vv V) ?r h De rechtsstaat als eenig richtsnoer Het permanente Hof van Internatio nale justitie geeft zijn meening te kennen over een der grondbeginselen van het Nationaal Socialisme. Indirect heef t dat Hof daarover een vernietigend oordeel uitgesproken. Wat de Duitsche Regeering aan den Heer Kortenhorst verwijt: dat hij gezegd zou hebben, dat Duitschland geen rechtsstaat is, krijgt zij thans van dit Hof te hooren. HET te 's-Gravenhage in het Vredespaleis zetelende Permanente Hof van inter nationale Justitie is het hoogste recht sprekende college ter wereld. Dat Hof kandesgewenscht ook adviezen geven aan den Volkenbond. Dat Hof zou zich natuurlijk niet geroepen achten uitspraak te doen omtrent de staatsleer van het nationaal-socialisme. Daartoe is het niet bevoegd. Maar het merkwaardige geval kan zich voordoen en heeft zich voorgedaan, dat dit Hof.een oordeel moet uitspreken omtrent de hoogst gewichtige vraag, of een bepaald beginsel, dat mhaerent is aan de staatsleer van het natio naal-socialisme, past in de leer van den rechts staat. Dit is als volgt geschied. De grondwet van Dantzig, die is gewaarborgd door den Volken bond, is als vrijwel alle moderne grondwetten gebaseerd op de rechtsstaatsgedachte. Toen de Nazi's in Dantzig de meerderheid-hadden ver worven, hebben zij door middel van' decreten, die de kracht van wetten hadden, in.de Dantziger strafwet het nieuwe beginsel doen opnemen,' dat karakteristiek is voor de staatsleer van het nationaal-socialisme: dat strafbaar niet slechts is een daad, die de wet strafbaar verklaart, maar ook een daad, die in strijd is met het gezonde volksgevoel". Dit werd in strijd geacht met een van de beginselen van den rechtsstaat, dat geen feit strafbaar is, dan hetwelk strafbaar is ver klaard krachtens een aan het. plegen van dat feit voorafgaande wet. De Volkenbond heeft over dat geschilpunt het advies gevraagd van het Permanente Hof van Justitie. Dat advies is enkele dagen geleden in een openbare zitting van het Hof plechtig uitgesproken. Dit advies luidt vernietigend voor het nationaal-socialistische beginsel. Hoe belangrijk deze vraag zelve is, moge blij ken uit déomstandigheid, dat de voornaamste grief, die de Duitsche reeeering blijkbaar koes tert tegen het lid van de Nederlandsche Tweede Kamer Kortenhorst, welke grief tot het bekende incident heeft geleid, juist is, dat de Heer Kor tenhorst zou hebben uitgesproken, dat Duitsch land geen rechtsstaat is. Of de Heer Kortenhorst dit werkelijk heeft gezegd, komt er voor ons niet op aan. Hij zou het niet hebben kunnen zeggen en het toch meenen. Ook in de politiek moet men wel alles meenen, wat men zegt, maar men behoeft niet alles te zeggen, wat men meent. Hoofdzaak is, dat de Duitsche regeering een dergelijk verwijt niet wenscht te dulden.. En de ironie van het lot wil, dat in dezelfde week, w.aarin het incident met den Heer Kortenhorst zich voordoet, het hoogste rechtsprekende col lege ter wereld de gegrondheid van dat verwijt al of niet door den Heer Kortenhorst geuit bevestigt. \X7AAROP komt dit conflict tusschen de ^v gedachte van den rechtsstaat en < het nieuwe beginsel van het nationaal-socialisme neer? De rechtsstaat, in tegenstelling met den machtsstaat, waarborgt aan de burgers een zekere mate van vrijheid, ook tegen willekeur van de zijde der overheid. Die rechtsstaats gedachte is o.a. belichaamd in de zoogenaamde vrijheidsrechten, in de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht tegenover de regeering en in de gebondenheid van den rechter aan de wet. In ons land is dat beginsel, voor wat het straf recht betreft, als volgt uitgesproken in artikel l van ons wetboek van strafrecht: Geen feit is strafbaar, dan uit kracht van eene daaraan voorafgaande wettelijke strafbepaling". Een gelijksoortige gedachte vindt men blijkbaar in de grondwet van Dantzig. Men pleegt dat beginsel gewoonlijk samen te vatten in de Latijnsche woorden: nulla poena sine praevia lege poenale", geen straf zonder een aan het plegen van het strafbaar feit voorafgaande wettelijke straf bepaling. , Toen men in Duitschland met dit beginsel brak, heeft men zelfs, misleid door deze klas sieke Latijnsche foimuleering, de' dwaasheid be gaan te beweren, dat thans het Germaansche recht zou triomfeeren over het Romeinsche recht. Die bewering is niet herhaald, toen men zonneklaar had aangetoond, dat dit beginsel, Kortenhorst ongewenscht als onderhandelaar te Berlijn Teekenlng voor de Groene Amsterdammer van F. Hazeveld r^v-?! . " ? \2t LH': N C^ \ 7, /' VAJL ?MT NOVIMMt NUMMIR VAN THUIS" MIT TALRUKI VOORBIILDIN WORDT U OAARNI GRATIS OI2ONOIN GESCHENKEN LAMPEKAPPEN KUSSENS SACHETS THEEMUTSEN OMSLAGEN VOOR BOEKEN IVOOR GROEN EN ROOD 0.20 0.25 XHDER ZONEN dat zoogenaamd aan het Rcmeinsche recht zou zijn ontleend, voor het eerst in de tweede helft van de negentiende eeuw door den.... Duitschen jurist.Feuerbach aldus was geformuleerd. De theorie, die lijnrecht staat tegenover dit beginsel van den rechtsstaat en die mhaerent is aan de beginselen van den machtsstaat, is, dat de overheid de burgers ook mag straffen voor feiten, die nog niet strafbaar waren verklaard, op het oogenblik, dat zij werden begaan. De practijk aan deze theorie annex komt er op neer, dat de overheid de burgers, die haar onwelge vallig zijn, zoo maar executeert, zonder onder zoek, zonder openbaarheid, zonder verdediging, zonder vonnis, zonder rechter, zonder strafwet. U ET Permanente Hof van Justitie verklaart 1. in haar advies, dat een beroep ophet>gezonde volksgevoel" als grondslag voor bestraf fing, zooals dat is neergelegd in de decreten der nationaal-spcialisten van Dantzig, in strijd is met de beginselen van de grondwet van Dantzig, aangezien dat gezonde volksgevoel" zeer ver schillende gedragsregels kan^ suggereeren aan hen, die zien naar dit volksgevoel hebben te ge dragen en dat een wettelijke bepaling noodza kelijk is, om de juiste grenzen tusschen de moraal en hst recht aan te geven. Een beweerd criterium gelegen in het gezonde volksgevoel, aldus het Hof, zelfs indien dat gepaard gaat met de voor waarde, dat de grondgedachte van de strafwet wordt toegepast, kan aan de individuen niet voldoende aanwijzingen geven omtrent de gren zen, binnen welke hun daden strafbaar zullen zijn. Stellig zijn de bij de grondwet gewaarborg de vrijheden der individuen niet absoluut en niet onbegrensd. De grondwet van Dantzig be paalt, dat in het algemeen belang der gemeen schap sommige vrijheden van de individuen ? kunnen worden beperkt. Maar alleen de wet kan een dergelijke beperking aanbrengen. De indi viduen moeten zich vooraf rekenschap kunnen geven van het geoorloofd of strafbaar karakter van hun daden. Men heeft niet het recht te beweren, dat het hoogste rechtsprekende college ter wereld daar mede het nationaal-socialisme heeft veroordeeld. " over deze materie zou er ook niet All^UW **ww ??*»«??»»?» .---Aan het Hof was niet gevraagd 01 zijn oordeel uit te spreken. Het bevoegd toe geweest zijn. --?_«_ _t v-F_?ui, o Zijn plaatsvervanger ? DCVUCgU IATC uvTwvdi. ««j... - Maar al belangrijk genoeg is wat hét Hof wel heeft gedaan. Het heeft verklaard, dat een der beginselen van het nationaal-socialisme in strijd is met de rechtsstaatsgedachte. " Tegenover den Heer Kortenhorst kan men zijn ?ontstemming .toonen. Zal men dat ook dur ven doen tégenover het Permanente Hof van Justitie? En zullen wij binnenkort te hooren krijgen, dat niet alleen de Volkenbond te Genève, waarvan dit naar.de vérklaring van Italiaansche en Duitsche fascisten reeds algemeen bekend was, maar dat óók het Permanente Hof van Justitie en de Heer Kortenhorst slechts blinde werktuigen zijn in dienst van de Russische bólsjewieken en de vrijmetsélaars? A. C. JOSEPHÜS JITTA PAG. 4 DE GROENE No. MM De reportage van de week Vondels Lucifer als tijdtooneel Bij ket vierde lustrum van den V.C.S.B. HERINNERT men zich nog de opvoeringen van het spel van Henriëtte Roland Holst Kinderen van dezen tijd", dat in den winter van 1030/'31 in verschillende steden door den Vrijzinnig-Chrlstelijkfn Studentenbond werd opgevoerd? Al weer vijf jaar geleden!" zal voor velen de eerste gedachte zijn geweest bij do eerste ge ruchten over een nieuw lustrumspel, dat deze groep bij ay'n vierde lustrum zou opvoeren. Aan welken schrijver zou ditmaal de opdracht verleend zijn?" vroegen de ingewijden zich af. Na mevrouw Roland Holst, hadden de vier Vrijzinnig* . Christelijke jeugdorganisaties voor hun gezamen lijk Pinksterfeest in 1033 de opdracht voor een spel over jeugd en werkloosheid gegeven aan Antonie Donker. Maar wij.... ?" was het resul taat geweest. Wie zou thans uitverkoren ztfn voor do lastige taak, vorm te moeten geven aan de hoog gestemde maar den buitenstaander soms vaag lijkende gedachten, die in deze studenten beweging leven; en het risico te loopen, zijn eigen gedachten te moeten opgeven als zij bleken bij de opdrachtgevers geen weerklank te vinden? Was het eigenlijk geen wonder, dat zij reeds tweemaal zoo iemand hadden kunnen vinden? . . De derde bleek.... Vondel. Na veelvuldig doch vruchteloos zoeken in verschillende richtingen» was daar plotseling de gedachte Lucifer", het verheven drama van Nederlands grootsten dichter weer te geven in een eigen vorm, die aansluit b de godsdienstige kernvragen van het heden en b de mogelijkheden van het leekenspel. ' Een onderzoek naar dezen Vorm leidde tot het voorrecht een repetitie bij téwonen, mét de gele genheid om door regisseur en medewerkenden nader ingelicht te worden. ? C TOP, stop-stop-stop.... Weer beginnen bij M'*' Helaes, helaes, helaes, waer is ons heil ge* varen!.... Stilte J.... Luciferisten, wat meer naar achteren.... Stilte!.... Ja, muziek!" De stem van den regisseur, Abraham van der Vies, wiens omtrekken midden in de donkere zaal even zichtbaar zijn door het schemerlampje, dat zijn regieboek beschijnt. Op het tooneel het altijd komische effect van een repetitie in gewone colberttjes en japonnetjes midden in een dramatische massascónc, die geheel andere costumeering ver? eischt. En-dat alles tegen een achtergrond van latten, kale muur, keerzijden van coulissen. Neen, stop. Dat lijkt naar niets t Engelen, jullie laten je heelemaal meesleependoor de somber heid van do Luciferisten." Een paar lange stappen door de zaal en paar sprongen, en Van der Vies staat op het tooneel, doet zelf n houding en een paar gebaren voor, caricaturiseert een paar fouten, zoo dat niemand heb in zijn hoofd zal halen ze ? weer te maken, een paar woorden tegen de pianist, en het gaat weer een paar minuten door. Langzamerhand komfc er teekening in het ge beuren op hei tooneel en als de engel Rafaël de laatste poging waagt om Lucifer te bewegen zijn verzet op te geven, zien we al niet/meer dat deze . prachtige dialoog gevoerd wordt door gewone menschen in plaats van door engelen, zoo hebben Vondels taal en het zuivere spel ons te pakken. En dan komt de grooto verrassing.... de dra matische kracht, de zuiverheid en de diepte van de rijen, nu zij als spreekkoor worden gezegd. Wat later op den dag het vijfde bedrijf: de lange beschrijving van 'den strijd tusschen Engelen en Luciferisten door Uriël aan Rafaël wordt opvallend goed gezegd, zoodat men de weinige actie in deze PAG. S DE GROENE Ne. 3084 scène niet opmerkt. Wij zien nog even een glimp van het ballet, dat den terugkeer van Michaël opluistert' als hij verwelkomd wordt door de Rei: Gezegent zij de Helt Die 't goddeloos gewelt, En zijn maght, en zijn kracht, en zijn' standert Ter neder heeft gevelt. En dan volgt de slotrei, de laatste scène wordt in deze opvatting achterwege gelaten, om deze rei juist zijn volle werking te laten hebben: Zoo moet het gaan, die Godt, en zijnen stoel bestrijden Den mensch naar 't hemelsch beelt geschapen, 't licht benijden TA/ACHTEND op den regisseur, die nog enkele ** passages doorneemt met een paar hoofd personen ontspint zich een gesprek met den Bondspraeses De Jong, een veelbelovend Leidsch theoloog en met de tijdelijke ? rechterhand van Van der Vies, een Werkloos ingenieur. Op de opmerking, dat hier niet de geijkte opvatting van Lucifer1' gege ven wordt als van een opstandig humanisme, dat breekt op zijn overmoed, antwoordt de eerste: ' Neen, hieruit blijkt de wijdheid van de religieuze overkoepeling van Vondels drama, dat de twee spalt tusschen de souvereme wijsheid Gods en menschelijke hoogmoed en verstoring ook onder een heel ander aspect te zien is, n.l. dat Lucifers afval gezocht moet worden in zijn starre menscheüjke behoudzucht tegenover de onbegrijpelijke van God gewilde vernieuwing, door de reien geloovig aan vaard, en als hij dezen eersten stap van verzet heeft gedaan volgt/ als tragisch moment, dat hu, gebonden aan de massa, die zijn ijdelheid streelt, op een gegeven moment niet meer terug kan en wil. Een aspect van speciale beteekenis in onzen tijd, die aan machtswaan en afgoderij niet vreemd is." Kan de V.C.S.B. dezen geweldigen opzet inner' lijk aan?" Na eenige aarzeling komt het antwoord: In concreto zijn wij veeleer twijfelaars dan geloovigen, maar wij beseffen heden meer dan ooit de noodzaak van een diep en krachtig geloofsgetuige nis, dat wij op ons lustrum gaarne tot ons willen De Intocht van Mlchatl na de overwinning op Lucifer. Repetitiefoto uit het derde bedrijf. laten spreken en daarna naar buiten willen door geven. Van onze eigen zwakheid en ons zoeken en vinden spreekt op den Zondagmiddag van ons lustrum voor eigen kring het declamatorium, dat mevrouw Roland Holst als een epiloog op Kin deren van dezen tijd" voor ons schreef, dit jaar." Heeft dit naar buiten doorgeven nog anders plaats, dan doordat de opvoering in Arnhem, de 14de, openbaar is?" Nu komt de jonge ingenieur in actie en vertelt met rappe stem van de opvoeringen in Rotterdam. Amsterdam, den Haag, Utrecht en Haarlem tus schen 17 en 23 December. En ook, hoezeer dit ge heele spel met eigen krachten is opgebouwd: hc de muziek, door Hans Brandts Buys bijeen g< zocht, gearrangeerd en aangevuld, uitgevoerd wordt door een V.C.S.B. orkestje-ad-hoc, hoe Jopie Kruyt V.C.S.B.-meisjes voor het ballet heeft opgeleid, hoe de jeugdgemeenschai>jongens der Vrijz. Chr. jeugdbeweging in Amsterdam onder Haringhuizens leiding alle réquisieten maakten. Eindelijk, daar heeft ook de regisseur een oogens blikje vrij en voegt zich met zijn trouwe helperDirk van der Poel en echtgcnoote zij verzorgen resp. de uitvoering van den tooneelbouw en de costumes bij ons; mijn enthousiaste lof over de vondst der spreekkoren om de reien te zeggen, wordt gestuit door een afwerend gebaar: Geen vondst, maar bij een leekenspel als dit de best te hanteeren vorm." Maar kan men Lucifer" nu plots-een Leekenspel" noemen?" Het antwoord volgt prompt: Neen en ja. Als zoodanig natuur lijk niet, maar als men leekenspel definieert als het spelen om der wille van de in het stuk vertolkte idee in tegenstelling tot dilettantentooneel, dan: ja." En Van der Poel zegt: Het spreekt van zelf, dat de idee zich in het leekenspel op de meest verschillende wijzen kan uiten: in zijn volst en omvang, van de verkondiging van gemeenschap pelijk bezit aan eeuwige waarden tot fel en scherp in den tijd staande tendenz en propaganda." Wij springen over op den stijl der uitvoering: BU de barok van Vondels taal behooren een too neel en costumes in den zelfden stijl. Vandaar dat de zakelijke aankleeding van ..Kinderen van dezen tijd" en Advent" (het V.C.S.B. spel van 1920) niet te handhaven was." De V.C.S.B. zal zijn 20-jarig bestaan met deze Lucifer'Vuitvoering waardig vieren! W. V. D« itrltfwogtn van Lucifer in aanbouw