovorgevon in zulk oon dionst don monsch gelukkig kan maken.... maar «lat schijnt mij oen iniuioreol gevoel too. {tl*of jo oen togrooto wlswolop hot loven ttvkt. Wij-hebben nii-t hot wilt jiohikkig to zijn: on ikgoloof, dat- ik in mijn lovoji die -/mulo behendig hob ontwokoti! l M Timkcorps is oon prachtig' boetedoening- voor oon »\ to vroupdovnllt* jeugd !"? « Toon ik lator mot H. «. Wolls, die hot book ook had besprokon, do ? Sovon Pillars'' besprak, vroeg ik hom naar zijn oordeel. Hij zoi: ..Hut is een prachtboek. Volgens mij is hot het mooiste stuk proza, dat de laatste 150 jaar in de Engolseho taal ? is..geschreven." En ik goloof niet, dat iomaad van Wells kan zoggen, dat hij een manisdioonnoodige , complimentjes pleegt uit to doelen. Lawrence's boek ..K o volt in the Dcsort" is och be knopte uitgave van The.Sovon Pillars". Hét geeft do handeling van liet v,erhaal op yoortreffolijke wijze weer, doch mist iots van do schoonheid n fierheid van het grootere werk. In de laatste periode van zijn dionst verband bij «lo luchtmacht wijdde Lawrence zich geheel aan «lo techniek, speciaal aatl do motorboUwkundo.Een vooraanstaand ingenieur...vertelde mij eens, dat Lttwréncc het'nieuwste op het gebied van scheeps motoren geschreven had, en. dat er nu werkelijk niets meer over gezegd kon worden zoolang er zich geen nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden voor deden. Het is zeldzaam en inderdaad bijna onge.looflijk, dat een groot classicus* iti staat is zoo ver in de techniek door te dringun. Volgens mij was Lawrence de grootste figuur, . dio Engeland; in den oorlog heeft voortgebracht. W. F. «Tiiiuxo HABANOLA DE SIQAAR VAN STANDING ? . ' ' ? i " ' '? ( ? ' ' FtbrikaatiVANDERPUTT&OEVLAM-EINpHOVEN l ! De dichter van het Marxisme BERT BRECHT's DREIGROSCHENROMAN Nico Rost tt B B UT BBEOHT's Dreigroschenroman", die bij Allert do Lange te Amsterdam ver. scheen, is een werk, waarmee de schrijver hefc denken »y nor lezers wil beïnvloeden, om hen tofc strijders voor een verandering der maatschap pelijke toestanden dio hij wpnschelijk acht te maken. Bert Brecht . dien -men den dichter van het Marxisme zou kunnen noemen werd in 1808 in Augsburg als zoon van een klein fabrikant geboren. Hu vereenigt in zijn werk een taaie gestrengheid en onbuigzaamheid, die soms dogmatisch-fanatisch dreigt te worden, met een veel zijdige productiviteit en een bijna geniale woord keuze. Tijdens den oorlog deed, hij als ziekcndrager dienst bij het Roode Kruis. Zijn ballades en andere gedichten uit die periode (o.a. die Legende voni toten Soldaten") leveren ons het bewijs, dat hij reeds in dien ty«1 tegen den oorlog was. Een jaar na de publicatie van zijn eerste gedichten werd hij in de literaire kringen van München ontdekt" en spoedig daarna werden twee zijner drama's Baal" en Trommeln in der Nacht" te Berlijn opgevoerd. Berfc Brecht is in den loop der jaren meer dan n andere West-Europeesche schrijver van zijn generatie de dichterlijke verkondiger van het materialisme geworden. Zijn ontwikkelingsgang verschilde dan ook aanmerkelijk van die zijner tijdgenooten. Deze dichters schreven immers grootendeels lyrische verzen vpl weemoedig ver langen. Men behoeft slechts in Kurt Pinthus' bekende bloemlezing Menschhvitsd&tninerung" uit den tijd van het expressionisme te lezen, om. dit vast te stellen. Men zou bijna willen zeggen dat al uit Brecht's eerste werk bleek, dat het zijn be stemming was de dichterlijke tolk voor het marxisme te worden. Reeds in zijn gedichten en drama's uit deze periode viel een voorkeur voor het stoffe lijke en concrete - vast te stellen, die ook in zijn latere werken te vinden is. Brecht's styi en woord keuze vormen de voornaamste bestanddeelen van zyn literaire persoonlijkheid. Hij is steeds in do eerste plaats een dichter, die gelooft aan do macht en de kracht van het woord. Zijn genie schuilt dan ook vooral in zijn dichterlijke uitdrukkingswjjze en do problemen in zijn werk dienen van hier uit te worden benaderd. De overgang van zijn natuurlijk, door het gevoel bepaald, materialisme naar een marxistisch mate rialisme was bij een dergelijken aanleg niet moeilijk. Brecht's eigenlijke marxistische productie begint met de ,.Driestuiversope.ra", oen onver woestbaar stuk, dat herinneringen \vokt nan Beaumarchais' Bruiloft van Figaro" en aan do gevolgen, die dit werk destijds mot zich sleepte. Hierria verschenen der Jasagor", die Massnahme", Aufstieg und Fall der Stadt Mahngomiy", Die heilige Johanna. der Schlachthöfo" on andere werken, waarin de schrijver de sociale problemen van het maatschappelijk leven-verbeeldt. Terwijl.hij tot nu toe'alleen gedichten en tooneelwerk schreef, waagde hij thans1 een oerste poging op het gebied van den roman on bewees, met de publicatie van zijn laatste work, dat hij 'ook dozen kunstvorm behoerschf. Brecht schiep een roman, waarvan do belcokenis in den loop der jaren steeds incer zal blijken; een werk dat naast Ignazio Silone's Fqritamara" ' on Andró Malnuix' La.< Condition Huinaiiie" oen Tjceld geeft van do maatschappij, gezien door het oog v,an oen socialist. Het herinnert in zijn bitterheid en onver biddelijke ironie vaak aan den Swift, die do Brie ven van een Lakenhandelaar" schreef. Talrijke scènes en vergelijkingen uit de Dreigröschenroman" moeien klassiek worden genucind. Dit boek is oven onwerkelijk als ullivr»r, Don Quichotto of Dantc's Divina Commocdia', maar het is even realistisch on hut.:werk van ee.i schrijver, die -zich van zijn verantwoordelijkheid bewust isi ' ' ? . f . ? Met de Dreigroschenoper" heeft de Drei- > gröschenroman" weinig overeenkomst meer. Van liet oorspronkelijke stuk zijn eigenlijk alleen do namen van de hoofdfiguren overgebleven.Macheath is thans, geen gewone misdadiger, maar bezitter van een'reeks warenhuizen, eqn ondernemer' van groot formaat; Peachum de baas van het bcdelaarsgildc is nu een oorlogsleverancier, PAG. &;DE GROENE NO. 3035 Tttk«nlnf Ch. Rotlofu 's-G RAVENHAGE IN BEELD Copyright D. Gr«,nt Am,«rd.mmer die met behulp van omgekochte hoofdambtenaren bij de verschillende ministeries, lekke vrachtschepen ..{ aan de regeering versjachert. -j De handeling speelt nu ten tijde van den Boeren- j oorlog. Tegen dezen achtergrond woedt een hevige J concummtie-stryd tusschcn Peachum en Macheath. '] Jenny, die in het stuk een hoofdrol speelde, is in j den roman bijna verdwenen, daar het er den ? schrijver niet om te doen was speciale represeu- t tanteu der maatschappij, doch de maatschappij <| zelf te verbeelden. Zoo ontstond uit het romantische '' tooneelstuk van den zelfkant der samenleving een soort marxistisch leerboek. Het spreekt overigens van zelf, dat in dit leerboek de atmosfeer van het oorspronkelijke stuk werd overgenomen, daar het immers de bedoeling van den schrijver was de menschelijke verhoudingen te schilderen: banken en ministeries, oorlogsleveranciers en woekeraars, de pers en de kerk, de politie en het leger, de justitie en de beurs. Een lek schip zonder tneer kan ons niet interes seeren. Brecht deelt ons dus mede, op welke manier, door wie en met welk doel het gebruikt wordt. Hij deelt ons mede, waarom zijn hoofd personen het leveren, waarom hooggeplaateto ambtenaren uit het koopen en hoe degelijk o kooplieden daarover denken. Hij deelt ons mee, wat er omgaat in de hoofden der marine- j soldaten, die het moeten wegsleepen en van do 2 arbeiders, die het moeten repareeren, Hij deelt J ons mede, waarom het liefdeleveri van een zinne- | lijke meid van dergelijke dingen afhankelijk is. j waarom soldaat Fewkoombey, die slechts n been l heeft, geen moord begaat en juist daarom wordt opgehangen; en waarom Coax, die een praatjes maker is, sterft. Hij deelt ons mede, waar vader landsliefde en vaste prijzen haar oorsprong vindeii waarom do terechtstelling van iemand met eer been interesseert en waarom soldaten, klein-' luyden en bedelaars haar willen bijwonen. H< deelt ons mee, waar het medelijden haar oorspron. vindt en de winst; en boe het mogelijk i», d» blinden geleid worden door'Heden, dio mo«>noi dat ze kunnen zien".' Beii Brecht overtuigt ons stec«ls in zijn btioi omdat hij ons geen feit maar do uitwerking hierv;mededeelt. De auteur schrijft steeds doodeenvoudige «t zuivere zinnen. In doodeenvoudige zinnon k; > men slechts de waarheid schrijven. Brecht «clu-« *, onlangs in een opstel Over de taak van <!?'i schrijver in dezen tijd": Het is moeilijk ?" waarheid te schrijven, tot hot inzicht er- van ?? komen is moeilijk, dogenen t o vinden en te l ? reiken, die or iets mee kunnen bereiken is moeilijl "' Bert Brecht heeft het zich in zijn -laatste w« k niet gemakkelijk gemaakt, daar hij weet dal / » taak moeilijk was, maar hij heeft aan don ok h naar waarheid, dien hij zelf stolde, in elk opy.i' >t voldaan. ? * . . * De Witte Sociëteit: de Jenevertram vertrekt te 18.00 ure Schilderkunst ' Bij St. Lucas_te Amsterdam c/*7 en HET GEVAL gevtil-Cfulzeit onmiskcnbmir l* onbii rouwbaars, dut Iroun'»" ?7...,.,,,.. ?""?* aan vete officicelr en seini-offU-ieetc hui lingen van hel Derde. Rijk ontspringt. Itij uitingen twijfelt men minder aan de onoprecht!»dan aan de waarheid, en de daden blijken myetccldadiy en duister en geheimzinnig, als it> TH. TJEB %VEEMK VAN tijd tot tüd ziet go op oen AmstofdHtnsche tentoonstelling, dikwijls ot'altijd op dio van St. Lucas, schilderijtjes, teekeningen .«n de Ter Weeme's. Er zijn er toch twoo vandessen iiiiiim. Ik heb al meermalen gemerkt, dat jto met ,'i-ootó gerustigheid voorbij geloopen worden, otik l oor hen van wier vak de oplottondhoid toch een voornaam deel is. Ik geef too, maar dat is geen ver'ritschiildiging, dat deze schilderijtjes uiterst bo«?heiden van wezen zijn en niets bobben, dat z«« ?au don onoplettende opdringt. (Je zotult precios unnen zeggen: het is nedrig, rustig work. Maar -?? zoudt onmiddellijk 011 in dit geval wat (op .Sint .iicas) Th. ter Weeme aangaat, er bij moeten voó??n: het werk is in al' zijn bedeesdheid persoonlijk; ??t is getrouw en het is zonder oenigc ioedwillig?oid gevoelig. Ik heb reeds moor gedacht dit to' ??rmelden en met cenigen i-adruk in oen artikel. taai' voortdui'end was ik bevreesd iets aan dit 'ille, kleine bloeyen tübeschadigen. Ik hoop ook. ?it ik ook nu dit goen enkele scJiu«"- zal aandoen, CUTZEIT n» j/nvi ?»»!..]/ r/iduister en geheimzinnig. Haliaanschc binncntslatcn der 10e eeuw ui de btocdiyc Oostersvhe dcHpoticën van den ontijd. Dat mts dan wel interessant, vooral «/? tooncel. Maar tui, in de werkelijkheid 'en ? dichtbij gezien, blijken zulke reijeennethoden a>> -?wekkend luguber.... Xiemund gclqofl, dal de Duilscher (Stitzeil <«; ns een ongezonden voorkeur voor de ijn-n-?</?'? nissen van zijn land zou hebben gekregen. !?'?'" yclooifen daartegen, dal de Duilsrhfl rcgn', «.'/? toen zij zóó grif Crutzcit de vrijheid gaf, !('{(?''ft wist, dut de man daarvoor bedanken zou, (:? ?!?' rest, de tocht naar de grcns^ het onderhoud m»'1 ''l' Hollandschc autoriteiten, dus pure comcdie s»1"* Staatsrechtelijk zal voor ons de zaak hier nu ""'' '"!/ blijreti. Kr is formrd recht gedaan en in"» l"1 uiterlijk is alles in orde. Maar bij de gansrln l»" schaafde wereld?waartoe Duilsehland ontf.i-"' 'zeggclijk op hel moment niet behoort , tcfk(>IH , ' . , -^ '?irie incident weer een huivering van, onbehagen een innerlijk verzet, omdat men er een syntp' '»m in voelt van tcat daarginds thans blijkbaar '. «roon en algemeen is, zegge ambtelijke willekeur ? t misbruik van macht. ? ; IP>7 hebben er allen genoeg van gehoord rn gcI» 'en, om te welen waartoe hoogere en lagere tge:<'/hebbers daar in staat zijn, en mei afgrijzen li'finnert men zich de middelen, die waarschijn?t'.!'f zijn toegepast om den man Cfutzcil zoo murw If krijgen. Bedreiging met b'ehutzhafl". en misfa 'ideüng van zijn gezin dchijnt van die middelen w.t een der mildste.... ? >f heeft nien hem eenvoudig omgekocht en een l" 'tiespion van hem gemaakt? Ook dat wurc ""'?'lelijk, want het is nogtuual* een beproefde M' hode der Tirannie in een politiestaat, Maat, «/> reeds elders b'eloogd: ilat doel ware directer en >ii' minder opzien te bereiken, geweest. En de i ff> 'oudige, conclusie die dan te trekken valt, is, ''«' de diverse Duitschv instanties elkaar beden*>'rljk tegcnwerkeb. ; ? ifilusafhen, hei ceniyi', dat hier vaststaat, is, ?tul dit alles, zeer kwalijk riekt naar iets d'd in ""K-inding zou zijn. ' . ' F. C. f ", * maar ik \vütoch goon oubillijkhoid begaan.Daaroui vermeld ik nu oeniggzins breedvoeriger dan tot nu, «lozen bescheiden schilder on toekonoar. want op «lo laatste tentoonstelling van St. Lucns waren drio tookeningetjes, twee naakten (on vnn dox.o naakten zeker n) en een werf fa ?.M golukkigo v«)orbeeldon van dit nqdorigo talent on (on nogmaals hot blijvo dat!) zoo corivoiulig-govoelig, dat ik volo dor andere dingen gomakk«'lijk vorgat tegonov«-r dozo nrgolooze govoelighoid. «?QBA HITS K.>l A ? HET is natuurlijk jroen ontdokkiii}: VHII mij: iodoiven kun dat toeh zien: dat hot .schil derij van Coba Ritseiim op Sint Lucns ...Stil leven niet pleistorkop" 'ah kleur hot belangrijkst<« schilderij is van do hocle tontoonstolling. Het hoeft, dat spreekt van zelf. in de kleur die omniddellijko gulheid dos harten, die do kleur oon oüwoeistaan» brc kracht geeft en een rijkdom, dio allo intolloolueelo goslepenhoiil haar nooit knn geven noch di«' ooit verkregen wordt door een hardnekkige n wil, die ingaat tcgcn.de oigontlijke richting van een talent. Moedwil in d«'zo geeft nooit bloedwarmte J Die blpedwaruitu beisjit Breitner, dïe bloedwarmto bezit Coba Ritsenia, van do latere Amsterdammers on tusschcn de Amsterdumsclte Joffers hem het meest verwant. Maar dit stilleven, rijk aan allerlei pnderdceleu, en dat door de kracht van zijn kleur gemakkelijk de wand van de zaal beheerschte waar hou hing, heeft nog oen eigenschap, waar.op ik bij deze schilderes, do sehilderes der Ainsterdamscho . Joffers nog eens wijzou wil, en dat is» dat niet, alleen de kleur kracht hoeft, maar dat dit schilderij óók sterk is in de volumiim,. die het vullen. Een schilderij van, Coba R Jtsema' draagt niet. alleen in de mimto door de gevoelvolle kracht vnn de kleur, het draagt ook in do ruim t p door do breedheid, waarmee do vormen gevoeld zijn en geformeerd werden* Eén stilleven van Coba Ritsoma is door deze beide dingen altijd oen bezit, dat dag na dnjr (bekoorfc. HET gele gevaar (itit 190t>), oon schilderij van poppen is ongetwijfeld een schilderij, dat veel ,heeft bijgedragen haar bekend te maken door eigenschappen, dio HoHmidxcho eigenschap pen zijn in een werk. ii.iiinr «li«» bij haar door ??on nioihvH pomooulijklioid woiiliMi vernieuwd. Ifol is daarom oon gonoogon tm hingen tijd het werk t «/rug t o' zien. ook nog omdat hot niot is Ver ouderd on behield waardoor het do aandacht eens f AG. 7 DE GROENE No. 3025 trok. De aard van deze schilderes is een gohool andere dan die van Coba Ritsema, het schilderij bevat steeds oen aantal psychische elementen, dio togelijk een botoog inhoudon: hot is, zonder aan d«« schildorlust on aan do schilderkunst van do maak ster ook maar oonigsziiuj to kort to doen. van intolloctueeler «ard dan do kunst vol gevool van Coba HitHonin. Hot gele govaar bovat rtllorloi olomontoii van dio schildorkunst on hot zuiverst on hot tco«lorst vind ik dio schilderkunst verwerkelijkt, niot in do pop (hot schilderij is iinmors zooals steeds oon dramatisch stilleven van poppon I) dio 'do i'hinoosche pop Is. .maai' in hot gezicht van dat 'popjiN dat ligt bij do .voeten- van dio Chino«.isclur pop: bij dn t popjo. «lat do frisscho. bijna schroef ik do ..voi-aoli»'" 'oogjo*, starende hooft. Het. andoiv .stillovon ..«l«v Prinsessen",'ouk oen'schilderij mot psyoholoiiischon inslag, is in oon veel donkerder, zwaarder gamma.' geschilderd, een gamma, dat zo lator zou bezitten on iwanrin de psychologie- wranger gegeven. >V(.'J'«l. tin «Ie volo ?ervaringen van later jaron! A. U. HtLSHOFF POL NAAST een regelmatige voortbrenging' \vm schilderijen in bruin-en-bJninv. liet con mooi* Kolukkig geslaafd dan het andoro; luuisi .sohilderljen. waarin do scliilder een vorniouwiiijr? boproeft, dio hetitniot gelukt, omdat zij ton slott«« niot mot zijn waren aard strookt, maakt dezo Po! van tijd tot tijd oen schilderij of sehildoj-ijtji'. waarin zijn nard, vernieuwd door het . ongewone... hem ongewono, tenminste niot regelmatig eigon onderwerp, zich vnn een onverwaehten en aangonameii kant doet kennen en grootor beweeglijk heid doet vaststellen, dan wij naar do meeste zijner schilderijen hem zoudon toekennen, zonder daarom zijn gewone" schilderyen te onderschatten of to ovei-schntten. De meeste verzamelingen bestaan uit typefSchildeiijen der schilders,-on dat is in oen zekeren zin logisch on in oen anderen zin verstan dig. Er bestaat altijd oen soort algomoeno opinio over oen schilder en die'wordt gevolgd. Toch zouden er naast deze soorten verzamelingen een andere soort verzameling, voor den beschouwoiY Voor den bezitter alleraardigst on blij vond -verras send kunnen zijn, dat is do verzameling van do ongewone^' schilderijen der schildere, niot van het hem gewone onderwerp, maar van een onder?, werp, dat in een lang schildersleven bewijst, dat bij den schilder ook hop do verrassingen der spont a. neïtoit gevonden worden. Een gcheepstimmer- / werkplaats" van Hulshoff Pol heeft iets van dnt laatqte soort schilderijen. CHAMPAGNE KRUG Renommépar sa qualil 11 r die |Jeu, .hieraan ) [onder hif PBE. l . kiei u d- u ; ee-i.' t e«.?j Hfdl ZOl ft-f' eidor di no. PHDCJ W tiet ver ' *e»l «i ?'» . en in ar . **? ?o * i