vjf 9 Chineesche kunst in detEngelsche hoofdstad Schoonheid uit 40 eeuwen T TNDERGROUND, het tournlquet, de sombere'voorhof der Royal Academy moeten nu vergoeden de duizenden uren die rei zigers van vroeger hadden ondergaan als zij ten leste den Chineeschen muur of de haven van Tientein be reikten. Het begrip van volk, land en . kunst was beter door de lange reis gediend, al moge het aan de bewonde ring (het gevoel) geen afbreuk doen. Kunst, als ethica en filosofie, is de uiting van de wereldbeschouwing eener bepaalde groep. Het begrijpen van een vreemde groep eischt lang zame nadering en na overzicht, logi sche aanvaarding. Chineesche kunst schijnt mU moeilijker te begrijpen dan die der meeste niet-westersche be schavingen. Wij maakten hen belache lijk met Chinoiaeries" zij noemden , ons barbaren. Vanwaar deze (Ohi neesche) muur? Elke kunst schijnt mij bepaald door het haar eigene ornament. In den beginne zal dit voor alle volkeren meest een simpele geometrische grond vorm zijn. De verdere ontwikkeling wordt door geestelijken aanleg, door economische omstandigheden, door nabuurschappen geleid. Hoe grooter de afwijking In .het ornament, hoe dieper de kloof tusschen wederzijdsch begrip en liefde. China heeft haar ornament dikwijls tot het uiterste doorgevoerd en waar het overheerscht zal ' zijn wij oprecht onze ver standelijke waardeering voor hand werk en waardigheid mogelijk .zijn, maar geen ontroerde overgave. Immers: Er zijn Chineesche vazen zoo nobel en eenvoudig, dat onze handen hun stille lijnen in de lucht willen na bootsen. .-'..... Er zijn er ook als opgedirkte ma dams, die ons naar buitenlucht doen snakken. maakten bronzen, zwaar n rustig, waarin wij de harde Mongolen erkennen, die hun stempel op deze geheelékunst hebben gezet, zy bei telden later jadefiguurtjes, die ons even onbehaaglijk zijn als Pekineeshondjes. Zij beeldhouwden goden in golvende lijnen, maar óók snuiste. rijen" uit bergkristal, waarvan do binnenkant met een peuseeltje, aan centimeters-lange nagels bevestigd, wordt beschilderd. Het moge zijn dat wij uit de salons onzer grootouders ons een onwil hebben geëerfd; dat wty het gevoel van doelvrije speelschheid hebben verloren. Ik geloof het niet. Want hoe het genot te verklaren dat de bij uitstek speelsche vrije kunst der Chineezen ons schenkt? Zij ont wikkelde zich daar uit het Bier schrift en zwierf vagabondeeremi over de geheeléwereld. Reeds in do 5de eeuw na Christus ontstaan naast de ernstige eeredienst. Schilderingen, tafereelen, waarbij zij bloemen en vruchten, de lente en de sneeuw, vogels en roofdieren over het bind strooien, die den rijkdom der natuur aan hun vreugde over het schoono, hun genot aan de beweging aan hun weemoed óver het sterfelijke ver binden. En ieder schilderij bleef e<-n tude onvoltooid, door de herinnering aan den wijzen glimlach van Boeddha. had vier speciale inheeiu» sche materialen: jade, porcelr-n, lak en zijde. Het jade, zeldzamer dan goud, vereerden zij als bovenaardsch, Is schakel tusschen hemel en aaixlo. In de rauwe Kothan-provincie leefd-n geslachten van jade-zoekers, die net eindeloos geduld naar aderen in l et gebergte dolven of blootvoets in Ie ijskoude rivieren naar losse stuklvn tastten. Het bestaat in alle kleur- n, van gitzwart tot kamfer-wit. Keizers lieten hun meest-geliefde dichtwerken in jade graveeren, met het keizerlijk jade-zegel werd de macht over n-illloenen overgedragen. L«ak, sap uit den lak-boom, werd gedampt, gekleurd en in diverse lagen, n- of meer kleurig, opgelegd. j let óónkleurig lak werd beschilderd, a, veelkleurige lagen overdwars doorg.:zaagd of uitgebeiteld. Porcelein (vermoedelijk eerst als lihis gebruikt) werd betrekkelijk laat lot het hoogtepunt der Ohineesche iMiidwerk-kunst opgevoerd (000 n. Ciir.). In de keizerlijke fabrieken werd ti.en het mythische Ohai gemaakt, ,. blauw als een sohoon-gewasschen hemel, broos als een eierschaal, klinkoud als een snaar". Geen scherf is er van overgebleven. Celadon, het /.uchte groen, is de' lievelingskleur u<-.r 12de eeuw; het beroemde sang ii" boeuf wordt eerst ba de l Ode en 17de eeuw gemaakt. Omtrent 1500 \vardt het porcelein zoo dun, dat h-t ornament slechts als watermerk togen het licht ontdekt kan worden. Weefsels en borduurwerk in zijde dtteeren van duizenden jaren voor Christus. In 600 n. Ohr. smokkelden monniken het naar Byzantium. Eeeds m de vroege' middeleeuwen heeft monig Boomsch kerkvorst in met ktjidenache" emblemen bestikte misgewaden de westersche kathedralen ?korschreden. TAB tentoonstelling te Londen om?L^ vat. bijna 4000 kunstwerken, uit .tilt- deelen der wereld bijeengebracht, M. geeft een beeld der ontwikkeling ?. .ui ovenvele jaren. Do voornaamste ?'.rtoden zijn reeds door oude Ohiiwsche kunsthistorici beschreven, gei-i.Hsifieerd en bekritiseerd. In groote 11,«lperken \prdeeld, is deze kunst Mougoolsch tot 200 na Christus, komt de Indische Boeddhis. i>che invloed, welke in de 17de c -uw, door aanraking met het westen, .1:1 n gewicht verliest, zonder dat de v. ".steracho beschaving eenige nieuwe ht'/.ieling kan geven. Vry zeker staat ' l.iua aan het begin eener nieuwe .lapansche?dynastie. Hét artistieke 11--H van deze overvleugeling kan niet l',groot zij a: zij z\jn elkaar te na in den bloede. De tentoonstelling is goed opgesteld en overzichtelijk ingedeeld naar perioden. Opvallend is de noblesse van de kleur der oude kunst en de bontheid van den namiddcleeuwscben tijd. Het schoonste deel vormen de sculpturen en Tanagra beelden in de middenzaal. Hier staat een Ievensgroot schrijdende figuur in mar mer, waarvan gratie en volheid wui vend verglijden tusschen de inge keerde rust der Godenbeelden. Er is een collectie grafbeeldjes, welke den dooden werden bijgelegd, die zuiver realistisch zijn. Er is een man te paard als een schreeuw van levens vreugde, een danseresje als een lief kozing, twee oude kereltjes met hun vogeltje. (Meest Tang. Ode eeuw n. Chr.). Do jadekop van het paard (No. 553), oUjfgroen, is een glanzende golf. ? In een grafkelder Lung-men werd de kleines Boeddha met den Mona Lisa glimlach en handjes als poezenklauwtjes gevonden, in een prachtige vaas in wit en dofrood (No. 1003) meent men Perzischen invloed te vinden. Bij de schilderijen op zjjde zijn de geteekende (zwart en grijs) het fraaist. (De elf meter-lange teekening van de Jangtze kiang, keizerlijk bezit uit Peking, is bizonder, maar niet geïnspireerd.) Blijft een groot lakpaneel te ver melden, waarop de Hollanders met geweldige vuurwapenen kleine hazen vermoorden en dat niet onvermakelijk onze eigen reactie op de vele kleinkunst, die ik hier onbesproken laat, schijnt aan te duiden. B. VAN RAVENBEÈK. BIJ DE FOTO'S Links boven: Zittende Lohou von aardtwerk. Tong-periode; Links onder :jGemberpot (K'onghif-periode; Ch'ing dynas tie). Midden onder: Aap van witte jade (Mlng-perlode). Rechts onder: Paardenkop van jade (Han-dynastie). fr*f "t ? '*? '"? *,*-*<, / j« ,** K V*. * F Een cadeau, dat charme heef l ? . . . waar iets van uit gaat, tels van de per soonlijke sfeer van den gever, en dat zich geheel bij de smaek van den ont vanger aanpast, dat is een kunstvoorwerp, een artikel uit onze Kunstafdeellng. Mits met zorg uitgekozen l Maar dat gaat haast vanzelf niet zulk een uitgelezen collectie van aparte en artistieke dingen Daarbij komt dat U bij Uw keuze ter zijde gestaan wordt door verkoopsters voor wie twee woorden van U voldoende zijn om de smaak van haar of hem, die ge gelukkig wilt maken, te kennen. Bezoekt eens onze Kunstafdealfng. al was het alleen maar om zelf te genieten van alles wat het oog daar streelt l DE BIJENKORF AM S T E R D A M P.O «fTJBAM NA V. COY. ? * ' . Eerstvolgende vacantiereizen per . stoomschip ST« ATHM0KE ., ? A _ , ^ naar Madeira, Marokko, eic. *l Dee. - 10 Januari ? yj||M|, £ ,« » ..«, . U Ja». - 10 Februari naar Jamaica, Trtnidad.eic, ? ? . Per ss. VJCEROY OF INDIA naar Brilsch-lndie, Java, Sumafra, yanaf j> 155 «. n « « *> nee. . i» Maart Inlichtingen en plaatHbeapreklnir bij het GKXKBAAI. AGENT* 8CHAP IIOYMAX A HCHÜKWAX, BOKI.V «O, A3fMTKKDAM «n 4e relcbureanx» Wilhelmina hét" tafelbiljart Als geschenk zeer apart, yeel vreugde zal het U geven voor geheel Uw leven. Vr. prosp. Billardfabr. WILHELMINA" Stadhouderskade 127 ? Amsterdam Vandaag bracht een heer uit Viane(n) in no-time zijn ga tot trane(n). Haar verdriet was zoo groot, wijl hij haar verbood ? naar DE UITKIJK te gaan, naar ARIANE. PAG. 10-11 DE GROENE No. 3052 * .:*