v1»..' V). Tee.Jcen//jf voor De Groene Amsterdammer-van H. VersWnen ALJECHIN'S KATER Gemeentelijke Edaard HET voorstel van Wethouder do Vries, om in Amsterdam de. belasting op publieke vermake lijkheid van 5 %'op 20 % te brengen, werd indertijd uitsluitend aangeno men op voorwaarde, dat deze belastingverhooging voor het Tooneel. als cultuur- on kunstuiting, niet zou gelden. ,Om practlsche redenen, werd de wijze, waarop deze uitzondering werd toegepast, als volgt geregeld: het tooneel moest ook 20 % vermakelijkheidsbelasting opbrengen, maar ontving de teveel betaalde 15 % na verloop van tijd weer terug in den vorm van subsidie. Deze oorspronke lijke opzet werd steeds meer uit het oog verloren; subsidie kreeg het karakter van een gift van de overheid, in plaats van een indertijd van over heidswege toegekende vrijstelling, van de, wat de tooneelspeelkunst betreft, als onrechtmatig erkende belastingverhooging. Sedert de stad Amsterdam zelf m het bezit kwam van den Stads schouwburg, werd vrijwel de geheele voor subsidie vastgestelde som uit gekeerd aan den vasten bespeler van dit theater, die toentertijd naast deze exploitatievoordeelen belangrijke ex tra lasten (jaarcontract tooneelspelere etc.) had; de kleinere schouwburgen betaalden al deze jaren hun 20 % belasting zonder eenige teruggave. Het totaal aan subsidie door den Amstcrdamschen raad verleende be* drag is inmiddels tot ongeveer een derde teruggeloopen. En toen de raad niet meer tot het aanwijzen van een vasten bespeler"van den stadsschouw burg kon geraken, en een eersten be speler" benoemde, kreeg dit gezel schap slechts ongeveer tweederde van de totale toe te kennen verminderde subsidie, waartegenover terecht staat, dat niemand zich van overheidswege direct of indirect meer met hun salarisregelingen bemoeit en geen verplichte jaarengagementen meer voorgeschre ven" zijn. Het rcsteerende derde ge deelte, moest verdeeld tusschèn alle gezelschappen .(den eerste bespeler intooneelsubsidie Verkade begrepen) naar gelang de door hen gegeven voorstellingen kunstwaarde zouden bezitten. Wie maakt echter uit, of een op voering dusdanige subsidie-verdienen de waarde bezit? Een drietal letter kundigen, waarvan n katholiek, n liberaal, n socialist, terwille van de onpartijdigheid", geeft raad; een commissie van bijstand uit raadsleden adviseert, maar de eenige en uiteinde lijke beslissing berust bij B. en W. Men kan zich afvragen of letterkun digen de aangewezen personen zijn om een tooneelkunst-uiting te beoordcelen qua voorstelling; dit toch doen zUi hun advies vóór een toekennen van subsidie aan De Beul" was uit sluitend gebaseerd op de waard* der voorstelling als zoodanig, hun oordeel over hét geschreven drama luidde immers uiterst ongunstig; bij hun adviseeren tot niet toekennen van subsidie aan De Koopman van Venetië" moeten de inzichten juist andersom gelegen hebben, immers men mag aannemen, dat hun oordeel over Shakespeare't. werk gunstig was. dus hier berustte hun (afwijzend) advies eveneens uitsluitend op de voorstelling. Men kan er van overtuigd zijn dat raadsleden en B. en W. niet de aangewezen lichamen zijn, om al*> groep de kunstwaarde te bepalen van een opvoering. (Men herinnere zich slechts hun wisselvallige houding inzake de laatste Wagner-Vereenigingsubsidie). Hun politieke overtuiging zal hun oordeel over kunstwaarde veel al vertroebelen, de toekenning van subsidie is hiervan afhankelijk, de keuze van repertoire zal hierdoor dan ook worden beïnvloed, de politiek wordt meer en meer een factor La de tooneelwereld, met alle bezwaren van dien, het tooneel als kunstuiting ver liest terrein, het wordt steeds meer propagandamiddel. De overheid is hier mede-verantwoordelijk. De tooneelspeelkunst is geen pro pagandamiddel pro of contra een begrip. De stukken kunnen natuurlijk T jjuatochappeUjke toestanden bellent»n. en de daaruit voortspruitende li-nmatische situaties, óf karakternt wikkeling, en mogen dit vanuit ?on bepaalden politieken gezichtshoek n zien, maar vóór alles moet dit u eeu tooneelwerk middel, geen doel ,iju, wil het kunst blijven. Het is order aan het publiek uit te maken f het dergelijke voorstellingen wil j.j \vonen. De overheid heeft de macht :tukken te verbieden, maar met uit buiting daarvan, heeft de kunstenaar 't recht te bepalen, wat gespeeld clioort te worden; en geen commissie au leeken mag door het uitdealen u n premies na het uitbrengen der oorstelling van haar.goed- of afi'uring doen blaken. Het laatste voord is ten slotte aan de gezameUJke oe.schouwers (vox populi vox Dei), n dus het eenig juiste is: de subsidie ?erdeelen naar gelang van de gemaakc recettes. Iedere vorm van teruggave van olnstlng" aan de tooneelspeelkunst beter dan de huidige. Het meest fduende en juiste systeem ware afhuffing van de 20 % vermakelijkidübelasting en een laten vervallen nn alle subsidie. (Wil men nationale hingen steunen, dan kan men voort:nnn buitenlandsche gezelschappen i) 'ó te laten betalen). Het standjunt, dat de belasting door het pu)lifk wordt opgebracht, is een onvu trheid. Van het totaal bedrag dat i-t publiek aan tooneeluitvoeringen besteden wordt sedert ruim twinh; jaar 20 % onttrokken, en dit iet'ft het tooneel als kunstuiting niet ur.nen dragen, en is dan ook mede o oorzaak van de huisdige bedrijfsm ? \vrichtlng. Mocht de overheid de jaarUJksche nkomsten, die zij uit het tooneel rekt (20 % vermakeUjkheidsbelasliiu: verminderd met de verlaagde 4ub*idie) niet meer kunnen missen in Ign geheel, dan zou zij aan ieder lez'lschap aan het einde van het pcdseizoen inplaats van 15 % een Je-ner gedeelte kunnen teruggeven, ulks in verhouding tot de totale pbrengst. : Politieke invloed op de kunst zou p die wijze ten eenenmale zijn uitge oten. De nieuwe dood ?wN vroegere, langgeleden tijden waren J[ de menschen blijkbaar meer bang voor den dood dan tegenwoordig. Ah er booze geruchten gingen over de peet, die ergens in ver gelegen landen hevig woedde, maar langzaam, sluipend langzaam maar onweerhoudbaar naderkwam, dan broeide er onrust in de menschen, die steeg tot angst als telkens van nader bij de fatale berichten binnen kwamen, tot eindelijk een rotende' paniek uit brak, als die geduchte Nieuwe Dood eindelijk binnen de landpalen gesigna leerd werd. Daar was dan het Hellespook of de wrekende Hand Gods, die het menschdom kastijden kwam om zijn vele bloeiende zonden.... Maar tegenwoordig neemt men dat blijkbaar luchtiger op. Er is geen paniek, 'nauwelijks angst tegenover den Nieuwen Dood, dien wij zelven hebben geschapen, den Dood-door-het-verkeersongeval. Het lijkt of men het niet merkt, dal thans deze Dood in alle landen woedt als een pest en cholera, dat honderden tegen woordig sterven in en door de auto, een ptotselingen wreeden dood, die in een seconde alles verwoest: jeugd, liefde, toekomst, gezin, schoonheid en geluk. Alle dagen, maar vooral de Zater dagen en Zondagen, kan men er van lezen, een eentonig relaas van botsingen, dooden en zwaar gewonden. Het is een gemengd bericht geworden en wij zijn er merkwaardig kalm onder, dat die zelf geschapen, zelfgekozen Dood onder ons waart en ons bespringt,'als wij er 't minst op bedacht zijn. Ineens is Hij er, n oogenblik, en eenige levens liggen vernield in een leed en wanhoop, die zich in wijden kring gevoelen doet en lang niet gestild is. Maar buiten dien telkens specialen kring, is er niemand, die er bijzonder notitie van neemt, mér dan van elk ander gemengd bericht, een brand, een aanranding, een faillissement. Het lijkt een noodlottig toeval, toch niet al te frequent, waartegen weinig te doen valt. En wij vergeten, dat, als bij een oorlog of een epidemie, er niet meer vele families in den lande zijn, die niet door den Nieuwen Dood bezocht werden of hem van nabij hebben gezien, toen hij een of meer voor hun leven verminkten achterliet, F. & Oude Nederlandsche Meesters Tentonnntelllna; bij Gebr. Katz. Den Haag EEN nieuwe kunsthandel, van Oebr. Katz, heeft zich op de Plaats te den Haag gevestigd en laat er oenige Oud-Hollandsche schil derijen zien, waaronder er enkele recht hebben op onze aandacht. In de eerste plaats mag worden ge noemd het groote berg- en rotsland schap uit de collectie ten Kate, door Jacob van Buysdael. Heb is een im posant stuk, in vrij donkere kleur (maar daarom toch geen donker schil derij) niet op den voorgrond snel stroo mend en afdalend water, waarover men een pas gehakten witten boom stam legt. Mooi van kleur en van groote natuurlijkheid is de groep fi guren, die bij dit werk betrokken schijnt. Door zulk een groep men schen, en door een meerdere kleurig heid dan zijn later werk, is de Jan van Goyen, duinlandscbap, als een vrij vroeg .staal van 'zijn kunst te her kennen, een schilderij, zeker minstens even mooi als het als later werk Van hem te beschouwen gezicht op Egmond, dat vrij-bruin is. -..-.. Van een ander landschapschilder, Abraham Stork, vindt 'men drie groote schilderijen, waarvan er twee eenigszins gefantaseerde onderwerpen schijnen 'te geven. Hij is overigens een gezellig verteller in zijn werk, van sterke objectiviteit, en het aantrek kelijkste van zijn schilderijen hier is hét derde, een gezicht op den Amstel. Het is heel frisch geschilderd, in al het bonte gewemel is fijnheid en har monie van kleur. Het is een van die schilderijen, waarop veel te zien is, rijkverslerde jachten, waarop men een vroolijk man de trompet ziet steken. of geheele gezelschappen ontwaart. schepen met gebeeldhouwde voor stevens, een visschersbootje op den voorgrond, zwanen en eenden, en op den oever met de vele huisjes, druk gedoe. En alles is even goed van kleur en teekening. De Willem van de Velde,. met wat blijkbaar de aankomst van j een admiraal is, overtreft dit havengezicht van den minder beroemden J tijdgenoot zeker niet. Dégeleerde, dif bij een globe zit te studeeren, terwijl ook nog een bas tegen de tafel staat. is een Terborgh, die mij even aan een Brekelenkam deed denken, zeer sober van kleur en hét allermooist in den tonigen achtergrond met het deurtje. Ook op. het bonter, en ook harder interieur van Eglon van der Neer, met een toilet makende dame,'is de achtergrond, met.de twee stoelen en het schilderij tegen den muur, voor mij het mooist. Een stilleven met züverwerken, van Heda, een grootv Salomon van Ruysdael, die naar van Goyen toegaat, maar Vooral een van Béerstraten met den Montalbaanstoren bij strenge winterkou, moeten nog genoemd worden. De donkenwinterdag is hier treffend uitgedrukt. COENBLIS VBTH PAG. 10 EN 11 DE Eglon van der Neer: Interieur Moderne streepdessins In blauw, zwart en bruin, In elk gewenscht model voorradig \ f ORT I^fDUfi ? m sof i kosten slechts f33. ook voor corpulente figuren fltH/TfB Amsterdam ? Den Haag Leldschèstraat 7, Groenmarkt 24 Rotterdam Zeeviichmarkt 1-2 , ctoft, MAM, MM/ Want inderdaad, wat sou tij U beter kunnen vragen dan dat mooie en practiache tien-reicen-boekje voor de Cineae? Een welkom cadeau voor het Kentfeeat, amaakvol uitgevuerd met leuke prentjes - een blijvend genoegen ook nn het feeat, want het bevat 10 vroolijke n leer zame uren ... en 't ia bereikbaar voor iedere beun! Uitsluitend voor kinderen lot 14 (aar. H. 1.50 per boekje met 10 coupons. rufm Mn jaar geldig, altén lot 31 dezer verkrijgbaar te Amsterdam, Rot terdam en Den Haag aan de kassa van Cineae; toegezonden na inzending van podwJstel; en aan Magazijn ABONNEMENTSPRIJZEN VAN DE GROENE" Per jaar: Nederland . ? 10. . ,, Indll (zeepost) 10. ., (mail) . . 13.50 Argentini Belgi Dultschland ' 9 l Frankrijk B Griekenland *« Oostenrijk S Sowjet-Ruiland g Spanje > Tijecho Slowakije * Zwitserland «* ? l I.SO AMSTERDAMSCHE MONTESSORISCHOOL ALBRECHT DÜRER3TRAAT 36 DE LAIRESSESTRAAT 157-159 Inschrijving voor de KLEUTERSCHOOL vanaf 3 jaar des DINSDAGS van 9-12 uur en des VRIJDAGS van 4-5 uur. Het schoolgeld wordt aanmerkelijk verlaagd (van'f 142. tot f 100.?) alles Inbegrepen. Voor elk volgend kind uit hetzelfde gezin f 20.?reductie. .Kinderen, die tegen Januari 1936 worden Ingeschreven kunnen reeds van hét verlaagde schoolgeld proffteeren. Voorde LAGERE SCHOOL wordt hét schoolgeld progres sief gesteld in 3 klassen vanaf f 160.?. Eveneens voor elk volgend kind uit hetzelfde gezin f 20.?reductie. ? SPECIALE GROEP voor indlvldueele werkwijze volgens Montessoribeglnselen. . Inlichtingen bij het hoofd der school, De Lalressestraat 159. IC i!