ZOO JHST VERSCHEHEH Twee verzamelwerken Kristal. Letterkundige productie 1035 (De Spleffhel, Amsterdam) De Korte Baan (Qnerldo, Amster dam) ER bestaat voor menschen met een ordetijken, onderscheidenden geest zekere aantrekkelijkheid in zich rekenschap te geven van den stand van zaken", den toestand der ontwikkeling, als men 't zoo noemen mag, der productie op eenig gebied. Zij begeeren een overzicht, inzicht van hetgeen de menschelijke geest altijd maar weer voortbrengt op een bepaald oogenblik, en zullen dankbaar zijn aan hen, die dit door schifting en ver zameling mogelijk maken, mits zij betrouwbaar blijken. Dat wil dan zeggen: zij moeten zoo mogelijk vol ledig de stof geven en het eigen inzicht dient aanvaardbaar te zijn. Want anders bestaat er geen mogelijkheid een samenvattenden indruk te verkrijgen bijv. van de huidige vaderlandsche litteraire productie en blijkt het boek, dat zulke encyclopedische pretenties heeft, niet anders dan een gewone bundel met meer of minder aantrekkelijke verhalen. Ik vrees eigenlijk, dat de bundel Kristal", die beweert den oogenblikkelijken stand van Hollandsen proza een poëzie te resumeeren, aan .dit verwijt geenszins ontkomen zal, dat hij veel meer belooft dan hij geeft. In de vooraf gaande toelichting, doen de Samen stellers", die het blijkbaar onnoodig achtten zich nader voor te stellen, ons vooral kond, dat en waarom zij niet volledig zijn. Vlaamsche letteren, tooneel en essay zullen ontbreken wegens gebrek aan ruimte, hetgeen een afdoend, maar weinig principieel argument mag heeten en eigenlijk de bestaansreden van het boek eenigszins twijfelachtig maakt. Namelijk als overzicht, als staalkaart of kort-begrip, waarom het toch eigen lijk begonnen was. Want wat wij nu voor ons krijgen, lijkt een tamelijk willekeurig allegaartje van die-wel en die-niet, waardoor wij maar een raren kijk op onze , hedendaagschc letteren zouden krijgen, als wij de Samen stellers" geloofden. Wat wij dan ook liever maar niet doen, te minder nu het overigens zeer loffelijk streven alleen. onuitgegeven bijdragen te publiceeren, hier geleid heeft tot een verzameling niet van het beste, maar van het toe vallig voorhandene bij de diverse schrij vers. Dat is dan wel versch en nieuw, maar ook vaak benauwend en onbe grijpelijk fragmentarisch en.... leelijk, zoowel in pogzie als in proza. Een weetgierig buitenlander, die deze Kristal belofte ernstig zou nemen, kreeg gewis maar een vreemden indruk op hetgeen de jeugdige Hollanders tegen woordig voor litteratuur brouwen. En zoo erg is 't niet, al schijnt er ook niet al te veel troost te putten"- uit dien anderen verzamelbundel, die De Korte Baan" heet, maar ook de Onvrucht bare Akker" had kunnen heeten» Die beyat ook een aantal verhalen... .maar waarachtig niet zoo-maar, integendeel met zwaar principieele verantwoorde lijkheid bijeenvergaard. Zij, de heeren Marsman en Du Perron, zeggen eerst, dat het Korte Verhaal niet zoo geacht is als het lange verhaal, ofwel de roman. Wat voor het buitenland zeker niet waar is. Zij willen nu door dezen bundel propaganda maken voor 'het Korte Verhaal en het publiek er smaak in doen krijgen: Doch zij bedoelen nog veel meer. Zij willen de Nederlandsche litteratuur uit de laagheid van het provincialisme" opheffen, die haar aankleeft, al speelt zij ook haar spel in de paleizen der grooten of in de woon wagens der Zigeuners. En van die ver hooging moeten deze Korte Verhalen blijk en voorbeeld geven. De Tachtiger Beweging heeft n provincialisme n verwaarloozing van de Short Story bitter in de hand gewerkt. Zij bedierf de puntige taal, die bij het Kort Verhaal behoort en bemoeide zich voornamelijk met de onbeduidende détails des levens onder voorwendsel dat het leven overal interessant is; zooals Goethe zei. Maar dat is het niet, als men geen zin nen heeft om het aan te voelen, maar wel hersens om het uit te denken. Zoo moeten wij dan liever denkverhalen hebben en loopen dusdoende geen gevaar iets van huiskamersfeer en stemming te merken, die klaar blijkelijk provinciaal zijn. En zelfs op 't eind der Inleiding industriaal" worden, hetgeen dan eenigszins verwarrend op den lezer werkt, want de Inleiders bedoelden eerst wat anders dan de nijverheidslitteratuur, die gewoon marktwaarde heeft. Aldus zou de term provincialisme" nog wel nadere toe lichting behoeven, daar ook de verhaler zelf geen duidelijk beeld van het tegen deel opleveren. Hun meest algemeene kenmerk is namelijk, dat zij vlak en schraal zijn, en redeneerzuchtig en zwak metafysisch. Zoodat men tot de conclusie moet komen, dat provincia lisme" nauw verband houdt met rea lisme, met visie, met achterstelling van het eigen Ik en overgave aan de voorwereld; dat in n woord hetwelk de glorie aller groote litteraturen gemaakt de glorie aller groote litteraturen ge maakt heeft. Maar ik denk dat de Inlei ders dit toch niet zoo heelemaal meenen, al doet ook hun bundel-selectie onver mijdelijk gedachten opkomen aan de vóór-tachtigers litteratuur van de jaren zestig en zeventig. Op enkele genietbare, dat is levende en treffende, na, vindt men hier een col lectie van verhalen, zoo kaal en schraal, zoo machteloos en levenloos, dat men waarachtig niet begrijpt, waarom dit alles met die pretentie van voorbeelden en gangmakers", aan het publiek moest worden aangeboden. FRANS COENEN ALBERT HELMAN Taakanlnc uit Kristal' Vertaalde romans Protest tegen Kitsch IK weet heel goed, dat er ernst en luim in het leven moet zijn. En dat, naast de litteratuur, de belletrie bestaansrecht bezit. Maareen beschaafd en intelligent man blijft beschaafd en intelligent, óók in zijn vermaak. En daarom mogen wij van de onderhoudlngslectuur eisenen, dat die in zijn soort goed en op zijn minst behoorlijk zij. De firma Boucher te 's Gravenhage is als uitgeefster jong en van de jeugd verwacht men idealen. Zij publiceerde in keurigen vorm een reeks De Kara vaan" genaamd, bedoeld om te voorzien in de inderdaad bestaande behoefte aan aangename leesstof op een behoorlijk peil. Tot nog toe gaven zij in hun serie n voortreffelijk nummer: Aesculaap in China" door A. Gervais (hier be sproken, waarop ik echter [nogmaals dringend de aandacht vestig) en eenigc andere deelen, minder evident goed, maar die* toch te verdedigen zijn. Endaar gooien ze me nu plotseling een menschonteerend lor tusschendoor, dat den, geheelen opzet bederft. Wij hebben op slag ons vertrouwen in die Karavaan verloren. Zou zoo'n uitgever nu werkelijk niet begrijpen, hoe hij met zijn eigen drie guldens de glazen ingooit? Hij heeft maar n werkelijk belang: dat het publiek gaat gelóóven in zijn reeks. Hij moet de overtuiging vestigen, dat wie een Karavaanboek koopt nooit bekocht is. Er zijn natuurlijk verschillen van smaak, maar er bestaat ook wat men noemt: niveau. En allén wanneer hij dat niveau handhaaft, handhaaft hij zijn contact met den lezerskring welke hij behoeft. De Bonte Sluier" door W. Somerset Maugham is zoo onbeschrijfelijk slecht, dat het er bijna vermakelijk door wordt. Het verhaal is onzinnig; de psychologie ken niet gekarakteriseerd worden omdat er geen sprake van is; de schriftuur is flodderig en van stemming of atmosfeer heeft deze boekenfabrikant blijkbaar nooit gehoord. Het ongeval speelt zich namelijk in China af, maar wanneer we van enkele technische details afzien, kunnen we het ons even goed op Texel, of op New Foundland denken. Dit boekje is niet slechts onzinnig en ledig, het is bovendien vervelend; het is grijs en lijzig. Er is liever noch loover aan en geen halve seconde zijn we ook maar lichtelijk geboeid door het een of andere detail. Het nige wat ik er uit opgestoken heb, is een mij onbekende wijze om onder getrouwde lieden het Kerstfeest te wijden. Op bladzijde 80 namelijk vertelt de rasploert, die in dit soort romans onvermijdelijk is, aan zijn mattresse bijzonderheden over zijn huise lijk bestaan. En, op kiesche wijze van zijn vrouw gewag makende, zegt hij: Wij hebben in geen jaren bij elkaar geslapen, behalve zoo nu en dan, met Kerstmis bijvoorbeeld." De beteekenis van het woord bijvoorbeeld" ontgaat mij in dit verband. Zou er misschien mee bedoeld kunnen worden, dat, als het moet, óók het Paaschfeest voor deze aangelegenheid in aanmerking zou ko men? Dit is het nige probleem door dit boek gesteld. Het verdietschen van zulke prullewaar is een schande. Wanneer een boek als dit een strop wordt, kan de heer Boucher zich troosten met Uilenspiegel's argu ment: Ik heb het er naar gemaakt". J. GRESHOFF bibliografie Nederlandsche boeken Itlaurlts Dekker: Oranje en de op» stand der Nederlander* (Ent* QnerI» do, Amsterdam) IN dezen historischen roman schildert Maurits Dekker ons een breed stuk Nederlandsche historie: den tijd van het uitbreken van den opstand der Neder landers, waarmee de 80-jarige oorlog inzet. De schrijver geeft ons een zeer goed beeld ervan hoe juist de toestanden onder het lagere volk en wat daar broeide en gistte de onmiddellijke aanleiding zijn geweest tot den volksopstand. De rol, die Oranje daarbij speelde een rol, die minder overheerschend was dan vaak wordt voorgesteld is door Dekker eveneens op de juiste wijze naar voren gebracht. Jammer alleen is, dat de figuur van Oranje te fragmentarisch moest blijven: daarvoor eind igt het boek te vroeg. Maar het is zóó reeds rijkelijk lang, hoewel naar afwisseling gestreefd wordt in een opeenvolging van korte naast langere episoden. ;, , ? David de Jong Jr.: De «tenen dool* bof (A. A. U. Stol», Maastricht). ALS tnilieu voor een ultgebreiden kapitalisten- en arbeidersrpman hoeft de schrijver Amsterdam gekozen, de steenen doolhof", die groeit en verandert met de verandering dertijden. Wij komen uit de 19e eeuw het socialisme van Troelstra en Domela Nieuwenhuis vla de spoorwegstaking van 1903 tot de Jordaanrelletjes van 1934 en David de Jong laat ons do toe standen zien met behulp van ver schillende representatieve menschentypen, maar ook met behulp van stati stieken en ander demonstratie-materiaal. Het boek, dat een waardeerbare poging doet, zich niet al te zeer door de overheerschende linksche voorkeur te laten meesleepen vertelt ons veel in korte stootende zinnetjes. Maar het tafereel van de Hollandsche opstandigheid" is nu eenmaal niet erg grandioos. Wllly Corsarl: Alleen maar Peter (H. P, Leopold, den Haag) DE nieuwe roman van Willy Corsari speelt niet zoozeer in wat men pleegt te noemen de wereld van het tooneel", maar geeft de roman van een actrice, Marjon Deloo, die, na een kortstondigen echt, en ontgoocheld door de mannen, die zij heeft liefgehad en voortgeholpen, niets meer overhoudt dan alleen maar Peter", haar zoon. Hoewel zij met haar geheele hart aan den jongen, die thans 15 jaar is, hangt laat zij hem vrij om hem dan weer tot zich te zien terugkeeren. Wij weten uit haar vorige boeken hoe Willy Corsari zich heeft opgewerkt tot een vindingrijk en vaardig schrijfster en ook Alleen maar Peter" is knap in elkaar gezei, met goed geteekende ka rakters en vlot geschreven. Anna v. Goga-Kaulbach t Schaduwklnderen (Sljthoff, Lelden) DE schrijfster werkt in haar nieuwen roman het gegeven uit van twee menschenkinderen, in verschillende la gen van de maatschappij onder een zelfde sterrebeeld, op hetzelfde uur geboren en beide, dooreen fatale schik king der sterre beelden, gedoemd schaduwkinderen" te wezen, naar aanleg en karakter eenzaam en door hun ouders verwaarloosd. De milieu's, waarin de kinderen opgroeien en ook hun karakters onder de omstandigheden, waarin zij leven moeten, zijn door mevr. van GoghKaulbach goed en levendig geschilderd, al voelt men de doorvoering van haar stelling" wel eens als wat al te na drukkelijk, hoewel niet als onmogelijk. Nel Caesar: Arake Vroessen zoekt een mensen (Nijg:h en van Dltmar Rotterdam) 7VMKE Vroessen is begaafd voor ** muziek, zij componeert ook. Twee strijd tusschen lichaam en ziel; van haar verloofde Lodewiik van Boekhove, een zjnnenmensch, blijkt ze niet te houden. Verlaten en onzeker, wanneer zij haar engagement verbroken heeft, dwaalt 7e van den een naar den ander, telkens weer door de sensualiteit der mannen afgeschrikt. Is de dokter, die het over spannen geworden meisje behandelt en die haar begrijpt, de mensch, dien zij zoekt"? Neen, nog niet, wel ontstaat er een liefde, maar wat. Amke zoekt is zijzelf, het geloof in haar kunst en in haar composities. Het kleine boekje is met talent ge schreven. Helene Swarth: Vrouwen (Bosch en Kenntngr, Baarn) ? EEN nieuwe verzenbundel van de thans 76-jarige dichteres Helene Swarth. Teeder als in aquarel-tinten worden hier kleine stemmingen weer gegeven over vrouwen in verschillende stadia van het vrouwenleven: het jonge meisje, de moeder, de eenzaam ver ouderende. Met het oog van den milden ouderen toeschouwer ziet de dichteres naar deze vrouwen, jong en oud, met liefde vóór de gelukkigen, met mede gevoel voor de ongelukkigen. Alleen de deernenstoet" vervult haar een wijle met schrik, .maar toch ook weer met medelijden. Charlvarlns: Odyssens(H.D.TJeenk Willink, Haarlem) ?pHARIVARlUS geeft ons in zijn ^ nieuwste werkje een berijmde lee ring" over de figuur van Odysseus en zijn avonturen in de Odyssee. Het zal vooral den gymnasiast, die naast zijn klassieke lectuur graag een nader over zicht van een en ander wil hebben, zeer welkom zijn. Maar ook niet-classici kunnen dit boekje, dat vlot en onder houdend is met hier en daar een tikje Homerische ironie, met genoegen lezen en Charivaritis heeft het dankbare werk, o.a. met zijn Socrates" begonnen, op gelukkige wijze met zijn nieuwste uit gave voortgezet. Boek en om te en en om weg te geven ~r * TT IE een boek wil geven en het buiyy ten de eigenlijke literatuur zoekt, denkt misschien niet In de eerste plaats aan een gedenkboek. Men make echter een uitzondering voor het gedenk boek, dat aan Albert Funke Küpper is gewijd en dat zooeven bij de Arbeiders pers is verschenen. Hierin wordt hij door zijn vrienden herdacht als kunstenaar, als journalist, als collega, als kameraad. Doch niet aan woorden ontleent dat boek zijn waarde. Het is kostbaar om het werk van Funke zelf, dat de hoofdinhoud ervan vormt. Funke Kapper legde niet alleen vak bekwaamheid en intellect in zijn teekeningeh, maar ook steeds en vóór alles zijn hart. Daarom teekende hij zoo graag kinderen. Kinderen in blijdschap en eliende, in de wei en in de achterbuurt. Daarom zijn zijn beste prenten die waarin wij Funke den kunstenaar verTtikanlnf van Funke Köpptr geten omdat hij in de eerste plaats voor ons treedt als een nobel mensch. Voor allen die Funke uit zijn werk hebben leeren kennen en liefhebben.... dat was hetzelfde is deze bundel een bezit, kostbaar als een persoonlijk ge schenk van een te vroeg gestorven vriend. En zij die aan zijn werk zijn voorbijgegaan mogen hieruit leeren be seffen wat ook zij verloren hebben toen de hand die deze prenten schiep ver stijfde en dit groote hart ophield te kloppen. . Een kostelijk boekje van geheel ander ren aard is Die Morenen von Th. Th. Heine (Querido Verlag). Sprookjes n teekeningen zijn van een milden, weldadigen humor die zeer zeldzaam is in onzen tijd. In boeken over de natuur is er uit gebreide keuze. Een der mooiste die den laatsten tijd verschenen zijn, is William Beebt: Achthonderd meter onder PAG. 8 DE GROENE No. 305} N.V. BATAAFSCHE HYPOTHEEKBANK AMSTERDAM Anno 1189 Qaoft uit tasjan beurskoers: 4 % PAMDBRIEVEN In stukken van f 1000,-, f 500,- en f 100,-. Coupons Januari «n Juli PAG. 9 DE GROENE No. 3051 de zeespiegel (Scheltens & Giltay, Am sterdam. Professor Beebe is een van die zeldzame geleerden die de kunst ver staan, over de dingen van hun vak te schrijven op een wijze die voor leeken genietbaar is. In dit boek maakt hij propaganda voor het onderzoel-.en van de visschenwereld met behulp van een duikerhelm (wat jammer dat Heimans en Thijsse nooit op dat denkbeeld zijn gekomen.... wie vult die leemte in onze natuurvrienden-literatuur aan?), doch hij heeft niet ook geaarzeld met een duikerklok van eigen vinding (de bathysphere") af te dalen tot de grootste diepte die tot dusver door menschen onder water is bereikt. Van het verslag van zijn ervaringen zal iedere natuurvriend, oud of jong, smullen. Thomas Daring is geen geleerde, maar een avonturier, die van alles is geweest: goudgraver, diamantzoeker, walvischfager, apenvanger, handelaar in men schen hoof den en nog veel meer. Doch steeds kwam het er op neer dat hij zeld zame en door hun zeldzaamheid kostbare dingen of stoffen op de natuur trachtte te veroveren. De avonturen die hij hierbij beleefde zijn bijna te veel voor n menschenlcven.Hij beschreef ze in een boei end en leerzaam boek: Uitbuiters van de natuur (Lcidsche Uitg. Mij.), dat ook voor oudere jongens goede kost is. Carl Capck is een geestig auteur en vlot teekenaar, goed fotograaf en een groot vriend van honden. Met liefdevolle aan dacht heeft hij Tuuntje (tusschen twee haakjes: dit is een afkorting van Fortuna en de naam van een ruigharigen terriër) van haar geboorte af geobser veerd, al haar buitelingen en kromme sprongen en jonge-hondjes-dwaasheden heeft hij gekiekt, geteekend en opgeteekend, en het resultaat is geworden een boek dat iedereen die van honden houdt zal willen bezitten (Tuuntje. Het leven van een iongen hond. Uitg. van Holkema <&. Warendorf). Voor trekkers is het boek van dit seizoen: Jo Rpger-Tourte: Drie jaren tentleven (Noorduyn, Gorcum). Dat was nog eens een kampeeriocht i Met hun tent op den rug zijn de heer en mevrouw Roger gewandeld en gefietst van Parijs naar Nice, van Nice naar Brindisi, van Brindisi naar Athene, verder naar Stamboel, Isfahan, Karatsji, Delhi, Calcutta, Bangkok,- Saigon, Shangai, Yokohama.... en ten slotte nog even van Vancouver naar New York. Vlot en smakelijk vertelt mevrouw Roger van hun ervaringen. Het is een prettig reis verhaal geworden, waaruit men boven dien kan leeren hoe men met uiterst bescheiden middelen en een eenvoudige uitrusting (aoch voorzien van eenige" durf, koelbloedigheid en lichamelijke en psychische volharding) veel van de wereld kan zien. De belangstelling voor geneeskundige onderwerpen, die met Bacteriënjagers" begon, schijnt wat geluwd te zijn. Toch zal het boek van Dr. Josef Löbel: Menschenredders (Ned. Keurboekerij, Amsterdam) zijn weg nog wel vinden. In de eerste twee verhalen (over insuline, salvarsan en malariatherapie) treedt het verhaal wél wat sterk op den voorgrond. Het derde gedeelte echter, een'reeks brieven uit twee generaties, waarvan de eene begint bij de groote ontdekkingen van Pasteur en de andere zich van hem afwendt om zich te werpen op de constitutieleer, rechtvaardigt voor ieder die in deze dingen eenig belang stelt de aanschaffing van dit boek. Wij hebben zelfs zoo'n idee dat menig arts en nog wel iets uit zou kunnen opsteken. De Noord-Nederlandsche Boekhandel te. Leeuwarden gaf een Gedenkboek Leeuwarden 1435?1935, uit, dat vooral Fryzen om tens gaarne zullen willen bezitten. SPREKENDE SCHRIJVERS Nederlandsche en Vlaamsche letterkundigen in gesprek met G. H. 's-GRAVESANDE MET VELE AUTOGRAPHEN EN PORTRETTEN Prijs Ingenaaid f 2.90 Gebonden f 3.90 AART VAN DER LEEUW, GOSSAERT, VESTDIJK, GRESHOFF, DIRK CO STER MENNO TER BRAAK, RQELANTS, ELS SCHOT, WALSCHAP en vele anderen vindt ge hier tezamen. Gij kent hunne werken ? Welnu, neemt de gelegenheid waar eens persoonlijk met de auteurs kennis te maken en met hen te praten over HETGEEN U EN HEN INTERESSEERT UITGAVE J. M. MEULENHOFF, AMSTERDAM WELK GESCHENK MET ST. * ICO I, A AS J O Ml» IK M J4AJ,JKAI> Kil 12 BLADEN'IN 6 KLEUREN f. 230 Zoo juist verschenen: EEN HALVE EEUW .VAN STRIJD HERINNERINGEN VAN J. H. SCHAPER in leven Lid van de Tweede Kamer der Staten-Oeneraal TWEEDE DEEL Geïllustreerd PRIJS, GEB. . . F 4,90 Verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij den Uitgever J. B. WOUTERS, Groningen Batavia Lul ook mei Sint Nirolaa» kin deren kinderen fijn! M «ik te gelukkig ?net een kleinigheid. De interne «pin* ning up hun pesichtje» verrudt noexeer tr opgaan in hel programma vin Cinetc En hoe wbateren se ttrak» bij die leuke leekcnfï|pi» met Mickey, Popeye en hun andere vriendje*. Daarom kin hen met St. Nicouaa niet* wtlkomer sijn d*n het nieuwtte, leukste en nuttipte getchenk, die mooie IU<rcisen>boekje* van Cineae. Ult*UilUn4 vo«r MnoWoit tol 14 Jaar * f 1.50 por bookjo mot 10 coupons, ?Heen iet 31 December ?». «erknigbaai ?m 4o k«so van CIHEACt M| Innndlnf van pottwlwol on mmn do kassa van deQuenkorf ' Kassa 4 - 7-10 en Expresse Buffet P E R EZ P E R Z l SCH E TAP IJ T EN AMSTERDAM G - Singel 480-482 b/h Koningsplem BOTTBBDAU 'S-GRAVENHAGE UTRECHT Kameelzakken, kussens en kleine kleedjes zijn welkome geschenken