Historisch Archief 1877-1940
Het verhaal van de Groene
DE DEUGD GERED
A1W Polgar
MARTHA was veertien. Haar vrolijke, donkere,
ogen dansten als een paar jonge honden;
brutaal en nieuwsgierig keken ze iedereen
recht in het gezicht. Ze was slank en beweeglijk,
ze holde meer dan ze liep en haar wangen blaakten.
2e steekt ons nog een keer het huis in brand,"
zuchtte de moeder.
Als een man haar aanstond en dat deden de
meesten vertelde ze hem dit niet alleen met
haar ogen, doch ze! het ronduit, in kinderlijke on
bevangenheid. Ik vind u aardig l Ik vind u zelfs
heel aardig l" In haar kastje lag, behalve haar
linnengoed en een stapeltje correspondentie van
bedenkelijke aard, verboden lektuur en een dagboek
in geheimschrift. Ze kwam elke dag te laat van het
gymnasium thuis en werd dikwijls geflankeerd
door jongens op straat aangetroffen.
Voor de familie was Martha een zorgenkind. Otto,
de man van haar zuster Therese, noemde zijn
schoonzusje altijd de Crisis". De Crisis" werd
acuut toen ze op een middag aan tafel tegen haar
zuster zei: Ik hoop dat jullie niet direct kinderen
krijgen. Daar hou je zo'n lelijk figuur van over."
Haar zwager wreef krampachtig zijn lorgnet
glazen op en zei: Zo je bent behoorlijk bij voor
je leeftijd." O, ik weet nog wel heel andere
dingen l" Haar moeder riep: Ga direct naar je
kamer i" Martha ging, diep beledigd.
Daar zul je nog wat moois mee beleven, moeder!"
Wat moet ik er dan aan doen? Het kind zal nog
eens mijn dood zijn."
Oom Ruprecht vond: Laat ze aan sport gaan
doen."
Of nog beter...." Otto maakte een beweging
van aframmelen.
Maar Therese, haar zuster, was een andere mee
ning toegedaan: U kent haar niet. Ze is een lieve,
hartelijke meid." En zo muzikaal l" voegde
moeder er aan toe.
Maar niet normaal. Rijp voor een sanatorium,
overrijp. Als u mijn raad volgt, moeder...."
Therese begon te schreien.
Wees toch verstandig," zei Otto. We zijn im
mers niet meer in de middeleeuwen. Zo'n modern
sanatorium voor zenuwpatiënten.... Hebt u eigen
lijk wel een idee wat dat is?"
?\4T OEDER ging methaar naar een professor. Die
on?*? ?*? derzocht Martha zorgvuldig, gaf haar een tikje
op de wang: De jongedame is een beetje nerveus."
Toen werd Martha naar de wacht
kamer gestuurd en haar moeder ver
telde van hun moeilijkheden met hét
meisje: dat ze haar geen ogenblik zon
der toezicht konden laten; dat ze wist
en sprak van dingen waarvan zelfs zij,
haar moeder, geen begrip had. De
professor knikte alsof hij wil
de zeggen: Ja ja, dat komt
er van." Maar
hij zei niet
waarvan. In
plaats daarvan ried hij een sanatorium aan.
Een aardige man," zei de moeder toen ze weer
op straat liepen.
Martha dacht anders over de professor. Hij heeft
een puntbuik en flap-oren. Van hem zou ik nooit
kinderen willen krijgen."
Maar zo meteen krijg je van mij een draai om
je oren!"
Martha floot zachtjes, trippelde op de tenen en
hield met een sierlijk gebaar haar rokje op, dat toch
al zeer kort was. Haar moeder keek bezorgd naar
haar, toen zuchtte ze en zei: Je hebt bloedarmoede
en je bent nerveus. Je gaat voorlopig veertien dagen
naar een sanatorium."
Martha werd geestdriftig. Wanneer ga ik? Is
daar ook een tennisbaan? En een zwembad?" Ze
rende de drie trappen op en viel het dienstmeisje om
de hals. Anna, ik ga naar een sanatorium»" en
fluisterend in haar oor: Je zult zien, alle dokters
en patiënten worden verliefd op me."
T\E directeur gaf Martha een hand: Zo, ik hoop
?*^ dat we gauw dikke vrienden zullen worden."
Waar is hier de tennisbaan?"
Die hebben we hier niet.... Onze patiënten
hebben rust, rust en nog eens rust noodig. Dat zal
jou ook goed doen Martha, want je bent nerveus,
heel nerveus." De dokter keek op zijn horloge. Je
komt net op tijd voor het avondmaal."
Maar ik heb nog helemaal geen trek."
NDat doet er niets toe. 's Avonds om zeven uur
wordt er gegeten. Om negen uur ligt iedereen in
bed. Het is hier geen inrichting van vermaak, maar
van genezing, mijn lieve kind." Hij belde en er
kwam een zuster. Wilt u deze jonge dame naar
haar kamer brengen? Nummer zestien. Vóór het
slapen gaan kom ik nog een keer boven." Martha
keek onrustig van de dokter naar haar moeder, van
haar moeder naar de dokter. Ze werd eensklaps
bang.
Dag lieveling. Zondags zullen we je komen
bezoeken." *
Moeder, moeder i Ik wil hier niet blijven l" Ze
brak in tranen uit. '
De dokter gaf de oude dame een stille wenk om
heen te gaan. Ze boog het hoofd, waagde het niet
haar kind nog aan te kijken, aarzelde een Ogenblik.
De dokter kuchte gebiedend.
Laat me niet alleen l" riep het meisje. De dokter
nam haar bij de hand. Stil tocht Je brengt het hele
? huis in opstand i" En tot de verpleegster: Voor hét
' ' 'haar bed gaan twee gram broom." De moeder sloop
stil weg, alsof ze op een misdaad betrapt was.
' . ?' .' ' ? ' ? , .'? . ?' ??'? ?'? . ? ?' '.'
' ' XyrARTHA schreef naar huis dat ze zich dood
verJ-v*p veelde. Dat ze melancholiek werd. En dat de
directeur een idioot was. Daaronder stond het
Gezien" van de directeur. Deze schreef zelf 'aan
' ; ? de familie dat het uitstekend ging met de patiënte,
? ' ? dat de'behandeling voortreffelijke, resultaten af
wierp en dat bezoek voorlopig niet gewenst was.
, Niettemin verscheen oom Ruprecht op een Zondag
in het sanatorium. Hij werd niet tot de patiënte
toegelaten. Ze heeft rust, rust en nogmaals rust
??'?' nodig," zei de directeur.
. Hoe is het dan eigenlijk met haar?"
' . Uitstekend. Ze ziet er al veel beter uit. In het
. begin liet ze de helft van haar et i staan. Maar nu
Maar zo meteen krijg je van mij een draal om je oren l"
FAS. IS DB GftÖENE N0.10M
CHAMPAGNE KRUG
Bonommépur sa qualit
heeft ze een zeer behoorlijke eetlust en we kunnen
van dag tot dag de hoeveelheden opvoeren. Het
meisje was zeer nerveus en onrustig en...." zei hij
met een glimlachje van verstandhouding...'. en
aan de lichte kant, in elk opzicht, begrijpt u? Het
is onze taak, haar successievelijk zwaarder te maken.
U weet wel dat uw nichtje steeds gevaar liep....
verloren te gaan, zal ik maar zeggen. Wij zijn goed
, op weg haar te redden."
Door een mestkuur?"
Ja. Vet is een ideaal bolwerk tegen de zonde."
En als een patiënt nu niet wil eten?"
O, dat komt niet voor l Bij ons wil iedereen eten.
Als hij het niet tengevolge van de cacodil-injecties
doet, eet hij wel uit verveling. Ik zorg er nauwlettend
? voor dat alle geestelijke of lichamelijke invloeden
die -het spijsverteringsproces zouden kunnen storen
van mijn patiënten worden geweerd."
Wat doet ze dan de hele dag?"
Eten, wandelen, slapen. Rust, dat is het voor
naamste. En natuurlijk een zeer zorgvuldige me
dische behandeling. Als u wilt kan ik u wel het een
en ander van onze inrichting laten zien. Onze
röntgenkamer is primissima. En onze elec^ische
massage-apparaten zijn ook de moeite waard. En
onze installatie voor stoom- en hete
lucht-behandeling. Ons sanatorium is volgens de allermodernste
beginselen...."
Dat heb ik al lang gemerkt dokter," zei oom
Ruprecht.
T*\RIE. maanden later haalden moeder en Otto
^ het meisje uit het sanatorium af. Ze was ge
nezen.
Je zult haar niet herkennen," waarschuwde
Otto zijn vrouw. Ze is een ander mens geworden."
Hoe ziet ze er uit?" '
Als melk en bloed l" .
's Middags verscheen Martha bij Therese. Dag
Therese!"
Therese kon geen woord uitbrengen. Ze keek
de vrouw aan die voor haar stond, dik en rond, met
een onderkin en oogjes die als rozijnen in net deeg
tussen de vetkussens van voorhoofd en wangen
zaten.
Hoe gaat het met je Martha?"
Best, dank je. Ik ben een en twintig kilo aan
gekomen. Het eten ginds was heerlijk."
Het dienstmeisje kwam binnen, zei de
jongejuffrouw goedendag, wenste haar geluk met haar
beterschap.
Een en twintig kilo ben ik aangekomen."
En was het prettig ginds, juffrouw?" Anna
knipoogde vertrouwelijk-nieuwsgierig: een herinne
ring aan de belofte dat ze van interessante avon
turen in het sanatorium zou vertellen. Was het
leuk?" vroeg ze nog eens.
Martha dacht na. O ja, heel prettig. Weet je, ze
bakken daar een vruchtencake, zó lekker...."
Heb je trek Martha?" vroeg Therese»
Ja. Trouwens, de dokter heeft ook gezegd dat ik
zo veel mogelijk moet eten."
? Martha at drie boterhammen. Daarna bleef ze
apathisch zitten. Ik ben altijd zo slaperig tegen
woordig.. .." ' ? ?
Therese streelde het dikke meisje over het haar.
Ga je mee tennissen? Oom Ruprecht speelt ook;
mee. Of weet je wat: laten we vanavond naar de
opera gaan, hè? Zeg, kijk eens," ze wees naar
buiten wat loopt daar een knappe man, een
echte lord.... Martha, lieveling, kom, ik zal je
wat vertellen; 't is hél ondeugend; Otto is er mee
van zijn kantoor gekomen...." ?
Martha antwoordde niet. Ze zat met hangend
hoofd, de onderkin op de borst gezakt, en snurkte
zachtjes. . . .
' ? De bel ging. Therese stond op. St l" deed ze tegen
tante, die binnenkwam. Ze slaapt.0
Hoe is het toch wel mét haar. Is ze heelemaal
weer gezond?" ? .
Helemaal gezond tante, helemaal gezond!"
zei Therese en viel de verbaasde oude vrouw snik
kend om de hals.
BOUWTERREINEN en HUIZEN
te koop in het Centrum der Gemeente.
Inlichtingen: PARK KERSBERGEN
Kantoor: Montaubanstraat 4, ZEIST
CHAOS
Ben plan tot «aneerf ng van
den autohandel sal door de
B. A. I. aan den mlnlater
worden voorgelegd. Hoe
noodzakelijk op dit gebied
ordening fm blijkt uit de
beschouwingen van onsen
medewerker.
HET toeval heeft gewild, dat ik
in vrjj nauw contact kwam met
den automobiclhnndel en aan
verwante vakken. En ik vond daar
een toestand, zoo verbijsterend, dat
slechts van chaos kan worden
gesproken. Oorspronkelijk moet die
?lutomobielhnndel een behoorlek en
winstgevend bedrijf zijn geweest, te
lordeelen naar de zeer groote kapi
talen welke er in zijn gestoken. En
/.oo oppervlakkig gezien, zou het ook
nog altijd een goed bedrijf kunnen ztfn.
Het is echter anders.
Het begint met den verkoop van
nieuwe wagens. De fabriek of de
importeur stelt de prgzen der diverse
modellen vast en de bandelaar krijgt
?ilerop een bepaalde korting. Deze
korting is zoo groot, dat, indien de
handelaar deze ten volle kreeg, luj
in staat zou zijn een behoorlijke free
service te geven, garantiegevaUen met
?Ie gewenschte coulance te behandelen
??n een normale winst over te houden.
Mu is het slechts weinig menschcn
gegeven te kunnen rekenen, of te
'even. en bovendien te laten leven.
Met als gevolg, dat al heel spoedig
het euvel van de ingeruilde wagens
binnensloop. Men heeft een wagen,
wil echter een nieuwen wagen koopen
??n men betaalt een deel van den prijs
?an den nieuwen automobiel met zijn
ouden en dikwijls volkomen
aftand>chen wagen. Die oude wagen héft
»:een prys en is zooveel waard als een
j,ek, in dit geval de automobiel
handelaar die coüte que coöte. wil
verkobpen omdat anders zij"
con? urrent verkoopt, er; voor wil geven.
'/,oo kan het gebeuren, dat de dealer
van een nog betrekkelijk onbekend
merk, dat erin gebracht moet wor
den", grof geld geeft voor een wagen,
die later met moeite voor een prikje
wordt verkocht. Zoo'n verkoop
bet eekent vaak een dikke verliespost.
Een tweede en even algemeen
t u vel £s het verkoopen beneden den
officieelen prijs. Niemand koopt een
automobiel voor den vollen prijs,
iedereen bedingt korting en krijgt
deze. Het hangt er maar van af hoe
handig men is in het afdingen, in het
uitspelen van het eene merk tegenover
bot andere. En men heeft toch nog
steeds te duur gekocht, want een
beetje langer aanhouden had den
hindelaar er toe gebracht u den
Dieuwen wagen voor nog lageren prijs
af te geven. Populaire merken worden
tegenwoordig verkocht met bruto
winsten van / 60.?tot ? 76.?per
wagen. Waarom? Ik weet het werkelijk
niet. . . , ?? . ... . .' '' ?
Een paar jaar geleden bad men nog
i-t excuus, dat een groot aantal
automobielen van een bepaald merk
het reparatie-atelier werk gaf, den
verkoop van onderdeden bevorderde,
maakte dat men benzine, olie, banden
ei- accessoires verkocht, zoodat men
op die manier ten slotte toch nog
winst maakte. Doch ook deze moge
lijkheid bestaat vrijwel niet meer. In
de eerste plaats laten de meeste
tnonschen zoo weinig mogelijk aan
automobiel doen, in de verkeerde
veronderstelling, dat zij daardoor geld,
sparen; In ..de tweede plaats zijn
garages en werkplaatsen als padde
stoelen uit den grond verrezen en de
werkt al weer goedkooper dan de
ander. Vele dezer werkplaatsen
repaKéren slecht, gebruiken dikwijls
imitaüe-Onderdeelen, welke tegen lagen
Prijs verkrijgbaar, doch in den regel'
ook van inferieure kwaliteit zijn.
fooh vinden zij steeds maar weer
l menschen. die er heen gaan, omdat
' ze zoo goedkoop zijn. Met als gevolg,
dat de goed geoutilleerde werk
plaatsen, waar vakkundige monteurs
onder vakkundige leiding werken,
weinig of niets te doen hebben of ook
moeten gaan werken tegen die absurd
lage prijzen. Dus óf de werkplaats in
kwestie verliest geld of het werk
gebeurt slecht.
ONS land produceert geen auto
mobielen, inheemsche concur
rentie bestaat dus niet zooals in
Duitschland of Frankrijk of Engeland,
en vooral de Amerikaansche automo
bielindustrie wierp zich op deze
virgin market". Deze industrie maakt
goede en goedkoope automobielen,
ruim, gemakkelijk te besturen door
den leek-rijder en zij vond hier een
goed afzetgebied. En de zoontjes van
papa, waarmede weinig was aan te
vangen, kregen een vakman" naast
zich en gingen in den
automobielhandel. De goede chef-monteur werd
geholpen door welmeenende men
schen. en hij begon een eigen zaak,
werd dealer. Een kleine plaats al#
Apeldoorn heeft ruim vijftig garages
en automobielwerkplaatsen, Assen
heeft er bijna twintig.
En omdat het niet ging met den
verkoop, noch met de service, wierp
men zich op het taxibedrijf. En ook
hier weer volgde men den weg van
den minsten weerstand. Men ging
voor lagere prijzen werken. Even ging
dat goed. De officieele taxi's hielden
vast aan hun tarieven en het publiek
maakte dus graag gebruik van die
goedkoope en nieuwe taxi's.
Oogenblikkelijk wierp iedereen zich op dat
taxibedrijf. Daarmee was geld te
verdienen. En de tarieven daalden
steeds meer. Op zichzelf niet zoo hél
erg, doch door den toevloed van
taxi's was het aanbod zoo groot, dat
het aantal bezette kilometers per dag
ook daalde. Dus niet alleen een gerin
gere opbrengst per kilometer, doch
ook minder vervoer. Een dubbele
achteruitgang en er behoeft maar
heel weinig te gebeuren of de geringe
winst verandert in een zwaar verlies.
Belangrijke reparaties kunnen na
tuurlijk in het geheel niet meer
worden betaald en de wagens blijven
doorrijden totdat ze zoo ongeveer
uit elkaar vallen. En het officieele
en gereglementeerde taxibedrijf, dat
gebonden is door allerlei zware be
palingen, is gedwongen geweest om
de tarieven sterk te verlagen en is
> veranderd van een gezond, winst
gevend bedrijf in een bedrijf, dat zich
met moeite staande kan houden. Ook
hier is de spoeling te dun gewor
den. .
In het goederenvervoerbedryf is
het al niet beter. Het lijkt wel, of de
menschen, die in of met automobielen
handelen, door een bacil gebeten
worden, diéhet gezonde verstand
doodt. Millioenen guldens zijn in dit
bedrijf geïnvesteerd en tenzij op de
een of andere wijze orde worden
geschapen .in dezen chaos, gaat het
grootste deel van deze kapitalen ver
loren. En volkomen onnoodig, want
er is dringend" behoefte aan een groot
aantal goede en goedkoope automo
bielen en aan een goede service tégen
redelijke prijzen. Nog steeds. Doch
deze automobielen en deze service
kunnen alleen verkocht wórden door
goed gefundeerde bedrijven, het ver
voer van menschen en goederen kan
alleen maar goed gedaan worden door
zaken welke een normale vergoeding
krijgen voor hun diensten. Concur
rentie zeker, doch binnen redelijke
grenzen. En vooral gén concurrentie
van menschen die niets te verliezen
hebben.
G* VAX STEENDEBEN «r. ? .
Een polis der
LEVENSVERZEKERING
MY. ARNHEM
is een waarborg voor het welzijn van Uw gezin,
RESIDENTIE HYPOTHEEKBANK N.V.
?i-GRAVENHAGE - Am» Pwilowwtnwt n
.-.._-_.. Hypotheekbrieven., f 15.888.200.
Hypotheken ...... f 16.117.100.- ^^ , 78W|00._
Directies K. E. ABBINO - D. VAN OORDT
N1DEHMILEMSC1E
HYPOTHEEKBANK
Leden der ^3^0^ directie:
Mr. A. S. MIEDEMA en A. E. THIERRY LE BYE DOLLEMAN
Pandbrieven f 39.256.150.
Reserves . . f 1.056.7x3.
Hypotheken f 39024.996.
N.VVERZEKERING-MAAT5CHAPPIJ
OPGERICHT AS 1894.
-' AMSTERDAM .C-KEIZERSGRACHT 570.
INBRAAK; BRAND;ONGEVALLEN EN
WATERLEIDINGSCHADEVERZEKERING
|9 DE GROENE N». 3053
HEERENKLEEDING VOOR
VADER EN ZOON
TOT REDELIJKE PRIJZEN
ADRIAAN SCHAKEL
HEHJGEWEG - TELEFOON 37273
Een vader kwam pas uit de tropen
Kon hier In geen wit meer loopen
? Z|Jn xoori haalde hem af ,
De raad, dien HU taf?
da, vader bU SCHAKEL hier koopen
N.V. DE HO LL A N DSC H E
VOORSCHOTBANK
KRUISWEG 70 -HAARLEM
De Bank verstrekt voorschotten met
een minimum van ?1000.» op blllljkeen
wat de terugbetaling betreft gunstige
voorwaardent onder borgtocht of zake
lijke zekerheid. Een prospectus wordt
op aanvraag gaarne toegezonden.
VAN RIJN S
SMOSTERD
Oud worden en jong
blijven een kunst die
slechts een wijze verstaat.
DE GROENE wordt weldra
zestig jaar en is nog altijd
het meest gezaghebbende,
frissche Nederlandsche
weekblad. Geen wonder
dat ieder die op de hoogte
van zijn tijd wil blijven
eiken Zaterdag vraagt:
Wat zegt DE GROENE?"
f 10.-per jaar. zie bon op pac. 20