l! ti l! ' desalniettemin een talent dat al doze drawbacks doet vergeten, dat met hetzelfde virtuose gemak een Nero op de been brengt als een stumperig boekhoudertje, of een strengen Victoriaanschen patriciër, of een immacuiatea butler. Een verschijning, door haar phenomenaal transformatie-genie zeer stellig op het tooneel aangewezen, maar die, dank zij een karaktercreatie van binnen ui/,zonder hulp vanschminkpruiken en theatertrucs den weg naar de film heeft gevonden. Dit soort spel", dat een gefingeerde persoon lijkheid zoo volledig weet te verwer ken en met de geraffineerde middelen eener volmaakte techniek uit te beel-, den, verdraagt de scherpe controle der filmcamera zonder vreezen. Zij brengt den critischen filmbeschouwer tot een oogenblikkelyke, volledige capitulatie omdat zij het spel doet vergeten. Dit is de Laughton uit Henry VIII", uit Sign of the Cross", uit Barrette of Wimpolestreet" en tenslotte uit het fnmeuse Ruggles of Red Gap". Zoo staan deze beide figuren, Mac Laglan en Laughton, tegenover elkaar als typen van tweeërlei cultuur, on eindig verschillend in persoonlijke waarden doch in hun polariteit gelijk waardige factoren in het nog zoo Wei nig ontdekte proces der filmkunst. Amerika versus Europa.... teza men op de verovering der wereld uit! Wie filmde het eerst? l"\e door onze abonnee, Mevr. V rt*"^heim, opgeworpen quaestie over een filmvoorstelling in de Hotterdamsche Doele" omstreeks 1880 heeft de algemeene aandacht getrokken. Een groot aantal min of meer belangrijke brieven, dit onderwerp betreffende, z^jn binnengekomen. Wy komen nader op dit interessante, vraagstuk terug doch zeggen de inzenders nu reeds voorloopig dank. 1 ? J*» J ? tl ? Schaken Twee antipoden DR. S. G. TARTAKOWER Schilderkunst Rtmbrandt's zelfportret in zijn laatste levensjaar (fragment) ADIEU AAN REMBRANDT HET is natuurlijk niet de vraag of alle bewonderende bezoekers het juiste zicht op Rembrandt hebben; zóó iets te eischen, ware een Ongeoorloofde dwang op de kort zichtigheid. Het is ook niet te ver wachten, dat alles-wetende hoogleeraren veel van Rembrandt zullen verstaan. Dat toch is buiten hun vak en buiten dat, wat wij van hen zien. De vraag is zelfs: zien zij iets en is de heele kunsthistorie niet een achteruit gang ten opzichte van het vroegere, eenvoudiger zien van liefhebbers, en is het daarom niet een reden duvelschvoorzichtig te zijn tegenover door zulken pas gepubliceerde boeken ? Is het niet merkwaardig, dat deze hoogleeraren,diczoo buitengewoon autoritair op treden ten opzichte van Titiaan, van el Greco, van Rembrandt-zelf, tot de hoogmoedig-blinden behooren wat de kunst van hun eigen tijd aangaat ? en passend is daar de vraag: waarom doen zij alsof het moderne hen treft, terwijl ge vermoedt, dat spekpannekoeken hun lusten stoutmoediger op wekken? Welke persoonlijkheid vertoonen zjjj zelf, dat zij een andere per soonlijkheid zouden begrijpen, die bun door alle daden, «esthetische en maat schappelijke daden, vreemd is, yer, bittert, ongerust maakt, zelfs ergert, maar dien zij, eenmaal lang door de anderen geëerd, komen .verklaren aan ons en dan verder uitdragen" naar het publiek*-dat, als zij, ook zonder reden overtuigd maar tot napraten geneigd, in doode letters gelooft en dubbel, zoo deze dood ge taleerd wordt op een off icieel plankje, beschilderd met de kleuren der'ko ninklijke goedkeuring, waaraan een zeker honorarium werd verbonden? De andere,. nieuwe theorie, dat de kunstenaar maar een deel van de ge meenschap is, niets meer, fe ieta dat moet gerustheid geven aan de andere V/ctor MacLaglan in Verraad' (Royol, Amsterdam) Albert Plasscnaert deelen van de gemeenschap; ook zij zijn van een zelfde gemeenschap! Toch zien wij van uit al deze waarheden weinig winst ontstaan en ik geloof, dat de kun stenaars, die in het gareel van deze opi nie loopen, slimme judassen zijn, die' den enkeling verraden en die op demonischen of liefdevollen trant de steun zijn van een groote massa hulpeloozen. Hoe zullen dezen Rembrandt ver staan, die in den schemer van zijn drift, zijn pijn en zijn ongestild ver langen ten sjotte rondging, arm, door dat Amsterdam, dat nu in kudden zijn werk bezocht en voor dat werk stond ? Dat dit gebeurde het is niet de triumph .van het inzicht, het is het bewijs van een volgzaamheid, die haar oorzaak vindt in weinig wezentUjken weerstand bij de meesten. Het is onecht en ik verkies den afkeerige van schilderkunst, die dien afkeer niet verheelt, boven den beschaafde, die zich de houding van een kenner aan mat, omdat zooiets hem behoorlijk lijkt. Valsche redenen en valsche woorden zijn steeds ten doode. Wat is die Rembrandt voor hen? - Wat zij opmerken ? is, dat hij een schilder van ménschën is; dat hij in hét zeldzaam landschap nog eigen lijk een schilder van ménschën is, dat merken zij niet opt Wat züopmerken is, dat hij hun'soms een verhaal lijkt te willen vertellen, zelfs een bekend verhaal, zij zien toch den toorn van Saul en zij weten, dat luj jaloersch was op den spelenden, kleinen glimmen David, 41e een zondaar zou worden, zoodra hij macht had, maar die in liederen die zonde van kleur zou .doen verschieten door lied na lied. Zij weten dat, maar wanneer zij een schilderij zouden zien, waar de eenvoud van Rembrandt nooit de muziek der donkerheid vond, maar waar . ecu franje-rijke schilderkunst David 1*11 Saul vertelde voor hun huiskamer. meent ge dat die franje hun niet g noegelyker zou zijn? Toch praten -/ij onverstoord over Rembrandt, d<n eenzamen Pelgrim, die hun huizi n voorbijgaat en hun doode, beschaaf*ie straten mijdt, waar de orde van d<-n gemiddelden mensen huist tusschf-n soortgenooten i Maar, zij weten d.tt niet en willen dat niet weten en y,jj Zoeken bij Rembrandt iets dat hun aangaat en aanstaat. En het is e'-n steeds herhaalde gebeurtenis bij hem, die een ander met den Engel liVt vechten zooals hij met den Dem«-n vocht en die den Dood zag in d--n geborene en in de staatsie van c-n oude vrouw het nauw-verborgën kar kas, zij zoeken steeds niet den zuiversten Rembrandt, maar zij zoeken don Rembrandt, die nog het minst Rembrandt is, en wie dat is, dat zullen u de meest verbreide photo's en repro ducties duidelijk maken; die zochten dat immers voor hen al uit! Zij ^clooven m de photographieën, die liet probleem van de kleur vereenvoudig den voor die gevallen, die hun het vertrouwdst moesten worden, vanzelf, en waar de, ruimten het duidelijkst bevolkt waren, alsof niet, juist anders om, bij den groote n romanti«-us Rembrandt de ruimte het is, de ruimte, die licht is, die de voorwerpen. den enkelen man, naar voren droeg. of de vrouw, waarin die ruimte s-.ich het diepst beleefde -?voor de menschen..... En tcat ia hun adieu na* Rembrandt? Er is gén adieu aan hci»> die, u niet gemeenzaam is. Zij gaao dus ongestoord weer verder, tot een maatschappelijke l plicht hen weer dwingt .naar een andere tentoon stelling van een schilder, wiens belaag ? zy op gezag gelooven, bezien en verteren. ; WANNEER wij aan de hand van de eerste twaalf partijen theoretische, strategische en psychologische gevolgtrekkingen wil len maken, dan zal men vóór alles moeten onderstrepen, dat beide tegen standers bijna opzettelijk ! ver schillende doeleinden najagen. Terwijl Aljechins speeltrant naar phantasie streeft, tracht Euwe alle eventueele verwikkelingen (waarvoor tüj echter geen angst heeft) aan de wetten van de logica te onderwerpen. Ten opzichte van de theorie der ope ningen valt het op, dat een en dezelfde variant meerdere malen aangewend wordt en wel door Dr. Euwe, daar hij die voor doelmatig houdt; door Dr. Aljechin echter zelfs indien hij er sceptisch tegenover staat ! Waarom? Omdat juist de Aljechinsche kunst reeds sedert jaren en tot op heden met overweldigend succes er op ingesteld is, dynamische wendingen op te wek ken, welke echter meestal slechts uit twijfelachtigen partijaanleg kunnen ontstaan. Zoo werd bijvoorbeeld in de tweede, vierde en twaalfde partij <le Amsterdamsche variant" van de Oost-Indische verdediging door beide spelers- met bewonderenswaardige overgave aangewend: 1) d2?d4, Pg8?f6. 2) c2?c4, <7?-g6. 3) Pbl?c3, d7?d5 (in plaats van deze Grünfeld-wending" is aan i ie voortzetting van de laveerende Oost-Indische strategie met 3. ... Lg7, l c4, döenz. de voorkeur te geven). t) Ddl b3 (door den Rus Botwinnik toegepast, doch eerst nu in een serie partyen ter verantwoording geroepen ??n verdiept en daarom wel als de Am-terdamsche variant" te betitelen). i ) .... d5xc4 strijd om het terrein ! ! let passiever 4 ..... cO valt by den wereldkampioen niet in den smaak, ofschoon dan Zwart langzamerhand tot gelijkwaardige stelling komt. 5. l >b3xcéen Wijt zal spoedig met e2 e4 centrum bezetten. Een ander voorbeeld, dat het vast houden, van beide spelers aan hun grondstellingen illustreert, wordt ons in de Fransche party geboden, waar. iti de derde zoowel als in de negende party ongeveer dezelfde gedachtencang door beiden geprobeerd werd: 1. o2?e4, e7?eö. 2. d2?d4, d7?d6 :!. Pbl?c3, Lf8?b4. (De aandeelen \ Jin deze Mar oczy- variant" worden .«i<»chts op enkele beurzen gewaardeerd «|;iar veel' meesters zulke uitwegen "> 1-fincipieel afwijzen en liever met 3. . . l 'f 0, 4. Lg5?Le7 enz, den hoofdweg" ('?'Wandelen !) 4. Ddl g4 (In de derde p-schiedde 4. a3, Lxc3 ^-; 5 bxc, dxe en 'eerst nu O Dg4, waarbij na 6. .... IfO. 7) Dxg7, Tg8. 8) Dh0, c5! 0) V<?2, Zwart wel met 0. . ... Pc6 nog vt-rder druk op het midden uitoefent, in plaats van met 0) .... Pbd7 zijn c:^cn spel in te sluiten) 4. ... Pg8?f6 (J.ugica contra phantasie I) Met de v< lorzichtige ? zet 4. . . . . - Kf 8, zooals ' in. een party Mattispn-Dr. Nagy, DehfQczin 1925, geschiedde wil de uit- ' dager zich niet tevreden stellen) 6. r>s4Xg7, Th8?g8. 6) Dg7?h6, Tg8-gO (<1" prakticus wil vanzelfsprekend voor «Hes z^jn pionnen terugveroveren. De tliooreticus heeft hier chter met 0... c« ! ! interessante ressources gevon<l"ii). 7. .Dh6?e3 (Met 7 Dh4, Tg4. 8 DhÖ, Tg6 ! = 9 Dh4, Tg4 enz. «"u by wederzydsch vredesverlangen «*'n amusante remise te behalen zyn). 7. .... Pf6xe4 8; Lf?d3 J, f7?f6 (Op * '.'... . FxcS zou 9. Lxg6 de kwaliteit , Binnen) 0. Pgl-r-e2, c7?o,5 J (De voor Franschêverdediging zoo karak- ? tegenstoot !) 10) Ld3xe4, f5xe4 (Ook 10 dxe komt in aan merking) 11) De3?h3 (Een zet, een wereldkampioen waardig, welke het zwaartepunt van den stryd .van het midden naar de uiterste koningsvleu gel verplaatst i Hier liet de uitdager aich uit zyn tent lokken door met 11 Pb8-cO ? 12) Dh3xh7 (?Dank u") 12 Bd8?f6. 13. Pe2?f4 enz. onnoodige verantwoordieiyicheid op zich te nemenr in plaats van zyn kostbaar pionbezit h? op een der volgende drie ma nieren te verdedigen: a) 13.... Dd8?e? en ingeval 14 Pe2?f4 (met de tweevoudige dreiging Pxg6 als PfxdS) doodkalm 14.... Tg6?g6; b) 13 Dd8?c7 voorgesteld door den jongen speler D. Prins, waarby de Lc8 gedekt en derhalve de onmiddeliyke tegendreiging 14 eöe5 waarde krygt; c) 13.... Dd8?d 7 Door meester Maroczy aanbevolen, waarby Zwart alle gevaren het hoofd weet te bieden. Uit bovenstaande voorbeelden zien wy,. dat ook het temperament, de be vangenheid, de trots in een woord: de psychologie! by den huldigen kamp een groote rol speelt. Aljechin pocht op zyn grootere wedstry der varing, terwyi Euwe in laatste instantie een beroep zal doen op sterk zenuwgestel. Over schilderkunst H. van Hall: Repertorium voor de geseltledenl* der Nederlandsche Schilder- en Graveerkunst sedert het beffln der 12de eeuw tot bet einde van 193* (Kiljnofr, Den Haag;) EEN uitgave, als dit repertorium eischt een eindeloos geduld, dat een bezetenheid kan lyken en daar veel overeenkomst mee toont. Het is een verzamellust, die zich in zulke boeken uitviert. Het kennen van de namen der schilders en graveurs alleen uit zooveel eeuwen is reeds een bewys van een voortreffeiyk geheugen, zelfs als het alleen de namen waren ! Het verzamelde materiaal dan klaar te maken voor de uitgave, het is iets, dat iedereen, die op kleiner schaal iets dergeiyks eens deed, verbaast en tot groote waardeering voert. Het repertorium van Van Hall is een boek, noodig voor ons allen, voor museumdirecties, voorstudenten, voor kritici; zy vinden hier vereend, gemakkeiyk bij de hand, wat anders zoo veel zoeken zou eischen, dat zy het na konden laten pp een oogcnblik. Ii. en P. Ilaesaerts: W. Veieonve de Nuncqnea (Dlctrlch A de., BruMel) lezing van het boekje van de twee Haesaerts zou ik willen zeggen, wy in Holland hebben .Degouve de Nuncques vermoedeiyk beter gekend, omdat wy persooniyke betrekkingen met; hem onderhielden, wat niet den gebroeders Haesaerts overkwam.Maar waarom waardeerden w]j dezen schilder? In hét zeer vastgeschilderde BrabantBche landschap vonden wij een schilder, die alle deelen en details van een landschap schilderde, zoodat het ons de nauw keurige aandacht der *? Primitieven voor d'oogen bracht; wy waardeerden hem om zyn engelen, dichtgeschaard rond Maria, omdat wy hier een schilder vonden, die voor zulk moeiiyk onderwerp de innigheid bezat in een schijnbaar weinig-strakke makeiy. Dat zijn onze ? herinneringen aan Degouve. , ? !*? PAG. 10 DE GRQENE No.3^1 "G. || DÉGROENE No.3M9 BEGRAFENIS VEREENIGING P. C. Hooftstr. 38 -T«l. 2O34L2425O CREMATIE FA F. SINEMUS Uldtehutmt 20-22 AMSTERDAM-C. UITGEBR. COLLECTIE ULSTERS VANAF Fl. 57.50 Cigarros Cadena In dt voorntimsit Slgirinwlnktls ( In 32 Landen vem de wereld geniet LOkerol ver trouwen. -'t It xoo verfriitchend in denmond en 't beschermend laagje dat zich vormt op de teere adem* hcdingsorganen voorkomt kou* vatten. U kunt geruit Lakerol nemen, ook voor de kinderen. 't Helpt en .... 't U zoo lekker frisch in den mond. 14KERO1 * de Wer^dJberoemrfe Parillm. De Koningin der Portables slechts nog -f Ie 75, N V. M. LINDENBAUM & Co's SCHRIJFMACHINEHAHDEL Keizersgracht239 - Amsterdam -Telefoon 30239 De Vjederge wicht" onder de bonbons! De lllltput Cupi" zijn d* ollerliehftte onder déDroste* bonbons... er gdan er hél veej van In een ons! Er zijn O verschillende pate en nougot'vulllngen... Allemaal buitengewoon lekkerl ALTIJD «ILKOMt voor album ,Java 1% N.V. DE HOLLANDSCHE VOORSCHOTBANK KRUISWEG 70 - HAARLEM De Bank Verstrekt voorschotten met eenminimum van ?1000.» op billijke en, wat de terugbetaling betreft gunstige voorwaarden, onder borgtocht of zake lijke zekerheid. Een prospectus wordt op aanvraag gaarne toegezonden. N.V. UURWERK, G OUDEIY ZILVERHANDEL V/H GEBR. BBËEN Kl«nwendljk 178 Süukrleminerstr. 84 BUIME BOBTBEBING BÜBOTB. KJLOKKBN: , ? '. ? ', .'. * - ? Vert. ZentRa Horloges ? ? '.' Beparètie Inriebttnc voor GOUD BH Bezo«k«r« aan Amstordam Victoria Hotel ? Damrak t/0 c. Station - noodlgt U uit. WO verzorgen U In ont hotel tegen matige prUzen. .U «ultte)vrs)de)n «IJnl -^?? Kamers met Holl. ontbfjt Lunch Diner vanaf f 3.60 f 1.M en f 2^- f 2/?» f 8<- en f 4* ' ? OéPlreetle