l J ICr Nogmaals: Vrijzinnige concentratie Mr. N. J. C. M, KAPPEIJNE VAN DE COPPELLO D K vorige week is mijn eerste bijdrage voor dit weekblad, bepleitende een vrijzinnige concentratie, becritiseerd door den hoofd redacteur. Mijn wederwoord zal eveneens een meer critisrheii dan verdedigcnden inslag moeten hebben. Mijn hoofdbezwaar tegen het' artikel van den hoofdredacteur U hierin gelegen, dat terwijl nnn don OOIUMI kant op zeker niet onbelangrijke bezwarou van een samengaan tusschen Vrijzinnig Democraten en Liberalen wordt gewezen, aan den anderen kant slechts liecl in het vage wordt aangcpevoM. lunv eerst genoemden ook, ja soms meer aaitrakinptpuiitou hebben zoowol mot rechts als ?met hot sucitUUinu, zuiulor dat daaraan ovonwol oonipo pim-tisi-hu consequentie van samenwerking mot ón van beide richtiugou wordt verbonden. M.n.w.: toyonover mijn weinig annnomolijk goarhti'. zij het ook niet geheel vorworpon. gedachte van vrijzinnig samengaan, wordt gewi onkole andoro .staatkundige concent ratio gesteld. Kn toeh i* juist .deze bruodnoodig. Do positie van Nederland in de huidige, ontredderde wereld, ge doogt niet langer het accent weren van politieke verschillen, waardoor uu mul* bijna tien ja'ren lang goei» parlementaire, regoormg mogelijk bleek. Een .wanverhouding in ons kiesstelsel . het feit, dat wij non liet opmaken van den stommingsuitslag met' zijn voortreffelijke evenredigheid on 'grootste gemiddelden zeer groote zorg besteden, daarentegen aan de voorbereiding tier verkiezing, de caiuliilantstcUint;,' haast «een »W<? wanver houding hoeft er toe oloid. tlat er in den wilde weg kan worden geeandideoi-d en dat dè/.e staat kundige brokkeunuikerij zuodocncle dan uog meer malen kan worden beloond dooreen of .moer zetels in het Parlement. Bij dit bedrijf raakt elke natio nale» gedachte» zoek. Elke «lus iedere denkwijze, die ervan uitgaat, dat hot Nederlundsche volk lang* principicele lijnen uiuet worden geregeerd, hoe dan ook maar zeker die nationale gedachte, waaraan vorm te geven, mede het werk der vrij zinnigen zal moeten zijn en die binnen het kader van den Rechtsstaat langs lijnen van geleidelijkheid ervoor'waakt, dat Nederland zijne positie in de volkengemeenschap behoudt en verstevigt.' Een taak, die geenszins ten uitvoer kan worden gelegd wanneer elk verschil tusschen politieke stroomin gen wordt uitgeplozen hetgeen dan weer tot nieuwe groepsvorming aanleiding geeft. Zoo was het in de afgeloopen jaren. Een groep menschen, die in politieke overtuiging stonden op de scheidslijn tusschen twee partijen, gebruikten hun invloed niet om tot samenwerking aan te sporen, doch integendeel zij scheidden zich van beide af en vormden een nieuw partijtje. Politieke ontbinding in den meest reëelen vorm derhalve. Daarom mag in dit oogenblik. waarop dio ontbinding reeds te ver is'voortgeschreden, niet meer. op punten van overeenstemming' gewezen worden, wanneer niet daaraan practische consequenties voor samen werking onmiddellijk zijn te verbinden. * * De Vrijzinnig-Democraten kunnen in velerlei opzicht meer overeenstemmen met vele groepen der rechterzijde en met sommige socialisten, dan met de liberalen, heet hot. Dat is echter geen alternatief voor practische samenwerking, omdat niet blijkt, dat deze groepen van rechts en die socialisten (zeker niet sommige, gescheiden van de andere) te zamen met de Vrijzinnig-Democraten tot politieke buiding kunnen komen. Dat samenwerking van vrijzinnigen óp zichzelf .voldoende zou zijn tot handhaving der democratie en der vrijheid, gelijk de hoofdredacteur betwist, is door mij niet beweerd. Ik blijf echter overtuigd, ook al wordt mijn genegenheid nog niet beant woord, dat de Liberalen over de wijze van hand having dier kostbare beginselen zich het eerst en het best met de Vrijzinnig-Democraten kunnen verstaan, eerder dan mei sommige, groepen ter rechterzijde en zeker dan met alle socialistische omdat zij aan dezelfde denkwijze, zij het dan ook later sterk gemoduleerd, hun ontstaan danken. Moet het stuk Van den hoofdredacteur beduiden, dat meer samenwerking gezocht moet worden dan alleen tusschen vrijzinnigen, dan zou ik de'laatste willen zijn, die daarop critiek uitoefent. Integen deel, reeds boven werd opgemerkt, dat de vrij zinnigen hun medewerking behooren te verleenen aan het vorm geven en verwezenlijken der nationale gedachte in den nieuwen, komenden tijd. Wil zulk een gedachte duurzaam zijn, dan zal zij echter in de eerste plaats een principieelen en niet een sociaal-economischen grondslag moeten hebben en dan komt het er niet vóór alles op aan, om, gelijk de hoofdredacteur ten aanzien der door mQ voorgestane vrijzinnige concentratie deed, zich af te vragen: Tegen wie zou die nieuwe combi natie front moeten maken?" doch: Wat houdt die gedachte in?". In dit voor de toekomst beslissend tijdvak heeft zich in Nederland reeds van boven af in den vorm der Kegeering een nieuwe combinatie verwezenlijkt. die in staat zou kunnen z'ijn aan de nationale gedachte vorm te geven. Wil dit werk vruchtdra gend blijven, dan zal van onderen óp steun moeten worden verleend, ook al zou hier en daar de ver zuchting worden geslaakt, dat een dergelijke combinatie wel eens tot stemverlies aan socialisten en nationaal-socialiaten aanleiding zou kunnen geven. Op den langen duur echter niet, omdat verwezenlijking der nationale gedachte, gegroeid uit bestaande verhoudingen, zich het best bij onzen volksaard aanpast. Verandering op til Xonden 29 Met HET is nu zeker dat Ramsay MacDonald als eerste minister van het Engelsche kabinet zal aftreden. Geruchten liepen reeds lang, zekerheid komt er nu. Men verwacht in Londen do volgende week, hoogstens de daarop volgende, het officieel worden van de berichten omtrent belangrijke kabinetswijzigingen. De vol gende week is de Koning jarig er zullen dan enkele ministers tot Peer verheven worden, andere krijgen onderscheidingen van bescheidener maar persoonlijken aard. En dat brengt wijzigingen met zich mee. Maar niet otn deze redenen zijn wijzigingen noodzakelijk geworden. Er zijn twee figuren, waar omheen zich de op til zijnde veranderingen groepeeren. De twee figuren die voor ons ook de meest naar voren springende typen van dit.kabinet vormen: Mac Donald en Sir John Simon. MacDonald's taak is afgeloopen. Hij was het centrum van het nationale kabinet, dat hoewel met wijzigingen sinds de gevaarvolle zomer van 1031 de zaken van Groot-Brittanuiëbehartigde. Door de afsplitsing van 00 % van zijn socialistischen aanhang werd zijn positie moeilijk. Alleen de kommervolle staat der nationale zaken wa* oorzaak dat men van wijzigingen afzag. Maar MacDonald's ambitie reikte verder. Hij wilde niet alleen het nationale schip door de onstuimige wateren loodsen, hij wilde ook in internationaal opzicht de storm bezweren. HU heeft zich werkelijk voorgesteld iets te kunnen bereiken op het stuk der ontwapening. De ontgoocheling was bitter en kostte hem een stuk van zijn gezondheid. De ontwapenings conferenties, zy'n ?conferenties, liepen in 't zand. Het bleek dat de internationale situatie niet beheerscht werd door de vraag: al of niet te be wapenen. ??Maar door de vraag: al of niet de oprechte wil tot den vrede ? brj allen. . ;' ' ' ' ? ?** * -.?-'.'.'?? ' ?.". \ ?In binnenlandsch opzicht zijn rust en stabiliteit in. Engeland op wonderbaarlijke wijze weerge keerd. We kunnen niet beoordeelen, op dit moment» of dat duurzaam is. Zeker heeft 't er alle schijn van. In buitenlandsch opzicht heeft echter de politiek van MacDonald gefaald. Maar ernstig heeft Simon gefaald, die hier voor de overrompeling absoluut verantwoordelijk gesteld wordt. Men weet alleen niet, hoe men hem op een fatsoenlijke manier kwijt kan. Hier gebeurt alles altijd erg netjes. Ook het op zij zetten van een minister die niet weg wil. Het slot zal echter wel zijn dat, al komen er doekjes voor 't bloeden zooals een portefeuille voor JMacDonald-pcre en een. voor MacDonald-fils nu een behoorlijk ouderwetach conservatief overgangskabinet onder Baldwin en Eden den weg zal plaveien naar de komende verkiezingen. Zooals' dat hier hoort. ? M. KANN: PAO. l DE GROENE No.302* PROF. 'twercl op zijn zevontiastcn gehuldied MARCHANTS Belangrijker tlun het zoeken naar een tt> icoord op tle vragen, waarom de heer Mnrchu'it nu juist Röowüch-Kalholieli is geworden, of i i moest leilunken voor den }'r!js. Detn. Bond ? ? of terecht zijn verzoek om ontslag werd -i»;,???? wlttiyd, ut het, ons rekenschap te geven van A ? nwliej, dat hem tot zijn de wereld schokkengedragingen heeft bewogen. G \QD alone knows the heartofinan.Heatvr can unweave the tangled skein of hum»??> motives, and delect the hidden spring» human action." . Deze woorden, die de Amerikaanschen geschil schrijver Motley in zijn beroemde geschiedenis van opkomst van de Republiek der Zeven Vereeni>, ? Nederlanders wijdt aan Willem van Oranje, moet ? ieder in de gedachte komen, die zich een oordeel <??!' vormen omtrent de diepste motieven, die een uuaanvoert voor zijn handelwijze. Wie tceet met onj> bare zekerheid de motieven aan te geven, die hem : ' in moeilijke omstandigheden tot bepaalde da* « hebben bewogen? En wie, die zich van deze moeit' ? heden rekenschap heeft gegeven, zou een oor»-/ <2urven uitspreken omtient eens anders motieven? Groote bescheidenheid past ons tegenover da -?? schouwingen, die Mr. Marchant in zijn en!. '? dttgen geleden gepubliceerd geschrift Tot veriet wijdt aan de motieven, voor zijn gedrag. Wu> '? oprechtheid van de motieven van den heer Marcl> «l durft te betwijfelen, moet wel stevig in zijn schon, « «(aan. . Ik woonde onlangs in een besloten kring een <?? dracht bij van een onzer bekwaamste historici over ? moreele crisis, waarin wij leven. Hij verdcdigil»' ? ftteUinij. dat de moreele crisis, waarin wij verkeer* ernstiger is, dun de economische, de sociale,,de. s/u» kundige en de militaire crises. En dal die ?Moreel'' crisis een hoogte had bereikt, die haar weerga » ? vindt in de geschiedenis van Europa. Het toeval wilde, dat ik hét eerst tot het debat ><?<??' geroepen. Gedreven door de zucht tot tegenspraak. «/?'<? velen onzer is aangeboren, trachtte ik in verschilt* n >f .opzichten het mijns inzjens al te absolute kar«i.'< ' van de conclusies van den inleider te betwisten. /'*.?' gaf echter geen kamp. En ik moet erkennen, dat: ?''* repliek eendiepen indruk op mij heeft gemaakt. Vraagt. men naar het diepste motief van .V-'Marchant1 s bekeering, dan moet dat geloof ik li«V«"' dat in dezen tijd van verwording op soo vela ???«' gebied, vóór alles behoefte bestaat aan gezag; *??;?''? gezag slechts 'valt te grondvesten op geloof en /?"' Mr. Marchant dat gezag en dat geloof heeft gevonA» in de Roomsch'Katholiéke Kerk. De beide eerstgenoemde stellingen, dat deze t(i>(meer dan aan iets anders, behoefte heeft aan gef-i en dat de stevigste bodem om gezag op te grondvesten, :* een religieuse overtuiging, ben ik bereid ten volle » onderschrijven. Dat besef wordt.in den steeds ruinw wordenden kring win degenen, die er »ich rekenschap van geven, van wat in de wereld om ons heen gebeur*. hoe langer hoe levendiger. AGITUR tegen het Christendom latingen van de nationaa I-socialistische pers dan uit de zware vonnissen zelf spreekt duidelijk, dat de geheele actie gericht is niet tegen bepaalde per.tonen, maar tegen de kerk zelf. Zoo schrijft de Völkische Beobachter": ..Met bezorgdheid slaan wij de Duitsche jeugd gade welker opvoeding door dergelijke instellingen, door Katholieke order dus, wordt verzorgd. Dat de overheid dezer order de strafbare daad moreel gesteund en openlijk goedgekeurd heeft toont aan dat hier een systeem en eigenschappen aan, het werk zijn, die geenszins overeenstemmen met de fundamenteele eischen die wij aan de opvoeding der jeugd voor volk en staat moeten stellen." De Angriff" zegt het nog krasser in een artikel:,,Deviezen en pijen": ..Het volk komt in verzet als het ziet, dat hier geen sprake is van een op zichzelf staande overtreding, maar van een heel systeem van misdaad. De verantwoordelijkheid voor de deviezenmisdaad blijft geheel binnen het kader van het Katho licisme." Op dergelijke semi-officieele uitlatingen reageeren de .scherpslijpers natuurlijk onmiddellijk, en zoo kon op 17 Mei op een vergadering in den Mancheher Bierkei Ier een der Beiersche S.A.-leiders, Wilhelm Bachhofer, in een rede het volgende verkondigen: ,,De doop en de ?sacramenten der stervenden zijn voor verstandige menschen overbodige diagen.... De eeredienst in de kerk is slap geleuter, een braakmiddel.... Het katho lieke geloof is erger dan comedie. het dient den hoog?erraders als strijdmiddel tegen het Duitsche volk...." Onder de Katholieke bevolking van het Rijnland is door een en ander een geweldige opwinduig ont staan. Ondanks de pogingen van de autoriteiten om het gebeurde te verheimelijken, is door parti«?uliére mededeelingen uit betrouwbare bron naar het buitenland uitgelekt, dat in sommige plaatsen «leze huiszoekingen in de kloosters aanleiding iiebben gegeven tot massaal verzet der bevolking, welke zoo verontwaardigd was over deze schande lijke schending van de rechten der Kerk, dat zelfs ?rustige botsingen met do S.S. niet zijn uitgebleven. lOlders werden de gearresteerde kloosterlingen door Ie voor de kloosters wachtende menigte met hot /ingen van godsdienstige liederen ontvangen. Deze opwinding van de Christelijke bevolking ?ver het gewelddadige optreden heeft den Ober?rAsident Terboven ertoe gebracht do volgendo ?olitieverordening af te kondingen: Wie ondov oorgeven kerkelijke en dogmatische beginselen ??? verdedigen in het openbaar op (.'enige wijze in nnflict komt met de beginselen der Nationaal^ucialistische beweging, of deze kleineert, wordt .??straft met een. boete van 150 Reichsmark of -n gevangenisstraf van ten hoogste drie weken." Het doel van dit ongehoorde optreden der ?uitsche autoriteiten tegen de kloosters en ordeuizeu behoeft men niet ver te zoeken. Het is geen ??heim, dat de radicale elementen in de N.S.D.A.P., ier invloed steeds grooter wordt j de opheffing a n het kloosterwezen in DuUschUind verlangen. mkel stelde dezen isch met zooveel woorden op ????? functionarissenvergadering te Münchon. Door .»:??? getroffen maatregelen, op financieel gebied ' »opt men het den Duitschen Katholieken orden, ?''e in het buitenland, en met nnme in overzeeschc .bieden, uitgebreide nederzettingen hebben en ?* er veel zendingswerk doen, onmogelijk te maken ?i-zen arbeid voort t o zetten. (. «estelijken ia de gevangenis . . P\E arrestaties van geestelijken van beide gezindten l-^ hebben in de laatste weken groote afmetingen < ngcnomen. Men schat het aantal gearresteerden o ? verscheidene honderden. Ongeveer detlig Prole&r .1" ttsche en Katholieke geestelijken vertoeven in eeneenti'tiekampen. De behandeling van deze slachtoffers «l r Christenvervolging is even wreed als die van de o; gesloten Marxisten. Een groot aantal geestelijken \v rd door de Duitsche rechtbanken tot maanden on jarenlange gevangenisstraffen veroordeeld. Naast tl< officiecle ambtsdragers der Kerk worden echter ó'* .de eenvoudige geloovigen in gropten getale gear esteerd. In het begin van April overrompelde de O -tapo te Frankfurt, om een voorbeeld te noemen, in een woning in de Gutleutstrasse een aantal protesla ttsche jongeren, die met een diaken een bijbelbespuking hielden. Deze jonge menschen werden onm'ldellijk gearresteerd en in het gebouw'der Gestapo w Barmhartig afgeranseld, terwijl een gedeelte van hen v.-volgens naar een concentratiekamp werd gezonden, AV;;'ir zij thans dwangarbeid moeten verrichten. De 'li 'ken moet voor het vólksgerecht Verschijnen. Slechts enkele gevallen worden in breeder kring bekend. , '>aast het openlijke gewelddadig optreden tegen de tl ristonen tracht de Gestapo ook door middel van *pK»nnage. achter de gezindheid van de geestelijke *" ijtsdragers te komen. Het meest krasse geval op l JUNI: HET VISCHSBZOEN GEOPEND Ttekcnlng voor De Groene Amsterdammer door F. HoreveW De hartstocht der bedaardheid dit gebied, dat tot dusver bekend is geworden, is dat van prelaat Leffer te Kostock. Deze ontving op zekeren dag twee jonge studenten ter biecht, welke den geeste lijke mededeelden, dat zij door het lezen van Roscnberg's ..Mythus" in geestelijke moeilijkheden waren geraakt. Lcffcr wees den jongen lieden er op. dat de Heilige Vader de opvattingen, welke Koscnbcrgin zijn..Mythus" verkondigt, veroordeeld had, en tlat de aanvaarding van deze Nicuw-Hcidenschc beginselen niet vcrecnigbaar was met de beginselen van het Katholicisme. Wat deed deze geestelijke anders dan zijn plicht als Katholiek ziclvcrzorgcr ? De twee jongelieden, die tot de beweging Van Ludendorff behoorden, brachten bij hun leiding verslag uit van-het verloop hunner biecht. De prelaat werd gearresteerd en M achttien maanden gevangenisstraf veroordeeld! Iets dergelijks overkwam een predikant in Dartnstadt, bij wien op zekeren dag een gemeentelij kwam om over het kerkelijke conflict te spreken. De predikant maakte eenige opmerkingen over de arrestatie van behjdenistrouwe predikanten door de Hcssische Gesta po. Twee dagen la ter-zat hij zelf in het concentratie kamp. De bezoeker was een spion van de geheime staitspolitic geweest. Dergelijke voorbeelden zouden bij dozijnen aan te halen zijn; de enkele hier aangevoer de spreken echter r^-eds duidelijk genoeg. Ook de Jodenvervolgingen gaar ondcrtusschen voort. De beruchte antisemiet Streicher heeft in het begin van April voor officieren van de rijksweer een lezing gehouden, waarin hij aankondigde, dat zoodra er gevaar dreigde voor Duitschland, de joodsche vijanden van het volk onmiddellijk tegen den muur geplaatst of aan den toorn van het valk overgeleverd zouden worden. ?Dat is dus openlijke bedreiging met progroms ! l Men moet nota nemen van dergelijke-uitlatingen, om bij eventueele latere gebeurtenissen te weten \vie moreel aansprakelijk zijn vóór deze moordhetze ! En toch hebben de Joden het in zeker opzicht'gemakkelijker dan déChristenen: hun godsdienst wordt niet bedreigd en hun godsdienstig optreden staat niet onder controle 'der Gestapo Om de grondslagen onser cultuur DE Christelijke Kerken,voeren thans een Strijd om hun bestaan. De mythe van de bloed- en rassenwaan is een onmisbaar bestanddeel der PAG. S DE GROENE No. 3074 gewoldspulitick van den Nationanl-Soeialistlachen stiml. 7,(»oulR Uit lor's Moin Knmpf" de grondslag is voor do practisrlio politiek van het Derde Kijk, is hot N KMI we llcidcndotu* zooals het tot uiting komt in «1« opvattingen van llosenberg en Ludeudorft'. in godsiliimsti(r en wijsgeerig opzicht de hasj*» va u hot ntvuwo Duitsche imperialisme. In Hosonbc-M'g's Mythus" staan de volgende zeer lypnoronde woorden: ? Uit hot oudgormaansche stambewustzyn wordt, via do Duitscho koningsidee, de hernieuwde Pruisischo leiding, het alduitsche besef en de formeele rechtseenheid, thans het aan het ras gebonden volksbewustzijn als schoonste bloei van de Duitsche volksziel gebon-n. Wij verkondigen het op grond van deze ervaring nis den godsdienst van DuitscUland's toekomst. Mystieke ervaring en bewuste kennis staan, in het kader van de Duitsche veroveringsgedachto. nu eindelijk eens niet vijandig tegenover elkaar, doch vullen elkaar nan en stimuleeren elkaar...." Met behulp van deze wereldbeschouwing moet het Duitsche volk voor de ongehoorde, don wereld vrede? bedreigende gewcldspolitiek ideologisch rijp gemaakt worden. Tuaschcn -het Christendom en dozen godsdienst van de grofste geweldsverheerlijking is geen verzoening mogelijk, zooals dezvr dagen in Lourdes nog van gezaghebbende Katho lieke, zijde is verklaard. Het nationaal-socialismo voort den vernietigingsoorlog tegen .het Christen dom met alle middelen van demagogie en leugen. Het deinst er echter evenmin, voor terug om de felste terreur toe te passen door financieéle maat regelen, concentratiekampen en gevangenissen. De cultuurstrijd in DuitscHland is een geweldige worsteling voor biet behoud van de WesterschChristelijke cultuur. Het is hoog tijd, dat men in Christelijke en vrijheidlievendc kringen buiten .Duitschland alarm slaat.' Want het mag ons niet onverschillig zijn wie zegeviert in dezen geweldigen strijd der geesten: de*inzet i.s immers do grondslag van onze eigen cultuur en moraal t ' ROLAKD >KROP ,URE. I. i w r d< u ee.t t e* ,*i lf<-ertfdt zo i fc-t' ?? de» di no; pn. DCll lijk tiet vet' ;en ai 2n en ut ar li ? n ! p» i -O i '. S'. , b V'