Historisch Archief 1877-1940
,f
?ï:
DE FOUT IN DE SOM
Dr. M. R, J. Brinkgreve
IN Amerika is er een dominee, die zijn gehoor
ervan tracht te overtuigen, dat de crisis een
straf des humels is: te midden van stoffelijken
rijkdom moet de menschhcid in ontbering boeten
voor haar al te groot en hang naar de schatten dezer
aarde. Dat herinnert aan een gedacht en wisseling in
den Rotterdamschen gemeenteraad, toen er pokken
in do haven waren uitgebroken. Ook bij die ge
legenheid legde een boetprediker, die (bij
vergissing?) lid van den raad was. den volke uit, dat
de pokken een straf des hemels waren. Als ik mij
goed herinner, was het destijds een katholiek wet*
houder, die antwoordde, dat hij dit wel wilde ge*
looven, maar, dat hij óók wenschte te gelooven, dat
iln wetenschap een gave des hemels was, bestemd
om wat tegen die plaag te doen. De gave des hemels
tegen onze plaag schijnt nog niet gevonden.
De 10de eeuw en de, 20ste eeuw brachten ons
groote veranderingen. Invoering van de stoom
machine, toepassing van de elcctriciteit, gebruik
van ontploffingsmotoren; spoorwegen,
stoomschepen, automobielen, vliegtuigen; kunstmest en
koeltechniek, Taylorsysteem, efficiency en zoo
zouden we voort kunnen gaan.
Door dat alles werd de opbrengst per werkuur
steeds groot er, en in steeds korter tijd grootcr.
En nu komt de'som, waarin men een fout heeft
gemaakt.
Wat men voortbracht, teelde, fokte, vervaar
digde en verwerkte, bood men ten verkoop
omdat wij tengevolge van de steeds voortschrij
dende wcrkverdeeling een steeds kleiner deel van
de opbrengst van onzer handen werk zelf kunnen
gebruiken. Voor wat men verkocht, bedong men
een prijs. Die prijs bestaat voor den verkooper uit
vier grootheden: het bedrag, noodig om het ver
kochte te vervangen, het bedrag, waarvan men
zelf moet leven, het bedrag, dat men voor ver
betering van zijn bedrijf wil besteden en het
bedrag, dat men wil sparen.
Alzoo gegeven is een bedrag: gevraagd wordt dit
in vieren te verdeelen. Do opgave b wat vaag
~ 't valt niet te ontkennen. De brave burgers do
schoolbanken meestal reeds lang ontgroeid
hebben de som trachten op te lossen, zooals zij
als kleine jongens heel moeilijke sommen ook wel
eens trachtten op te lossen sommigen probeerden
een oplossing, die hun aannemelijk leek; de anderen
keken af".
Zoolang in de voortbrenging slechts zelf
standige ambachtslieden, boeren en tuinders werk
ten met weinig talrijke knechts bestond het
bedrag noodig voor do vervanging van de verkochte
voortbrengselen in hoofdzaak uit de kosten van
grondstoffen en vergoeding voor het gebruik der
middelen, noodig bij de voortbrenging (pacht,
brandstoffen enz.). Do werkkracht vond haar
belooning in hoofdzaak uit bet bedrag voor levens
onderhoud. In de grootere bedrijven is dit wezenlijk
anders. Het bedrag bestemd voor het levensonder*
houd van den ondernemer neemt een hoe langer zoo
meer ondergeschikte plaats in. De belooning van
de werkkracht gaat als loon met de grondstof en
de zoogenaamde eerste kosten (pacht, brand
stoffen enz.) het bedrag noodig voor vervanging
van de verkochte goederen vormen.
Dit bedrag nu nemen de ondernemers als regel
vél te laag.
Want dit bedrag vormt weliswaar niet recht
streeks de koopkracht", welke het geheele bedrag
bepaalt, dat de ondernemers gezamenlijk voor al
hun voortbrengselen kunnen krijgen maar mid
dellijk (of indirect) bepaalt het loonpeil wél het
hcele inkomstenpeil.
KLEINE VERRASSINGEN
Onder dezen titel publiceerde het Oostenrijksche Tijdschrift Wirtschaftliche
Rundschau" een viertal caricat ure n die het verschil in opzet en uitwerking
van de Belgische en de Nederlandsche müntpolitiek in beeld brengen
BELGI
Z6Y» mooi had de Belga zich de devaluatie niaar als het kassen wee -8 komt men hord
voorgesteld , neer
HOLLAND
?«, _/ HfRAUS
MUNtTlONIU
Wat deed Nederland toen de Internationale
speculatie een aanval on d en gulden deed? Bracht
het de munitie In veiligheid door geen goud
meer beschikbaar te stellen voor Inwisseling
van bankbiljetten en een deviezenregeling in
te voeren?
Integendeel!
Elk bankbiljet werd onmiddellijk tegen
goud ingewisseld. De internationale speculatie
was .teleurgesteld.
Ja, als er m a n n e n achter het kanon staan...
PAG. 14 DE GROENE Ne. 3037
Zonder het te weten ui i zonder het t e willen, drukt
dus de ondernemer met hot peil dor looncn, die hij
betaalt, middellijk het peil van de prijzen, die hU
kan ontvangen. In zooverre is de zoogenaamde
koopkracht-theorie (Ford) lang zoo dwaas niet als
sommige, overigens geleerde, schrijvers ons willen
doen gcluovcn.
Het ongeluk is, dat er tusschen loon en prijs zóó
veel schakels zijn geschoven, dat men het verband
eerst op den langen duur ervaart met schade en
schande.
Immers als de ondernemer zya fuut in de som
gemaakt heeft, laat hij om te beginnen het bedrag,
dat hij aan loon te weinig betaalt, grootendeels
ten goede komen" aan het bedrag der besparing"
welke wjj bij de bedrijven als winst" kennen.
Wat gebeurt er nu met die besparingen? Om te
beginnen wenden de daardoor tot welstand komen
de ondernemers deze, althans gedeeltelijk, aan tot
verhooging van hun levenspeil en bewijzen daar
mee aan de cultuur onschatbare diensten. In
tweeden aanleg stellen zij hun besparingen in den
vorm van leeningen aan de overheid ter beschik
king. Deze laat daarmee werken uitvoeren ten
algemeencn nutte (tenminste dat hopen we) en
diensten verrichten evenzeer ten algemeenen nutte
(dat is althans de vrome wensen). Ook op deze
w{jze vloeien de bespaarde bedragen weer in bet
ruilverkeer terug.
Maar o wee! Dan, begint de ellende.
De overheid vergoedt voor de leeningen rente.
Maar in de bedrijven maakt men met z|jn geld veel
grootcr winst. Als dan de naamlooze vennoot
schappen de mogelijkheid openen kapitaal in
bedrijven te steken, die men niet zelf beheert,
begint een kringloop die noodlottig wordt, vooral
als de deposito-banken", die het geld van tallooze
kleine spaarders (welke zelf er nooit aan zouden
denken aandeelhouder van een bedrijf te worden)
tot groote bedragen verzameld aan de nijverheid
ter beschikking gaan stellen, en verder de beurs
handel en de invoering van industrieele
obligatieleeningen en ? aandeelen aan toonder in verschil
lende soorten het den bedrijven mogelijk maken
steeds grooter bedragen tot zich te trekken.
Vernieuwing en uitbreiding der bedrijven gaat
nu koortsachtig snel. Steeds nieuwe vindingen
verhoogen het vermógen tot voortbrenging (de
productie-capaciteit). De winsten en daarmee de
prikkel tot het openen van nieuwe, bedrijven
of uitbreiding der bestaande groeien steeds meer.
Want de bedragen noodig voor vervanging der
verkochte goederen (de kostprijzen) dalen en
wel veel sneller dan de uiteindelijke verkoopsprijzon.
De gebruikers of verbruikers van bepaalde
goederen zijn in de meeste gevallen bepaalde lagen
van de bevolking. Zoolang het inkomen van
degenen, die deze laag vormen, weinig verandering
ondergaat, treedt een neiging om de
verkoopsprijzen te laten dalen, eerst op, als heel de
tusschenhandel met veel te groote voorraden zit. Maar dan
is het ook te laat.
Dan toch is de markt ovcrverzadigd: daling der
prijzen voert den omzet niet op doch leidt tot
verliezen. De banken vragen nu de bedragen, welke
zij aan den handel verstrekten, terug: door de
dwingende noodzaak zich baar geld te verschaffen, .
ziet deze zich genoopt tegen snel dalende prezen
te verkoopen en zijn voorraden niet aan te vullen;
de bedrijven kunhen hun voortbrengselen niet
kwyt. Werkloosheid treedt op om te beginnen in
de bedrijven, die verbruiks- en gebruiksgoederen
voortbrengen; vervolgens in de
grondstoffenbedrijven en de bedrijven, die machines en gereed
schappen vervaardigen.
Nu heeft men de proef op de som gemaakt en gezien,
dat deze fout is.... maar nog niet waar de fout zit.
Wanneer het inkomstenpeil niet stijgt (of het
prijspeil niet daalt) in evenredigheid met de stijging
van het vermogen tot voortbrenging (de productie
capaciteit), dan verkeeren de bedrijfswinsten (die
de ondernemer te boog nam) in bedrijfsverliezen.
De fout in de som wreekt zich meedoogenloos.
' Hét billijke loon is niet alleen een eiseh van
sociale rechtvaardigheid, maar een economisch
belang, het economische belang bij uitnemendheid
zelfs. En den rechtzinnlgen economen ten spijt
is het sociaal wenschelyke niet bepaald door het
economisch mogelijke, maar is het economisch
mogelijke in laatsten aanleg afhankelijk van het.
sociaal wenschelyke.
BOUWTERREINEN en HUIZEN
te koop in het Centrum der Gemeente
Inlichtingen: PARK KERSBERGEN ?
Kantoor: Montaubanstraat 4, ZEIST
Recht en wet
Scheidingsproblemen
VOOGDIJ EN BEZOEKRECHT
Scheiding
ALVOKKNc? men een vordering
tot echtscheiding of scheiding
van tafel en bed kan instellen,
moet de President der Rechtbank
daartoe aan de eischende partij verlof
verleenen. Aan dit verlof gaat vooral'
een poging van den president om een
verzoening tusschen do. echt genoot en :
te bewerkstelligen. Deze poging slaagt
slechts zelden, omdat de verhouding
van partijen vóór het instellen der
vordering gewoonlijk reeds te zeer is
ontwricht en de verzoeningspoging
van den voorzitter, vooral bügroote
rechtbanken, zich wel beperken moet
tot de vraag of partijen er bij vol
harden zich niet te willen verzoenen.
Bij niet-verzoening kan de president
o.a. bepalen, bij wien der ouders de
kinderen tijdens de procedure zullen
verblijven en welk bedrag de man
voorloopig aan vrouw en kinderen,
indien laatstgenoemden aan haar
zijn toegewezen, tot onderhoud moet
verstrekken. Den president ontbreken
echter meermalen voldoende gegevens
on tijd, om deze beschikkingen, die
van langdurigen en ingrijpenden aard
kunnen zijn en met den meesten
spoed moeten worden genomen, met
de noodzakelijke waarborgen voor
haar juistheid te kunnen nemen.
Nadat de echtscheiding is uitge
sproken moet door de Rechtbank
voorzien worden in de voogdij en
toeziende voogdij der minderjarigen;
na scheiding van tafel en bed wordt
voorzien in de ouderlijke macht.
Behoudens enkele uitzonderingen moet
n der ouders met de voogdij c.q.
ouderlijke macht worden belast. Hot
behoeft geen betoog, dat de
desbotreffen<|p beschikking der rechtbank
van het allergrootste belang is voor de
toekomst der kinderen. In de practijk
wordt evenwel menigmaal een be
slissing gegeven, waarvan met recht
mag worden betwijfeld of deze in
overeenstemming is met de belangen
van den minderjarige. Dit is een
gevolg van het feit, dat de wet do
voorbereiding dezer beschikkingen
onVoldoende heeft geregeld. Zoo be
staat er geen verplichting van de
ouders om in persoon te verschijnen.
Voorts moeten opgeroepen worden,
voor zoover deze er zijn, vier meerder
jarige bloedverwanten of aangehuwden
van den minderjarige, in, het Konink
rijk woonachtig, zoo mogelijk twee
van vaderszijde en twee van
moederszyde. Deze bloedverwanten kunnen
echter by schriftciyke volmacht op
komen en nu komt het in de practijk.
zeer veel voor, dat geen der bloed
verwanten zelf verschijnt en wille
keurige personen als gemachtigden
'van grootouders of ooms on tantes
optreden om slechts ja" te knikken,
indien de president hun voorleest,
' dat de lastgcvcr het in het belang van
den minderjarige acht ??zonder.
nige motiveering ? dat deze of gene
tot- voogd moet worden benoemd!
Indien er nstemmigheid onder de
bloedverwanten heerscht of een meer
derheid -zich voor de benoeming hetzij
van den vader, hetzij van de moeder
uitspreekt, wordt gewoonlijk zonder
nader onderzoek dit gevoelen door
de rechtbank gevolgd, waarbij van
zelfsprekend geheel andere motieven
in-het spel kunnen zijn dan het ecnige
juiste, heb belang der kinderen. Indien
de gevoelens te zeer uiteenloopen,
wordt dikwijls ??al spreekt de wet
er piet over een rapport van den
t voogd ij raad ingewonnen om de
.recht.'bank van ad.vies te dienen.
Het komt veelvuldig voor, dat het'
maanden duurt, alvorens het rapport
by de rechtbank is binnengekomen en
deze haar beslissing kan nemen. Mij is
zelfs een geval bekend, waarin eerst
een jaar nadat het
bloedverwantenverhoor had plaats gehad in de
voogdy werd voorzien. Vooral in die ge
vallen, waarin de rechtbank een an
deren ouder tot voogd benoemt dan
dengeen, aan wien de president den
minderjarige tijdens de procedure
had toegewezen, is een zóó langdurig
t u'druimte weinig bevorderlijk voor de
opvoeding van het kind. ?
Geheime rapporten
DOCH erger is het m.i. dat de
rapporten van den Voogdijraad
als geheime rapporten worden be
handeld, waarvan inzage aan de par
tyen of haar raadslieden pleegt te
worden geweigerd.
Het is naar myn oordeel een mis
stand, dat dergelijke stukken, welke
den grondslag vormen voor 's rechters
beschikking en beslissend zijn voor
de toekomst der kinderen, geheim zijn,
te meer, daar in de rapporten bewe
ringen kunnen voorkomen van
onbcëedigde getuigen, welke thans vol
komen oncontroleerbaar zijn, doch
waarop de rechter zijn beslissing
grondt. ,
Noch in het strafrecht, noch in het
civiel recht wordt re'cht gedaan op
stekken, welke aan partijen worden
onthouden. Alleen ten aanzien van
deze rapporten zijn zij van iederen
invloed daarop verstoken. Terecht
heeft de wetgever in deze leemte voor
zien bij de dit jaar in werking getre
den wet tot vereenvoudiging van de
alimentatieprocedure. Het behoeft ech
ter geen betoog, dat het belang dezer
voorziening bij voogdijbeslissingen nog
veel grooter is.
NQ. overlijden van n der ouders
kwam vóór 1029, ook na echtschei
ding en scheiding van tafel en bed, de
voogdij van rechtswege aan don langst
lovende, tenzij 'dezo van de ouderlijke
macht was ontheven of ontzet. Daar
het evenwel niet onder alle omstan
digheden wenschelyk is, dat de over
gevende ouder, met wien dikwijls
sinds jaren het contact is verbroken,
'onder alle omstandigheden voogd
wordt, bepaalt de wet sinds 1020.
dat gezegde ouder het verzoek tot de
rechtbank kan richten om tot voogd
te worden benoemd. Na
bloedverwantenverhoor wordt dit verzoek in
gewilligd, tenzij er gegronde vrees be
staat, dat de kinderen hierdoor zullen
worden verwaarloosd.
Met/ de rechtmatige belangen der
kinderen is in dit opzicht bptor
nkpning gehouden dan vnurhoph.
i' '
Bezoekrecht
KEEREiY wij terug tot de rechts
positie der ouders na echtschei
ding pf scheiding van tafel en bed,
In ons recht is ongeregeld de bevoegd
heden van -dongeno der ouders, die
niet mot de voogdtf of ouderlijke
macht is belast, zoodat een recht van
dezen Op omgang met zijne minder
jarige kinderen?z.g. droit de visite
niet is erkend. ,
In principe is dit recht in de Duit
fiche en Zwitsersche wetboeken uit
drukkelijk, neergelegd. Dozo lacune in
onze wet kan zeer ongcwenscht zijn,
omdat het nfonigmanl in het belang
der kindoren kan zijn, dat ook d
niet met voogdij of ouderlijke macht i
belaste ouder geregeld contact met
hen onderhoudt. Het is minstgcnomen
dubieus of overeenkomsten, welke
vóór de scHeiding tusschen de ouders
betreffende het bezoekrecht worden
gemaakt, bindende kracht hebben.
Een polls der
Mij. ARNHEM"
eehept kapitaal voor moeilijke tijden.
BEGRAFENIS VEREENIGING
«???«???????????«?^??«????????????????t******««
N.V. DE HOLLANDSCHE
VOORSCHOTBANK
KRUISWEG 70 - HAARLEM '
? *
De Bank verstrekt voorschotten met
een minimum van ?1 000. -op billijke en
wat de terugbetaling betreft gunstige
voorwaarden, onder borgtocht of zake*
lijke zekerheid. Een prospectus wordt
Op aanvraag gaarne toegezonden.
Cigarros Cadena
In da voornaamste Sigarenwinkels
SANATORIUM BERKENOORD"
GRAAFSCHEWEG 29é- NIJMEGEN
Voor rimb«ho«v«nd«n, h«r*t«llind«n
?n licht* i«nuwp»tllnt«n
G«n«»ihMr-Dlr«cuur: Dr. ). Wlirdl Btckmftn
Twt«dt Gtnt«»ht«r. Dr. A. Rl|pp«rd* Wltrdim*
Thans ook kamers met stroomend water
X.V. UURWERK,
GOUDEX ZILVERHAXDEL
v/« GEBR. BREKX
Meuwendijk 172 '
Haarlemmerstr. 34
?'??'?
RFIME SORTEERING
ELECTJR. KLOKKEN
? ,
Ver t. Zciit Ra Horloges j
Reparatie Inrichting voor
UURWERKEN,
GOUD EN ZILVER
Langs een omweg is toch wel eens
eenigc sanctie aan de niet-nakominz
van dergelijke afspraken gegeven.
De wet geeft n.l. den rechter de
bevoegdheid om, wanneer nn voogdij
voorziening de omstandigheden ge
wijzigd zijn, in de voogdij verandering
te brengen. Aan den vader nu van
een minderjarige was de voogdij
opgedragen. Tusschen de ouders was
eon overeenkomst getroffen, dat het
kind tot zijn twaalfde jaar bijna de
geheele week by de moeder zou ver
toeven. I>e vader weigerde desondanks
ieder verkeer tusschen moeder en kind.
Op grond hiervan zocht de moeder
met de voogdij te worden belast.
Het Hof, in tegenstelling mot do
Rechtbank, achtte het verzoek
gerechtvaardigdj omdnt de vader zich
zonder redelijken grond han do over
eenkomst, welke tot basis had ge
strekt voor het advies der bloedver
wanten en de beslissing der K echt bank,
had onttrokken en yoorts gebleken
was, dat het kind de moederlijke zor
gen niet kon ontberen.' De Hoogc
Raad heeft deze beslissing aanvaard.
In een ander geval echter werd
door de Rechtbank iedere invloed
aan een overeenkomst. tusschen de
ouders betreffende het bezoekrecht
ontzegd. Dezen hadden vóór de echt
scheidingsprocedure een overeenkomst
getroffen, waarbij zij zich verbonden
ertoe medo t o werken, dat de vader
tot voogd werd benoemd, terwijl de
moeder het recht werd toegekend om
geregeld haar kinderen te zien. T)e
vader werd door de Rechtbank met
do voogdij belast. ' ,
Toen riu de omgang 'txtsschen moe
der en kinderen, na aanvankelijk ge
regeld te hebben plaats gevonden.
plotseling door den vader-voogd werd
verhinderd, heeft de moeder aan de
Rechtbank verzocht de
voogdijbeschikkihg to wijzigen on haar de
voogdij op te dragen..op grond, dat
de vader gehandeld had in strijd mot
de getroffen overeenkomst on boven
dien zijn handelwijze in strijd zou zijn
met het belang der kinderen.
De Rechtbank wilde evenwel van
geen dezer argumenten weten, omdat
zij hot in strijd achtte met de begin
selen en geschiedenis onzer wet, om
n bezoekrecht te erkennen van de
niot mot di» voogdij belaste ouder.
zoodat deze ook niet volgens over
eenkomst zulk oen recht zou kunnen
doen gelden. Bovendien is dn? Recht
bank van lueening dat slechts- do
ouder-voogd verantwoordelijk is voor
de opvoeding dor minderjarigen,
zoodut deze geheel vrij moet zijn ui do
beoordéelinp of on .in hoeverre daar*
mode con contact tussclien de kinderen
en den- ouder, nietvoogd, strookt.
laatstgenoemde hecTt zich bij het
inzicht van den voogd neder te
leggen. ' ??'?.-...
Vit het voorafgaande blijkt mijns
inizeris, dat het wenschelijk ia* dat
oenerzijds ook onze.wet het bezoek
recht, nader door de .daartoe aan t
wijzen instantie te regelen, erkent,
anderzijds db Rechter desbetreffende
door déouders gemaakte afspraken
sanctionneert, tenzij hjj ze als klaar
blijkelijk strijdig met het belang' der
kinderen moet wijzigen.'
. , Mr. B. C. G«
l :
PAG, IS DE GROENE Ne. 3017