$ :??:.,' «db Uit den strijd om de petroleum Invloeden achter de schermen Wee het land, .waar olie wordt gevonden! *"T"»OEN het Panamakanaal gereed was, dachJ^ ten de Vereenigde j Staten, eindelijk geheel Midden Amerika in hun macht te hebben en 'den Grooten Oceaan te beheerschen. Maar zij hadden zich te vroeg blij gemaakt. Neem bijvoorbeeld de kleine republiek Costa Rica, die aan Panama grenst. Daar sluimeren geweldige petroleumvoorraden in den bodem. De petroleumkoningen organiseeren revoluties om de concessies voor deze gebieden machtig téworden. Op een goeden dag liet zekere heer Tinoco, het hoofd van een rooverbende, zich uitroepen tot president van de republiek. Heel toevallig bleek hij uitstekende wapens te bezitten, die afkomstig waren van Armstrong, en al even toevallig was een van z\jn eerste officieele daden het toekennen van geweldige concessies aan de British Controlled Oilfields van Sir Henry Deterding. De Standard Oil was woedend. ? Washington verloor zijn geduld. En men voorzag een anderen patriot" van Amerikaansche wapens; men stelde overvloedig dollars en munitie beschik* baar en men wees zekeren Rex Hornby, geheim agent van de Standard Oil, die'volkomen op de hoogte was van dat soort karweitjes, aan om hem op zijn expeditie te "vergezellen, President Tinoco werd verjaagd. De nieuwe regeering annuleerde de concessies, die' aan de Engelschen waren verleend, reeds den dag na dien, waarop de overwinning was bevochten. De Engelschözaakgelastigde protesteerde. Men lachte hem in zijn gezicht uit. Doch toen zette Londen kracht bij aan zijn démarches door het zenden van den kruiser Lam* brian, die voor Costa Rica bleef rondvaren, terwijl de agenten van Deterdmg net zoo lang met geld werkten, totdat zy de republiek Panama ervan hadden overtuigd, dat een oorlog tegen den Noor delij ken nabuur een nationaal belang was. Het is 1021. De oorlog wordt verklaard. Een Panameesch in valsleger trekt de grens over. Den eersten dag vallen er 430 dooden; den tweeden 732. Inboorlingen wel te verstaan, patriotten, die hun vaderland verdedigden..» Washington schaart zich achter Costa Rica. En onderstreept dit door aan de regeering van . Panama te doen weten, dat de kanaalzone wel eens aanzienlijk zou kunnen worden verbreed, wanneer de vijandelijkheden niet ophielden.... Washington onderstreepte zijn keuze door mariniers, munitie en mitrailleurs te zenden. Het avontuur liep verkeerd af voor Deterding en Engeland. Het Panameesche leger wordt .terug geslagen, achtervolgd, vernietigd. En Costa Rica neemt Panama het geheele gebied van Coto af. Amerika dwingt de beide oorlogvoerenden, arbi trage te aanvaarden, en het is een Amerikaan, rechter White, die Costa Rica gelijk geeft. Den 26sten Augustus 1921 tr.ekt een detachement Amerikaansche mariniers zij aan '/ij met détroepen van-Costa .Rica het veroverde gebied binnen, om het in Jjezit te nemen., IN JONQNY SUR VEVEY (700 M, hoog) op de MontPelèrinGenfersee, bevindt zich de Ecole nouvelle ménagère, een huishoud kostschool in de vrijje natuur, waar jonge meisjes in de beneden Alpen, nevelyrU gezond ' klimaat», ontspW-tog ' en zorgvuldige persoonlijke opvoeding genieten. Fransche» en ngelsche taaldlploma*». Sport. Afdeelinr voor kinderen. Eng llsh home school. Directie: Mme Anderf ahren eu Mis* Handley. Wijs geworden door vroegere ervaringen, liet Washington aan I/onden blijken, dat het gereed was voor een openlijk conflict. Van x\ür tot uur groeit het angstwekkende ge vaar, en de volkeren hebben er zelfs niet het ge ringste vermoeden van. In den loop. van dien zomer van 1021 wordt de verhouding tusscheu Engeland en de Vereenigde Staten steeds meer gespannen. TN 1014 waren het de moord van Serajewo en het Oostenrijkscho ultimatum, die den wereldoorlog: ontketenden. > In 1021 dreigde een gewapend conflict tusschen Engeland en de Vereenigde Staten uit te breken ten gevolge van de gebeurtenissen in Costa Rica. Twee onaanzienlijke aanleidingen. Maar het was zeker niet de onbelangrijkheid van het gebeurde, die in 1021 een nieuwen oorlog voorkwam. ' De verhouding tusschen Deterding en Rockefeller was gespannen genoeg om de volkeren in een gewapend conflict te jagen. Derden kwamen tusschen beide. Men besloot een conferentie te Washington bijeen te roepen. De .vlootbeperking zou het officieele onderwerp zijn. Maar de eigenlijke strijd ging om de verdeeling van de petroleum voorraden der wereld. Men heeft weinig ruchtbaarheid gegeven aan dezen arbeid achter de schermen. Maar een nauw keurige beschouwing van de lijst der vertegenwoordigers van de verschillende mogendheden leert, dat al de petroleummagnaten hun beste krachten hadden gezonden. Amerika en Engeland ?verdeelden in 1021 vriendschappelijk de wereld onder elkaar, omdat drie jaar na het sluiten van den wapenstilstand hun toch te kort leek om een nieuwe slachting te beginnen ! Maar het was een gedwongen vrede, weinig hecht, en hij .duurde dan ook slechts tot 1027. De Engelschen gingen voort, zich overal om het Panamakanaal meester te maken van petroleumvelden, en steunpunten te scheppen, die maar al te goed in staat zijn, het geweldige werk der Ameri kanen te niet te doen door hun den petroleumtoevoer voor de oorlogsvloot af te snijden. Het gebeurde in Costa Rica had den Amerikanen geleerd» hqe zwak hun positie was. Als Panama eens had gewonnen, inplaats van Costa Rica? In 1027 gaat Deterding op het oorlogspad tegen de Bussen. HU staat op het punt er in te slagen, een wereldblokkade tot stand te brengen tegen de Russische petroleum. En als hij zijn doel bereikt? . Amerika is ten einde raad, sluit oen bondgenoot' schap met Moskou en ontketent een prijsoorlog tegen de Engelsche petroleum. En aangezien men geen zekerheid heeft, dat het conflict tot het economische gebied beperkt 'zal blijven, tracht men in allerijl zijn heerschappij over Zuid Amerika en den Grooten Oceaan t o verste vigen, i Washington zendt luitenant-kolonel Dan. I. Sultan met een corps ingenieurs van het Ainerikaansche leger naar Nicaragua om het tracévoor een tweede kanaal af te bakenen, een, dat' veel dichter btf de Amerikaansche steunpunten gelegen zal zijn, veel moderner en veel veiliger dan dat van . Panama. DéAmerikanen blijven er twee jaar n keeren dan terug met een goed bestudeerd, tot in bijzonderheden uitgewerkt plan, "dat nog slechts ten uitvoer gebracht behoeft te worden. Het kanaal van Nicaragua volgt van den Atlantischen Oceaan den loop 'der San Juan rivier; en vervolgens dien van de Rio Besscado. Dan een gegraven stuk tot aan het meer van Nicaragua. Langs de Las La jas rivier bereikt het kanaal dan bij Brito ,den Grooten Oceaan. Het zal 722 millioen dollar kosten. ; * Dat was in 1027. Het plan was nauwelijks gereed» "-. : ' ? ' ?' . ? .? '?' .' ;: ' 'i' . '? '" PAG. 4 DE GROENE Ne. 3041 of er braken onlusten uit in Nicaragua, en Coolidgc heeft plotseling meer moeilijkheden met dit klein*? landje dan vroegere regeeringen er in vele jaren hebben gehad. Men zendt kolonel Stimson naar Managua, den man, die later minister van buitenlandsche zaken van Hoover zou worden. Stimson, een der rijkst*' mannen van de Unie, die tot een der oudste Ameri kaansche families behoort, heeft groote belangen bij de Standard Oil. Hij laat er geen gras over groeien. Hij mobiliseert de geheele militaire en maritieme macht der Vereenigde Staten om, den opstand te breken. En hij wordt de man, wiens naam het meest gehaat was, en nog is, in geheel Latijnsch Amerika. Want Deterding waakte. Zijn propagandachcf in Zuid Amerika slaagde er in van Sandino, don Nicaraguaanschen opstandeling, een profeet, een held, een symbool te maken. Zelfs in de Vereenigde Staten ontketent Deter ding perscampagnes, die uitloopen op de vraag: Wat doen onze troepen toch zoo,lang in Nica ragua?" tVan Engelschen kant wordt daarop geantwoord, dat zij er nog een paar jaar moesten blijven om Amertkaansch bezit te ontdekken, dat zij zouden, kunnen beschermen. Met een duizendtal mannen bestrijdt generaal Agostino C* Sandino de troepen van Stimson. Hij * houdt zich goed tegen het best georganiseerde leger der wereld,' tegen vliegtuigen en mariniers. Hij houdt zich meer dan drie jaar lang staande, zonder een enkele maal de nederlaag te lijden. En als hij gedwongen is naar Mexico uit te wijken, blijft hij een van de machtigste vijanden van Washington. organiseert overal opstanden en doet overa.1 af breuk aan de Amerikaansche petroleumbelangeri. Een idealist, waarschijnlijk. Maar een idealist, die handig door de Engelschen wordt gebruikt; een man, die in de anti-Amerikaansclic propaganda n als soldaat onschatbare diensten bewijst. Men had ongetwijfeld een generaal kunnen vinden, die wreeder was, en krachtiger, beter in staat, Ameri kaansche soldaten te dooden. Maar niemand .wekte llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIÏIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIt'l CONFLICT | T~\E wilde staking van tesctielarpeiders in I. /_J Tilburg ia een zeer ernstig verschijnsel. f De leiders van de arbeidersorganisaties vrij| gestelden" volgens de arbeiders zelf, bonzen" in dt l terminologie de N. S. &. hebben geruimcn tijd | met de vertegenwoordigers van de patroons ? 'onder-. handetd. De Rijksbemiddelaar heeft zich in het gcsch il l gemengd. Hij heeft zelfs een hoogere loonsverlaginif | voorgesteld, dan ten slofte door beide ?partijen w» f aanvaard. Men kan waarlijk niet zegyent dat met | deze loonsverlaging van de zijde der ftrbeidèrsleider* | zonder eenig overleg is ingestemd. | Bovendien heeft de leiding van de wilde staking f een zeer ernstige fout begaan^ Zij heeft in strijd | wet ds goede trouw gehandeld. Aan dentburgetncester | en aan de patroons is toegezegd, dat men onder een ' l bepaalde voorwaarde weer aan het tcerk zou gaan. | Die vooncaarde is Ingewilligd. Daarop' heeft de | leiding aanbevolen en inderdaad ook bereikt, dat | men toch het bijltje er bij neerlegde. Het is begrijpelijk, f dat' de Rijksbemiddelaar en de burgemeester van | oordeel sijn, dat men niet kan onderhandelen met -personen, dis zich niet aan h\tnafspraken houden. t | Hei optreden van de stakers wordt dits eenstemmig | afgekeurd door de 'patroons, de besturen van. de f | arbeidersorganisaties (niet alleen de R. K. organi* | salie St. Lambertus", maar ook de socialistische | organisatie De Eendracht") den Rijksbemiddelaar l en den burgemeester. | De zijde van de stakers hebben echter gekozen de l communisten en.... de N. S. B. De N. S. B. l had dat reeds gedaan in,het weekblad Volk n TtnitllllllMIMMIIIMIIIHIIIinilllllltlllMMIIIIIIIIIIIIIIMIIINMIIIIIHIIIIIIIIIiinillMlllllllllllllllKIII Petro/eumve/d {b/j [Bokoe. Hpt Russische oliegebied in deze streek Is een der grootste van de geheele wereld. zooveel sympathie, overal in de Zuid Amerikaan sche republieken, als bij. En als verpersoonlijking van den haat tegen de Vereenigde Staten vergemakkelijkt hij de taak der Engelschen, die nog altijd veel soepeler en mensenkundiger en minder bruut te werk gaan dan de agenten der Unie. Het was een van de gelukkigste denkbeelden van Deterding en de Intelligencc Service, om zich van Sandino te bedienen. T~\E strijd zal voortduren, terwijl de lauden, die de ?*"^ titanen elkaar betwisten, weer vervallen tot wat Calderon hun oorspronkelijk barbarisme" heeft genoemd en de haat tegen de gringo's" zich reeds ? uitstrekt over alle vreemdelingen, en niet alleen meer beperkt blijft tot de schuldigen, diegenen, die elkaar dooden om elkaar de petrolcumvelden afhandig te maken.... en drie maanden later ge noodzaakt zijn, ze weer te verlaten ten gevolge van overproductie. De strijd zal voortduren. Hoewel zij ijdel is. E en strijd om den grond is ontzettend, maar begrij pelijk, want de aarde is eeuwig, en zij voedt altijd. Maar om de petroleum.... Die stuwt een aantal auto's van de eene plaats ;-naar de andere, stuikt en vervliegt in rook. Over 'ten hoogste honderd jaar, daar zijn alle deskun digen van naam het over eens, is er geen petro leum meer; dnn.is de laatste druppel opgebruikt. Is dat do moeite waard om oorlogen over te ont ketenen en mülioenen menschen den dood in te jagen; het leven van ontelbare jonge menschen nan den Moloch te offeren? De magnaten kunnen het niet met elkaar oens worden. Zij strijden zelfs niet meer voor hun klein kinderen. Hun kinderen zullen nog almachtig zijn in deze wereld, maar hun kindskinderen zullen geen petroleum meer bezitten. De magnaten willen niet begrijpen. Zij saboteoron alle plannen.. En dus.... Maar dit artikel is geon politiek-manifest. IKlezer trekke zelf zijn conclusies. ANTOINE ZISCHKA IIIMMMIIIMMinnilMIIIHIIIMMIUIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlllMMIIMIllllllllllllllllh IN TILBURG l . ? ' ' ? : l S Vadcrland\ van de vorige u-eek. Dat ..standpunt 5 irordt als volgt toegelicht in een ei r ruin i rr ran »le | y. S. n., die onder de stakers f« verspreid: f Troelstra's De heeren bomen sluiten maar < met de werkgevers over u, maar zonder u.-Zij t'indcn het niet nood i g n te raadplegen orer uw eigen arbeidsvoorwaarden. Gij sijt alleen goed om eotiIribtitie te betalen en te doen wat de bonzen zeggen. Xij ontzeggen ti self s den toegang toten het gebruik ran uw eigen gebouw, dal gij zelf betaald hebt. Hij zijt hel, die de stakingskassen*hebt gevuld met uw geld. Gij sijt de cenigen. die de beschikking hebben over dat geld, dat aan u toebehoort, maar de bonzen beschikken over nw geld. Gij sijl niet,veel l>eter dan slaven van uw vakvereenïgittgsleiders, die u boven hel hoofd gegroeid zijn. Het gaat er nu om hoe in detoekomst de verhoudingen sullen sijn. of de bonzen fan St. Lambertus'u hun wil sulfen opleggen of , dat het laatste, woord bij h zal zijn. Indien gij,toegeef t * sijt gij verloren* (jeeft titel tóe i zetfs-nict als gij noodgedwongen de slaking zond t .motten' op' heffen". , Aan het slot van deze circulaire staat nog: In een nationaal-sotialislischen Staat 'zuM gij »»MW belangen zelf kunnen behartigen en hebt gij de bonzen niet noodig." | Merkwaardigerwijze heeft de leiding win de 'stakers | in schfrpe bewoordingen deze compromitleerende | van de communisten en de N. S. IJ. afgewezen, f Hctecnhqidsfronl van ile communisten t-n dn N. »S'. f '. trekt ten strijde onflet de gemeenschappelijke I leïize: ftoe jagen wij de zaticn het snelst- in hot linnrlnvrl »? ~ * ' . ' ?? 'A ft r t r S honderd.' A. J. 'J. 'IMIIMMIIMiinilllllllMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIlilllHIlMMtllltllllllMIIIMIIIIIIIIMIIMIIIIIIIMIIItlltlli l nalatenschap DE taak van den historicus, die de twintigste eeuw zal hebben te beschrijven is bonijdcnswaardig-eenvoudig, wanneer men haar , vergelijkt met hetgeen den geschiedvorscher van andere eeuwen immer te wachten staat. Geen groote figuur, geen belangrijke strooming, of ze is in deze eeuw door tjjdgenooten geordend. Het bronnenmateriaal ligt voor wie onzen tijd wil beschouwen, als een maaltijd gereed. Omtrent het leven en de bedoelingen van den grootsten Nederlandschen sociaal-demokraat, mr. P. J. Troelstra, geven zijn Gedenkschriften reeds veel-geschakeerde bijzonderheden. Toch is de bloemlezing uit Troelstra's courantenartikelen, die Dr. H. B. Wiardi Beekman, onder den titel Troelstra de Ziener" zoo juist in het licht zond (verschenen by Querido te Amsterdam), van die Gedenkschriften" een onmisbaar complement. Want in de Gedenkschriften" zien wij Troektra's leven in den spiegel der bezinning, dat wil zeggen als hl de herinnering beleefden, dus mui of meer gewilden; samenhang; in deze artikelen, die recht streeks uit den tijd waarin zij werden geschreven zijn- overgeplant in dit boek, zien wij het als onbe doelde, maar in werkelijkheid aanwezige nheid. Deze opmerking leidt mij terstond naar een kenschetsing voor den inhoud van het boek, dat voor mij ligt. Ik weet niet, wat de schrijver met zün titel: Troelstra de Ziener" bedoelt. Wil hij er mee zeggen, dat Troelstra zicht, inzicht heeft gehad in de behoeften zijner partij, dan slaat de titel op de uitgave; wil luj Troelstra kenmerken als schouwer in de problemen der toekomst, dan is in den titel het karakter van Troelstra's persoon lijkheid, zooals die, in dit boek nog sterker dan in dp Gedenkschriften", verschijnt, volkomen misduid. Van het visioenaire type is Troelstra de levende tegenpool. De krocht van Troelstra ligt in de nuchterheid en evenwichtigheid van zijn denken. Het hartstochtelijke in Troelstra was de dooradering met het persoonlijk gevoel van een overigens uitermate objectief en concreet denker, en het is mijn overtuiging dat juist het ontbreken van alle aangeblazen ideologie Troelstra de trouw heeft gebracht van een machtige groep Neder landers, omdat de Nederlander alleen in geest drift komt voor wat hij omlijnd aanschouwt en begrijpt. ' Troelstra's artikelen nu, spreken een duidelijke taaL .Neem b.v. wat hij schrijft over de laatste Grondwetsherziening, en in het bizonder over het aan een sociaal-demokratisch amendement te danken artikel 78, waarbij bepaald wordt dat de iratelling voor vaste colleges van advies en bijstand aan de Regeering geschiedt krachtens de wet", en artikel 104, dat de wet de bevoegdheid toekent, aan andere dan in de Grondwet genoemde lichamen verordenende bevoegdheid te geven. Wie wanen mocht, dat den sociaal-deinokratischen leider iets voor oogen zou hebben gezweefd als een ontwikkeling der staatsinrichting in corpora tieven geest, vindt zich door het aan het slot van deze bloemlezing gepubliceerde artikel van dien waan genezen. Niet een verbuiging van het parle. mentaire stelsel in de richting eener standsver tegenwoordiging, maar een versterking van het parlementaire stelsel tegen regeoringsbureaxicratie, die zich met de .adviezen van een door haar gekozen technisch voor-parlement dekt, is hier de bedoeling. Ook de deskundige voorlichting kome ouder parlementaire vigucr, dat U Troelstra's bedoeling. De schrijver van dit artikel deelt geenszins de algeuieene inzichten der sociaal-demokratie. Maar hij meent, dat men den Nederlandschen lezer en den Nederlandschen partijpoliticus van elke richting met het verschijnen van dit boek kan gelukwenschen. De klare, mannelijke betoogen van Troelstra zijn een remedie tegen verwarring van denkbeelden. Partijgenoot en tegenstander ademen op in deze sfeer van werkelijkheid. En Troelstra's proza is schoon door zün volkomen gemis vnn sehoonheidsbejag. R. HET NIEUWE EENHEIDSFRONT TE TILBURG Ttekenlng voor De Groene Amsterdammer .van P. Hmitvelg V n (Communisten en N.S.B, trekken ten strijde onder de gemeenschappelijke leus: Hoe jagen wij de zaken het snelst in het honderd?" J PAG. S DE GROENE No. 3041 ^-f&"-~-*.~