?i'J i; .U 'M ?«?. Il, HÉT1 ONAFWENDBARE Mr. M. Kann Indien een Lid van den Bond overgaat tot den oorlog, in strijd met de bij de artikelen 2, i$ of 15 aangegane verplichtingen, zal hij ipso facto beschouwd worden, een oorlogsdaad tegenover alle andere Leden van den Bond te hebben begaan. Deze laatste verbinden zich terstond alle handels- en Jinancicclc betrek kingen met dat Lid te verbreken, alle betrekkingen tusschen hun onderdanen en die van den Staat, die het Verdrag heeft geschonden, te verbieden en een einde te maken aan alle financieele, handels- en persoonlijk verkeer tusschen de onderdanen van dien Staat en die van eiken anderen Staat, onverschillig of deze Lid is van den Bond." DE strekking van het eerste deel van artikel zestien uit het Volkenbondspact, hierboven aangehaald, moet een ieder volkomen duidelijk zijn. Verder behelst dit artikel bepalingen over recommandaties die de Raad in dit geval vermag te geven om deze sancties" zoonóodig met een militaire actie te ondersteunen, over onderlingen economischer! bijstand, en over de mogelijkheid een recalcitranten staat uit den Bond te stooten. Maar al .?tgeen er, na het eerste lid, nog voor dreigends Icvxa staat in dit artikel, is nog niet van toe tsing. Mpn klampe zich echter niet aan de hoopvolle spiegeling vast, dat het geen ernst' zal >rden. Het is ernst". Dat bleek volkomen de gespannen, men zou haast kunnen zegn plechtige zitting van de Assemblee, die oensdag gehouden werd. Italiëis nu op de meest ondubbelzinnige wijze staat van beschuldiging gesteld en als ,,aanHer" veroordeeld, waardoor feitelijk de lieele ansch-Engelsche notawisseling van verleden ek min of meer door de feiten achterhaald is. Engelschen wilden namelijk weten waar zij i toe zouden zijn, wanneer de Engelsche ot, die al vast als surveilleerend politic-agent :rad, eens mocht worden aangevallen nog >rdat tot het nemen van sancties besloten zou rden. Natuurlijk zouden de Franschen de 2[elschen dan steunen, maar tegelijk wilden Franschen wel eens eventjes weten, wat de ?elschen zouden doen wanneer Frankrijk enig ander Europeesch land door een anderen it, al of niet lid van den Volkenbond, zou den aangevallen. Want in de eerste plaats e nu toegepaste procedure niet toepasselijk een aanvaller die geen lid van den Volkcnd is en in de tweede plaats kan er veel ?hieden, hangende de ingewikkelde proce1 * ?? , ' u die procedure blijkt vlug genoeg plaats hebben. Maar er kunnen zich natuurlijk illen voordoen, dat bij een overrompeling r/t' steun van den aangevallene noodig is. is feitelijk verkeerd er doekjes om te 'en. Op geen ander gevaar doelden de che nota's dan Duitschland. En speciaal jt dreigend gevaar voor Oostenrijk. t is wel waarschijnlijk, dat uit de nadere kh-Engelsche consultaties een schema voor aire samenwerking, ook in de toekomst, ren wordt. Militaire verstevigingen heeft /olkenbondshandvest zeker noodig, al zou wenschelijk zijn, dat er n algemeene aire binnenbetimmering van den Bond stand kwam. Of groote regionale pacten. ; een voor Europa en het Nabije Oosten, voor het Verre Oosten en deia Pacific, etc. ? dergelijke denkbeelden voeren voorloopig ver. Toch is het opmerkelijk, hoezeer de ties telkens óver het eigenlijk Abessynisch .iet heen grijpen. Dat vooral Duitschland hierbij telkens op den achtergrond staat, is een ieder duidelijk. Maar voor Frankrijk werkt deze bijgedachte als wisselende tegengestelde krach ten. Nu eens, door het dreigend gevaar, als een rem, waardoor Laval dreigt recalcitrant te worden en zóó toeschietelijk tegenover Itali dat het bolwerk van den Volkenbond er door in gevaar wordt gebracht dan, juist wanneer men gaat bedenken dat het zich neerleggen bij de grofste agressie als een gevaarlijk precedent zal gelden, opeens weer juridisch-consequent en vormgevend, zoodat deze heele geschiedenis tenminste dit voordeel heeft, dat de Volkenbond er qualitatief door gegroeid is. Of nu de quantitatieve groei eens even wordt onderbroken, wanneer tenslotte Italiëtoch uit den Bond treedt, doet ver dan ook eigenlijk weinig toe. wm* Chcrry Braxty Aprtoot Bra»df C«r«oao Brandy *** Wat Italiëbetreft, voltrekt zich nu het onafwendbare, datgene, dat niet mér te stuiten, is. Dat hoeft niet tot oorlogsdaden te leiden, maar dat de te treffen maatregelen maar doekjes -voor 't bloeden zullen zijn en niet veel om het lijf zullen hebben, dat is een meening die men nog wel in enkele Fransche bladen tegenkomt, voor welker kolommen soms .een prijs bestaat, maar dat is toch een voorstelling van zaken die er volkomen naast is. ? Dat blijkt uit de besluiten, die nu te Genève genomen worden en die er toe leiden dat de diverse regeeringcn wettelijke bepalingen gaan voorbereiden om aan het Volkenbondsbesluit, om tegen Italiëmaatregelen van econpmischen aard te nemen, uitvoering te geven. Dit besluit (in den vorm een aanbeveling aan den leden) zal het uitvloeisel zijn van het rapport, dat de s nnie-commissie, waarin ook Jhr. de Graeff zitting hce.'t, moet opstellen. Het is aan de Staten-leden overgelaten om zelf te bepalen, hoc die uitvoeringsmaatregelen zullen zijn. Van eenige staten die, om welke redenen dan ook, moeilijk ten volle aan een actie kunnen deelnemen, stond het reeds te voren vast, dat zij zich op hun neutraliteit zouden kunnen beroepen. Met name beroept Zwitserland zich op een traditioneele neutra liteit; hoc die er uit zal zien in hét samenstel van internationale maatregelen die nu genomen zullen worden, moeten we afwachten. Dat het met de ouderwetsche" neutraliteit, die welke wij gekend hebben tijdens den wereld oorlog, nu gedaan is, spreekt vanzelf. Wij zien dat uit de verklaring die minister Colijn in de Tweede Kamer heeft afgelegd en het inmiddels Aangenomen wetsontwerp tot eventueele be perking, niet allén van den invoer uit Itali (waartoe de regcering de bevoegdheid reeds heeft krachtens de crisiswetgeving) maar pok van uitvoer naar dat land. Hoe zal Italiëop den duur deze Volkenbonds actie opnemen? Zal hét werkelijk bij zijn hou ding volharden dat er eigenlijk geen vuiltje aan de lucht is? Dat is ondenkbaar. De reactie zal ergens als een golf kam tegen de kademuur moeten opspatten. Gebeurt dat niet in Genève, dan is het mogelijk dat het in Italiëzelf gebeurt. Tusschen de uren van luid ruchtige overwinningsextase verloopen er bange dagen van angst en spanning. Dat zich dan, na verloop van tijd, de stemming tegen Mussoline gaat keereh, behoort niet tot de onmogelijk heden. Juist dan, wanneer dit een T.geïocaliv seerd" conflict blijft, waarbij de Volkenbond rtiet als strijdende partij optreedt, maar zijn leden alleen maar als leveranciers, die onver biddelijk hun .magazijnen gesloten Houden, zal d? ontnuchtering komen na de eerste maanden van grondstoffen-nood. . Maar de vorige week wezen wij er al op, dat niets met stelligheid vooruit te zien is. Nu de boel onherroepelijk aan den gang is, kunnen ook internationale verwikkelingen opdoemen. Het is leerzaam in deze dagen de diplomatieke gesprekken en telegrammen van de Juli-dageri '1914 daar nóg eens op ha te slaan..... Louis Lumière, de uitvinder van Nieuwe phase in men schrijft ons uit Dultachlaiid: r\IJKSBISSCHOP Muller's rol is uitgespeeld. f\ principieel was zijn lot beslist, toen zijn rechterhand, dr. Jager, reeds vorigcn zomer moest heengaan, tengevolge van het heftige verzet, dat zijn liardhandig optreden in Zuiil-Duitschland veroorzaakte. Das Kind", zooals de piepjonge, onervaren veldprediker in kerkelijke kringen genoemd werd, dankt zijn verheffing tot Rijksbisschop uitsluitend aan zijn vriendschap met Hitlcr en ook uitsluitend daaraan tiankt hij een uitstel van executie van reeds minstens een jaar. Zijn plaats in het kerkconflict heeft immers geen zin meer. Zoolang het nationaal-socialisme nog kon hopen, door mobilisatie van het onverschillige deel van . het Kirchenvolk" de kerk van binnen uit te overrompe len, was het waardevol een persoonlijk vriend van Hiller op den bisschopszetel te hebben; maar thans heeft Ue scheiding der geesten" zich zoozeer voltrokken, dat een Rijksbisschop" ófwel invloedsloos is, ófwel zelf aanvoerder moet zijn in den strijd tegen de nationaalsocialistischc wereldbeschouwing, waarvan Alfred Rosenberg e profeet en Hitler een tamelijk opportunistische aanhanger is, en waarvan dagelijks de hoofdzaken inde hoofden der S. A.,S.S. en Hitlerjugend worden gestampt. De kerk in Duitschland, zoowel de Protestante als de Katholieke,'kan thans nog slechts van buiten af aangetast wórden', intern moge er in beide een gelijk soortig verschil over tactiekvragen zijn, maar in hun afwijzing der nationaal-socialistischc wereldbeschou wing is er eenheid, zelfs in den vorm van een geheime contactcommissie tusschen Katholieken en Protestanten. Alle aanvallen op de kerk zijn dan ook in steeds onverhulder mate aanvallen geworden van den staat of van départij wat in Duitschland hetzelfde is. Hel eeuwenoude conflict tusschen kerk en staat, in hel liberalisme verzwakt, is thans weer met ongekende hevigheid herleefd. In het laatste halfjaar is deze strijd nog aanmerkclijl: verscherpt. De Roomsch-Katholieke kerk was nl. vrijwel met rust gelaten tot de volksstemming in het Saargcbied; maar niet zoodra hadden de Katholieke kiezers aldaar hun Schuldlgkeit" gedaan of aan alle kanten begon e/. campagne tegen die Dunketmanner", tegen het poli tieke Katholicisme": de deyiezenprocessen, sommige reeds bij na. een jaar oud, werden gelijktijdig aanhangig ? gemaakt en zorgden voor het noodige prestlge-verlies der Katholieken in de neutrale wereld; overigens was deze geldvlucht" niets anders dan het voldoen van inter nationale verplichtingen aan het Vaticadn, de eigen orde of de missie. Toen de stemming zoo voldoende geprepa reerd was, hadden de noodige uitingen vjin itVolkszorn" plaats: een bomaanslag op het palels van den moedigen kardinaal Faulhaber, mishandeling van den bisschop van Munster door Hitlerjugend, eveneens mishandeling van uit Rome terugkeerende : Roomschèfeugdgroepen; een nog directer medeplichtigheid van de overheid was te constateeren bij het binnensmokkelen van communistische pamfletten in Faulhaber's paleis met het oogmerk hem van samenwerking met Ue communisten te beschuldigen. ?Men bctienüe hierbij, dat de integriteit van de Katho lieke kerk bij concordaat door deze regeering gewaarbor^ was. Geen v.'onder dan ook dat op de bisschoppeiide film, In zijn laboratorium PAG.2 DE GROENE No.3045 den kerksttijd? bijeenkomst in Fulda een sterke neiging was, dit concor daat weer op te zeggen; de voorzlcntige vleugel deed de stemmen over het voorstel staken; men bepaalde zich tot een boodschap aan de gtloovigen, die overigens aan duidelijkheid niets te wenschen liet. Doordat 'alle belangstelling op de Katholieken was geconcentreerd, hadden de Protestanten der belijdenisbeweging In den eersten tijd een adempauze. Toen de Gestapo echter het geheime contact met de Katholieken had ontdekt, begonnen ook voor hen de moeilijkheden weer; eerst alleen onofficieel door kleine plagerijen van partij organen en locale autoriteiten; maar de benoeming van Kerll tot minister voor kerkelijke aangelegenheden maakte duidelijk, dat er meer op komst was. Op Instigatie van Kerll werd de Synode, die de belijdenlskerk in OostPruisen had willen houden, om redenen van buitenlandsche politiek" door de betreffende autoriteiten ongewenscht verklaard, in de hoop, dat men dan van de geheele synode zou afzien; in plaats daarvan werd de Synode In Berlijn zelf bijeengeroepen; de tegenzet van minister Kerrl was het zenden van een referendaris en Gestapo naar de Synode; de referendaris greep op een gegeven moment in de discussie in en dreigde met ernstige gevolgen", wanneer de door de Synode ge nomen besluiten en verklaringen zouden worden 'publiceert. De Belijdeniskerk kon hier niet op ingaan. tndsdlen Is haar positie en die har er leden zeer moeilijk geworden, de koude pogrom" tegen de joden dreigt nu ook voor de getrouwe protestanten: zij worden geboycot, ontslagen uit staatsbetrekking; wie veel met hen omgaat is verdacht. De kerk zelf wordt zeer gehandicapt door het feit, dat de voorloopige centrale kas, d Treuhandstelle", niet meer mag werkenen de predikanten alleen nog maar hun salaris kunnen krijgen, wanneer het hun door de gemeenteleden wordt thuis gebracht (met uit zondering van Beleren en Wurtemberg,waar de Landesklrchen -nog intact zijn) en de Synode vrijwel geheel van geld verstoken ts. Een twijfelachtig bericht meldt nu eenige verzachting op dit laatste punt: de eerste voor de nazi-invasie in de kerk verkozen Rijksbisschop Von Bodelschwtng zou aangezocht zijn om als neutrale figuur de Treuhandstelle" te beheeren. Het bericht ? klinkt onwaarschijnlijk; tenzij de regeertng tijdelijk geen moeilijkheden met de Protestanten niet kan velen. Dat de moeilijkheden vóór goed zouden verminderen is randwee onmogelijk bij .een situatie, waarin een het heidendom, welgezinde staatsminister? volmachten e en grootere macht dan de Paus in de Roomsch kerk kreeg om alles te doen, wat hij goed acht in de Protestante kerk. Vermoedeliik zulten ernog martelaar s noodig zijn vóór een redelijke verhoudingvan kerk en staat weerkeert, maar het bloed der martelaren is het zaad der Kerk". -.-''? WEEKTROMPET VAN DEN WIJZEN OLIFANT ? TALIE heeft, blijkbaar na zwaren strijd, Adoea l veroverd (voorgoed?) en tegelijk op andere punI ten zijn aanval voortgezet. De Volkenbond besloot nu tot het qualificeeren van Italiëals aanvaller, en thans moeten de sancties worden toegepast. Frankrijk blijft zich het blijkt overduidelijk uit zijn antwoord aan Engeland uitermate on plezierig voelen. Men behoeft er niet lang naar te raden, welke gevaarlijke verwikkelingen of moge lijke plotselinge overval door Frankrijk wordt gevreesd t Ook een bericht, dat ons uit Londen gewerd, dat men in Engeland bezig is het Kabinet een nog meer nationaal karakter te verleenen, wijst op internationale spanningen, die plegen vooraf te.gaan aan.... men aarzelt het woord neer te schrijven. Ieder vraagt zich af, waar gaan wij naar toe? Ieder vraagt zich af: doemt wellicht in de verte het schrikkelijk beeld van een strijd tusschen demokratieën en dictaturen, die in slagorde tegen elkaar gereed staan? In Parijs stierf plotseling de oud-gezant te Rome en groote volkenbondskampioen, Henri de Jouvenel, die ook ten onzent door zijn artikelen bekend is. Dat in ons land de nationale sympathie niet met de dictatuur en de oorlogspsychose is, blijkt uit de medewerking die de uitzending der ambulance naar Abessiniöondervindt de Koningin en de Prinses schonken elk / 1000.?, en uit het ant woord van de Koningin op het adres der psychiaters. Intusschen trekken zich ook sombere wol ken samen boven het uitspansel van het Nederlandsche Rijksgebied. Het groote Japansche dag blad Nitsji Nitsji" publiceerde een opzien barend artikel, waarin het de aandacht vestigt op de noodzakelijkheid van activeering der Japansche belangen in de Zuidzee-eilanden. Het artikel bevat de volgende passage: Aangezien de geweldige natuurschatten van Borneo en Nederlandsch Nieuw-Ouinea door de Nederlanden zelf nauwlijks geëxploiteerd worden, moet men zoo snel mogelijk Japansche emigranten naar deze gebieden zenden en daartoe diplomatieke besprekingen met de Nederlandsche Regeering openen. Al deze maat regelen hebben echter tot voorwaarde, dat er een machtige Japansche oorlogsvloot aanwezig is. De Admiraliteit zal binnenkort een brochure uitgeven, die getiteld zal zijn: Let op Nederlandsch-Idüi in het belang der nationale verdediging." Het Japansche volk moet zoo spoedig mogelijk worden ingelicht omtrent de groote beteekenis van deze quaestie." Wij willen, ook na deze voor Nederland allergevaarrjkste uiting van een Japansch pers orgaan, geen oogenblik vooronderstellen, dat hotofficieele Japan dergelijke onbekookte redenee ringen voor zijn rekening neemt. De geheele wereld weet, dat Nederland in Indiëeen loyale open deur-politiek voert, en dat geen natie uitge sloten is van een eerlijke oeconomische mededin ging ui déonder Nederlandsch gezag vertoevende gewesten. Twee feiten trekken in het binnenland de aan dacht: de Amsterdamsche rede van Prof. Aalberse, en het adres, dat het Verbond van Nederlandsche Werkgevers heeft doen toekomen aan de Tweede Kamer. De rede van Prof. Aalberse was zoo gema tigd als men maar had kunnen wenschen. Het ge schil tusschen de Katholieke kamerfractie en het kabinet werd tot déallerger ingst e proporties teruggebracht, ja de Katholieke leider was zoo tegemoetkomend, dat hij als eenig feitelijk verwijt aan de Regeering slechts overhield, dat het kabinet te lang gewacht heeft met uit den structureelen aard van de crisis de noodzakelijke consequenties te trekken. Maar hoewel hij met de handigheid, waarover een staatsman van zijn ervaring beschikt, opmerkt, dat de aanpassing niet alleen in verlaging van loonen kan bestaan, vermocht bij zijn audito rium niet te bevredigen. De vergadering eindigde in een klein tumult en men vroeg zich af, of Prof. Aalberse, toen hij van. den zomer n regeeringscriais verwekte, niet dezelfde rol heeft gespeeld, diéAloiai genoopt was dezer dagen te spelen in den Volkenbond, n.l. hét vervullen van een opdracht, ? misschien wél tegen de 'innerlijke overtuiging. Dat het nog spant in het kamp der R.K. Staats partij werd door het beloop van de vergadering duidelijk. En deze spanning brengt, wie weet, nieuwe spanningen teweeg in ons geheele politieke leven. Want het Verbond van Nederlandsche Werkgevers beklaagt zich, dat noch bij het Werk fonds, noch bij de toepassing van de wettelijke PAG. 3 DE GROENE Ne. 3WS maatregelen op de werkloosheidsverzekering en de steunverleening, noch op eenige andere wijze ook maar in eenigszins voldoende mate naar ver mindering van gemeentelijke lasten gestreefd wordt, of een drastische verlaging van loonen in het beschutte bedrijf wordt bevorderd. De Regeering, tusschen twévuren gekomen, den aandrang .der bedrijven en de noodzaak van tegemoetkoming aan de Katholieke oppositie, is verre van te benijden. En het verdient aanteekening,. dat het Verbond van Werkgevers zoowel de industrialisatie als het wetsontwerp op de vaste lasten als lapmiddelen heeft gedisqualificeerd. Ten aanzien van. de bezuinigingsen aanpassingsplannen der Regeering regent het moeilijkheden. Ik denk nu weer aan het adres van de Vereeniging van Ned. Gemeenten tegen de wijziging der Warenwet. Intusschen zullen onze devaluïsten wel eenigs zins nadenkend zijn geworden door de berichten uit België. In het aanzien van die berichten heeft Prof. Aalberse over het devaluatie-probleem nauwelijks gerept. Hoogere belasting en hoogero prijzen zijn na de eerste sclüjnwelvaart onze Zuidelijke buren aan het kwellen. Omgekeerd laat onze eigen Nederlandsche Bank een zeer gunstige weekstaat .zien: het terugloopen van de beleeningen met / 42 millioen wijst op een vergroote liquiditeit der gewone banken en het goud, dat voor de verdediging van onzen gulden was weggevloeid, begint weer terug te komen (deze week / 20 millioen). Een ander hoopgevend bericht is dat een groot werk in Tunis zal worden verricht met Nederlandsch baggermateriaal, en de versleeping geschiedt door L. Smit en Co.'s Inter nationalen Sleepdienst. Opgelegde sleepbooten moeten hiervoor weer in dienst worden gesteld, en op wachtgeld gestelde kapiteins kunnen het commando over hun schip terugnemen» * * * De N.S.B, is in de afgelöopen week niet fortuin lijk geweeste De wijd en zijd met veel vertoon aangekondigden landdag moest worden uitgesteld, en bovendien vinden wij in verband daarmede gewag gemaakt van moeilijkheden in hét werk kamp der N.S.B, te Loosduinen. Er moet onte vredenheid hebben geheerschtronder de N.S.B.-ers. die in het kamp voorbereidingen troffen. Een ontevredenheid, die zelfs het ontbieden van marechaussee noodzakelijk maakte. Zou er aan de perfekt-geheeten organisatie toch nog meer haperen dan men wel vermoedt? En dan, die andere vraag: hoe staat het met de vaste kern van deze grillige beweging? Ik vernam van zeer veel wisseling. Ik eindig deze trompetstooten met een korte beschouwing over de financieele positie van Amsterdam. Een nota van B. en W. die in de afge löopen week het licht zag liet ons zien, dat in de jaren tusschen 1931 en 1936 de gewone uitgaven der gemeente werden verminderd 'met /18.500.000 en met ± / 12.500.000, wat aangaat de exploitatie der afzonderlijk geadministreerde bedrijven, te zamen dus ongeveer 31 millioen gulden. Wat het absolute bedrag betreft, is de teruggang bij Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen met ? 8.150.000 het grootst. Niettemin bepleit de Telegraaf" .een ingrijpende bezuiniging op de Amsterdamsche Universiteit op dezen grond, dat de differentiatie der leerstoelen te Amsterdam van alle Universiteiten het grootst is, en onderstelt.dat een bezuiniging op de Universiteit zonder schade . mogelijk is. Men mag echter bij zijn oplossing niet vergeten, dat bezuiniging op cultuurgoed een uitermate netelige n pijnlijke zaak is, en dat de hoofdstad geacht kan worden aan haar eer ver plicht te zijn, haar Universitaire traditie hoog t houden, en zeker niet de mindere mag worden van de Rijks-Universiteiten! . ' ; . Voor kenner» van P E RZI SC H E TAPIJT EN die goede oude stukken zoeken, is het adres nog steeds KULCSAR'S PERZISCH IMPORTHUIS AIMén Noordetnde H (hllk lirtmtr.) DEN HAAG