VLOOTSCHOUW Bezetenen van den spe/dufvef: o//een de croupier blijft onverstoorbaar MONTE CARLO De stad die de vreugde niet kent SOMMIGE landen en steden tokkelen al vroeg op onze verbeelding; ik geloof dat dit samenhangt met argelooze insinuaties van schoolboekjes en jeugdromans. Zoo zijn er menschon die een onweerstaanbare begeerte koes teren om Teheran te zien, ofschoon Teheran, be halve overmatig veel ongedierte, weinig bizonders schijnt te bieden. Maar nu is dit ook wel een exces meestal beperkt zich het verlangen tot Parijs, Boedapest, Monte-Carlo. En ons verlangen bouwt van deze dingen zulke verleidelijke illusies op, dat we ons heimelyk teleurgesteld voelen, wanneer we op een goeden dag plotseling onze droomen ver wezenlijkt zien. Natuurlijk bekennen we die teleurstelling aan niemand, ook niet aan onszelf, maar we verraden ons in niet zóó geestdriftige reacties, als men van ons had verwacht. En dat alles komt, omdat we vergeten hoe het menschenras overal op dezelfde instincten drijft. Een groote stad is een groote stad; er kan wat verschil van styl n gewoonte zyn, maar dat is de uiterlijke snit. Wanneer we ons- niet door prentbriefkaarten en reisprospecti van 't spoor laten jokken, kunnen we thuis met bijna fèillooze juistheid de karakte ristieken opmaken van Moskou en Buenos-Ayres, van Sidney en Reykjavik. Behalve van Moute-Carlo. Dit is de eenige plaats, met een zóó eigen karakter, dat men er vergeefs parallellen voor zoeken zou. Moute-Carlo beant woordt aan geen enkele voorstelling en onthutst iedere flluzie. Het is veel blanker en verblindender dan de trouwste bioscoopbezoeker zich in kan denken. En zijn dichte bergstapelmg van villa's en paleizen is leeger dan iemand zich verbeelden kan. . . ; ? ' ' ?"'?"'.. Luxe en ledlggang DIT is een stad van louter weelde. Boven, naast, over elkander rijzen de kubleken der villa's tegen de berghelling op: blinkend witte en roze kubieken met ontelbare venstergaten. Heel dicht leunen zij tegen elkander, en aan hun voeten kronkelen smalle trap-straten naar beneden en naar boven. Hier wonen menschen, die niets weten te doen, en nauwelijks weten te leven. Er is geen industrie, er is geen nijverheid; er zijn alleen halfvërscholen winkels, die in de schaduw der paleizen ploeteren om de leege honger der niets-doeners te stillen. ? Er zijn maar twee soorten menschen in MonteCarlo: de verveelde rijken en de arglistige paraPERSOONLIJKE VORMING Wordt in alle schoölklas«en toegepast door het JpngcncInstituut FELSENEQQ" (Opgericht 1003) ZWITSERLAND ? ZUOERBEMO 1000 M. boven zeespiegel sieten. Het kan niet anders in een stad, die met n ruk opgetrokken werd in luttele tientallen jaren. Hoe lang geleden woekerde hier nog, op de verlaten bergen, de plantenweelde van de azuren kust? Nu zyn do planten samengcjaagd in de ver bijsterende exotische tuinen; planten die niet meer op planten lijken, bloemen die alle natuurlijkheid missen, en verveeld, met koele praal het bestaan der niets-doeners meeleven. Als een enorm Perzisch tapijt liggen de gazons voor het Casino; een tapijt, met een wonderlijk groeimiddel begoten, zoodat de kleurige arabesken schynen opgeschoten. Het is verrukkelijk en be nauwend tegclyk. Het is brutaal, geraffineerd on schaamteloos, maar bedwelmend. Het doet onwerkelyk aan, zooals het Casino zelf, met zyn proon-faïence pannen, als een dak van jade. Druk en verblindend wuiven van do gevels de beelden met lauwerkransen en palmen, dansend over de opgestapelde lijsten en architraaf bogen: Heel do historie der architectuur schijnt uitgeput om praal on pompa óp te tassen. En daarachter, naar den zeekant toe, trappen de immense, blanke terrassen. op en neer, van het eeno vergezicht naar het andere. langs -slanke palmen, als fonteinen van gestold lakgrocn. Over al dat wit en jade en goud schittert do zon -en de nietsdoeners slenteren in bizarre, modieuze kleeren over de .terrassen, en kijken glimlachend hoe do verblinde duiven worden dood geschoten, en slurpen met verveelde gezichten dure sorbets onder bontgebloemdo parasols, on gaan dan de speelzalert weer binnen. Daar verduistert de schittering tot een stillo en sombere pracht, waar een göur af-waait van hot Second Empire. Matto muurschilderingen suggerccren een valsche romantiek van , decadente verbeeldingen, en overal glinstert het goud, dat zich met guirlandes rond de marmeren zuilen slingert, langs de architraven, langs de wanden. Enorme kronen trillen een vermoeiend licht uit, on de atmosfeer ia dik, smopnvarm, zwaar van vrouwenparfums. Om do speeltafels klonten de menschen, als bij een rolletje op straat. Ze reik halzen over elkander heen en zwijgen, Zonder pathos schuiven do handen en do harken déveel kleurige schijven óver het laken. Ze schuiven heen on weer. De knikker van de roulette tikkelt over het koperen beslag, en de stem van den croupier murmelt achteloos, zonder dat hij er naar kijkt. Aan weerszijden zit, op een verhoogde stoel, een controleur, als een hóogepriester. Verveeld kijken de zes croupiers met hun. verdachte gezichten en zwarte, onbeschaamde blikken. Als er een opstaat, blijft op zijn stoel, grotesk, een windkussen liggen. Het is vermoeiend werk in deze fluisterende caroussel. Om- de tafels zitten wonderlijke carica* turen. LeeUjkc, oude vrpuwen, wier halspeezen VIJFTIEN jaar geleden vertrok het eerste vliegtuig door de K.L.M. gecharterd van Londen naar Amsterdam. Een open, tweepersoons machine met Oerry Shaw aan het stuur. Toen kwam de Fokker K 2 met een gesloten cabine voor vier passagiers. Ik herinner mij nog heel goed do oerete vlucht die Ik er mee maakte. Parger was piloot. Je zat er in met je gewone kleere-.i als in een gesloten automobiel op een voor dien t'dd zeer comfortabele bank. Slecht weer deerde je niet meer, van den wind had je geen last. Dat was einde 1020. Maar het volgend jaar hadden wüal de F. d met een cabine voor vijf passagiers, nog comfortabeler dan zijn voorganger en met een ruimte voor bagage achter do cabine. De K.L.M, vloog verscheiden jaren met dit type, want het luchtverkeer groeide slechts langzaam en het gebeurde maar zelden. dat die kleine F. 3's vol geboekt waren. Totdat zo toch te klein werden en de F.- 7 kwam met een groote cabine voor acht passagiers. Met de eerste machine van dit type vloog Van der Hoop naar Indic1. Even later kwam een verbeterde uitgave. lichter en sneller, de F. 7a voor tien passagiers. Dan de drie-motorige F. 7b, waarmede ook de eerste proefvluchten naar Indiëwerden gemaakt. ^ In 1020 komen een paar twee-motorige F. 8-en. dan een enkele F. O eu op do Indië-lyn do F. 12, een groote drie-motorige machine, en kort daarna de snellere F. 18. Op do lijn naar Berlyn zien wij de snello drie-motorige F. 20 Zilvermeeuw" verschijnen en sedert eenige maai. den ook de enorme vier-motorigo F. 30 Arend", nl spoedig gevolgd door de iets kleinere F. 22. Het luchttaxibedrtff begint zich te ontwikkelen en de K.L.M. schaft zich een aantal Koolhoven PK'. 43 toestellen aan en een grootere twee-moto rige FK. 48. En de Molbourne-race doet de vraag naar nog snellere verkeersvliegtuigen ontstaan zoodat de Douglas ' DC. 2 zyn opwachting maakt. Daar stonden zo op het groote betonnen plat vorm -van Schiphol. De F. 2 van den Rtfksstudi. dienst voor Luchtvaart ? doch jammer genoei geen F. 3, want indertijd ging de vloot naar Zwit serland, waar de Swissair nog vele jaren plezi.» uiteen schijnen tévallen en met een breede strooK valschc steenen worden samengebonden. Scheel verdroogde oude heeren, met knokelige vingerdie getrouw ieder spel noteeren en kabbalistiselicurven trekken met rood en blauw. Soms zit c. tusschen een jongere vrouw, strak-geblanket nvfél-vermiljoene lippen en bloedroode nagels, tl als harpijeklauwen over 'het laken graaien. > kijkt niet naar haar spel, maar naar de manu : die rondom staan. Daar zijn ook jongeren bij: ?? bruingebrande Engelschman, die gedachten «M roept aan badpakken en zeiltochten, ondanks '/.t , smoking. Of bleeko, verlepte jonge Franschen, n. r verwijfde manualen en. donkere, sensueele oog...... En dan zyn er nog, die rondwandelen, van de e< tafelnaar de andere. Ze hebben prachtige das* .'i aan, maar hun schoenen zijn kapot, en door ?? sok, vlak onder den broekrand, loert een gaat-. Er zijn ook lieden van vreemd, pndefinieerb. -r ras: .Roemenen wellicht, bf Russen of Griek-;.. Ze hebben.zwarte nagels, en hun ruggen zijn v ;beschilferd met roos. Aan den kant, op een..bnV*. zit een oude vrouw, in rood satijn, met een v '!'? gemaakte tuquo, vol roode veeren. Haar h»v ischoenen zy*n van katoen. Ze staart verwe. » voor zich uit. Twee uur later zit zij er nog. K» Ihoofdlge, cprpulente Duitschers schuiven Urn. ^. met oude figuren en jeugdige oogen. Ze spiv'n over getallen, ontzettende getallen, niets >??» getallen. Een, HoUandsche reisclub zwermt binn- -i. luid lachend en kwetterend. Een paar er van sp« i » luk-raak, en winnen onder groot gejoel van.!-» vrienden. Onmiddellijk gaan ze 'naar do l-, t r.; tracteeren. Dat lachen van.een paar verdwaj-.-lP pleziergangers is de eenige vreugde. De and» .?» wórden langzaam-aan schimmen, verkronu) 'll onbewogen, met niets dan deze enkele afgeston ?*« hartstocht van aan-een-tafel-zitten en spelen. Pe man der bloedige mllllardcn ? BUITEN, op het terras, wordt een ihgesch» mpelde grijsaard voortgereden ineenzlekenwa -vn. Een tanig, geel-yaal gezicht, dat verloopt in eer. wit baardje. Onder grijze, sprieterige wenkbra««>;<* loeren twee zwarte oogen, die verwezen, l"!»»" droomerig wég-staren, en toch klein, ach" ponaangenaam zijn. Deze kleine, verkromdo. .«»«? PAG. 12^13 DE GROENE N"? i.ul van die Fokkers. Stuk voor stuk waa ieder type i ie vory lost word in commercial aviation toon zo ,,. «Ie lijn kwamen. De F. 7a en de F. 7b, wat zijn .. overal nagebouwd. Bijna ieder land van eenigo t.-tookonis kocht de licentie. Byrd vloog er mee uur de Noordpool en Kingsford Smit h do wereld ?n. Maar ze hebben hun tijd gehad. Een nieuwe iniule ontstond, die van den loagdekker met v i'o motoren. De snelheid wordt opgevoerd tot ;>'ii km/uur. Romp en vleugel gaan gelijdelijk in ?i .ander over, het onderstel verdwijnt gedurende ! vlucht in den vleugel, want de weerstand van ; wielen en stijlen is zeer groot by die' hoogc .1 Iheid. De motoren worden gepousscerd en de .. 'neven kunnen worden versteld, zoodat de ? toren ook by het starten hun volle vermogen < men ontwikkelen. Remklappen aan don vleu: verminderen de landingssnelheid. i lot steeds toenemende luchtverkeer doet de yi.-l/akelijkheid ontstaan, onder alle weersomxuligheden te kunnen vliegen. De machines Mgen radio; het instrumentarium, oorspronkelijk utande uit een toerenteller, een thermometer, . oliedrukmcter en een slecht werkend kompas, v-dt sterk uitgebreid en do huidige verkeersnor weet zeker, zooveel van navigatie als do ;.., itoin van een groot zeeschip. ij ?': usschen dio oude F. 2 en die huidige DC. 2 ligt i U- -,'ohcele periode waarin zich het luchtverkeer jjuarvikkelde van een ndaagschen dienst op Lon|c>. tot oen dubbclweekschen dienst op Batavia. t?M. de F. 2 begon do burgerluchtvaart; met de *"". 2 begint het luchtverkeer. Beide machines zijn voorloopers van een belangrijke periode. Reeds 15 u;en wij met de DC. 2 als regel op 3000,'4000 nu oi' en bereiken daar die hoogo en economische in issnelheden. Reeds nam de K.L.M, proeven n. toevoering van zuurstof in de passagierscabine. straks, over een paar jaar slechts, gaan wij nog m- ,'tnv in de stratosfeer, waar wij geen last meer .ui u hebben van atmosferische storingen en waar meiheid van 1000 en meer km/uur kan worden K-J ikt. De yolgende vijftien jaar zullen deze ontivlk »oling brengen. En dan? Dan vliegen wy misn allemaal naar d t maan. C. VAN STEENDEBEN JR. i ? - i?rde grijsaard woont in het pompeusc Hotel '«ris. Hij is er vrijwel de eigenaar van. Hij is k vrijwel eigenaar van de Bank, van het Casino, rni al deze blanke palelzen met jade daken en In tering van goud. Maar hy is nog meer. Hy /i injllioenen en miliioehen.... en hij bezit l nfabrieken. Hij heet Zakharoff.. Hy is een «n «nsche Griek, maar tegelijk engelsch baron. ij is ook fransch staatsburger. Hij bezit het' kruis van het Legioen van Eer, en is ridder do Bath-Orde...; Wat is hij nog meer? and weet het precies. Als een hoopje ellende vnt-'.i hy voortgeschoven over de witte terrassen. D*'/ man heeft gansche oorlogen gefinancierd. In ? -n Balkan-oorlog leverde hij kanonnen nan partyen, hielp beide partijnen aan geld, dat and- -en weer opbrachten in leeningen. Men zegt dat Uij rijker is dan Rockefeller maar zyn tailli rden zien rood van bloed. Als een spin zit hij voggedoken in zijn hotel» en van zyn kamor W v-oft hy de draden, die heengaan over de aarde ) gasterend staal en terugkomen als glinsterend ui De booze van Europa" noemen hem do ?? lachen. Toch is hij bezaaid met hoogc eer?«?>.en, met sterren en kruisen. Alle deuren gaan i-i op zyn klop. Men buigt vriendelijk voor hem P leizen en ministeries. Men vreest zijn bleoke, ii^ ? masker, dat zachtjes .wiegelt boven het &f? eerde lijf van zes-en-tachtigjarigen grysaard. Wat broeit er nu achter dat masker? Hoeveel 'ijdei wordt er gebrouwen, en hoeveel goud? Een l stappen in het rond wandelen vr emd*°rt <o heeren, met langzamen, bijna militairen Pf8- 'f\\ zyn vermomd als heer -*?? een vermomming n rgens ter wereld schijnt te kunnen slagen. l< <óze geest van Europa wordt kostbaar, en ildig, bewaakt. . Er £ kleur,.en muziek en schittering; bloemen s I#»H, paleizen en weelde. Er zyn schoone vroufn. i2r te/roes. i- er is geen vreugde in Mohte-Carlo. Gejaagd zijn' schmink sluipt het leven rond. Hot met een verstarden.glimlach, en de kanker- ' len kloppen dreigend. .Dit is een volmaakt <ta'd. De karakterloosheid is1 haar karakter. ' ED. VÊTERÜAN Onderw/jzers van de Mfsfones pedagojffcas" spe/en Cofderon voor een publltk dat In hoofdzaak uit ana/phofreten bestaat. Zendelingen op de planken R. BLIJSTRA EEN. twee hup!" Vier gebruinde handen pakken oen zware plank op. Vooruit dan." ..Zie je. zoo zijn ze nu, die Spanjaarden," licht mijn reisgenoot me in. Hard werken als er een pleziertje in het verschiet ligt, maar kom eens kijken als hot oen besteld karweitje is: dan is zoo'n .stellage in een week nog niet klaar." Ciistoren kwamen wy hier aan, in dit nest, dat nltyd nog meer dan 3000 inwoners telt,meteen bus, waar het stof doorheen lekte. Zulke slechte wegen; die Spaansche chauffeurs.... rooken onder het rijden in een propvolle wagon; een toom kakelende kippen aan je voeten.... Ja, ontzettend veel analphabcton. Eon week geleden nog op de Humbla in Barcolona, nu vraag ik je, een wereld stad, nietwaar? Ik koop een doosje sigaretten en geef een biljet van 50 peseta's; vraagt me die vrouw: zijn dat vijftig? Herkont het biljet alleen aan het plaatje. Maar dat is allemaal nog niets vergeleken met het binnenland, zoo'n dorp als waar we nu naar toe gaan. En wat. doen zo togen die toestanden? Niets!" In do fonda van dezen uithoek van Spanje zyn allo kamers bezet. Ook dat nog," bromt mijn vriend en alsof men een soort majesteitsschennis gepleegd heeft, vraagt hy streng: Hoe komt dat?" Ja, hoort u eens," zoo begint de waard zijn verontschuldiging, dat komt door het reizend tooneelgezelschap, vanochtend hier aangekomen, vanavond is er oen voorstelling, gaat u 01» niet heen?" Je hoort hem donken: je bent niet wijs. al** je zooiets verzuimt. Misschien vind ik nog wel een bed voor u," voegt hy er 'bemoedigend bij. Het begint om half zes. Op de markt." Op de markt struikel je over de kindereu, do kippen en de losloopende manden, honden en karren. Myn rug komt op gevoelige wyze in aan raking met een balk. Oppassen, perdone," roept «en gebruind jongmensch me toe. Hij lacht, het is feest, men behoort elkaar niets kwalijk te nemen. Hy wijst op een kist, waar we kunnen gaan zitten zonder de ijverige tooneelknecht te hinderen. Op do kist staat: Misiones pedagogicas, opvoed kundige zending. , ? Op de deur van de fonda zien wy nu een papiertje geplakt: gratis tandenborstels en boeken, Misiones pedagogicas. Aan den rechterkant een kind, dat haar tanden poetst, links een lezend jongetje. Die plaatjes zijn natuurlijk voor degenen, die niet kunnen lezen." Het geheele dorp lykt wel in bezit genomen door die misiones: nu wil ik ook weten, wat dat beteekent," en meteen steven ik op een elegant on met kennis van zaken geschminkt meisje af. De misiones pedagogicas is een staatsinstelling. die geregeld groepen van tien tot twaalf onder wijzers on onderwijzeressen naar de afgélegenste dorpen stuurt om du bevolking bij gebrek aan scholen spelenderwijs do allernoodzakelijkste ont wikkeling bij te brengen. Wij geven filmvoorstellingen met goode muziek op gramophoonplaten leenen boeken uit, verstrekken kosteloos mediscl en tandheelkundig advies, richten kleine tentoon stellingen in on spelen tooneel op de markt." vertelt hot meisje onbevangen en zonder een spoor t o vortoonen van de in Spanje zoo spreekwoordelijko' conventioneele houding der vrouw. Zo 'M blijkbaar gewend weetgierige mannen te woord t o staan. Tegen vijf uur is de markt zoo vol, dat men een kwartier noodig hoeft om van den eenen naar den anderen kant te komen, kinderen hangen oyer dc haloons, boeren uit den omtrek hebbon oen deel van hun wagens af moeten staan aan de minder bedeelde dorpelingen, die op deze wjjze gratis loges hebben geïmproviseerd. Knkcle vrouwen hebben stoelen meegenomen en zitten rustig in het gedrang te naaien. Dan gaat het gordijn op, precies om half zes, anders wordt er* gefloten. Cïratis voor stelling of niet, men behoort op tijd te beginnen on zelfs de Spaansche pedagogen ontkomen niot aan een fluitconcert, als ze zich niet aan de onge schreven wetten der beleefdheid houden. HH publiek geeft cijfers als strenge onderwijzers: applaus is vijf tot tien. fluiten beteekent onvol doende; dit laatste is geen toeken' van haat of ontevredenheid, maar van afkeuring: fout. T>oot do speler zijn bent, dan applaudlsscert men oen paar seconden nadat men hem heeft uitgofloton. Olé. een Uitroep, die blijk geeft van do uiterste vervoering waaiün een Spanjaard kan gorakon. ontsnapt alleen aan de monden van do aandachtige toehoorders als de trouwe minnaar do .verdrukt »? jonkvrouw zijn liefde verklaart, on do shmv intrigant wordt natuurlijk altijd op «'fii schril gefluit vergast, behalve als hij heel goed speelt. dan krijgt hij oen aangenaam mengsel van goedon afkeuringen te hooren. Onze reizende pedagogen staan echter niet voor hot eerst op de planken, zij hebben liever een .publiek «lat flink reageert dan toeschouwers, din gapen n slechts mechanisch klappen aan hot eind van elk bedryf. Na de voorstelling stappen zij van de planken af en maken kennis met hun gehoor om degenen. die daarvoor in aanmerking komen (en dat zijn vrywel allen) er van te overtuigen, dat ze eigenlijk het stuk, waarvan ze nu zoo genoten hebbeu, ook moesten kunnen lezen.... En als zoo'n prachtig gekleede ridder of zoo'n mooie jonkvrouw je nu zegt, dat je dat moet doen, dan weiger je niet als beleefde Spanjaard. Zoo dringen deze staatstroepeu op vreedzame wyze de dorpen binnen en verwij deren de hinder palen, die nog steeds een-stevige barrière vormen tegen de toenadering van stad en land. Zij worden als feest-bereiders overal met gejuich ontvangen. en "zij wachten zich wel door te veel gepreek de bevolking af te schrikken. En zij spelen voor uit verkochte zalen klassieke stukken in tegenstelling met de hoofdstedelijke toonoelproepen in het buitenland, die het contact met huu publiek nianr niet kunnen terugvinden. : ! f & »KROP hieraan ) onder. kloii* dat h ' ITRE. don net u r d. u 'i ee.j t e« n liet«fdi zoi ii-r ee der di no; p* DCl lij! liet rer «u «r In en in ar 9.' ie. n r. ?o s v r