HET PLAN VAN DEN ARBEID Het zoo juist versche nen plan van den arbeid verdient alleszins een grondige bestudeering en critiek. Bedenkelijk is echter, dat het aanstonds en in de eerste plaats voor de propaganda bestemd blijkt te zijn. HET lang verwachte en met veel ophef aangekondigde plan van den arbeid is eindelijk verschenen. Onmiddellijk zal er een krachtige propaganda voor worden gemaakt. Erkend moet worden, dat het een degelijk stuk werk is, waaraan de eerste krachten van de S.D.A.P. en het N.V.V. met grooten ijver hebben gewerkt. Het verdient nauwkeurige aandacht van ieder, die met de daarin behan delde vraagstukken te maken heeft, ook van degenen, die het eenigszins naïef aandoende optimisme van de samenstellers niet vermogen te deelen. Op dit oogenblik en op deze plaats moet ik mij tot enkele zeer beknopte beschou wingen beperken, die betrekking hebben op de wijze, waarop men een dergelijk plan moet beschouwen, en die zich niet kunnen uitstrekken tot een beschrijving van den inhoud van het plan en tot een ook maar eenigszins volledige critiek. Men moet dit plan van den arbeid zien als een onderdeel van een serie rapporten van S.D.A.P. en X.V.V., die in den loop der jaren zijn verschenen, en die stelselmatig de ont wikkeling van de kapitalistische samenleving tot de socialistische maatschappij beschrijven. Het zijn: het socialisatierapport, het rapport over de nieuwe organen", en dat over het staatkundig stelsel van het socialisme. Toen kort na het beëindigen van den oorlog het socialisatierapport verscheen, had dat onderwerp de volle belangstelling van vóór-en tegenstanders. In den oorlog had zich als gevolg van den nood een zeer ver gaande bemoeiing van de overheid met het bedrijfs leven ontwikkeld. Zou die bemoeiing niet de kiem in zich bevatten van de socialisatie? «Die verwachting is in het geheel niet in ver vulling gegaan. De overheidsbemoeiing, voor zoover zij een gevolg was van den oorlog, is-vrij spoedig geliquideerd. Vrijwel iedereen ver heugde zich daarover en de belangstelling voor en zelfs het vertrouwen in de socialisatie ver flauwde met die liquidatie der gevolgen van den oorlog. Thans beleven wij een nieuwe hausse van het vertrouwen in de bemoeiing en leiding van de overheid om het economisch' leven tot bloei te brengen, als onvermijdelijk gevolg van de crisis. Tot dusverre zijn de resultaten van die bemoeiingen weinig bevredigend. Dat neemt niet weg, dat }iet koor groeit van degenen, die van nog verder gaande 'bemoeiingen betere resultaten verwachten. Trouwens de overheid kan zich niet blijven onthouden. En het rapport .van den arbeid zal dus zeker de belangstelling krijgen, die het verdient. DAT men thans spreekt van een plan van den arbeid" en indertijd van de sociali satie" moet niemand op een dwaalspoor brengen. Het gaat om precies diezelfde zaak, maar het nieuwe woorcl is meer in démode en het pakt de verbeelding beter. ? ? Met het gebruik van de uitdrukking van een plan van den arbeid zijn de Russen begonnen. Toen de unie der socialistische sovjetrepublieken was verwezenlijkt, moest men uit den aard der zaak hét Marxisme in practijk brengen. De overheid trok de leiding van alle bedrijven aan zich. Toen dat uitgangspunt eenmaal was aanvaard, was het opmaken van een plan van den arbeid natuurlijk onvermijdelijk. In de kapitalistische samenleving is de leiding der bedrijven voor het overgropte deel in de handen van partibulieren en de overheid bepaalt zich voor wat die bedrijven betreft tot een zeer. summiere beïnvloeding, waar dat onvermij delijk* is. Het denkbeeld om een plan van den arbeid te ontwerpen is nagevolgd door president Rqosevelt, door den Belgischen socialist Hendrik de Man thans minister Van openbare werken A. C. Josephus Jitta de propaganda der nationaal-socialisten heeft waargenomen en on langs hebben een aantal Engelsche economen en politici van zeer ver schillende richtingen die gedachte overgenomen in hun zeer lezenswaardig boek: The next five years. an essay in political agreement". Dat het in het Nederlandsche socialistische plan van den arbeid inderdaad om niets anders gaat dan om de welbekende socialisatie" kan gemakkelijk worden aangetoond. Wat is het doel van dit plan? Aan het Nederlandsche volk te verschaffen bestaans zekerheid bij een behoorlijk bestaanspeil". Wie zou dit ideaal niet willen benaderen? Dat moet het ideaal zijn van iederen Nederlander en van iedere Nederlandsche regeering. Dat is stellig ook het ideaal van de regeering Colijn en van alle niet-socialistische politici. Het verschil zit niet in het doel, maar in het middel. Dat middel is meer karakteristiek voor het plan van den arbeid, dan het doel. En dat middel wordt in het plan omschreven als: het geven van de leiding van het econo misch leven aan de gemeenschapsorganen". Het verband met de socialisatie moet ieder in het oog springen. EEN hiet-socialist, die van dit plan van den arbeid kennis neemt, benijdt den samen stellers hun vertrouwen en hun optimisme. Hoe gemakkelijk is het optimisme van degenen, die van oordeel zijn, dat alles zich,ten goede zal keeren, wanneer de overheid slechts de leiding neemt. Na een crisis van vijf jaren weet zelfs een kind op straat, dat er groote fouten zijn gemaakt. De samenstellers van het rapport schilderen met felle kleuren de fouten van de particuliere leiders der bedrijven. Zelfs de in vele'opzichten zoo zelfbewuste Twentsche textielfabrikanten hebben erkend, dat zij groote fouten hebben gemaakt. Zij zijn voor wat de handelspolitiek althans in Nederlandsch-Indiëbetreft,. niet langer van de hulp van de overheid afkeerig. Zij riepen die hulp zelfs in. Hetzelfde is het geval met de reederijen en den landbouw. Kon men nu maar het vertrouwen van de samen stellers van het rapport deelen, dat de overheid al deze fouten zal weten te vermijden en niet nieuwe fouten zal maken, dan is de conclusie, waartoe het rapport komt, gerechtvaardigd. Het is treffend dat de samenstellers van het plan van den arbeid blind zijn voor de talrijke fouten, die overheidsorganen hebben gemaakt. Wat zijn de particuliere banken niet onvoor zichtig geweest met het verstrekken van ??cre dieten ! Hoe zal men dat euvel ondervangen? De Nederlandsche Bank zal in gemeenschapsbeheer worden gebracht. In het vervolg zal van alle credieten kennis moeten worden .gegeven aan de Nederlandsche Bank. Slechts met toe stemming van die bank zullen credieten mogen worden verleend. Bovendien zullen overheids organen de controle krijgen op het beleenen, van effecten en op nieuwe emissies. Mede daartoe zullen accountantsdiensten, een verbeterde eco nomische raad en bedrij f sschappen worden ingesteld. Wanneer deze gemeenschapsorganen onberispelijk zullen functionneeren, zullen alle tot dusver gemaakte fouten worden vermeden. Voorloopig gedurende drie jaren zal per jaar 200 millioen gulden voor het ondernemen van jiieuwéwerken worden beschikbaar gesteld. Daardoor zullen op den duur 200.000 werklóozen werk krijgen. De steun van de overige werkloozen zal worden verhoogd. O. a. zullen kun stenaars met onbekrompen hand met het uit voeren van kunstwerken moeten worden belast. Wie zou niet wenschen, dat althans een deel van wat hier wordt aanbevolen voor verwezen lijking vatbaar is? Zelfs wie.sceptisch gestemd .is, zal zich gaarne aan de bestudeering van deze plannen zetten. Het bedenkelijke van de wijze, waarop deze plannen aan den man gebracht worden, is, dat zij onmiddellijk en in de eerste plaats voor de propaganda gebruikt zullen worden. De massa, die niet in staat is de moeilijkheden te beoordeelen, zal aanstonds warm loopen voor deze vele beloften. En de teleurstelling, wanneer de UC 1'lcUl LJUUia lllllliabC* v««i v/ucuvcu^ v»».»»v" . ? f???-?"- -- Of-M a. ?? in België, die zich klaarblijkelijk heeft laten beloften slechts illussies'zullen blijken te zijn, inspireeren door hetgeen hij in Frankfort van zal des te grooter zijn. HAILE SEI.ASSIE Tweestrijd van ? De ménsch tegenover den Internationalen toestand 77EN klare wijze van denken is het Engelsche "j volk eigen. Men houdt er van om een idee in sijn eenvoudigste gedaante te fórmulcercn. Men geeft er soms een at te simplistische voorstelling van een of andere politieke controverse maar men geeft ten" minste een wet omschreven definitie. De consequentie van deze zucht om heel ingewikkelde verhoudingen in hun eenvoudigsten vorm op tafel te leggen, is echter dat men soms met de meest tegenstrijdige formuleeringen afgescheept wordt. Er zijn nu eenmaal vraagstukken, die-zóó ingewikkeld zijn, dat zij met een definitie van vijf, zes, klare woorden heel onvoldoende omschreven zijn. Op dit oogenblik geldt als een politiek axioma, dat tegenover verbreking van den Volkenbondsvrede zonder eenigen twijfel sancties de beste remedie zijn. Hit axioma doet opgeld onder alle partijen, niet het minst bij Labour waar de Volkenbondsgedachte een waar troetelkind is. Maar juist bij Labour klinkt de stem van tegenstrijdigheid op. Lansbury voelt dat hij zich van zijn kameraden moet af keeren. Hij zegt even concreet als kort: Dit is het onverstandigste wat Labour doen kan; Labour is de hoedster bij uitnemendheid van hel Pacifisme. Welnu de consequentie van hel Pacifisme is dat Oorlog niet met Oorlog mag worden bestreden." Ook hier is uit een zeer complex vraagstuk m een paar woorden de consequentie getrokken. Ideëel gesproken is weerloosheid onoverwinnelijk. Het was niet Gandhi alleen, die dit ideaal predikte. Men doet Lansbury onrecht, wanneer men deze rederieering tracht te weerleggen met de opmerking dat dit een standpunt is dat tenslotte op gevoelsoverwegingen" berust en dat het toch zal moeten wijken voor verstande-' lijke overwegingen. Want als je toch aangevallen wordt.... Maar hiermee zitten we juist midden in de dialectiek, midden in de dialogen des verstands. Om te beginnen moeten we n ding vooropstellen. De agressiviteit van het fascisme is natuurlijk iets dat ook, en zeker, door Lansbury met afschuw wordt veroordeeld. Verder'is hij zoo vrij op te merken dat Engeland, Labour, jadeheele sociaaldemocratie in dit geval .nog niet eens voor de gewetensvraag der weerloosheid gesteld wordt om ook de andere wang toe te keeren. Ook zonder inmenging zal eens het fascisme wet ondergaan. , . v Het kan zijn. Het is zelfs waarschijnlijk. Maar m dien tijd kan onherstelbare schade zijn aangericht. En hoe dan ook.de Britsche politiek kan dezen inbreuk op het Volkenbondspact niet dulden. De gekleurde wereld zou in verzet komen. De .veiligheid der rijksverbindingswescri is in gevaar. Het is Engeland eenvoudig on mogelijk om lijdelijk te blijven toezien. Nog afge zien van duizend andere redenen. Engeland ts hierin met vrij. De omstandigheden schrijven hierin dwingend het politiek beleid voor dat tedere Britsche regeering zou moeten volgen. En het is, historisch bekeken, Mussolini's onvergefelijke fout dit niet tijdig te hebben ingezien. ' . -??'?", , -, De mensch, en ook de staatsman, ts nu eenmaal niet volkomen vrij in zijn handelingen. Hij heeft wel de " schijnbare vrijheid zijn besluit te kiezen, zooals hij wil. Maar hij zal vaak komen te staan voor de erkenning, dat een bepaald besluit, dat hij zou willen nemen, tot absurde consequenties voert. Het eene besluit dwingt hem tot het volgende. Dan is het verstand PAG. 2 Di GROENE No.3M4 soms geen terugweg mogelijk. Mussolini kan nu niet meer terug. En Engeland kan hem niet ongehinderd zijn gang laten gaan. Uit deze gebondenheid der menschelijke en politieke hesluiten, uit de onverbreekbare keten der consequenties, komt det,politiek van sancties" voort. Achteraf kan men heel gemakkelijk zeggen: dit of dat was fout. Wie in den stroom der gebeurtenissen staat, kan dat niet. Lansbury kan dat zeggen. Zijn vrijheid van hande len" dwingt hem tot geen andere consequentie dan het neerleggen vaneen parlementair partijleiderschap. Poli tieke verantwoordelijkheid draagt hij niet. Zoolang zijn besluit geen consequenties meebrengt voor ecnige rcxccringsmaatregel, beschikt hij over een volledige maar dan ook zuiver theoretische vrijheid van handelen. Er zijn er die zeggen dat Mussolini tijdig zijn fout had moeten inzien, Deze fout was zoo in 't oog sprin gend, dat sommigen aan het feit dat hij dat niet gezien heeft, de conclusie vastknoopten, dat hij waanzinnig is. In ieder geval heeft hij een groote mate van wilsvrijheid gehad omdat hem zoowel te Parijs, als zij het in mindere mate door de Commissievan Vijf te Gcnève een behoorlijk cqmpromis was geboden. Maar het verfischt grooter kennis, dan die waarover de historicus heden ten dage zou kunnen beschikken, om uitte maken, of Mussolim werkelijk de vrijheid had om anders te handelen dan hij sinds Juni gedaan heeft. Het is ech ter wel waarschijnlijk dat hij nog tot voor enkele dagen die vrijheid van handelen bezeten heef t. Als dat zoo is, treft hem een zware ver antwoord'el ij k hèl d. Tot welke consequenties voert echter, van vrije wil" gesproken, deze-politiek van sancties? Dat is-niet te voorzien. Sancties behoeven nog niet militair te zijn. Zij kunnen enkel economisch worden opgezet. Maar getroffen maatregelen zullen, zooals altijd, worden overtreden. Wat dan? Weerloosheid? Dan wordt de kans yroot dat de genomen maatregelen ondoeltreffend zullen blijken. Handhaving met geweld? Dan verglijden we in een oorlog.... Maar dit ts nog maar n keten van consequenties. lir zijn er meer. Reeds worden politieke gevolgen zicht baar. De ontevredenen!' steken het hoofd bijeen, de dictaturen van Duitschland, Polen en Hongarije. Dan vormt zich een Centraal-Europeesch blok, dat op bedenkelijke wijze de overmacht van den Volkenbond in een wankel Europeesch Evenwicht zou kunnen her scheppen. En wanneer dit blok met /talie gemeene zaak gaat maken, zijn de gevolgen nauwelijks te over zien. . Duitschland is trouwens, vooral voor Frankrijk, van het begin af aan een factor van bedenken geweest. En het lijkt nog te vroeg om aan te nemen dat de eco nomische uitputting van Httler-Duitschland, hoe groot 'lie ook zijn mag, een garantie biedt voor de afzijdigheid der nazi's. Misère zou ook tot het tegendeel kunnen uitlokken. Er is n troost. Namelijk die, dat juist altijd o nverwachte consequenties volgen. We moeten alwachten. En al móeten we erkennen dat we, waneer we den Vrede willen, den Vrede wel moeten handhaven ook, dan is het toch geen overbodige weelde om eens even stil te staan en te erkennen dat ons verstand in tweestrijd is tn wij misschien?zif het gedwongen een fouten weg begaan. M. KANN WEEKTRDMPET VAN DEN WIJZEN OLIFANT HETGEEN mij belang inboezemt is. of de wijze Kater, dien de schaker Aljcchin naar Amsterdam heeft meegebracht, van vele zaken die zich in de afgeloopen week hebben ont wikkeld meer begrip heeft dan ik. ledere week kromde mijn slurf zich tot een vraagteeken, wan neer ik dacht aan mijn vaderland, aan Afrika. Nu kan ik mij er niet meer van onthouden luide to trompetteren. J n gedachten hoor ik het daverend aanstormen van nujn Afrikaansche broeders. De krijg in Abesslniëis ontbrand. Zoowel Suvich als Keizer Haile Selassiéhebben zich telegrafisch tot den Volkenbond gewend met de verklaring dat dit onvermydeiyk was. De tekst van het tele gram van den Italiaanschen Onderstaatssecretaris spreekt van noodzakelijke maatregelen tot ver dedigen. WU kennen dat. De Italianen bombardeeren van uit de lucht het plaatsje Adoea. Meenen z\j werkelg k een vroegere nederlaag daarmee goed te kunnen maken? Van de grenzen van Somali-land en Erithrea rukken zij nu de Abcssinische landen binnen. Zal liet lang duren voordat de Abessinische weerstand zich zal doen gelden? En wat vloeit hieruit voort voor den Volkenbond, voor Europa? Aljechin's kater, of liever Aljcchin zelf. die zich in Amiterdam komt meten met den Nederlandschen grootmeester Dr. Eeuwe, zou zich nog meer ver dienstelijk kunnon maken dan hij al doet. wanneer hij ons een oplossing zou geven van de schaakproblemen der huidige Europeesche politiek. De crisis in den Volkenbond, de Italiaansch-Abessinische verhouding, het zijn niet de ecnige vraag stukken, die ons kwellen. Daar is ook nog Memo). on daar is ook nog de eerste kiem van oen nieuw midden-Europeesch verbond tusschen Duitschland Polen. Oostenrijk en Hongarije. Ondanks de kruiswoord-raadselachtige ingewikkeldheid van het steanysteem, hebben 00 pCt. van do kiezers nog hun stem kunnen uitbrengen. Toch blijft de ??Mem?lsche geschiedenis (om lat zo rechtstreeks samenhangt met do Italiaansch-Abcssinischo quaestie) een gevaarlijk punt. De groeiende consolidatie der midden-Europoesche mogendheden, juist op eon oogonblik. waarin do aandacht van het Westen zich moet ufwondoti naar andere plaatsen, is eon ??gebeurtenis.' die men mot achteloos voorbij moot gaan. tenzij dan do hoor Goering op z|jn gemeenschappelijke jacht mot Gömbös. den Hongaarschon premier. f r in geklaagd Is ....bokken te schieten: wat hij wol moer in z'gn loven hooft gedaan. Hitler Vertoont zich vooral opvallend vriendelijk togenovor Oostenrijk. Het lijkt in dezo dagon wel.' of er van Anschlusz nooit sprake geweest is. men wil den Oostolijkon buur in alle opzichten tegemoet komen, geeft hem zelfs eon eilandje cadeau, on belooft een brave broeder te zijn. die geen stamverwant in zy n armen wil dooddrukken, en mou ? rekent.-er op, dat Rome zal letten cp dat gebaar. * ?-???? . ? ' ? . . * .? ? ? ? ' . Geheel vertrouwen doet men echter in Duitsch land niemand. Alle telefoongesprekken zullen worden beluisterd een waarschuwing aan u. Nederlanders, die naar Duitschland trekt waarbij in het bizonder gezantschappen en consu laten bewaakt zullen worden door boosaardige oorschelpen; maar men vraagt zich af: heeft een regiem, dat aan de deuren luistert, genoeg ver trouwen in zichzelf ? Do verbeten stryd tusschen ?Regeering en Kerk gaat onverstoord voort; er is nu een wet uitgevaardigd, waarbij de Overheid do protestantsche kerken door d wangverordeningen kan ringelooren, maar ' de BelUdeniskerk geeft geen kamp,.zij verzet zich tegen denKereUKerrl) die volkomen naar willekeur kan huishouden; aan den oisch om Joden die christenen willen worden, den doop 'te onthouden, kan en zal zij nooit gehoorzamen. Allen die, terecht, meenen dat men zijn. vertrouwen aan hot Duitsche volk niet mag ontzeggen, ook niot nu het zich krommen moet onder een mensch-ont eerendengeest, gevoelen zich verkwikt en opgeheven door den heldenmoed der BeUJdeniskerk. Hejb te geen kleinigheid, die deze Christenen aandurven. In dit verzet spreekt de goede,,de echte Duitsche trouw,. trouw aan beschaving en christendom. Verzet ? tegen het anti-semitisme is voor een christen geen bijkomstigheid, maar behoort tot de kern van zijn christen-plicht. »'.'».' En terwijl de telefoongesprekken Worden be luisterd, en de martelgang dor Joden wordt voortPAG. 3 DE GROENE No.|KM4 gezet, krijgt men den Indruk, dat de reeks deiaf leidingen van den wanhopigen toestand, waarin Duitschland verkeert, zorgvuldig wordt onder houden. Het is goed, dat een volk zijn groote mannen eert, en het is volkomen begrijpelijk dat Duitschland behoefte heeft om eerbied te betuigen aan de nagedachtenis van den merkwaardigen on uitnemonden man, den ouden Hindenburg. die de ontmoedigde scharen ordende on vertroostte bij hun terugkeer in het Duitsche land, en die zijn Vaderland op onnavolgbare wijxe heeft gediend. Maar m;jn oppasser, die van do overbrenging van hot stoffelijk overschot naar den midden-1 oren van Tannenberg had gelezen, vroeg zich af, of het nu goed was zoo te sollen met een eerbiedwaardige reliquic, en ik vroeg mij af, of de veldprediker di« deze plechtigheid met zijn woord begeleidde niet beter gedaan had, de pieuse daad zuiver te houden van nationaal-socialistische partij-propaganda. Amsterdam heeft zich verheugd in het bezoek van Koningin en Prinses. Het bezoek droeg ditmaal eyn bizonder hartelijk karakter, en zoowel de Vorstelijke personen als de Amsterdamsche burgerij hebben storm en regen getrotseerd om elkander openlijk van de wederzijdsche genegenheid te getuigen. Het bezoek viel samen met het jubileum der Kweekschool voor Zeevaart, een instelling. waarop de hoofdstad trotsch is, en die de eer deel achtig werd van een bezoek der vorstinnen, die ook de kunstschatten welke Amsterdam tentoon stelt met aandachtige belangstelling beschouwden. Rotterdam was minder vroolyk dan Amsterdam. De begrooting viel leeUjk- uit. en wederom ver vulde de financieele toestand van de Maas-stad. (hartador van Nederlands welvaart) ons allen met ernstige bezorgdheid. * * Overigens kenmerkte het politieke leven hier te lande zich door een voortgezette politieke ontspanning. Het bezitiuigingsoutwerp is aan genomen met alleen de stemmen van socia listen en communisten en eenlingen tegen, de motie van den Tempel tegen, de salaris-ver laging werd verworpen en het capitulanteustelsel aanvaard. De kritiek, die van sociaaldemocratische zijde op dit capitulantenontwerp werd gevoerd, was volkomen gerechtvaardigd. Indien men het kader staatsbot rekkingen in uit zicht stelt, en men verbiedt het lidmaatschap der S.D.A.P. aan hen die voor die betrekkingen in aanmerking zouden komen daarin ligt on billijkheid. Trouwens, er is aanleiding voor de vraag of het geheele verbod om S.D.A.P.-er to zijn nog wol opgaat, nu deze partij zich hoe langer zoo meer tot een opbouwende, nationale groep, die wellicht vandaag of morgen in de Rcgcering ver tegenwoordigd is, ontwikkelt. * * De Nationaal-Socialistischo Beweging bereidde haar nieuwen landdag voor. Een optocht is niet toegestaan. Stof genoeg dus.-voor fulmincerende redevoeringen. Hetgeen ook pp dien landdag wel niet onbesproken zal blijven, is de aanslag van een anarchist op een colporteur van de N.S.B, voor hot Centraal Station te Amsterdam. Wjj veroordeelcu dien aanslag als onwaardig, en hebben deernis met het slachtoffer dat er door getroffen word. Maar duiden al zulke dingen niet op een zenuwachtigen. overprikkelden toestand, die het 'optochtiverbpd wettigen? Het is de taak der over heid allo Nederlanders, N.S.B.-ers en niet N.S.B.ors te beschermen, zonder onderscheid, en alle aanleidingen af te snijden, die kunnen leiden tot betreurenswaardige incidenten. . .»'?*'??,.?-.. ?? :?' ?. Maar ik wil mtf niet verder venvarren in het politieke prikkeldraad. Ik eindig mijn olifantiadc daarom met de vermelding van tot genoegdoening stemmonde. feiten. Een posthume hulde werd in heb Noorden gebracht aan de nagedachtenis van Schaper, wlen zijn geestverwanten een monument oprichtten. En generaal Bosboom, een der laatstovergeblevenen uit het oorlogs-kabihet Cort van der Linden, vierde zijn tachtigaten verjaardag. j a m ^ t «> r d o m d »; n h u a q