l l! *?- i i' y ;: ? ?ül Uit de Natuur i: Een bedreig landschap. (Bij het artikel van Dr. ThJJsse) CONCENTRATIE Samenwerking in den vliegtuigbouw C* van Steenderen Jr. HET aloude plan van n enkele vliegtuigfabriek in ons land herleeft. De dagbladen be richtten heb reeds en de Heer Fokker pleitte in een interview voor nauwere samenwerking. Samenwerking in de eerste plaats tusschen de diverse Nederlandsche instanties, welke vlieg tuigen behoeven. Hieraan ontbreekt nog wel iets. Indië, Soest erberg, De Kooy, zij bestellen ieder op hun eigen houtje on de uitrusting van een landvliegtuig der Marine verschilt van dib van hetzelfde type bij de Landmacht. Indiëstelt wér andere eischen onder heb motto, dab alles in Indiëanders moet zijn. Echter, eenheid op het gebied van motoren, schroeven, instrumenten en vooral opstelling-der instrumenten, zou de zaak belangrijk vereenvoudigen en goedkooper maken. En vooral, n gemeenschappelijke order van bijv. vijftig machines in plaats van drie afzonderlijke orders van in' totaal vijftig machines. Alleen: dib kan pas dan als wij óók n luchtmacht hebben, n Royal Air Force. Voorloopig behoort dit nog tot de vrome wenschen. Eén enkele vliegtuigfabriek. Wij hebben er thans vier; Fokker, Kool hoven, Aviolanda en De Schelde. Eigenlijk een beetje veel voor zoo'n klein landje als heb onze. Zeker, wij kynnon exporteeren on doen dab ook wel. Maar aan export zijn vandaag den dag ontelbare moeilijkheden ver bonden. Vooral op het gebied 'der betaling. En buitendien, een bedrijf baseeren op exporb is altijd een ge vaarlijk experiment. De heeren textiel fabrikanten in Twente kunnen daar over een woordje meepraten. De ?binnenlandsche consumptie van vlieg tuigen is echter nieb bijzonder groot. De behoeften van Indië, Soesberberg, De Kooy, K.L.M., K.N.I.L.M. en N.L.S. dekken niet de capaciteit dezer vier fabrieken. Heb aantal Was DE GROENE juist uitverkocht toen U er naar vroeg? Een goede raad: NEEM EEN ABONNEMENT! ZIE DEN BON OP- PAG. 20. sportvliegbuigen, dab jaarlijks wordt gekocht door particulieren, is te tellen op de vingers van n hand. Heb idee van een enkele fabriek is dus aantrekkelijk. Is economisch ook beter te verantwoorden dan die vier fabrieken. Daarbij komt nog dab zoo'n fabriek gemakkelijk zoo groot kan worden opgezet, dab te allen tijde aan de behoeften kan worden voldaan, waardoor dan de eischen eener rationcele productie beter kan worden tegemoetgekomen. De afwezigheid van concurrentie behoeft geen nadeel te wórden, daar die fabriek toch als onafhankelijk leverancier tegenover de afnemers blijft staan en bovendien buitenlandsche concurrentie heeft te duchten. Een fabriek dus, gebaseerd op binnenlandsche afname en waar voor de exporb .meegenomen is echter geen levensbehoefte. Maar dan moet ook bij de afnemers eenheid heerachen. Eén type schoolvliegtuig, n -type verkenner, n type jager. K.L.M, en K.N.I.L.M. werken sterk samen en de zoo ge wenschte eenheid is hier dus reeds vrijwel verkregen. En wat sporbvliegtuigen betreft, de huidige situatie is zoo, dab de kooper naar heb buiten land moet gaan, wil hij nieb een half jaar of langer wachten op zijn machine. Want heb afzetgebied voor deze categorie vliegtuigen is voorloopig nog veel te klein om heb eenige fabriek in ons land mogelijk te maken een serie van n type op te zotten en dus voorraad te hebbent Daarbij komt nog, dab de individueele eischen der koopers dikwijls sterk uiteenloopen, zoodab de fabrikant feitelijk voor lederen kooper een nieuwe machine op stapel zou moeten zetten. Tob nader order kunnen wij dus de fabri catie van sportvliegtuigen. andere dan schoolvliegtuigen, gevoegelijk uit schakelen . als zijnde hier be lande nieb rendabel. ? Concentratie der fabricatie, concen tratie der afnemers, hieruit zou iets zeer goeds kunnen groeien. Een groote, goed uitgeruste vliegtuigfabriek, waar van de kosten worden gedekt door de binnenlandsche consumptie en die daardoor dus, ondanks onzen duren gulden, in staat zou zijn ook in heb buitenland be concurreeren. Zoodab de exporb van Nederlandsche vliegtuigen ongekend belangrijk zou kunnen worden. Natu urbescfaermini Dr. Jac. P. Thijsse P dit gebied heeft Engeland onlangs een belangrijken stap voorwaarts gedaan. Er Is name lijk bepaald dat bij het ontwerpen van uitbreidingsplannen de plaatselijke autoriteiten en corporaties de goedkeu» ring * moeten verwerven van the Ministry of Health", wat we niet een voudig vertalen kunnen met Gezond heidsraad". Het lijkt er wel wat op, rnaar heeft ruimer strekking en uit gebreider bevoegdheid. Dit lichaam nu raadpleegt dan the Britiah Asso ciation", de groote vertegenwoor diging van de Engelsche Wetenschap, die in haar beroemde congressen jaar op jaar om zoo te zeggen het peil aan geeft, waartoe de verschillende takken van wetenschap zijn gestegen. Biolo gie, Geologie, Geografie, Fhysica, Chemie, Economie, Technische We tenschappen, Paedagogie, alles en nog wat is er vertegenwoordigd. Ons Na tuur- en Geneeskundig Congres" lijkt er een beetje op. , De uitbreidingsplannen enzoovoort worden ter kennis gebracht van de British Association, die er dan op adviseert en het is te begrijpen, dat het Ministry of Health die adviezen ter harte neemt. Nu lijkt het wel wat omslachtig, dab zoo'n groot en veelom vattend lichaam deze zaken zou moe ten behartigen en wie eenige ervaring heeft van adviescommissies moet wel vreezen, dat de adviezen soms jaren lang zouden kunnen uitblijven. Maar noodig is heb niet. Bij het Bureau van de Association zijn natuurlijk de beste deskundigen op elk gebied be kend en in de meeste gevallen kan het advies uitgebracht worden binnen en kele weken, zelfs binnen enkele dagen. Het is mij dan ook bekend, dat deze Town and Country Planning Act of 1932" zeer groote voldoening geeft. r HET zal u misschien verwonderen, te vernemen dat wij in ons land iets hebben, dat heel uit de verre verte een klein beetje lijkt op deze heilzame wetsbepaling. Toen eenige jaren ge leden plannen gemaakt werden, om de Geul vallei tusschen Epen en Gieche len te veranderen in een spaarbek ken" voor de exploitatie van electrischen stroom, ontstond er groote be zorgdheid onder de Nederlandsche natuurvrienden, die al zooveel te ver duren gehad hadden van de industria lisatie van Zuid-Limburg en die nog dagelijks treurden over den ondergang van den Sint-Pietersberg. Een halve eeuw geleden was Zuid-Limburg ons booverland om zijn beken en bergen en rotsen, zijn rijke en merkwaardige flora en fauna, die ons den weg wezen naar het bergland en Midden-Europa. Van de heerlijke romantiek, die ZuidLimburg bracht aan Jong Nederland vindt ge menig welsprekend getuigenis in de eerste jaargangen van het tijd schrift De Levende Natuur en in het prachtige boek Ons Krijtland" van E. Heimans. En nu brak de industrie dat alles af: de steenkoolindustrie, de bruuikoolindustrie (die het landschap van de Roode Beek vernielde), do cementindustrièen nu weer dat Spaar bekken. Ikzelf was doodelijk bang van dat Spaarbekken» want ik bewonderde de geniale technische vondst, zooals ik trouwens ook al groote genegen heid had voor het steenkoolbedrij f en het fraaie geologisch onderzoek van de diepere lagen. Heb is allemaal heel moeilijk en gecompliceerd. ? Maar, kort en goed, dat Spaarbek ken deed de maat overloopen. De Nederlandsche -Botanische .Vereeni ging nam heb initiatief voor heb bijeen roepen van een vergadering 'van be langstellende corporaties en die gaven in grooten getale aan den oproep ge hoor. Het zou te lang worden, om ze allemaal op te noemen, maar je had daar o.a. de Botanische Vereenigihg. de Dierkundige Vereeniging, de Ornithologische, de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten, Pro vinciale Natuurbeschermingsvereeni gingen, Vogelbescherming, de A.N.W. B., Heemschut, de Jeugd bond voor Natuurstudie, enz. enz. Er werd gede libereerd en gedelibereerd en de uit komst was de stichting van een soort van Comitévan Verweer, om geza menlijk elkanders belangen te behar tigen. Dit Comitéheet de Contact commissie en die staat nu altijdjgereed Een van haar daden is geweest hel aannemen van een resolutie, waari aan de Regeering is verzocht, om l gevallen, dat met Bijksgelden werken] zouden worden ondernomen, waarbij heb Nederlandsche Landschap wenlj aangetast, advies zou worden inge wonnen bij de Contactcommissie be treffende het behoud van natuur* schoon. In een zitting van de Tweede Kamer heeft indertijd minister Ruys de Beerenbrouck verklaard, tot dit overleg bereid te zijn. Nu weet ik niet, in hoeverre volgen de ministeries door zoo'n toezegging gebonden zijn, maar de Contactcom missie is nog altijd jong en wakker. Uit de opsomming der samenstellend» vereenigingen kunt ge ook wel opma ken, dat zij binnen zeer korten termijn op elk gebied kan adviseeren. In do laatste jaren is ons land ter dege onder zocht, vooral botanisch en de vege tatie geeft een machtig goeden grond slag voor de beoordeeling van hot landschap. Maar ook heb geologisch, archaeologisch en historisch onder zoek is nieb achterwege gebleven en het Dagelijkse!) Bestuur van de Con tactcommissic weet precies bij wie zij, moet aankloppen om informatie. In het allerergste geval zou heb advie hierin kunnen bestaan, dab zij de» raad gaf tob heb instellen van f et onderzoek. Dat is nog wel eens noodig en mijn Engelsche vrienden hebben dat ook al wel eens ondervonden. Onze Natuurbeschermingswet In at nog op zich wachten, maar inmiddct zouden w'ij al veel goeds kunnen be reiken met de Contactcómmissie. Maar dan mocb haar conbact met de Begbcring verstevigd word»-a' Hoe vreemd sommige verdwijningen zijn HENRIËTTE VAN El) K WIJ hebben verleden jaar Decem ber een vereeniging gesticht tot invoering van Eeuwig groene Loofboomen in ons vaderland, onder de leus: Het Zuiden naar het Noorden l Het initiatief was gedurende een kerstdiner uitgegaan van de oude C ra vin Knal, die nooit stil zit. Ze staarde in de brandende kandelabers, waarna haar gerimpelde oogen over de hulstversiering naar de hemel gleden, en ze zei, dat ze heb leven natuurlijk wel mooi vond; maar dab hot zonde was van de ups en downs in de natuur, vooral ..buitenshuis, waar de hoornen ieder oogenblik kaal worden. Ze zei: Ik geloof, dat ik de oplos ing heb van de crisis. Er moet meer vreugde zijn in de natuur, en als de natuur om do haverklap kaal wordt, kan dat niet. Vooral voor de lagere vingen is dat fnuikend. Wij hebben 's winters onze hoogere instincten et muziek en de rest; maar zij lobben alleen de parken, en als de 'men leeg zijn, blijven ze thuis not honger, waar ze uit verveling nldoor over praten, wat de crisis veel ager maakt dan noodig is." Ze zei: We zullen ze ook 's winters bladen goven ! Opwaartsche wegen l Nooit meer najaar !", en ze wees op Int Zuiden met Indiëen Monte l'jii-lo, waar alles Veel beter is door d<' zon en heb groen, dab altijd blijft zitten, en Dcsmond, die cigonlijk nooit kalkoen moest eten voor de dikte, legde z'n vleugel neer on zei, d:>t je de zon niet kunt dwingen, waaruit het kerstdiner afleidde, dab zo waren aangewezen op het groen, en ze huurden een eigenwijze, gedi plomeerde botanicus voor inlichting«-n over Eeuwiggroene Loofboomen, tli" zei dab ze ? hier op het klimaat /.«?uden stuiten, en er was eenvoudig niet met die man te praten, en Gravin Knal zei, dab z'n hart ontbrak, en nam een ander, die een gewone l<vk was, die ujt liofde schreef over aquariums en moestuinen voor natnurvrienden in de Strijdbijl met ITIÏzeggingskracht waar die gedi plomeerde een puntje aan kon zuigou, en die vertelde hoe ie de juiste riuiu op de juiste plaats was» en hoe ie in de vacantie diepgaande studiereizen nanr Corsica maakte, en hoe ie'inder tijd een olijf had gekruist met een bonk meb als resultaat een beter soort iep meb patent, die ie in massa op kweekte in cigengemnakte kassen voor z'n plcizicr on mot het oog op de toekomst. En Gravin Knal voelde het als een vingerwijzing, dat ze juist tegen déze man was aangeloopen, en hij zei, dat ie de I pus robustus heette (of zooiets), en dat hij nog nooit een blad verlo ren had, wat we juist moesten hebben, en we gingen vreeselijk hard kweeken onder glas, wat te duur werd, waarom de oude gravin mica uitvond, waarmee het wetenschappelijke geregeld was, en we overstapten op de sociale moeilijkheden van het geld, dat we op straat verzamelden door collectes, wat zoo roerend was, omdat iedereen het deed, wat zoo mooi is van ons volk, dab niet beter weet of het hoort zoo. Enfin, 't was niet genoeg. En de oude meneer van Naeldwyck, die toen nog niet onder curateele stond, paste de rest bij voor heb koopen van heb. patent op de eeuwiggroeno iep, waarna we een proefdorp kregen. En de man van de iep zélf wijdde zich per soonlijk voor meer dan 100 procent aan het kuilen graven en planten, en 't dorp stond op z'n achterste pooten, en Gravin Knal liet uit haar eigen zak eon allee aanleggen naar een bus halte, die ze de Boberb Knal Laan noemde naar haar vroegere man. En toen het Augustus was stond het proefdorp ónder het jonge loof, en de Strijdbijl stak de campagne hemel hoog in de lucht, en heb motief van: Heb Zuiden naar het Noorden ! stond met een kop op ons briefpapier, en jonkor van Ratburgh wilde de ceder van de Libanon laten komen voor het dorpsplein, wat werd afgewimpeld door de burgemeester uit vrees voor verzakking van de pomp. ? Begin September ging de botanicus voor een laatste studiereis naar Sicilië, en de Strijdbijl sprak van pioniers werk", maar de Wetenschap zweeg uit jaloezie, wat ik altijd zoo flauw vind van dergelijk soort monschen. En na September volgde October zooals gewoonlijk, en alles zag geel en rood en bruin van het najaar, en de mehschoUjke mentaliteit daalde weer uit depressie, en er kwamen hoe langer hoe mér mannen, die gedichten in de bus gooiden, en mannen meb be smette veters bij tramhaltes, en man nen met schorre stemmen en theolo gische liedjes, die dadelijk vluchtten voor agenten, waaruit je kon afleiden, dat hun geweten onzuiver was. En Gravin Knal zat in heb roze-zijden lichb met haar jour onder de thee, en in do verte suisde een bouilloir, en ze zei, dat ze later de allerslechtste elementen in -het proefdorp wilde BOEKElfcHEMERING DE uitgeversbond heeft sombere klanken doen hoort'n, , en a ndercn hebben daaraan andnt sombere klanken ik zal zeker tiirf zeggen: v a st g c knoop t (men knoopt" geen klanken!) loegevocijil of aangecotnponeerd over de vervreem ding des publieks van het Boek, <1t minderende belangstelling voor druksrl*' Er worden blijkbaar zooveel mimi f f boeken verkocht en men wil dat w W alleen aan de cruis toeschrijven t* overweegt krampachtige maatregelen om het dalend interest weer op te voerenBijvoorbeeld door tentoonstellingen ad hoc, waar ook de schrijvers zelve te bezich tigen zullen zijn, door premies (wie voot f 12.?boeken koopt krijgt een pond Geldersche worst toe) door'wedstrijden ficfr hel slot van een rottian al van tevorr* randt, ontvangt het geb. cadeau) enz. enz. Of het allemaal helpen zal, is twijfel' achtig. Wat blijkbaar in den tijd ligt i'tritridcrt men niet zoo licht. Als de verkoop van detectives" en thrillers" trmindert, kan dat inderdaad aan de -tijdsomstandigheden" te wijten zijn en 'loor hulpmiddeltjes gedeeltelijk wórden verholpen, doch démeer serieuze lectuur fat er voorloopig wel niet meerimkomen. .Va eenige lèeS'generalies heeft deze huidige jeugd van het lezen, blijkbaar genoeg gekregen. Zij.wil doen, sport' daden, vliegdaden, autodaden, film-daden, en is beu van lezen en droomen *« peinzen, 'allicht ook om niet met *ifh:elf geconfronteerd te worden* Zij Kil niet meer alleen zitten,'met het boekske '» het hoêkske, ntaar luidruchtig saam toarcheeren en' optrekken naar eenig gemccnschappelijk doel. Zij is collectief geworden in willen en denken, en' leest hoogstens wat haar daarin aanmoedigt of leidt. Wat zal in die sfeer het indi vidueele boek kunnen uitrichten? In elk geval heel weinig, indien het.uitgesprpken individualistisch is en niet op het gemeenschappelijke gericht. Terwijl daarnaast misschien nog sensatielectuur gebruikt kan worden in-de korte rust' poozen tusschen twee competities in. Is dit een veeg teeken", bewijs van achteruitgang onzer beschaving, enz.? Zeker is het tamelijk fataal voor schrij vers en handelaars, doch overigens mag men bedenken, dat de Menschheid op den, duur zich wel op de been houden zal. Die Wcslersche menschheid is door al dat 19e ecuwsche lezen misschien suf en moe getcorden en wil nu weer eens weten, dat zij leeft, zoo waar leeft. Wat is daar eigenlijk'op tcgcnl F.C. vereenigen onder een eeuwig blader dak ter loutering, en ze stelde zich voor een wekelij ksche soepuitdeeling be geven voor de armsten der armen hi de Boberb Knal Laan, en de vrouw van de Waalsche predikant zei aan gedaan, dab ze hoopte dab de kranige oude vrouw kracht zou krijgen naar kruis, en het bleef doodstil met enkel hier en daar geroer in een kopje, tot, met een fijngevoelige geste, de grijze gastvrouw zelf alles omgooide, en oversprong op heb ballet, dat ze wilde laten goven voor genoodigden bij de opening van het nooit-meer-najaarseizoen in het proefdorp. Dat was October. En toen begon het te stormen. En toen hing de volgende morgen de burgemeester van heb proefdorp aan de telefoon om te zeggen dat alle bladen weg waren buiten zijn schuld, waarna van Ratburgh, als rechter hand van iedereen, onmiddellijk aan verraad dacht van de Wetenschap en zeven personen aanklaagde wegens wangedrag en plichtsverzuim waar onder een paar buitenlandsche profes soren, die nergens te goed voor waren wat betreft omkoopen en sabotage van de gesloten dorpelingen. En onze eigen botanicus kwam aldoor maar niet terug, wat we óók niet vertrouwden, want we begrepen, dat hu ontvoerd was met het geheim van de iep door geheime organisaties, ca we hadden voor allerlei dingen advocaten noodig, die ontzettend opliepen omdat de kas, onder werkend voorzitterschap van de vertrokken botanicus, mee was gegaan naar Siciliëals betaling voor het patent en als studiemateriaal. En gisteren ontmoette ik van Rat burgh op z'n paard, wat ie moet van de dokter voor z'n zenuwen. A B O N N EM ENTSPRIJ ZEN VAN DE GROENE" Per jaar: Nederland ? 10.., Indië(zeepost) 10. (mail) . . 13.50 Argentini Belgi Ouitschlind Egypte Frankrijk Griekenland Oostenrijk SowJet-Rusland Spanje Tsjecho Slowakije Zwitserland Denemarken Itali Noorwegen Zweden Engeland / 13.50 Amerika Australi Azi Zuid-Afrlka .S w « ?.11.50 v zei: Ze zullen dit weer sussen, Misdadige professoren laten zo vrU rond loopen. Maar als ik oen onnoozel kind overrij krijg ik boete. Xet of hot myn schuld is dat er kinderen zijn !" Toen is hij weg gegaloppeerd met z'n beest, en de Strijdbijl heeft de zaak gered door te zeggen, dat het een ziekte was (van de iep). Maar met dat al w alles treurig. De botanicus blijft zoek. Do Strijd bijl heeft z'n laatste artikel herhaald. over de voortplanting van paling, in een rouwrand. i'. .N TIJDGENOOTEN Teekening voor De Groene van Ch. Roelofsz f. Het slagveld is voor den man wat' het moedecschap is'voor de vrouw ? . (V on Papen) PAG. H DE GROENE No. 3049 PAG. IS-DE GROENE No.3049