t'" Schilderkunst More ChogoH: Au dessus de la vic Kritiek van het Museum ALBERT PLASSCHAERT Het nieuwe Museum in Den Haag WANNEER bouwen dienen is", dan is voor Bei-lage het nieuwe museum ten eerste bergplaats geweest, beschutting, en ten tweede tontoonstellings-mogolijkheid-. Hiervoor waren noodzakelijk in zijn gedachte een aantal ruimten en ten opzichte van de groepcering dezer ruimten was zijn kunstenaarschap verantwoordelijk. Het "museum is dus beschutte bergplaats, wél te verlichten tentoonstellingsruimten voor beelden, schilderijen, kunst uy verheid. Wil het dus een goed museum zyn. dan moet het o.a, voldoen aan do verlichtingsfuncties voor het uitgestalde: er moeten ruimten zijn^ waar de beelden gbed te zien z'gn, waar de schilderyen het zuiverst licht hebben, waar de kunstnijverheid haar spheer kan verkrijgen. Behalve aan de mathematische ver houdingen in het museum, die ik reeds besprak (hoogte x breedte x lengte), moet dus, ook aan de daaraan, zoo niet onafscheidelijk, toch eng gebonden, lichtval gedacht worden, en aan de hoedanigheid van het licht. Tot nog toe heb ik het licht in het nieuwe museum steeds bevonden als iets, dat de kleur" wel niet krachteloos maakt, ??? maar haar toch iets ontneemt van de bekoring, van het bloeyon". Dat is voor mij meer teleur stellend, dan dat, bij donker weer buiten, de zalen spoedig donker worden (ook dat ondervond ik!). Nu schenen er echter-nog een aantal manipula ties mogelijk te zijn ten opzichte van den licht val ; scholing daarin moge verbetering brengen.... Het beeldhouwwerk in het museum staat geeste lijk in het verdomhoekje". Er zijn, gelukkig, geen groot e beelden noch groote groepen tot nu ? toe in ondergebracht; wat er ongeveer van deze geaardheid .is, is niet gelukkig gestald noch gesteld. Hierin lijken mij toch verbeteringen mogelijk; een adviseerend beeldhouwer aan een museum lijkt mij een noodzakelijke aanvulling. Zijn dit dus bezwaren, die ik tegen het museum zelf heb, wat de verlichting" aangaat - ik kan me ook-voorstellen, dat het nieuwe museum ver rassingen biedt van gelukkiger geaardheid, ook voor den directeur en voor de conservatoren. Tot nog toe was het steeds een behelpen geweest. Dit behelpen betrof zoowel do hoeveelheid dei- wer ken, die er ten toon te stellen was, als de wijze, waarop deze massa te verwerken was. Ik zal hier nog niet mijne meening uiten, over hoe alles gehangen is en wat er haxigt (de niét allerbest gekozen Permeke by voorbeeld. hangt alleróngelükkigst; te hoog) want ik weet, dat hangen" van een'aantal, van een groot getal schilderijen, moeilijk is en meestal den eersten keer niet lukt, maar mislukt! Hel is iets wat iedereen weet, die wat zorg heeft voor zijn eigen kamers en ze wil vinden als een zorgvuldig-sluitcnd geheel! Wc moeten hier aan de leiding van het museum minstens n jaar gunnen voor schifting, ver plaatsing, aanvulling (waarom koopt het museum niet n der laatste, groote, Kruyder's?). Wat de directie enz. van het museum nu reeds wel weten kan en dat is een geluk, dat haar nog niet gebeurde is, door dat het museum ruim genoeg werd, dat ze nu niet meer onkundig kan z|jn noch zich kan houden over wat zij als verzameling bezit. Nu haar bezit haar welbekend ' kan worden, kan zy haar kritischen zin gaan scherpen en kalm-aan constateeren, waar zij overschatte, waar zij onderschatte; waar zij door goedmoedigheid zich liet dwingen. De directie kan van nu af voor de toekomst gaan schiften, en ik hoop. dat bij deze schifting zij zich ten eerste zal bekommeren om de schoonheid en niet om mogelijk andere relaties. Een museum is niet een toevlucht het is een plaats der eere. Voor dakloozen moet men zacht zijn; niet zacht te zijn behoort men voor indringers, die door het museum hun ijdelheid willen botvieren, ' Handelt het museum, de directie van het museum zóó, dan kan haar do onachtzaamheid, bij de officieele opening, tegenover de schilders, de beeld, houwers, de pottebakkers, de glazeniers wat ge makkelijker worden vergeven. Natuurlijk zal haar keuze uit het voorhanden, werk, niet steeds de keuze van andere belangstellenden zijn, maar toch kan haar de erkentelijkheid dan ten deel vallen, dat zij het beste deed wat zy kon doen ??en dat zy, dat wordt spoedig genoeg gevoeld, niet tran sigeerde uit lafheid of uit maatschappelijke slimmigheid ten opzichte van sommigen. ? Een paar honderd slechte schilderyen minder is een ruime winst voor den bezoeker. Hij kan dan begrijpen, waarom een museum de moeite waard is, maar ook tot waartoe zUn volk, zijn land reikt; hij kan dan, beter dan op andere oogènblikken, genieten van de eer, die ons land, by buien, door zyn schilders geniet. Hij wordt dan niet verward meer door overdaad van 'sommigen; hy wordt dan in het rechte spoor gebracht, wat vergctenen ? of te weinig-gewaardeerden aangaat. Een museum moet ook een correctie wezen op ieders kennis der schoonheid; n museum mag verrassen en door verrassingen leeren het gevoel hunkert immers naar verrassingen.,.. Ongetwijfeld vinden wij sommige werken hier nog niet, die blijvend zullen * verrassen; zeker vulden'wij er, waar de verrassing van al versleten is.... > Mare Chagall BIJ Santee Landweer, Am»tcrdam HET leven van Chagall het is een leven, zooals ge dat kunt en zelfs wilt verwachten van een leven, dat in Rusland, en joodsch, begon en dat de bevrijding van Parijs gekend heeft. Parys is de plaats der bevrijding geweest voor zoovelen in de negentiende eeuw, dat het overbodig lijkt nog eens te zeggen. Daarom is Parijs alleen reeds voor goed onsterfelijk l En voov Chagall, die niets zou kennen dan wat zyn instinct, zijn gevoel hem zou leeren hy heeft nooit grooter winft gevonden dan in Parys; zelfs het nieuwe Rusland heeft hem nooit zoo gevoed als Parijs, hoewel bewys van de innerlijke zekerheid in dezen schilder Parys heeft hem zyn aard niet doen verliezen; de baat van Parys is voor Chagall geweest; de schaêvau Parijs heef t hij niet geleden. De tentoonstelling by Santee Landweer is een tentoonstelling, die tot den laatstèn tijd reikt en die voor hen, die dit werk ten halve kennen, het hun ten heele kan leeren. De allereerste eigenschap van Chagall is, en dat is zuiver joodsch! dat het werk onmiddellijk het levende, de handelingen van het leven geeft, dat het drama" is in den oorspronkeiyken zin van dat woord. En dat handelen van het leven, dat pulseeren van het leven is niet alleen in de menschen, het is in het geheele leven; het is in. de bloemen, die hij schildert en soms om lijnt; het is soms meer openbaar, soms meer verschuwcl, verstild of teruggetrokken het is er, altijd; zonder dat levende is er geen Chagall Het leven is in de kleur en in de lijn. Tot die rust toe kan het in een werk zijn; vast of vlietend kan het, de kleur, Chagall's bekorendstc eigenschap, «leed» een waarde geven, waar-naar velen streven en waarvoor velen hun leven lang vechten tevergeefs ! En er is in dezen joodschcn schilder nog een eigenschap, de phantasie, een phantasie. die spheer kan geven, waar ge e.erst argwanend het werk aanziet, evenzeer als ge dadelijk bespeurt by het werk, dat deze die behield, die anderei; . lang zouden hebben: de naïveteit. Het is daarom, om dit alles, om het onmiddellijkherkende en om het anderszins verrassende, dat hel iedereen de moeite waard moet zijn deze tentoon stelling te gaan zien. PLASSCHAEBT In en om de spreekkamer WETENSCHAPPELIJKE PROBLEMEN DOKTER, je bent een beste vent> maar .10 moet niet probeeren geleerd tegen me s e doen," zei onlangs een patiënt tegen m*. Ik had me voor dezen man veel moeite gegeven. Aan zyn tallooze, dikwijls tegenstrijdige klacht» n had ik de grootste aandacht geschonken. Ik h«<l ze zoo goed mogelijk trachten te verhelpen «n tenslotte had ik getracht ze tot n systeem sam-n te voegen en n enkelo grondoorzaak te bedenken, een afwijking in de interne secret ie, waardoor ilit geheele ziekteproces te verklaren zou zijn. Dat ik mijn best voor hem gedaan hadwrrd door hem ten zeerste op prijs gesteld, maar dat ik voor mij zelf trachtte dit geval op wetenschap)'elijke wijze te behandelen vond maar matige belang stelling en zelfs hcelcmaal geen waardeering. De man wist wat theorieën waard zijn. En ,'?? heb toen wel heel goed gevoeld dat de groot e kracht van ons vak hierop berust: dat wy art><?n een stel eenvoudige zwoegers" zijn, dat wij ten allen tijde gaarne bereid zijn ons vóór onze |Wtiënten op te offeren en ons uiterste best voor hen te doen en dat ze ons om die reden, maar alleen </"» ook daarom, onze kleine ménschciyke zwakheden. ónze neiging om te theoretiseeren en geleerd te doen '? en de tallooze domheden die daar weer het gevolg van zijn, willen vergeven. ? Bestaat er eigenlijk wel n onderdeel van dt geneeskunde waarover wij niet do fraaiste theo rieën hebben opgebouwd, die wij genoodzaflU waren korten tijd later weer to laten varen, i'n ziekte bij de behandeling waarvan wij niet d* ongelooflijkste fouten en vergissingen begaan. Rebben, maar die het publiek tenslotte gi-duM heeft omdat'het intuïtief voelde dat wy, antf stumperds, hét toch zoo aUerverschrikkeiykst goed met hen meenen? En het merkwaardige van alles is dat wy met dit voortdurende vallen en «'Ctf * opstaan toch tenslotte ook wel telkens een eipdj* verder komen. , Een bewya hiervoor is b.v. het diqbetesvraagstuki SPAREN VOOR EIGEN HUIS Bouwspaarkassen: een aantrekkelijk systeem W. H. MEIJBURG Bouwkai* volgens renteloos Bysteera DE idee om door collectieve besparingen na verloop van jaren een onbelaste woning te verwerven is niet van onze dagen. Meer dan een eeuw geleden ontstonden in Engeland en Amerika reeds corporaties; die in verschillenden vorm dit doel nastreefden en ook by ons is de woningbouwvereniging waarbij de leden-nuurdcrs na een reeks van jaren de onbczwaarde eigendom van het bewoonde perceel in uitzicht wordt ge steld niet onbekend. Daarnaast zien we met be langstelling de enorme vlucht, die het Bausparwesen" in Duitschland in de afgeloopen tien jaar heeft genomen. In het bijzonder viel daarby mijn aandacht op de bouwkas volgens het rentelooze systeem en waar ook in ons land den laatsten tyd bescheiden pogingen in het werk worden gesteld om in deze richting iets te bereiken, zullen we eens nagaan op welke grondslagen deze is opgetrokken. Een onbeperkt aantal deelnemers wordt geleilelijk tot de bouwkas toegelaten. Ieder schrijft in voor een door hom te bepalen bouwkapitaal en Segint bühet sluiten van het contract maandelijks ??en klein bedrag te storten, dat in verhouding ?taat tot hcst verlangde kapitaal. Heeft de bouwis, die in deze functie als spaarkas optreedt, een /.?kei- hinlraK v'Tjfiuwl, dan geschiedt toewijzing «au houwkapitaal aan de spaarders mot du hoogste *|iaarpreHtatie, dio men berekent uit de gestorte (??dragen enden tijdsduur, dat dozo in het bezit \.iii d»1 bomvknx zijn geweest. Noms wordt de gei ycnhcid geboden de toewijzing to bespoedigen ? i«ioi' extra bijdragen naast de verplichte stortingen, vuarniede dan ter berekening van de spaarI rest at ie geheel of. ten dcelo wordt rekening ge-, (..?uden, Xa do toewijzing wordt het spaarfonds de hypon'cairo crediteur van hem die met het kapitaal /.«ju huis heeft gebouwd of gekocht. Do annuïteiten, \< ;iarin deze renteioozb hypotheek wordt afgelost K innen aanzienlijk hooger worden 'gesteld dan de \-rplichte besparing vóór de toewijzing, daar do l .ij de behandeling van suikerziekte speelt do » >eiHng een buitengewoon belangrijke rol en wij ?/. jri reeds vélo jaren tot het inzicht gekomen dat ? ?u dieet arm aan koolhydraten daarvoor het i ..-est geschikt is. Maar nu is kort geloden oen ? tdcrzoeker Stolte gekomen diéeen koolhydraat? >;ke, z.g. ,,vrije kost" propageert. Het eene jaar l -veelt Petrén aan, om lijders aan suikerziekte l lofdzakclijk mot vet te voeden en het eiwit en do l«"olhydraten zoo ;vool mogeiyk te beperken. En »? n paar jaar later verklaren Porges on Adlcrsborg, il-tt vet do bron van allo kwaad is on schrijven, viider sterke beperking van don vottoevoer, veel «?wit en koolhydraten aan hun patiënten voor! Kn toen kwam Bant ing, die, uitgaande van do (???ds lang bestaande theorie dat suikerziekte op ?tii onvoldoende inwendigsecretorischc functie vari ?i ? buikspoekselklicr berust, al zwoegende en l libendo en fouten inakendo en zo weer ver1' lerende, het insuline vond en daarmede aan do \\ -reld een reusachtigen dienst bewees on duizenden xi kon hun geluk en hun gezondheid weergaf en v. l waardige arbeidskrachten van hen maakte. '_??? zoudt zoo'donken,, dat hiermede hot diabetesvi. ui gat uk was opgelost en dat wij hot gevoegelijk v.i-dcr tot een j.museumstuk" zouden kunnen iit.'kcn ! Mis! Hot is brandcndor dan ooit! De, vnag van de glycogeenvorming in do lichaams«?iien'on' voor alles in dio van de spieren, de vraag fnirom deze glycogeenvorming bij diabetes gesi, nrd is, welke factoren daarop van invloed zijn t'ti l loc het lichaam dit feit tracht te cOmpensecrèn, ?In. alles boeit ons nog even heftig, alsof w^j nog m»T geen enkel geneesmiddel voor deze ziekte de ' hadden. Kn dat dergelijke onderaltijd maar weer oven interessant bhjven ? ('ühun wctcnschappolijko adepten vindon, dio v»»'i naakt te goeder trouw tot do meest verschilhrló.en zelfs tegenovei-gosteldo resultaten komen, yht.lt zijn oorzaak hiqrin,-'dat er geen enkele ziekte V/f/nif die maar aan n enkele oorzapk haar ontstaan 'e it'tnken heef h maar dat er altijd taUooze oorzaken bestaan, die het menschelijk lichaam en elkaar rl ing beïnvloeden. .^??n zou deze waarheid ook in een anderen vorm i ?tien gieten en zeggen dat er eigenlijk heelemaal i; ziekten bestaan alleen maai1 zieke menschen. ? Dr, P. H. VAX Dfin Hopo uitgave aan huishuur voor den spaarder, die nu zijn eigen woning heeft betrokken, is vervallen. En zoo komt na een aantal jaren het huis onbczwaard in zyn bezit. De kosten van het bouw spaarfonds worden gedekt uit een inleggeld, een afsluitprovisie by toewijzing van'het bouwkapitaal en een percentage aan administratiekosten 'over stortingen subs. aflossingen. Het beeld, dat hierboven wordt gegeven, is wel aantrekkeiyk. We zonderen maandelijks een klein bedrag, na .kortercn of langeren tijd krijgen we de middelen in handen om. ons huis te bouwen, en wat wy daarna maandelijks betalen is geen huur meer doch aflossing, die eens een einde neemt en waardoor wy ons dus maandelijks verrijken. Hoe lang moet men op eigen huls wachten r NU komt echter de vraag, op welk tijdstip de toewijzing van het bouwkapitaal kan ge schieden. Vooropgesteld wordt, dat dit tijdstip uiteraard niet by voorbaat is te bepalen. Bij een gesloten bouwspaarkas, dio bjjv. niet meer dan honderd deelnemers kan tellen, is duide lijk, dat de oudste leden of spaarders, die hun kapitaal het eerst toegewezen krijgen, aan den voordeeligen kant staan, doch de bovenste helft der leden lang zullen moeten blijven doorsparen alvorens voor hen uit do stortingen en de steeds aangroeiende aflossingen het voor deze laat komers benoodigde kapitaal i» opgebracht. Bij een open spaarkas liggen do verhoudingen gunstiger, omdat door do geleidelijke toetreding van nieuwe leden een zekere continuïteit wordt gewaarborgd. Dan zullen do ? oudere spaarders soms vry snel voor een renteloos voorschot worden1 aangewezen, waarmede de wensen van het ideal home" voor hen wordt vervuld. De kans speelt ook hier evenals in de levensverzekeringsoveroenkomst zyn rol. Hierin ligt dus een eerste factor, dat door be hoorlijk acquisitie de geleidelijke toevloeiïng van nieuwe leden wordt verzekerd. Op ? den langenduur zal dan na regelmatigen groei een cvenwichtstoestand moeten ontstaan, waarbij do totaalsom der nicuwo contracten en der afloopendo contracten alsmede het totaal der toege wezen bouwsommen in den loop van hot jaar elkaar weinig mogen ontloopen. Dr. Krahn heeft in een interessant artikel den spaartijd bij een uitgebalanceerde" bouwkas berekend en krijgt als uitkomst zestien jaar. Deze theoretische langste wachttijd" wordt aanzieniyk verkort tydens de groeiperiode, die we op ecnigo tientallen jaren mogen stellen. Boven dien zullen extra bijdragen boven de verplichte spaarstortingen den gemiddelden wachttijd ver korten. Een beweging van sociale beteekenfs HET is een verheugend verschijnsel, dat in Duitschland naast de talryke particuliere instellingen ook de openbare bouwspaarkassen in een behoefte voorzien en niet een bedrag van 350 millioen H.M. aan loopéndo contracten de macht en omvang van dezo beweging demohstreeren. De toewijzingen werden hier nog op abnormale wijze vergroot door, een aanzienlijk staatscrediet, verleend met de bedoeling het bbuwbedrijf te stimulecren.- Bovendien vormt in Duitschland, zooals ik in een van mijn vorige artikelen uiteenzette, de jareu^nge belastingvrij dommen by nieuw gebouwde eig«, "-oningen nog een bijzondere aantrekkelijke noot. Ik onderstreep, dat naast de renti! > ??? hvj... \hcekverleening 'ook het type voork' ;M. ,. . -h»j een geringe rente aan de spaarders wc ? ?«! t %?:>;«? l en over het voorschot een matige n-nt" ,\.>j\lt berekend. De strijd wolko van beid' lyp.-u y.i.'.-li het meest voor het doel eigent duurt nog voort. Men mag verder niet uit het oog verliezen, dat de abnormaal hooge rentevoet in Duitschland den groei van deze bouwspaarkassen sterk in'de hand heeft gewerkt. De sociale botèekeiiis van deze beweging is niet to onderschatten, vooral wanneer zij dienstbaar wordt gemaakt aan het voeren van oen actieve wolvaartspolitiek. Mocht,doze loot hier opschieten, hetzij in particulieren ondernemingsvorm dan wel als openbare instelling, dan brengt het algemeen belang mee, dat door wettelijke regeling on scherpe onpartijdige controle dit Vertrouwen op goeden grondslag kan wordon. gegeven. sGRAVENHAGE IN BEELD: Vredespaleis Teekening voor De Groene van Ch. Roelofsz PAG. 6 OE GROENE hto.3«9 Wet Kasteel van PAC.7 DE GROENE No.3029 t. is een die 'isschien hiera«Q| onder?dat hij URE, ' t r d. , ec-<i t d r a.«,'iiV k' u U' ? ? aiUi zot a li eet der . die paDC)I lijk tiet rer :en ai 3n en in ar »/ Ie .n r, ?e |!ï;.