it ;! K i II !v De ontwikkeling van onze politieke partijen A. C. JOSEPHUS JITTA Een regeeringscombinatie is in ons land niet mogelijk zonder de medewer king van de Roomsen-katholieken. Deze zullen niet met de Socialisten samen gaan, tenzij nog een derde partij mee. doet. Degenen, die deze combinatie hebben verhinderd, hebben misschien schade gedaan aan hun partij. Maar zij hebben in ieder geval het landsbelang gediend. POLITIEKE partijen zijn. in een democratie onmbboar als een middel om de burgerij indirect eenipen invloed toe te kennen op wetgeving en bestuur. De aanhangers van de fascistische en nationnal-sociulistische stelsel» weten dan, ook heel goed wat ze doen door de bestaande politieke partijea af te schaffen, en slechts n politieke partij toe te laten. Daardoor is de burger^ van iedereu reeden invloed op den gang van zaken verstoken. De Heer Marchant heeft het indertijd in zeer pakkenden vorm uitgedrukt. Wanneer de fascisten zeggen: weg met de partijbonzen, weg met de. baantjesjagers, dan beteekent dat een voudig: wij de eenige bonzen, aan ons alle baantjes. Door middel van een referendum en volksinitiatief en eventueel door de verkiezing van een president voor een republiek, door de directe verkiezing van magistraten en rechters, kan de burgerij rechtstreeks invloed oefenen op wetgeving en bestuur. Het referendum en het volksinitiatief kunnen somtijds nuttige diensten bewijzen als correctief op de daden van de. volks* ?vertegenwoordiging, die geheel beheerscht wordt door de vertegenwoordigers van de politieke partijen. Wij kennen in, ons staatsrecht een derge lijke figuur in de kamerontbinding,. waardoor de burgerij althans in de gelegenheid is ten aanzien van een of enkele concrete maatregelen recht streeks uitspraak te doen. Maar een rechtstrceksche uitspraak van de burgerij ten aanzien van bepaalde concrete wet gevende maatregelen heeft dit groote bezwaar, dat men die burgerij niet aansprakelijk kan stellen voor de gevolgen van haar beslissingen. Van een of meer politieke partijen, die een regeering hebben doen vallen, moet men echter verlangen, dat zij zelf in staat zijn het beter te doen. Het is nergens voorgeschreven, dat een oppositie, die de meerderheid heeft verworven, de verantwoorde lijkheid op zich moet nomen. Maar het ligt zoo in den aard van de zaak, dat het vanzelf spreekt. Een oppositie, die dat nalaat, maakt zich zelf onmogelijk en, wanneer zij desniettemin haar oppositie blijft doorzetten, ?vermoordt zij het parlementaire stelsel. Dat is een overweging die de Roomsen-Katholieke fractie van de Tweede Kamer uit het oog heeft verloren, toen zij aan het kabinet-CoUjn het vertrouwen opzegde en waarvan zij zich wel goed rekenschap mag geven, wanneer zij in de oppositie mocht wenschen te volharden. . v .' ." ?;..'?>*.? \;' ? ?. '.?;? Mag men dus aannemen, dat politieke partijen op zich zelf in een democratie onmisbaar zijn, dan bet eekent dat echter allerminst, dat allo bestaande politieke partijen onmisbaar zgn. In tegendeel, de geschiedenis leert ons, dat in den loop der tijden steeds nieuwe politieke partijen optreden en dat de oudere geleidelijk afsterven. Wij hebben m ons land de Hoekschen en Kabel jauwschen ? gekend, de opstandelingen en de Spaanschgczinden, de rekkelijken en do preciesen', dépatriotten en de . Prinsgczindcn, de Conservatieven en de Liberalen, /de rechterzijde en de linkerzijde en het ziet er niet naar uit, dat wij het eind der ontwikkeling hebben bereikt. . . Wanneer wij do kleinere partijen, tiie slechts verschillende tusschenvormen vertegenwoordigen of die bestaan uit afgescheidenen van een grootere partij, die met bepaalde daden van die partij niet accoord gaan, yerwaarloozen, dan kan men constateeren, dat ons politieke leven wordt be heerscht door 8 partijen: de 3 partijen van de rechterzijde, de .beide vrijzinnige partyen,' de Socialisten, de Communisten en als .jongste, de N.S.B, ? ' .. . ? ??' . v. V ' Het ziet er niet naar uit, dat de rechterzijde binnenkort over een meerderheid in de Tweede Kamer zal beschikken. Dat de Socialisten met de Communisten een meerderheid zouden verwerven is onwaarschijnlijker dan ooit. Dat de nationaalsocialisten over een meerderheid zullen beschikken is nog onwaarschijnlijker, wanneer althans de andere politieke partijen haar plicht niet op grove wijze verzaken. Dat het voorbeeld van Duitsch* land, dat de Nederlandsche N.S.B. zich heeft verkozen, vele aanhangers van de partijen der rechterzijde en van de socialisten tot het NederInndsche nationaal-socialisme zal bekeeren, lijkt niet waarschijnlijk. En zonder hulp van die kanten zullen de nntionaal-soclnlisten het nooit ver brengen. * * * Voor iedere meerderheidscombinatie, heUij van RooniPch-katholieken en Socialisten, eventueel met een of enkele bondgenootcn. hetzij van een centrumcombinatie, zooals die waarop het kabinetColijn meent te kunnen vertrouwen, hetzy ten slotte voor een samenwerking van centrum met socialisten, zijn de Roomsen-katholieken onmis baar. Zij hebben de sleutel in handen. Zij kunnen ieder van deze meerderheden breken door zich daaraan te onttrekken. Hebben don .de beide Protestant-Christelijke partijen en de beide Vrijzinnige partijen niets in te brengen? Gelukkig is dat niet het geval. Zij beschikken over n middel, waardoor zij een zeer belangrijk gewicht in de schaal kunnen werpen. Het is voor het oogenblik zeker en het zal naar het mij voorkomt in dénaaste toekomst nog even zeker blijven, dat de Roomsen-katholieken niet bereid, zullen zijn met de Socialisten samen te werken, tenzij althans n van de genoemde vier partijen meedoet. Door die medewerking te wei geren kunnen die partijen, het samengaan van. Roomsch-katholiekeii en Socialisten verhinderen, zooals zij het oulangf met de pogingen van den Heer Aalberee hebben gedaan. Vooral do Vrijzinnig-Democratische Party ver keert daarbij in een uiterst delicate positie. Menig' voorganger van die partij heeft indertijd uit den t rum e betoogd, dat het samengaan van wat men noemde de diie democratische partijen, van Roomsen-katholieken, Socialisten en VrijzinnigDemocraten, het ideaal was dat men moest zien te verwezenlijken. In afwijking van mijn Vrijzinnig'Democratirche partijgenooten heb ik steeds een centrum-formatie boven een democratische com binatie verkozen. En het merkwaardige feit doet zich voor, dat op het oogenblik, dat deze demo cratische combinatie als het ware voor het grijpen ligt; de leider van de Vrijzinnig-Democratische Partij niet aarzelt die combinatie te doen mis lukken. Ik zal de laatste zijn, die den Heer Joekes daarover hard valt. Hij heeft een zware verant woordelijkheid op zich genomen, maar hij kon, naar het mij voorkomt, in de gegeven omstandigheden niet andera handelen. In de bedoelde combinatie hadden de Socialisten met behulp van de radicale Roomsen-katholieken de lakens uitgedeeld. En de politiek van die combinatie, waarvan een groot deel van haar aanhangers zich verbeeld zou hebben, dat men er zou kunnen komen zonder aan te passen, zonder bezuinigingen en zonder loonsverlagingen, was op een gruwelijke debacle uitgeloopen. Het kan zijn, dat de Heer Joekes door zijn op treden stemmen voor zijn partij heeft doen ver loren gaan. Dat is zelfs waarschijnlijk. Dat doen trouwens alle ministers in de huidige omstandig* heden en dat zullen alle ministers van eenander kabinet ook doen. . . Maar het doel, waarom het ten slotte gaat, is niet het belang van een party, maar het belang van het land. En een partijleider, die het landsbelang zou opofferen aan het partijbelang, verzaakt zijn plicht. Het kan zijn, dat zulks, meer dan eens gebeurt. Partijleiders zijn nu eenmaal niet volmaakt. Hoeveel te meer moet men dan een eclatant geval van het. tegendeel helder in het licht stellen. : PAG. 2 DE GROENE No. 3039 LITWIXOF IIIIIIHHIIIIimHItlHIlHIIIHIIHIHIItlHHIHMHHIIIIIIIMIMHIimillllllllMIHIIIItlltlHinillllI HECH TE £R beslaat Cf n herhtc en zeer innige bandtusschen hel Sederlandsi'hc volk en het Huis van Oranje. Hoe dc:c bami. door ilen Vader des Vaderlands gelegd en door zijn opvolgers bevestigd, in den loop der historie !s gegroeid, teel eens tijdelijk 'is verslapt maar nimmer is gebroken, hoc hij ook heden'nog duidelijk speurbaar is niet slechts op nationale hoogtijdagen en bij plcehligc gelegenheden maar ook in ? het dagclijkseh léven van ons i-olk 'hierover zouf en belangrijke en boeiende studie, geschreven kunnen irorden. En in dal boek zou het hoofdstuk, geicijdaan de thans regecrendc Vorstin, niet een van de minste sijn. De loop der dingen brengt tnec tlat in een constitutioneele monarchie in de ticintigstc eeuw de per soon van den vorst minder op den voorgrond treedt r/on tn vroeger eeuwen het geval «reis. Doch dit maakt de koninklijke taak niet lichter, teel gecompliceerder. De latere historieschrijver van onzen tijd zal moeten, getuigen dat Koningin Wilhelmina met groote geest kracht en fijnen tact de zware taak heeft vervuld die haar icas opgelegd. Dit weet en erkent ieder, van welke politieke richting hij ook zij, die een elementaire kennis heeft van onze vadérlandsche geschiedenis en. van ons huidig staatsbestel. En daarom past het ons vandaag met eerbiedige gevoelens de Landsvrouwe te gedenken, die haar vijfenvijftigsten verjaardag1 viert. * * * Helaas moeten er altijd Heden zijn die roet in het eten gooien. En zoo 'is ditmaal een uitgever op het onzalige denkbeeld gekomen dat er uit de Oranjeliefde van ons volk wellicht harde munt was te slaan. Hij sou een bock gaan uitgeven, over De hechte band". Over dien band, wij zeiden het reeds, ware een be langrijke studie te schrijven, maar dat zou natuurlijk > tijd en geld [hebben gekost. En het moest op een .koopje. ';".?'.?' In zoo'n geval bedenkt men een groot aantal onder werpen en noodigt evenveel vooraanstaande landgenooten uit daarover enlsele bladzijden ie schrijven. Weliswaar kan in zoo kort bestek ieder van hen niet» dan wat algemeenheden zeggen, doch de'inhoud komt er ook met op aan: men is gedekt door vele klinkende namen. En niemand weigert, toont het is immers een hulde aan de Koningin! Een Minister van Staaf schrijft gaarne- een voorwoord en een aanbeveling. Het werk wordt opgedragen aan Hare Majesteit zelf. Het wordt wat men noemt royaal uitgevoerd": groot formaat, vijf en een halve centimeter dik at staat er minder in dan in menig deeltje van de Salamander' reeks. Geen recensent zal het durven afkammen (ze zullen het trouwens ook niet lezen)» ' ?Hei moet veel hoofdbrekens hebben gekost, fel de onderwerpen ie'bedenken die. met Oranje in verbandkonden worden gebracht. Oranje en Nederland in de ROOSEVELT IIMIMIIIIIIIIIIIIIIIMMIIIIIIIIIIIMIIIMlIMIMIIIIIIIIMMMIIIIIIIIIIIIIIIilllllMIIIIIIIIIIHIIII BANDEN taaiste halve eeuw (in tien bladzijden), Oranje en nns staatsbestel (in zes) dat lag voor de hand. Oranje en de volkswelvaart, Oranje en de weldadig heid, Oranje en het misdeelde kind, Oranje en de lagere school daar zijn vondsten bij die zweet druppels hebben gekost! Een premie verdient de man ?lic op het snuggere denkbeeld kwam van Oranje en Friesland, Oranje en Groningen, enzoovoort: hij Intd elf hoofdstukken tegelijk gevonden. Op dien gemakkelijken weg ging men dankbaar voort: Oranje ??n Amsterdam, Oranje en Rotterdam, Oranje en 's Gravenhage,... tol Satavia en Soestdijk toe. Men mag den medewerkers aan dit boek niet hard fatten* Hun opdracht, over een dikwijls gezocht ondern'erp eenige bladzijden te vullen, hebben zij over het ?ilgenieen consciëntieus volbracht. Dat het resultaat niet in overeenstemming is met de bftcekenis van de misbruikte grondgedachte: den hechten band tusschen Nederland en Oranje, kan hun niet u-orden aangere kend. Hel ergste wat men van hen zou kunnen zeggen ?in. dat het hun. heeft.ontbroken aan den critischen zin die hun had kunnen doen beseffen dat zij niet meeircrkten aan een hulde voor het Vorstenhuis maar nun ceti goedkoope uUgfrersspernltiHf. Men is gedekt door de fiere vlag van vaderlands liefde en trouw aan het Vorstenhuis. Reeds kon men in een blad dat zich de bevordering der rijkseenheid ten doel heeft gesteld een warme aanbeveling voor dit' hoek lezen, blijkbaar gebaseerd op een uiterst'vluch tige kennisttamc en vervat in de termen van het uitueversprospcctiis. En ieder die tegen opzet en uilvoe- . ring van dit draadlooze maakwerk, tegen dezen oppervlakkigen schijn van gedegenheid zijn maar al te aegronde beswaren inbrengt loopt gevaar door onze ?lèpatcnteerde patriotten voor republikein en land verrader te worden uitaekrcicn. J n Duilschlund is het bij herhaling noodzakelijk ?.'?bleken waarschuicingen en zelfs strafbepalingen '?t te vaardigen tegen het gebruik van nationale «'liubolcn als het hakenkruis en het portret van den - Filhrcr" voor reclamedoeleinden. Een dergelijke ? '?rnicnging van vaderlandsliefde en winzucht is limans niet beperkt tot een bepaald volk of een bci«iald ras. Zij komt overal.voor en in allerlei vormen, 'inv ecnen keer plomp en stuitend, een andermaal geraffineerd' en zelfs schijnbaar, edel en verheven. Mraf bepalingen: helpen alleen tegen de'grofste vornftm.Wie op hoop van Jclinkenden zegen majesteit*-; x'-liennis bedrijft in meer verfijnden vorm kan altijd r-kfnen op bijval en dikwijls op succes. . Het is noodzakelijk op dit alles met nadruk te wijzen. H'ant niets is wellicht verderfelijker voor waarachtige? "ilcrlandslicfde dan deze hechte band .tusschïn Mitionale leuzen en commercieel gcicin. F* WEEKTRDMPET VAN DEN WIJZEN OLIFANT MKN is in loonden nog bo/Jg oen .slnkcUd t<» bouwen tegen do Italiaanscho onderneming, die de volgende weck Woensdag voor den Volkenbond vorechünt, maar hoevelen z'yn er, die in het hoil van zulke pogingen gelooven? Neen, het Ituliaansch-Abcssijnsche conflict in gekomen in hot stadium eencr erkenning van feiten. Men ?/al Italiëten slotte zijn gang laten gaan. Men zal tevreden zijn, indien deze wrijving tusschen een groote en een kleine Mogendheid zal nalaten oen wereldbrand te verwekken. En al doet Engeland dreigend en geheimzinnig, al versterkt het zijn vlootbasis op Malta, niemand gelooft, dat het op oigen houtje met sancties tegen Italiëzal beginnen. Onder deze omstandigheden zou men kunnen zoggen, dat hot prestige van den Volkenbond in nood is, maar or is iets veol osscnt loeiers ingevaar. het geloof in het Recht. Een nieuwe Volkenbond kan mon altijd wel opbouwen, maar de openlijke. internationale erkenning van de Macht, van do physicke noodzaak als leidend beginsel der ver houdingen tusschen de volken, dat is een ver schijnsel, waarvan wij opeens waarnemen, hoe radicaal de christelijke en humanistische grondslagen dor moderne samenleving zijn vernietigd. Er wordt openlijk gesproken en geschreven over een ,.Recht" van expansie, dat Italiëzou bezitten. Die uit spraken troffen wij weliswaar aan in de couranten van landen, wier belangen meebrengen zich te beroepen op het antecedent in de Duitsche. de Japansche pers?? maar allen die niet behooron tot de aanhangers van deze verderfelijke leer, zij .prediken toch onthouding van inmenging en bezi gen daarbij het motief van Italië'.* levensnoodzakelijkheden. Waar blijft op die manier de inter nationale rechtsorde? Italiëen zijn geest verwant en verontschuldigen zich zelfs niet. Zij vinden oen nieuw recht op expansie uit; het recht dus van een groot volk om. als het .landhongor heeft, zich op oen kleiner volk te werpen en dat fe vernietigen. Do journalisten. die zich met buitonlandsche politiek hebbon to bemoeien hebbon jarenlang geschimpt op déschijn heiligheid der internationale staatkunde. Maar in do oude. politiek der voorwendsels lajJ*nog een element van schaamto. De'nieuwe politiek, die het recht van gappen aanvaardt, verlamt alle beroep op zedelijke principes en verheft hot gewold tot richtsnoer voor allo toekomstige handelingen van gi-ooto staten. In dit Italiaansch-Abossijnsche con flict verlaat de dictatuur hot beperkte gebied zijnor nationale werkingsfoor en vermeestert'hij het wijd»' terrein dor' 'internationale verhoudingen. Onze portretten booldon Roosovelt en Litwinof uit. en ik bon er zeker van, dat de Redactie, toon zij ze plaatste, gedacht heeft aan hot scherpe con flict tusschen do Vereenigdo Staten on de Sovjets. Ovoral (ook ton aanzien van Frankrijk on Engoland) dqot zich hot verschijnsel voor van de'-twooslachtigo politiek der Sovjets, die muoie interna tionale betrekkingen willen onderhouden, en tege lijkertijd samenspannen met de revplutionnairo elementen der staten, waarmee zij aan de rondo tafelen zitten. Het is misschien' nog zoo gek niet. dat Nederland zich tot'dusver'nog altijd afzijdig hield. * * Minister (fclisscn, zoo vermeldde eou dezer dagen afgekomen Koninklijk Besluit, is nu ook Minister van Scheepvaart geworden. Het komt net van pas. dat in-u jong. intelligent buvviiulHman zich mot do scheepvaart heeft to bemoeien, want or zijn in hot Voorloopig Verslag dor Eerste Kamer over hot ontwerp dor rentelooze voorschotten en loodsgolden harde woorden gevallen. Met do onver stoorbare kalmte waarin de Nederlander on a for tiori het Nedcrlandschc staatastuk ontstellende feiten formuleert, wordt in dit Voorloopig Verslag gewezen op de volkomen onvoldoende wijze, waar op opeenvolgende Regceringon steun boden aan hot kwijnend, scheepvaartbedrijf, het bedrijf dat oen der machtigste bouwstoffen vormde van onzen nationalen roem. Dagelijks verdwijnen or opnieuw mooie schepen van de Nederlandsche handelsvloot naar den vreerade en of de pers al ach en wee roept (wij hebben daar in ..de Groene" aan meegedaan), de fatale slooping gaat regelmatig door. De Heer Mussort, die juist dezer dagen van zijn Indische trip terugkeert, die hem vervelende herhalingen deed uitspreken van zijn in vole zalen vele malen verkondigde leuzen, kan nu wol ..hou zee !" roepen maar onze schepen houden geen zee. Er is nog veel meer gal in het Eerste Kamerstuk. Terecht vragen volo lodon. of het pas geeft dat pensioenfondsen in hot leven geroepen worden. welker inhoud voor algemeene bedrijfsdoeleinde» wordt gebezigd. En ook over onze nalatige tarie ven- en havenpolitiok kreog do Rogooringr het eou on ander te hooren ! * * r .Minister Gelissen's nieuwe ambtgenoot vuu. sociale zaken is bezig deel te nemen aan den strijd togen de vrouw als arbeidskracht, en hij vindt }ieestverwanten in de rechtsche.fracties van don Dordtschen raad. die geen vrouwelijke wethouder bogeeren. De verwantschap is" echter maar schijn baar, want Minister Slingenberg. die als vrijzinnig democraat wol mot een zekor ongonoogen de positie van de vrouw verkleinen zal. wordt voort bewogen door het motief: in dezen tijd van schrikkelijko werkloosheid de kansen «lor mannelijke workloozen te verbeteren, maar ik betwijfel of zekere conservatieve opvattingen ?vreemd zijn aan do houding der Dordtsehe, vroedschapsleden. Hot verhoogen van don leeftijd, waarop jonge meisjes .mogen, worken in fabrieken on kantoren heeft zijn sociale voordoolon. on do specialiseet-in^ van vrouwenarbeid tot dit», taken..welke de arbeid ster het besto liggen, eveneens. Maar te weten dat aan oen onzer grootste geinoentosecretaiieën eon vrouw do leidende kracht is. de door velen in moeilijk»1 zaken geraadpleegde adviseur, on dan daartegenover hot verzot te moeten vernemen tegen het vervullen van eon wothouderspost door eon dame. hot wokl hobsaarilipo vermopdens van rdool. * * * Hulde liivngon wij aan do' nagedachtenis van een odeion Duitschor, die stoor en flink was in de verdediging van zijn nationaal beginsel, die wei* ffcnle het Verdrag van Vorsailles to ondorteekenen. maar die zich /MYMieeft ovoi-gogovou aan don waan zin van den rassenstrijd. maar zijn leven hoeft ge wijd aan do bestudeering van do vraagstukken van détoenadering tusschen de volken. Op wijlen Prof. Schttcking zullen. Mussoliui on zijn geestverwanten,die het...recht van expansie" verdedigen, zich niet kunnen beroepen!' ' A S TRI D ZELDEN is de wereld' verstijfd geweest van oen bericht, als toen do droeve mare werd rondgezegd. die ons bereikte bij het ter perse gaan van dit blad. Er zijn berichten, die een wending brengen in de ' weroldgebeurtenissen.. Zooveel kwamen er over on» hoen in de laatste jaren,*dat wij het leerden, bijna gevoelloos langs de bulletins to loopen, waarin de tijdingen stonden vermeld,' die fundamentecle wijzigingen brachten in ons aller lot. Maar ditmaal stond ieder stil on be dekte zich het aangezicht. Het huwelijk van den jongen Koning der Belgen met do ranke, glimlachende prinses uit hot Noorden was als een legende. Een Koning*huwelijk, waarvan het geluk uitstraalde tot ieder, wien het paar tegemoet kwam. Een sportieve, elegante, alle gemoederen Voor zich veroverende dubbel verschijning. Gezonde, vroolijke kinderen. En dat alles opeens weggemaaid door den dommen vuistslag van het lot. Moeilijk is vast te stellen, of zij invloed heeft gehad op de politieke gedraging van haar echt genoot. Maar hot staat vast, dat van dit Ko ningspaar een sympathie naar het -Noorden uit ging, die een geheel nieuw perspectief gaf aan de Belgische politiek, en die hier in NoordNederland met warme ingenomenheid is be groet. Het land dat Aëtrids kinderen zoo juist teruggaf, het heeft het droevig voorrecht meer dan andere de diepe smart te beseffen om den dood der stralende jonge ? Moeder. l PAG. 3 DE GROENE Ne. 3039