i! .* 'i fc, BOVEN DE OORLOGSGEDACHTE UIT J-J^' ^ "^ aangaat om heb leven te nemen van een mens, di Belijdenis van een vliegenier A. VIRULY Gezagvoerder der K,L,M. IK houd veel van Nederland omdat ik Neder» lander hen omdat ik er geboren ben en er geleefd heb dus. Ik heb veel andere landen gezien: daar waren veel dingen beter of mooier dan In Nederland en. andere dingen waren er lelijker of minder .goed. Daarmee zal het zowat om en om geweest zijn, maar ik houd toch het meest van Nederland omdat je van landen evenmin als van mensen nu zozeer om hun eigenschappen houd; waarom dan wel, dat is gelukkig nauwelijks verstandelijk te verklaren. Je vaderland t Je bent er in opgegroeid, je kent er de taal beter van dan van een ander land, je weet er de geschiedenis van elke stad, je kent zijn oude schilderijen, zijn landschappen en al de spelletjes, die de kinderen op straat spelen, je hebt er zoveel in rondgewandeld dat je er beter dan elders tot in het hart van de dingen kunt zien het is er overal een beetje jouw land, jouw rhytme. Als je veel gereisd hebt, heb je natuurlijk ook proporties leren zien; er liggen ergens landen met grootser natuur of fijner volksbeschaving, landen met meer allure of groter kracht. Maar Nederland.... Polder, met jou ben ik verwant, Wij zijn de dingen van n. land" kun je met je volle hart zeggen als een van zijn dichters, die je óók al allemaal kent; Nederlands ben je, Nederlands, en je wilt het blijven ook. AAR als ik nu eens op een ochtend laat wakker ???? zou worden en als ik dan eens zou zien, dat mijn vrouw met ogen als theekopjes zo groot over het ochtendblad heen zou zitten staren. Nou ra ai je toch nooit, wat er vannacht ge beurd is", zou ze dan kunnen zeggen. Nee, natuurlijk niet." Nou, je zult het niet geloven, maar het is toch heus waar: we zijn vannacht Belgs geworden; doodgewoon ingelijfd t" Wat zeg je daar? ! Belgs? 'Maar dat wil. ik niet, dat wil ik ab-so-luut niet! Stel je voor.... Belgs t Ik wil Nederlands blijven. Nog al wat moois; petattes frites eten zeker, en halffranse straatnaambordjes in Amsterdam, en dan nog taalstrijd en muntdcpreciatie toe. Zeg maar, dat ik niet mee doe. Ik ben Nederlander, n dat wil ik blijven; allicht. Hoe komen ze er bij!" O," zou dan mijn vrouw kunnen zeggen, maar onder Laatste Berichten staat nóg iets; daar staat, dat we er nog af kunnen ook. Daar staat zelfs, wat dan leder er persoonlijk voor over moet hebben, om onafhankelijk Nederlands te blijven; van jou staat er, dat je bommen moet gaan gooien Op het Belfort van Brugge en De aanbidding van het Lam" in Gent benevens'tweemaal een vliegtuig met levende collega-verkeersvliegers in brand moet schieten; ook moet je het leven van een van de kinderen afstaan (ik denk, dat ze Maartie bedoelen) en je linkerbeen laten afzetten. Tot zover voor ons; verder moeten hier in de straat alleen nog de Tassen .allemaal doodgegooid worden met een brandbom door hun dak en de zoon van de smid op de hoek moet zijn ogen laten uitschieten. Daarmee, kunhen wij het dan, voor zover onze straat betreft, afkopen; dan blijft verder alles praktisch zoals het altijd geweest is. Zal ik maar opbellen en zeggen, dat'je ermee accoord gaat?" Verstomd zou' ik haar aanzien en vragen of ze soms helemaal gek geworden was (zoals je dat dan doet; als je getrouwd bent). Een been, waarop ik misschien nog wel veertig jaar vooruit moet, n een kind, n de Ogen van een jongen, die tekenaar moet worden, n'lui dood laten vallen, die beslist bij de prettigste kerels van de wereld horen, n de rest.... je bent, geloof ik, niet hcelemaal lekker t Ik ben sterk -voor het eten wan Hollandse aard appelen op het Damrak maar daar heb'ik vast het leven van mijn zoon niet voor over; dan eet ik maar liever petattes frites samen mét hem op de Place de la Bourse of voor mijn part de Place i * de Waterloo. Ik hoop erg, dat de Veluwe Neder lands blijft, maar als dat alleen kan mits de Tassen worden uitgemoord (of ze nou de tuinspuit terug brengen of niet), dan kan hij voor mijn pari Abessinisch worden. Dien jongen van den smid ken ik nauwelijks maar waarom zou ik voortaan mijn belasting niet net zo lief In francs betalen, als hij daardoor uit zijn ogen kan blijven kijken? En als we dan van de zomer geen buitenlandse vacantiereis naar de Ardennen kunnen maken, dan moet het in vredesnaam maar een binnenlandse worden. Mijn linkerbeen t Neem maar 's een koude douche ! Bel ze maar op, zeg, dat ik protesteer maar laten we overigens hoofdzaken van bijzaken onderscheiden. Het leven van Maartie t Kind. kind, je mag wel eens leren om proporties in het leVen tézien." Zoals men die dingen zo tegen zijn vrouw uitdrukt. CHAMPAGNE KRUG Rcnommc par sa qualilc QORLOGSGEDACHTE l ^ Om de haverklap ontmoet je mensen, die iets zeggen als: Praat me niet van oorlog want ik word er gewoon misselijk van. Dat je nog mensen hebt, die daar, om wat voor reden dan ook, nu nog eens aan zouden willen beginnen! Misselijk en moedeloos en kwaad in mezelf maakt het me. De onverantwoordelijke gekken! Ja, jij alfl vlieger bent er natuurlijk óók om de een of andere reden wel een beetje voor, allicht. Luchtvaart, nationa lisme, hoera, sla ze dood. Zo denken jullie er eigen lijk allemaal een beetje over, hè?" Ik zou heel graag eens willen zeggen, hoe ik daarover als verkeersvlieger denk, als een van vele verkeersvliegers. Twee jaar geleden, toen Londen eens op een winternamiddag dik in de mist raakte, strandden alle diensten in Lympne en zo zaten we's avonds met zeven gezagvoerders voor een houtvuur in Folkestone: Soer en ik uit Holland, twee Fransen, een Duitser, twee Engelsen. Op n na was iedereen Ridder in het een of ander, want dat gaat in de luchtvaart niet zo langzaam als op een ministerie of zo. Maar over Oorlog dachten deze moderne Ridders uit het werk der internationale lucht verbindingen allemaal precies eender. En het is waarlijk niet alleen namens hen, dat ik als verkeersvlieger kan zeggen i Er zijn geen grenzen; meestal kan je ze niet eens zien en als je ze soms, als een rivier of een kustlijn, wél kunt zien, betekenen ze nooit meer dan sommige andere scheidingslijnen, die je soms dwars dóór een land kunt opmerken. Het Maaswater scheidt niet verschillendor sferen als het tussen Frans Verdun en Belgisch Namen stroomt. of bij Maastricht rijksgrens' voorstelt tussen twee Limburgen, dan wanneer het als Hollands Diep Zuidhollanders van Brabanders scheidt wie vliegt, ziet maar n rivier tussen mensen woningen. Voor wie naar Hamburg vliegt, kon Coevorden evengoed in Duitsland liggen: als Oldenburg in Holland en dennenbossen zijn dennenbossen, bij Antwerpen of bij Breda. Hoe belachelijk,1 dat Tournai en St. Amand in verschillende landen liggen en de boeren rond die stadjes uit hun zo precies eendere landerijen op elkaar zouden gaan schieten. Wanneer' het je vak, is, om in soms moeilijke omstandigheden met de grootste zorg te waken voor het leven van reizigers van' allerlei nationaliteiten en wanneer je in menige strijd en de goede uren daarna klaar hebt leren beseffen, hoe' kostbaar het leven is en hoe waard om te behouden, hoe volkomen waanzinnig wordt dan voor je iedere staatkunde,' welke van achter zo'n bedacht grensjo menselijk' leven in het groot ter bereiking van enig doel zou willen inzetten. " Vliegen leert proporties zien: de proporties van een nieuwe tijd. Je kunt niet maandenlang om de andere avond aan het andere einde van je lijn door Parijs, Keulen of Londen lopen zonder er rustigweg zeker van te worden, dat de verschillen tussen jou en die lui daar maar rg aan de buitenkant zitten en dat het dus macabere waanzin zou wezen, om in die verschillen een reden te gaan vinden om de Boulevard Montparnasse, de Dom of Leicqster Square benevens het beetje levensgeluk van hen, 'die daar met, mekaar wonen, stuk te gaan gooien. Er is het menselijke standpunt: dat het niet PAG. 4 DijGROfNE NO.J04* aangaat om het leven te nemen van een mens, die persoonlijk geen zware misdaad heeft gepleegd; en zelfs deze overweging Is nog te kras voor het Nederlands rechtsgevoel, dat zegt: nooit doodstraf. Daar heb ik voor gevoeld als Nederlander; hl mijn werk van verkeersvlieger, dat wil zeggen als een van de tegenwoordig velen, voor wie grenzen In honderden vluchten daar overheen althans hier in Puropa tot slechts onwerkelijke, zeer dubieus geworden bedenksels van vrosger geworden zijn, is het gegroeid tot het vaste weten, dat de mensen van alle landen te goed zijn om ter wille van kwesties te worden vermoord. Ik zie geen reden meer, om ter wille van enig standpunt-van-achter-eengren*je over te gaan tot moord op. het kostbaarste ter wereld: het leven. Grenzen zijn in Europa maar futilitelten van elk uur Douglasvliegens n eu soms twee; ze dienen nu nog als, zij 't volkomen onzichtbare en zeer onvolkomen bepalende, aan? duidingen van zekere verschillen tussen mensen. maar bepalen daarmee slechts een kleine waarheid tegenover een veel grotere. Zelf ben ik Nederlander en ik wou het liever blijven ook, maar even goed als ik liever mot twee benen door Londen loop dan op n door Amsterdam, evengoed wil ik morgen Belg Of Brit worden, als daar Nederlandse, Belgische of Britse mensenlevens mee te verdienen zijn. Mijn vaderland is mij liever dan enig ander land maar het leven van mijn zoon of van onverschillig wiens zoon in Southampton, Luik of Oberammergau zou ik daarvoor zeer beslist niet willen inzetten. Nationaal" gebaar Tuktnlng voor Dt Grotn» Amsurdammtr van F. Huivtld - ???"?*???*""i ?^jp^^irj»..-._.^^lf i?,«jn?n N.S.B. Landdag): Van het buitenland kan deiregeneratie vqn het Neder/andschêvolk n/et komen*" DE RE Het Huis aan de Drie Grachten Een der mooiste oude huizen van Amsterdam is dezer dagen geveild en gelukkig voor de handen van den slooper gespaard gebleven TAGE VAN DE WEEK Op onze foto's: net Huls aan de Drie Grachten te Amsterdam en (rechts) de veiling in Fraseati op het oogenbllk dat het huis onder den hamer gaat Foto's Eva B«ny<J Hét huis en zijn historie ZOODEA u uit de Doelensteeg de Grimburgwal op komt moet dit strakke huis met zijn luiken, zijn glas-in-lood-ramen, zijn pannendak, zijn monumentale voordeur u opvallen, het Huis aan de drie Grachten". Welke zijn die drie grachten, of liever de drie burgwallen, op welker knooppunt het huis is gebouwd? 'De Grimburgwal zelf, de Oudezijds Voorburgwal, waarop de voordeur uit-. komt, do Oudozijds Achterburgwal, waaraan de - achterzijde van het huis ligt. . ? .' 1 Het ziet ei? thans kaal n onbewoond uit; geen wonder, want de firma Zwaardcmaker, de laatste eigenaresse, heeft het reeds eenigen tijd verlaten. Twee middagen in de week heeft de voordeur 1 open gestaan om kijkers voor de veiling gelegenheid tot onderzoek te geven. Wij loopen even, naar binnen: een breede gang met aan weerszijden twee groote kamers^ waarvan er eenige met eikenhout' betimmerd zijn; in een der kamers staat een aardige schouw. Men kan zich zoo inbeelden eenouden Hollander met een brèedgeranden zwarten hoed, pijpkraag, puntbaard en lange Goudsche pijp tegen «:>.* .r* ?«MM te zuüeu komen of een 17de eeuwsche Hollandschc. zoo van een schilderij van Frans Hals weggeloopen. Want dit huis heeft lange jaren gediend als woon huis voor echte Amsterdamsche patriciërsfamilies: mr. Oetgens van Wayeren, den oud ThesaurierGeneraal der Unie. mr. Paulus Abraham Gilles. mr. Pancras Clifford, allen in den tijd der Republiek., toen de Oudezijds Voorburgwal in den volksmond Fluweelen Burgwal heette, omdat de in fluweel gekleedc burgerij daar woonde. Voor dat de bocht van de Heerengracht" en de Keizersgracht in trek kwamen was het zelfs de goede stand" bij uitstek. Het Huis aan do drie Grachten" bracht voor die jaren hooge prijzen op als het. geveild werd, 11.800 gulden in 1667, 15.025 gulden in 1789. Daartusschen ging het steeds door vererving over en dachten do bewoners niet aan verkoopen. Boven zijn eveneens groptèkamers, waarin het bekende verschijnsel ih oude huizen van een in de kamer ingebouwd vertrekje" niet ontbreekt; en dan komen de ruime hooge zolders, in tegenstelling tot het sousterrain, dat geïnspireerd schijnt op de woningen waarmee de Noormannen de Frie zen dwongen .den trotschen nek te buigen. Of heb ben de bewoners slechte halfwas personeel gehad? PAG. S DE GROENE N.. 1044 Den Cerberus interpelleeren wij even over hel bezoek. ..O mijnheer, de belangstelling is zoo groot geweest. Het zal op de verkoopdag zeker druk zijn." Het gesprek komt weldra op de geschiedenis van het huis. Het is zeker van 1600, tóen het volgens de archiefstukken ,.afgebroken en vertimmerd" werd. Maar waarschijnlijk is hiermee alleen bedoeld dat een houten wand door een steonen vervangen is wegens een stadsverordening tegen brand gevaar. Dat dit govaar niet denkbeeldig was blijkt wel hieruit, dat in 1432 meer dan tweederde van het toenmalige Amsterdam door brand vernietigd werd. In het verwoeste deel lag ook het Oude Nonnenkloosteft waaraan dit huis hoorde. Thomas a Kempis. die in Zwolle verblijf hield., schrijft daarover in zijn kroniek: ,, Veertien kloosters worden er in Amsterdam ge zien, tot den grond toe afgebrand en de ellende is : daar zoo groot, dat men in langen tijd niet van iets dergelijks gehoord heeft. Vele Nonnen schaamden zich niet, gesluierd de stad rond te gaan en met geschrei, waardoor het hart de menigte tot mede lijden bewogen werd, naar een schuilplaats te zoeken. Van de groote kerk van Sint-Xicolaas (de .huidige Oude kerk) tot en met het klooster der Ouvle Nonnen van onze orde is alles verbrand en aan de andere zijde'der stad heeft de vlam e ven zoo alle gebouwen vernield van de kerk der Heilige Maria (thans de Nieuwe KerkV tot het klooster der Kegulieren, hetwelk God in zijn-barmhartigheid ongeschonden bewaard heeft." Op zijn vroegst dateert het ..Huis aan de drie Burgwallen" dus uit de periode 1432?1402, waarin de stad herbouwd werd. . Bij den overgang van Amesterdan naar den kant van den Opstand tegen Spanje in 157$ werden alle kloosters en hun bezittingen onteigend. Het oude Nonnenklooster werd t ijdig omgezet in het Sint Fietersgasthuis (thans: Binnengasthuis) en het huizehbezlt ging over aan de stadsoverheid. Hieronder was natuurlijk ook ons ..Huis op de drie Burgwallen" dat eerst in 1686 doof publieke veiling overging in handen van de bovengenoemde Amsterdamsche families. TPHANS is..het '?Huis aan de drie grachten". '?*? opnieuw geveild. Maandag jl. kwam het als no. 3 in Fraseati" aan de beurt.; Op de verhevenheid midden in de zaal. dio reeds blauw van de rook ziet, de kantonrechter. de notaris, de afslager.-... De zaal is vol, maar er is niet veel animo voor een hoog bod. Het huis wordt ingezet op /18.000,?; heel gauw is de twintigduizend gepasseerd, maar dan gaat het al weldra langzamer en bij ? 23.500,?stokt het. Bij het afmijnen komt men niet tot een béter resultaat: de historische waarde blijkt in dit gezelschap niet' zwaar te wegen: Een oude kast, en verwaarloosd". .Het bod blijkt onvoldoende; liet huis wordt op gehouden door notaris Van Dam, die ons gelukkig kon verzekeren, dat het gespaard zal blijven en tot het ' Amsterdamsche stadschoon blijven bijdragen .dod tg» Dk ik 'ge \m slt en dd 'ILftï: iet «ze ze tze iahe is, an de in bt f*8 *?" let an ??«;m.'! «e ip, .ch ;en ?en mi ui r