Historisch Archief 1877-1940
CONCENTRATIE
Nationaal of Vrijzinnig?
Dr. Ir. J. G. J. C. NIEUWENHUIS
DE resultaten vnn de laatst gehouden -ver
kiezingen voor de Provinciale Staten on de
Gemeenteraden hebben menigeen aanleiding
gegeven tot overpeinzingen over eigen en anderer
fouten in politiek, oi-ganisatorisch en propagan
distisch opzicht. Die resultaten hebben eveneens
aanleiding gegeven tot het' trekken van nieuwe
politieke scheidslijnen. Werden b.v. sindsdien geen
sterk in het oog loopende pogingen gedaan door de
sociaal-democraten om zich te richten naar
deKneyeliek Quadragesimo Anno. teneinde daardoor
de kans te vergrooten een politiek verbond met
de R.K. Staatspartij te stuiten? Bij de pas door
stane cabinctscrisis heeft men trouwens openlijk
hierop aangestuurd.
In de laatste t Uden komt voorts het zeker
niet nieuwe, maar toch als gevolg der verkiezings
resultaten weer vernieuwde denkbeeld naar
voren van een .,vrijzinnige concentratie" met
democratischen ondergrond, in welke concentratie som
migen zelfs ook de Katholiek-democraten en de
Christen-democraten zouden willen opnemen. Over
deze ..vrijzinnige concentratie" wordt in verschil
lende toonaarden gediscuteerd. Hel komt mij echter
voor dat de zaak waar het in de eerste plaats op
aankomt, in deze discussies gewoonlijk niet dui
delijk naar voren treedt.
Zoo lijkt mij een .fvrijzinnige concentratie",
welke aan de partijenverbrokkeling, die wij thans
waarnemen, een einde zou maken, eenerzijds te eng
en anderzijds te ruim gedefinieerd. Te eng. omdat
een ..vrijzinnige" concentratie eigenlijk slechts de
Liberalen en de Vrijzinnig-democraten zou kunnen
omvatten. Te ruim, als men .daaronder oo&''..de
mocraten," wil brengen..'Zooals de Katholieke en de
Christen-democraten, die zichzelf wel niet al*
..vrijzinnig" zullen beschouwen.
De ..democratie" van de Christen- en
Katholiekdemocraten en voor een deel ook van de Vrijzinnig»
democraten is toch inderdaad een andere dan die
van de Liberalen. De .eerstgenoemden verstaan
onder deinucratie" vrijwel hetzelfde als
Volksrcgn-rinii'. laatst genoemden verstaan daaronder
gewooiüijk slechts Volksinvloed.
Vervolgens wil het mij voorkomen, dat het niet
in do. eerste plaats van belang is dat do nieuwe
concentratie der vrijzinnigen ..altijd in de minder
heid" zal blijven, of dat deze een ..nii t to
verwezenlijkfii ideaal" zou.nastreven, zooals sommigen
blijkbaar nieeuen. Als een of andere concentratie'
op werkelijke goede beginselen zou berusten en
een schoon ideaal zou nastreven, dan vrage men ,
niet in de eerste plaat* wat men ermede-..bereiken"
kan. Men dient de beginselen en do idealen, die men
als juist, rechtvaardig en goed beschouwt, onge
acht het resultaat. Hier past liet woord van Oranje:
>.N*est bcsoin d'cspércr pour entreprcndrc,
ni de rèussir pour persêvércr''.
Door alle weldenkende .staatsburgers hier te
lande wordt met groot u zorg de verbrokkeling van
het partijwezen .gadegeslagen. Er zijn'toch in
Nederland' niet minder dan zes ...groote" partijen,
gezwegen nog van df; acht kleine" partijen, die
bij de Kamerverkiezingen in 1U33 van ven tot
vier afgevaardigden in de Tweede. Kamer gekozen
hebben tffki-egen en de negenendertig partijen",
die zonder succes «an die( verkiezingen hebben
deelgenomen. Jk-t is natuurlijk uitge.slojen. dat
deze 53 partijen", door groote belangrijke be
ginselen worden geleid: het-zijn grootendeels
beJNHOCD.
4?5. G. Stcin, Japan '?F. C., Burgerlijkheid
en romantiek -7- 6.'. L. J. Jortlaun, Kntr'attc
7. H. Scholte, Om een \citfrlandsch cabaret
. K. Biijstra, Terugkeer tot het land 9. A.
Plasschaert, Tentoonstelling? fan heden 10?11.
L. J. Jordaan, Rijksdaalderr/exprcs '- Schaken
12?13. E: Mare, Hittetroost,?Erica, Gebrekkige
padvindster*-?14. Y. l'oppema, Eigen wijsheid
Ongevaarlijke snelheid 16. De Kcinc Krant -??
17. Nivellccrca Keizer en koelie 18. S. E. van
Praag, Kondoni de loofning-the-loop 19. H. van
Eyk, Hoe jammer allen is voor iedereen 20..
Kladschrift van Jantje Pussles Chativariq. '
«
landengroepen of resultaten van persoonlijke in
vloeden.
Dit verschijnsel werd in dit weekblad eenigen
tijd geleden volkomen terecht gesignaleerd als
politieke ontbinding in den meest reëelen vorm.
Wil men voorkomen, dat deze politieke ont
binding spoedig leidt tot ondergang van het par
lementaire stelsel, dan zullen zij. die in dat stelsel
nog steeds de voorwaarde zien voor de handhaving
der persoonlijke en geestelijke vrijheid, de handen
inén moeten slaan. En dan zal men moeten
streven naar een nationale eenheid, gebaseerd op
de grondslagen van onze historisch gevormde
Ncderlandsche samenleving.
Die grondslagen zijn mijns inziens de volgende:
Ie. de Rechtsstaat.
2e. de persoonlijke en geestelijke vrijheid.
3c. de individucele bestaansvcrantwoordelijk
heid.
Die grondslagen zijn historisch gevormd en
nationaal eigendom. Zij komen daarom overeen
met ons Volkskarakter. Zij kunnen zoowel het
fundament zijn van «een ..vrijzinnige" uls van een
orthodox-godsdienstige oveituigirïg. Maar zij zijn
evenals ons Volkskarakter als resultaat van
een Christelijke beschaving te beschouwen. Het
individualisme,, het humanisme en de
rcehtsovertuiging van het Volk dat -in het Volksgeweten
berust: dat alles wijst op het Christelijke karakter
van ons Volksleven. Elkeen ook hij of zij, die
den Christelijken godsdienst niet belijdt zal
derhalve kunnen en moeten erkennen dat het
karakter van ons volksleven Christelijk is en dat
uien dit karakter niet straffeloos kan aantasten.
Voor zoover men onder .,vrijzinnig" dus vcrstaa't
antirccht/.iunig of a-Christelijk, lijkt mij een ..vrij
zinnige" concentratie weinig bevorderlijk aan het
streven om een verbrokkeling der partijen tegen
te gaan. Waarschijnlijk zouden er weer nieuwe
..partijen" door ontslaan. Wil 'men bijeenvóegen
wat bijeen hoort, dan /Jil men m.i. moet en. streven
naar een nationale concentratie, berustende op
bovengenoemde drie grondslagen. Daarbij treden
dan nog de volgende punten naar voren:
Je. De Rechtsstaat verdraagt, zich niet met een
..democratie", opgevat als Volksregeering.
m.a.w. de Rechtsstaat is onvereenigbaar met
een Overheid, die zich als agente 'van
hetSouvereine Volk en dus niet als Dienaresse dep
Gerechtigheid gedraagt.
De Rechtsstaat eischt daarom een scherpe
.scheiding tusscheii Uitvoerende en Wetge
vende Macht.
De Rechtsstaat H onbcstmmbaar als in de
vertcgenwoorigewle lichamen de
bctangfnpolitii'k hoogtij viert en de rechtsovertuiging
vmi ons Volk daarin niet voldoende tot uit
drukking (en ontwikkeling!) wordt gebracht.
De persoonlijke en geestelijke vrijheid kan
men slechts als recht opeischcn. als men du
persoonlijke bestaansverantwoordelijkheid als
plicht aanvaardt. .
,5e. De individueelu bestaansverantwoordelijkheid,
zoowel als de persoonlijke en geestelijke
vrij' heid zijn onbestaanbaar, als men het recht op
rentegevend pr: vaat bcxil. het vrije ruil verkeer
en de vrijen arbeid uitschakelt.
Als men dezu punten consequent doorvoert.
dan blijkt, dat dq staatkundige en economische
scheidslijnen, welke onze samenleving' bchcerschcn,
dwars door de meeste onzer bestaande politieke
partijen heen loopen.- Het heeft dan ook; m.i. gedn
zin eenigc der bestaande politieke partijen in een of
andere concentratie" samen te brengen.
Er zal eerst klaarheid moeten komen omtrent
vele der staatkundige en sociaal-economische.
vraagstukken, die vooral onder /ie tegenwoordige
benarde omstandigheden van groot gewicht -zijn.
Als men die vraagstukken' objectief en consequent
behandelt, zullen uit de oplossing daarvan nieuwe
politieke tegenstellingen voortkomen, die hun
schaduwen reeds vooruitwerpen. En het behoeft
m.i. geen betoog, dat een nationale concentratie^, ?
gebaseerd op bovengenoemde grondslagen, thans
reeds dringend noodzakelijk is. om verder gaande >
politieke ontbinding en andere onheilen to voor- .
'
PAG. 2 DE GROENE No. 3036
2e.
3e.
4e.
WEEKTROMPET
VAN DEN WIJZEN OLIFANT
Anthonie Fokker gaf een geruchtmakend commentaar op
de vliegrampen van den /aatsten- tijd
1 ?
lltlllllllllllllHimiHMIIIIIIIHHIIIHIIIIIHIIHIIIIIMIIIIimiHHMIIIIHIIHMIIIMIIHIIIIHtM
DE
K.L.M.£J?.V interi'ifw ra n een vertegenwoordiger van
het A..V.P. met den Heer Fokker dwingt onn
nogmaals te schrijven over de rampen, welk»
het bedrijf tier K.L.M, den laatst en tijd hebben ge
troffen. Ken sinnetie treft ons in dat.interview en wel.
als zoude het sueees ra n de Melbourne Race in
leidende Xcderlantlschc luchtvaartkringen een men
taliteit teweeg hebben gebraeht, welke niet in
overeen?? stemming in met de .verantwoordelijkheid* ff et is on*
niet reeht duidelijk op ir elke feiten dr Heer Fokker
deze opinie baseert, duur wij ook na de Jlelbotirnc
?Ra f e nimmer hebben kunnen ontdekken, dat het
devies ..Sa/et// Fimf' niet langer in het schild der
. K.L.M, sou staan geschreven. ..-.-?
Van de vijf rampen -'welke de K.L.M, troffen
urdert Kerstmis verleden iaur sijn er drie eventuci'l
terug te voeren tot het xifh honden aan de dienst
regeling Ondanks ongunstige weersomatandighedeH.
n.l. de ongelukken met de Civcr". de ..Leeuwerik".
en de .,(«*«/*'. Dat de betreffende piloten hierbij
abnormale risico's suuden hebben genomen, blijkt
nergens uit. Zij hebben met reeht- vertrouwd op di
lur-MWaardigheid hunner marhinw. op hun instru
menten, op hun radio .en hun eigen kun.dc als
vliegtttigbestuurder. Want wat voor ren jong en betrek
kelijk onervaren piloot een groot riairo beteekcnt, kan
i-oor, den ouderen eii in het vak doorkricden piloot
niiis bijzonders sijn. Als ik. als stuntelig sportvliegcr.
een noodlanding met zijwind'op een smal(weiland
moet maken, loop ik een goalc kans het geval grondig
tp kraken ; voor een ervaren pi'.oot is zoo'n manoeuvre
iets wat hij voor de aardigheid doet om zijn leerling
tcens te laten zien hoc het behoort te worden gedaan.
Jitindvliegen volgens ren : bepaalden koers is voor
mij heel inoeilijkf voor den K.L.M.-piloot
werk; niks aan.
l
Het idee ..risipo" is dus maar 'heel betrekkelijk ei<
ik zie er niets abnornwals w, dat de leiding de f
K.L.M, meer is gaan eisvhen van haar piloten n?<
dese over een grootere ervaring en beter uitgerust'
machines beschikken dan in den tijd van'de /?'. .;.
Bündvlicgen zonder radio en de geschikte
boordinstruincnten is een krankzinnigheid; mét dcse uitrus
ting is het voor den>ervaren piloot een' kleinigheid.
J k zal het wel uil ,111!j n hoofd laten om tcgaun vliegen
bij meer dan SÖkm windsnelheid en -.indertijd zo»
ook een K.L.M.-piloot daaraan niet hebben gedacht.
Vandaag bdeckcnl dese storm, voor hciii niets, meer.
dank zij zijn grootere ervaring en sijn bétere machint.
Dat intusschen het gèvaarsetemcn/t. bij het
opvoiren der snelheid, ook toeneemt, is zeker. -Vit moeten
. wij ons dat gevaar" niet < ui te groot voorstellen.
ledere voortbeweging brengt ons in gevaar. ,4/s wij ,
in een gemakkelijken stoel in. onze huiskamer zitten.
is do kans dat Ons iets overkomt al zeer klein; Zoo
spoedig wij echter'opslaan en gaan loopen, bestaat*
de mogelijkheid, dat wij willen over den rand vani het
vloerkleed, óver den poot van cenistocl. Hoe meer wij
de snelheid van, onsc voortbeweging opvoeren, hoc
grootcr, het gevaar wordt, een 'ongeluk te krijgen en
Scnaatspnsldent Gretser van Donzig is door net Poofsche
conflict een vee/besproken man geworden
liimiiiilllllllllllllilllllllllllllllliillllllliiiiiiiti'tiiiiilliiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
RAMPEN
bovendien zullen de gevolgen van een botsing bij een
snelheid van 100 km hél wat erger zijn dan wanneer
twee wandelaars tegen elkander ophopen.
Nu is juist het prettige van de vlieger ij, dat
hetopvoeren der snelheid in de lucht volkomen onge
vaarlijk ia, zoo lang wij in die lucht zijn. Zulks in
volkomen tegenstelling met het verkeer op het land.
Echter, een vliegtuig moet ook wel eens dalen en
landen en nu komt het gevaar", want door het op
voeren der topsnelheid wordt ook de landings&nclheid
onherroepelijk hooger omdat de minimum vlieg'
snelheid van zoo'n snelle machine ook vrij hoog ligt
als een gevolg van de vrij hooge vleugelbelading.
* * *
De landingasnelheid van de Douglaa vliegtuigen
en van andere snelle verkeersvliegtuigen ia binnen
redelijke grenzen gebracht door het aanbrengen van
z.g. landingaklappen. En verder, worden alle daar
voor in aanmerking komende piloten der K.L.M, op
dit type grondig geoefend alvorens zij met de Douglaa
op de lijn mogen vliegen. Zelf a door en door ervaren
piloten als myrnof, Scholte, Geyssendorff e.a. heb
ben zich aan dezen strengen regel moeten onderwer
pen, want de leiding der K.L.M, wcnscht geen nkel
risico ie nemen. '
Het gevaar" der betrekkelijk snelle landing van
zoo'n modern vliegtuig bestaat dus alleen hierin, dat
inderdaad een onervaren piloot brokken zou kunnen
maken. Doch een onervaren piloot komt niet aan
het atuur van'zoo'n machine. Ook de andere vlieg
eigenschappen van een snel vliegtuig zijn alleen
gevaarlijk voor hem, die met de machine niet ver
trouwd ia. Dat zoo'n snelle machine minder eenvoudig
is te vliegen dan een goedige Koolhoven FK. 46
schoolvliegtuig, is volkomen' juiat, maar wat hindert
dat als de menschcn die deze snelle rndchiriea besturen
er volkomen mee vertrouwd zijn? ' ,
Waar de leiding der K.L.M, dus, naast modern
vliegtuigmateriaal, beschikt over een aantal door en
door ervaren piloten, schendt -zij dan het devies
Salety F ir el" indien zij haar dienstregelingen
hiernaar inricht Ik meen van niet. Dat ondanka
alle voorzorgen tóch eenige zeer ernstige, rampen zijn
voorgekomen ia dan ook in de eerste plaats een gevolg
van pech, van omstandigheden waartegen niet mér
te vechten was, maar niet omdat de mentaliteit der
leidende Nederlandache luchtvaartkringen, niet in
overeenstemming sou zijn met de zware verantwoor
delijkheid, welke deze kringen dragen.
En wat het publiek betreft, dat ia natuurlijk vol
komen onredelijk en eiacht vijf poolen aan een schaap.
ils V eenendaal bij Bangkok in atecht wér loopt en
edwongen wordt naar ^.loratar terug te keeren,
heben zijn passagiers danig hel land, want ze loopen
ins een dag ie verliezen. Daarna worden ze
aporef" ola hij probeert dien verloren dog weer in te
ilen. Hij aloagt, gelukkig, toant andera had het
achten geregend. Intuaachen, wdt zegt u van een
iding, die dergelijke sportieve piloten en een
derge"?k esprit de corpa kweekt?' i
G. VAN STEENDEREN JR.
De aanvallen tegen den gulden zijn
volkomen mislukt en het nieuwe kabinet
ia vastbesloten het tot dusver gevoerde
monetaire beleid voort te zetten.
Wat de internationale economische en
financieele vraagstukken betreft, ben ik
meer dan ooit de overtuiging toegedaan,
dat het eenerzijds absoluut noodzakelijk
ia ten spoedigste te komen tot herstel van
gezonde internationale economische be
trekkingen en anderzijds tot
internationale muntstabilisaiie.
verklaring, die Dr. CoUjn reeds aan
de Agence conomique et financière had
gegeven, en die hij in zijn radio-rede her- '
haalde, aan het eind van de vorige week, behelst
eigenlijk de kwintessens van de vraagstukken die
m de eerstvolgende jaren moeten worden opgelost.
Zij blijken nu ook voor ons land van een zoo ern
stige geaardheid, zij blijken in een zoo nauw ver
band te staan tot de gebeurtenissen van den dag,
dat het onverantwoordelijk zou zijn nog langer
losjes heen te wandelen over vragen als: hoe kan
men zich te weer stellen tegen het steeds verder
doordringend deflatie-proces? En: moet men onder
alle omstandigheden blijven vasthouden aan de
tegenwoordige goudwaarde van den gulden?
Dit laatste wil men op dit oogenblik ontegen
zeggelijk. Niet alleen de regeering wil dat. Onge
twijfeld ook het grootste deel van. het
Nederlandsche volk.
En voorloopig gebeurt dat ook. Dat. heeft dit
groote voordeel dat op het oogenblik de rust
volledig hersteld is. Maar meer dan dat is er voor
eerst niet geschied.
Het héft geen zin nog na te praten over den
politieke n kant van de laatste crisis. Dat hoort
trouwens niet in deze rubriek thuis. De maand
September moet bewijzen of de kloof overbrugd is.
Veel r zoo al niet alles zal daarbij afhangen
van de houding van de R.K. Staatspartij. Wanneer
men echter bedenkt,'wat de oorzaak is geweest
van al die onrust, dan realiseert men zich dat het
juist de hier boven aangehaalde punten zijn.
En dat zijn geen politieke strevingen, maar econo
mische feitelijkheden.
Ook bij de oppositie-, die zich een oogenblik
deed gelden, plaatst men zich op den bodem der
werkelijkheid. Ook daar realiseert men zich dat
het eenerzijds absoluut noodzakelijk is ten spoe
digst e te komen tot een herstel van gezonde inter
nationale economische betrekkingen, en ander
zijds tot internationale stabilisatie." En dat het
zonder het langzamerhand in vervulling gaan
dezer \venschen, eenvoudig zoo niet langer gaat!
Het is intusschen niet alteen in de gelederen der
R.K. Staatspartij, dat vele ondernemers opge
duwd worden door een betrekkelijk kleine groep
radicalen en door de massa der werknemers en
dat zij, wanhopig geworden door het afstervend
bedrijfsleven, met een uitgesproken voorkeur voor
devaluatie meenen van twee. kwaden het beste te
kiezen.
De roomsche Staatspartij is niet een politieke.
groep, die den strijd liefheeft. Vandaar dat het
den wijzen olifant voorkomt,-dat zij gaarne de
rustt en den vrede aangrijpt, die Dr. Colijn haar wil
bieden. En verder bereid is, af te wachten of het
morgenrood van een soepeler worden der handels
betrekkingen zal dagen, zonder hetwelk een spoe
dige stabilisatie welhaast ondenkbaar schijnt. Het
ia dan ook'nauwelijks aan te nemen, dat daarover
binnenkort onderhandelingen kunnen worden ge
opend. Feitelijk .is er dus nog nieta gebeurd. Er
heerscht hier rust. We gaan met vacantie. En we
zullen wél zien.
Muider rustig ziet het er in Frankrijk uit, waar
La val de prefecten der departementen naar Parijs
ontboden heeft. Hoe zal daar de politieke constel
latie blijken te zijn, wanneer in Octóber de kamer
weer bijeenkomt? Het zijn- dezelfde vraagstukken,
die Wij ten. onzent tegenkomen. Verdere deflatie
verdraagt men niet. De gebeurtenissen in Hayr
, en Brest bewezen dat. En wat eteeds in Frankrijk
een veeg fceeken is: het rommelt Ui de P. T. T.
' Even weinig is er tot oplossing gebracht, inzake
. do Abessynïschékwestie,' ter. raadszitting in
Genève. Uitstel dat is het eenige, Maar dit
uitstel is vol dreiging; het zou een wonder zijn,
wanneer in de maand respijt, waarover men het
1 nu eens is geworden, de - gebeurtenissen een loop
gaan nemen die de kahs, de waarschijnlijkheid
PAG. 3 DE GROENE No. 3036
zelfs, van een ernstigen kolonialen oorlog weer
terugdringen. Het respijt in de Europeescho
politiek is er niet een van rust en vacantiestemming
niet een van 'n terzijde-leggen van netelige vraag
stukken, zooals b{j ons.
Wat er in Genève bereikt is, is het volgende:
Italiëheeft toegestemd in de benoeming van een
vijfden arbiter in de commissie.... die over geen
enkele belangrijke zaak mag oordeelen. Verder
heeft Mussolini er in toegestemd om buiten den
Volkenbond om-te praten met Frankrijk en Enge
land, de beide andere participanten in het Verdrag
van 1004, dat de invloedsferen der buurstaten in
Abessyniëregelt. Dus niet alleen zonder en buiten
den Volkenbond, maar ook zonder en buiten
Abessynië. Slechts zal over een maand rapport
worden uitgebracht aan den Raad, die, wanneer
er dan nog geen overeenstemming en paisibele
oplossing is gevonden, deze kwestie opnieuw in
behandeling zal nemen en tenminste den moed
gehad heeft, te kennen te 'geven dat hij dan het
recht had, de zaak van A tot 2 te onderzoeken.
Mussolini heeft echter te kennen gegeven, zich
niet te kunnen binden om dan voor het forum van
Genève te verschijnen.
Het is duidelijk, dat Mussolini's toezeggingen
hem niets kosten. Hij verplicht zich feitelijk tot
niets. Zelfs niet tot onthouding van mui
operaties of voorbereidende troepenbeweginfc
Trouwens, kenners der plaatselijke toestanden
(0ost-Afrika zeggen dat het wegens de regent ij d t
'de lange periode, noodig voor het weer begaanbaa
, worden van het terrein, uitgesloten geacht moet
worden om voor de tweede week van September
den strijd te beginnen.
Wat niet duidelijk is, dat is de houding van
Engeland. De Engelscheh hebben, zij het wellicht
?te laat, bij Mussolini hemel en aarde bewogen om
het niet op een werkelrjken oorlog te laten aan
komen. Zij hebben nul op het request gekregen eu
hoorden zich bovendien het verwijt toevoegen,
dat zij zelve op geen andere wijze aan hun
koloniaal bezit gekomen waren,
Frankrijk hield zich in den beginne reeds af
zijdig. Het heeft te veel belang bij ongebroken
vriendschap van Italië. ?
Wat blijft er dan over van het prestige van den '
Volkenbond?
Xiets en dat is het juist wat Engeland wan
hopig maakt. De politiek van het Uritsche Rijk
i* anders ingesteld dan die van de Fransche Repu
bliek. Men kent in Downing Street den factor
Tijd grooter waarde toe. Watt and see." Aarzelt
nlen aan den Quai d'Orsay niet om de
oogenblikkelijke assurantie die er ligt in een feitelijk defensief
verbond met Italiëte prefereeren boven de theo
retische ideologie van den Volkenbond, het
Engelsche kabinet ziet zeer goed in dat, welke rol
vreemde overhcersching en geweld in den opbouw
do* wereldhistorie ook gespeeld mogen hebben,
de toekomst is aan de georganiseerde
rechtsgedachte. Die gedachte is echter op zoo gewaagde
wijze op het spel gezet, dat incn haar, hoe men de
zaak ook wendt of keert, wel als verloren zal
moeten beschouwen. Slaat men Italiëopenlijk aan
den paal, dan treedt het uit. Waarna er van den
Volkenbond niet heel veel meer overblijft. En reëel
gesproken zou zelfs de idecele yijdc van het vredes
vraagstuk daar niet bijster mee gediend /ijn.
wanneer men dan geen maatregelen zou gaan
nemen om den oorlog te verhinderen. Dat men
daar nu riet mee kan beginnen, zonder de kans
op een Europeeschen oorlog te vergrooten, is dui
delijk. "
Aan den anderen kant is inen toch ook niet
bereid, zooals Frankrijk, om lijdelijk te blijven
toezien, overwegende dat men het later zal moeten
be/uren,-wanneer'op een dergelijke lichtvaardige
wijxe met het VolkeDDQndshandvest wordt omge
sprongen en dat men dan wellicht eens tegenover
Europccs"he aspiraties van groote en onmisbare
medeleden volkomen machteloos zal komen te
'Staan.; ";'??' ' ; ?. ?. ? -..'?''? . '; ? . .
Een andere factor- van ongerustheid voor ons
min-of-meer onbeholpen in-elkaar-getimmerd
vredessysteem is de Dantzlger kwestie.,. Onder leiduig
' van Senaataptesident Greiser hebben de Nazi's er
een dergeiijken financieelen janboel aangericht,
dat het tot een douane-strijd met Polen, is
geko? men, terwijl krachtens de verdragen Dantzig nog
wel tot het Poolsche tolgebied behoort \ (
Het kan dan ook niet anders of Daiizig haalt
bakzijl. .?'..'
?«?l