H Entr'acte in de politiek Sancties ER is een pauze ontstaan, door technische redenen overigens, in de beraadslagingen te Genèvei Tot het einde van deze maand hebben de staten gelegenheid om hun maatregelen te treffen, zoodat per ultimo de sancties in werking kunnen treden, die tot doel hebben Italiëlangzamerhand het voortzetten van den Abessynischen oorlog onmogelijk te maken. Die sancties zijn van zeer groote beteekenis, schoon niet-müitair van strekking. Men kan niet zeggen: enkel economisch. Dat ziet men wel vaak geschreven, op 't oogenblik, maar het is' toch duidelijk dat een verbod-om wapens .naar Italiëuit te voeren niet een strikt economische aangelegenheid is. Men zou beter doen, ter onderscheiding van militaire maatregelen, niet van economische maar van politieke sancties te spreken. Want dat is het feitelijk, vooral wanneer men bedenkt dat het wapenembargo tegenover Abessyniëopgeheven is. Zoo groeit zienderoogen een nieuwe internationaal-rechtelijke neutraliteitspolitiek, die met de vroegere 'passieve neutraliteit althans in zooverre nog iets gemeen heeft, dat deze politiek niet als anti-Italiaansch bedoeld is, waarom dan ook het belligerente Italiëdeze maatregelen niet als een inbreuk op de neutraliteit kan beschouwen. Tegen het einde van de maand zullen dus indien er niets onvoorziens gebeurt de volledige sancties in werking treden. Behalve een uitvoerverbod van wapenen en belangrijke grondstoffen tot de fabricatie daarvan (uit gezonderd petroleum) door de Volkenbonds staten, is er verder een invoerverbod tot stand gekomen voor alles wat uit Italiëzou kunnen worden ingevoerd. Het mag op 't eerste gezicht misschien wat vreemd lijken, dat voor een zoo belangrijk artikel als olie een uitzondering is gemaakt. Het heeft echter geen zin, maatregelen te treffen, die onuitvoerbaar zijn. Amerika is een groot leverancier van benzine en petroleum. Zoolang de Vereenigde Staten geen lid van den Volkenbond zijn en dus inzake sancties geen stem in 't kapittel hebben, zou een olie-embargo volmaakt nutteloos zijn, wanneer men niet zeker was van Amerika's solidariteit. . . Het lijkt wel waarschijnlijk dat ook Amerika het zijne er toe zal bijdragen om de sanctiepolitiek te steunen, maar voorloopig is het nog niet zoover. Want president Roosevelt zal niet overgaan tot het afkondigen van een dergelijk embargo, voordat de publieke opinie zich daarover duidelijk heeft uitgesproken. Die schijnt intusschen het Volkenbondsstreven wel gezind. Maar hoe dan ook, wanneer hier een gat mocht zijn in den dam, die Italiëmoet afsluiten,, dan is de boycot van den Italiaanschen export een middel om dit gat zoo goed mogelijk te stoppen. Hierdoor zal het immers voor Italiëzoo goed als onmogelijk worden, geld ter beschikking .te krijgen (crediet heeft het niet meer), waarmee het de noodige en nog mogelijke importen zou kunnen betalen. In feite kan deze toestand een blokkade dus zeer nabij komen. Welke ernstige situatie daardoor voor Italiëontstaan kan, kan men zich gemakkelijk indenken; De ernst van de situatie is dan ook wel degelijk tot-Italiëdoorgedrongen. Mussolini en zijn onderstaatssecretaris, Suvich, zijn ook niet .doof gebleven voor de vertoogen van den Engelschen gezant Sir Ene Drummond. Deze : heeft de Italianen eerst gerustgesteld, betoogd dat ieder vooropgezet anti-Italiaansch streven de Volkenbondsactie vreemd was en hun ver zekerd dat Engeland geen zelfstandig politiek doel najoeg, derhalve in geen geval zelfstandig en buiten den Volkenbond om zou optreden. Het is nu de vraag waartoe de besprekingen Wttt* Curoao S*c Ch* t r j Brandf Aprlcol B>ra»<tf C«ra<cao Brandy verder zullen leiden, die overigens niet alleen te Rome plaats vinden, maar ook tusschen Londen en Panjs. Zal Drummond, de vroegere secretarisgeneraal van den Volkenbond, de entr'acte in de politiek, het respijt dat Italiënog scheidt van den datum van in werking treden der Volkenbondsmaatregelen, nu werkelijk in Volkenbondsgeest weten uit te buiten? Het hangt overigens niet van hem zelf af, al zullen zijn talenten als onderhandelaar en meester in het schikken er wel bij te pas kunnen komen. In hoofdzaak hangt het van twee mannen af: van Mussolini en van Sir Samuél Hoare. Diens rede. Dinsdag in het Lagerhuis gehouden, heeft ons wel gerustgesteld. Door de hardnekkigheid waarmee geruchten de ronde deden over een compromis inzake Abessyniëwas' menigeen verontrust. Niet omdat het uitzicht op een wapenstilstand verontrustend was; maar de voorwaarden waren dat, waaronder een apai seering zou plaats vinden. Want, zoo zeide men, het Fransche antwoord aan Engeland (over den steun dien de Britsche vloot zou krijgen bij een plotselingen aanval) zou onbevredigend zijn uitgevallen en daarom niet zijn gepubli ceerd. Derhalve zou hét Britsche kabinet nu maar liever zijn terugtocht willen voorbereiden uit de langzamerhand netelig geworden Volken bondsinmenging en men zou er alles op zetten om tot een compromis te komen en tot een zeer spoedden wapenstilstand. Zoonoodig zou men Mussolini voor drie-kwart zijn zin willen geven... Deze uitleggingen zijn niet juist. Ze, zijn kenne lijk ingegeven door den wensch 'om afzijdig te blijven, die sommigen koesteren. Zij schijnen nog steeds niet te beseffen dat in werkelijkheid de afzijdigheidspolitiek niet meer bestaat en niet meer bestaan kan. En tenslotte wordt aan deze interpretatie de bodem ingeslagen door Hoare's uitdrukkelijke verklaring dat het Fran sche antwoord wel bevredigend was en dat La val en hij het volkomen eens zijn over de toepassing en eventualiteiten van artikel 16 van het Pact. Dat men overigens tot een oplossing wil komen en tot een wapenstilstand is geen wonder. Dat is immers de bedoeling. Daartoe heeft men de diplomatieke verbindingsdraden intact 'ge laten. En Engeland heeft La val expresselij k de gelegenheid tot onderhandelen gelaten. Maar de schikking zal onder Volkenbondsauspiciën tot stand moeten komen. Wanneer dus nu reeds het weinig troostrijk vooruitzicht van een economische blokkade Mussolini tot nadenken stemt hetgeen de schrijver dezer regelen niet voor waarschijnlijk houdt dan is het inder daad mogelijk, dat de Duce inbindt en tot een schikking bereid is. In Parijs en in Genève was hij dat niet. Kunnen een paar vanzelfsprekende eerste militaire successen hem werkelijk in het binnen land den terugtocht vergulden? Hoe welkom een spoedige schikking ook zijn mag, het zou een onoverkomelijke ramp blijken, wanneer men hst met elkaar eens werd ten koste van het Pact. Overigens kan het door Mussolini verworpen compromis van de Conferentie van Drie moeilijk meer punt van uitgang zijn. Het gaat er immers in den Volkenbond om nu eens voor altijd vast te leggen, dat een aanval .onwettig is. Men kan deze stelling moeilijk sanctipnneeren door een aanval, die eenmaal'gedaan is, achteraf toch te sanctionneeren. Het is dus duidelijk, dat de condities,, die voor den Volkenbond en ten slotte poir voor Abessyniëaannemelijk moeten zijn, er voor Italiëop het eerste .gezicht niet apëtissant kunnen uitzien. Het kan zijn dat' men als einddoel nog steeds een zekere volken-" bondscontróle over Abessyniëin 't oog vat, maar men zal nu toch wel een terugtrekken der Italiaansche troepen en een zekere schade loosstelling dienen te eisenen. Zonder secun daire eisenen in een wapenstilstand berusten zou neerkomen op een wettiging .van den aanval. Een hoogst ongewenscht precedent. Wij moeten afwachten, waartoe de 'onder handelingen zullen leiden, maar het komt ons voor dat de diplomatieke strijd nog niet uit gestreden is. Na deze .entr'acte zal daar de economische strijd, laten wij liever zeggen: het pressie-middel der sancties nog bijkomen. En tenslotte kan het strijdperk in Oost-Afrika nog genoeg -verrassends te zien geven. Wij zullen zien, wat de volgende maand voor belangwekkends brengt. r ' . M». M. KANN FAG. TDE GROENE No. 3047 %£::?? AKTHUR HENDERSON. de stutvencte kracht der Ontwa. penfngsconferentfes, over/eed zonder dot de mislukking van zijn streven hem bewust was geworden. Hendersons weg E historie is niet zonder tragiek. Arthur Hendersons naam zal in de geschiedenis verbonden blijven met de ontwapeningsgedachte. De daad werkelijke actie voor ontwapening heeft chter schipbreuk geleden. Voor Henderson is veel van het bittere van deze ervaring weggenomen, doordat hij niet meer bij vol bewustzijn den strijd beleefd heeft, die ontbrandde na het complete failliet der ontwapeningsactie, den strijd die Genève nu met zooveel krachtsinspanning nog tracht /? verhinderen. Misschien is de vroegere metaalbewerker, leekeprediker, minister van buitenlandsche zaken van Groot-Brittanii en drager van. den Nobelprijs gestorven met behoud van zijn illusie. Want hoe groot ook onze bewondering mag zijn voor een figuur als Henderson, wij zijn toch tot de erkentenis gekomen dat zijn politiek streven, dat culmineerde in tic leiding der Ontwapeningsconferentie, feitelijk was hd najagen van een illusie. Wij begrijpen nu wel, dat de ontwapeningsconferenties tien, twintig, misschien vijftig jaar te vroeg gehouden zijn en dat zij, voordat hun poorten geopend werden, tfn doode opgeschreven waren. Het vestigen vaneen onaantastbarén vrede door ontwapening bleek vooralsnog een onmogelijke taak. Toch is Henderson zelf aan die illusie blijven vasthouden. Toen Duitschlandzich uit den Volkenbond en de Ontwapeningsconferentie terugtrok en zelfstandig bewapende, was dat een begin van de militaire aaneensluiting en vermeerdering der bewape* nlng van de andere staten. Henderson verzette zich sterk tegen de voorstellen die in Engeland werden ingediend om vooral wat de luchtmacht betrof, tot een paraier militair instrument te komen. Het stootte bezien, of hij met deze actie in het vorige jaar wel gelijk heeft gehad. Waar schijnlijk niet. ?'-?. Wanneer wij, bij gebrek aan beter, den vrede-doorovermacht accepteeren en voorloopig ons heil zien in de militaire aaneensluiting van die landen, die de vrede garandeeren, dan wil dat nog niet zeggen dat wij gftri waardeering hebben voor het werk van Henderson. Een grootte waardeering zelfs. Maar het waardevolle in Hendersons levenswerk zien wij in het resultaat dat dit streven zij.ns ondanks moet hebben. Wat is immers de reden dat wij zoo sceptisch'staan tegenover het nu reeds in practijk brengen der ontwaptningsgedachte? Geen andere dan deze: dat het weerloos zou maken tegenover agressie, terwijl de lust tot agressit een factor is, die voor den .drommel nog niet dood is! Die factor leeft overal, waar de machtsfdee de rechtsidtt in het staatsleven verdrongen heeft. ?'."?? Henderson zelf heeft dit, al zag hij het wellicht nitt in zijn volte consequenties, ireffend geformuleerd, totn KVr-l SIR ER/C DRUMMOND, oud Secretaris-Generaal van den Volkenbond, "thans Britsch ambassadeur te Rome, tracht een uitweg te vinden in het Abessynisch conflict tot vrede hij zeidedat de weg naar Wereldvrede over militaire ont wapening liep, en de weg naar militaire ontwapening over moreele ontwapening. Doch de stormachtige vaart der Geschiedenis heeft wel bewezen dat de .Franschen geen ongelijk hadden met het wantrouwen dat de oorzaak werd van het langzaam opschieten der Ontwapeningsconfe renties. De houding van Duitschland maakte het inderdaad noodzakelijk eerst op-garanties voor Frank rijk's veiligheid te insisteeren. Zoo sukkelde men vrnchteloos door, totdat Barthou in Juni '34 nuchter en precies zei, waar het op aan kwam. Sindsdien was het in wezen gedaan met de besprekingen die officieel nog slechts geschorst'- heetten. Gebleken was, waar hem de schoen wrong. Mor cel e ontwapening was een begrip, dat nog niet bleek te bestaan (en hooit be staan heeft) in een van die landen, die nog tot voor kort feitelijk ontwapend waren. , Maar het idealisme van een Henderson werkt dóór, ondanks de tijdelijke vruchteloosheid van zijn streven. En dat is zijn verdienste. Als ware het een fakkelloop door de historie, zoo wordt de practische idee dóórgegeven, dwars door generaties heen, dwars door de staten, of het democratieën zijn of dictaturen* En wanneer daar de verheerlijking der agressie, de machtsaanbidding, ten onder zal zijn gegaan aan haar eigen destructieve tendenzen, dan zat de tijd gekomen zijn om de toorts op te wnien en hel licht te verspreiden, waarnadr Henderson 'tevergeefs gezocht heeft. Dan zal de moreele ontwapening een voldongen feit zijn-, dan kan de politieke ontwapening, de militaire m de economische, beginnen. I Hij, die zoo hartstochtelijk voor zijn ideaal gestreden 'heeft, moest zelf wel overtuigd zijn dat de onmiddellijke verwezenlijking daarvan binnen het rijk der mogelijk heden lag. Hoe hij zijn weg tot vrede zag, heeft hij nog kortelings uiteengezet in een korte brochure, Labours way io Peace, die eenige weken geleden ook in Ncderlandsche vertaling bij de Wereldbibliotheek ver schenen Is en dit als volgt eindigt: nWij roepen de jeugd van Groot-Brittannil en van de wereld op om zich rond onze banier te scharen, met ns uit te rukken en hun steun te geven aan deze groote onderneming, het heldhaftigste avontuur van de wereldSfschiedenis, de poging om het groote Wereldverbond te scheppen als de zichtbare belichaming van de broeder schapder menschheld." Stellig zal dit Wereldverbond eenmaal. tot stand komen, al zullen er vermoedelijk nog vele stormen over onze oude wereld heengaan, voordat de menschheid de Westelijke eigenschappen verworven heeft, die Ont' waPentng mogelijk, maken, tntusschen heeft Arthur Hen'derson zijn Weg tot Vrede gevonden. K. WEEKTRDMPET VAN DEN WIJZEN OLIFANT HET biy ven nog altijd maar oorlogen en ge ruchten van oorlogen, waarover wjj ver* nemen. De Italiaansche opmarsen gaat voor het oog van hem die de berichten met zorgvuldig heid leest, lang zoo vlot niet als de Italianen dat zelf zouden wenschen, en Mussolini geeft er teekencn van dat ook hU zich den ernst van den inter nationalen toestand geenszins ontveinst. Er wordt half voor en half achter de schermen druk genegocieerd, en men poogt het conflict alsnog op te lossen alvorens de sanctiepolitiek gevaarlijk wordt, maar geheel duidelijk is do situatie nog niet. Men krijgt soms den indruk, dat de Britecho Ministers gematigd genoeg zijn, maar dat de publieke opinie" in Engeland wil doorzetten. Over de ge matigde rede van Hoare, die zich op dit moment do tradities van Henderson herinnert, den BritHchen staatsman, die zoo juist voor altoos is heen gegaan, was de Britsche publieke opinie niet zoo to spreken als men dat zou wenschen, en de ..Publiek» Opinie" heeft een machtigen invloed in (irout-BrittanniëJ .Slechte deze korte olifantskreten over de Britscho zaken, de Volkenbondszaken en de Abessijnsche quaestie. die als voer voor een ander dan den olifant gereed liggen. De olifant wil een oogenblik verwijlen bij wat er in Oostenrijk aan het gebeuren is. De reconstructie van de Oostenrjjksche rogeering is een belangrijker feit dan zo menigeen, die met zyn gedachten in Abessiniëen Italiëzit, bewust wordt. Het is aan Starhemberg gelukt, zich een macht van beteekenis te verschaffen. De mcnaclien die hij niet gebruiken kan zijn wegge werkt, het overwicht van zijn groep is groot, en tlu verwijdering van Fey bevrijdt hem van den tegenstander uit den kring der Heimwehr zelf. De couranten schrijven, dat, nu Starhemberg in Oostenrijk het heft in handen heeft, hij de plaats, die hij inneemt, zal aanwenden, in laat* sten aanleg.... voor do restauratie der Habsburgers, en dat hij zou gaan optreden als een regent. die tot den terugkeer van keizer Otto de zakeu gaande houdt. ^ Dit is een bedenkelijke en gevaarlijke zijde van. de situatie, die zich in Oostenrijk voor gaat doen. Monarchieën horstellen is altijd een gevaarUjk werk, en do wijze olifant is nog immer van mee ning, dat een herstel der Habsburgers de lont in het gereedstaande kruit is, dat Europa opnieuw bedreigt. Bij het uiteenvallen der oude Habsburg-monarchie is weliswaar het vraagstuk van dezen vermolmden staatskolos tot een oplossing gekomen, maar voor de twee successie-staten bleef de oplossing uit, voor Oostenrijk, dat een kind is geworden met een waterhoofd, en voor Hongarije, dat onrechtvaardig-gehavend uit de prikkelzeef van Versailles te voorschijn kwam. Men kan zich een restauratie der Habsburgers niet voorstellen buiten de gedachte eener reconstructie van een staats-organisme, dat volkomen ondeugdeUjk was, en buiten het scherpst-denkbare Europeesche' conflict. En zoo ontstaat er ten gevolge van de strekking die de richting- Starhemberg eigen is, een nieuwe haard van onrust, terwijl de Italiaansche moeilijkheid nog nauwlyks is over wonnen. ' ' * * Op die Italiaansche moeiUJkheid of beter gezegd op de quaestie der sanctiepolitiek moet ik nog even terugkomen. Nederland heeft spoed gemaakt met deze zaak, het wetsontwerp is verschenen, en op het oogenblik, waarin deze regelen worden ge schreven, ligt het Voorloopig Verslag ter tafel. Dat Voorloopig Verslag vraagt aandacht om de positieve wjjze, waarop de minderheden in de Kamer tegen het wetsontwerp, dat wil dus zeggen tegen de volkenbondspolitiek van Nederland, in oppositie kwamen. De lezer wil opletten, ik spreek van de minderheden in de Kamer, niet van de minderheden buiten de Kamer.?.Want ook daar is verzet, en een luidruchtiger verzet dan zich in een schriftelijke, parlementaire gedachtenwisseling kan openbaren. -?De heer Mussert en de zijnen roepen het van tinnen en torens en werpen dien roep op papier en beplakken er zuilen mee in de hoofdstad: Geen man en geen cent voor een oorlog buiten Nederland. Men geve zich rekenschap van de demagogie, welke in -deze actie ligt, een demagogie, die speculeert op een oude» bty de arbeiders vertrouwde leuze, en die poogt de PAO. 3 »E QROENE N*. 1047 N.S.B, met linksche elementen te versterken. Want de simpele anti-militairist, die dit leest, ziet de sanctiepolitiek, waaraan het geen man en geen cent" hier verbonden is, over het hoofd, en verheugt zich uitsluitend over het opnieuw aanheffen van een oud, bekend geluid. En dan te weten dat de N.S.B. tegeujkert{jd felle ver wijten aan de Regeering in het aangezicht slin gert over de verwaarlöozing van de weermacht! Het zijn schrokken! Ze eten uit alle potjes. Maar over de N.S.B, wil ik niet langer trom petteren; ik wilde mijn goedgunstigen lezer alleen maar wijzen op de omstandigheid dat ook in de Kamer, waar nog geen N.S.B.er resi deert, de Volkenbond aangevallen wordt op een moment, waarin die aanval factisch en tac tisch eiken rechtsgrond mist en dat ook daar door die bestrijding" de positieve verklaring van onze Regeering: wij willen alleen het nakomen van verplichtingen die wij door onze toetreding tot den Volkenbond op ons genomen hebben en dus als fatsoenlijk volk gehouden zijn te volbrengen volkomen wordt veronachtzaamd. . Terwijl de Heer Mussert openlijk propaganda voert tegen de Volkenbondspolitiek der regeering. trachten de fascistiseerende groepen overal de democratische betoogingen te critiseeren. Een merkwaardig voorbeeld geven de schriftelijk^ vragen van den heer Westerman in den Haagscnen Raad, waarin het feit gelaakt werd,-dat een sociaaldemocratische betooging gehouden was in een remise van de Haagsche tram. Het antwoord van B. en W. was nogal geruststellend: er was in de gelaakte vergadering niets anders gezegd, dan de Minister van Buitenlandsche Zaken in de Volken bondsvergadering gesproken had. Er vallen in het binnenland nog enkele belang rijke feiten te vermelden. Ik denk aan de zich voortzettende kleine opvleugen in onze scheepsbouw-industrie (thans weer de bouw van twee nieuwe onderzeebooten aan Feyenoord), ik denk aan de pogingen, door den nieuwen Minister van Sociale Zaken in het werk gesteld ter be strijding van de jeugd-werkloosheid, waarbij de heer Slingenberg zich heeft gericht tot de ge westolijke besturen en het beginsel heeft ge steld eener samenwerking van overheid en be drijven bij de werkloosheidsbestrijding, ik denk aan de merkwaardige uitspraak der steenindustric, waar de meerderheid der ondernemers van ordening" niets moet hebben, ik denk ten slotte. aan het antwoord van den Minister van Sociale Zaken aan het Eerste-Kamerlid de Savornin Lohman. waarin de DirecteurGeneraal der Werkverschaffing- en Steun ver leening* die een rede hield bij de opening van een door de A. J. C. georganiseerd werkloozenkamp, werd gedisculpeerd. Het is een tragische omstan digheid, dat de heer van, Geelen intusschen plot seling is overleden, en ik wil dit artikel niet eindigen zonder een woord van weemoedige her innering aan dezen bekwamen en humanen mensen. die de welwillendheid en tegemoetkomendheid zelve was, en een groot vriend en altijd bereid inlichter van de pers. . Minister van Lith de Jeude hield een rede op den eersten verkeersdag van de K.N.A.O. Zie hier een bewindsman, diéaltijd iets belangrijks te vertellen heeft, omdat er ook veel van hem te verwachten valt. De kracht van dezen Minister is, dat hij de dingen ziet in verband. En het blijkt uit zijn rede, dat hU ook dezen samenvattenden blik heeft op de veiligheid. Het. beginsel, dafc aan z^'n rede ten grondslag werd gegeven is dat der preventieve veiligheid. En dat woord veiligheid is een gaarne vernomen woord in onzen tijd. voor bezichtigen m o d e l h n .t ? pa u l bromberg* woninginrichtfnir bot t icel l is t ra nt 5 te te lef oneer en amsterdam 24919