'n: !:*«/? i -Ji ? Winkelen te Rome omstreeks het begin onzer jaartelling Huiselij k leven in 't j aar IN dezen tijd van geperfectionneerde techniek zijn wij licht ge neigd met medelijdende gering schatting neer te zien op het ver ver leden, waar, hoe groot ook de geeste lijke prestaties zijn geweest, van materieele comfort en gemakken geen sprake zou zyn. Toch is dit onjuist; zoo was het dageujksch leven in Rome omstreeks het jaar nul nog lang niet kwaad en ongemakkelijk. P ome was in die dagen een groote stad met alle voor- en nadeelen van» dien: middelpunt van het wereld gebeuren en van wetenschappelijke en artistieke interessen, schilderach tige en gezellige drukte, toevloed van vreemdelingen en provincialen, mooie winkels met koopwaar uit alléhoeken van de wereld, volop amusement, maar ook woningnood en hooge huren, duurte, soms schaarschte van levensmiddelen, branden en epide mieën. Men woonde in het algemeen in flatwoningen; de maximumhoogte van deze huizenblokken was op 20 M. gesteld, zij bevatten dus hoog stens een zestal verdiepingen; de prezen varieerden van een ruim / 1000 tot een ? 200, hetgeen ongeveer viermaal zoo duur als in de provincie was. Ook waren er tal van boeren huizen. Het meest in trek' hiervoor was de Palattfnsche heuvel, waar Augustus het huis van den redenaar Hoitensius, Cicero's rivaal, tot eigen gebruik had aangekocht. De vrij staande huizen hadden tuinen, de . flatgebouwen veelal balkons en .open waranda's met volop planten en bloemen. De kamers waren naar onze begrippen klein ? naar Zuideujk gebruik leefde men immers toch veel buitenshuis de wanden waren fraai beschilderd, de vloeren, ingelegd met mozaïek, de meubelen warenzeer gering in aantal. Moderne com fort ontbrak geenszins; er was volop stroomend water van de waterleiding, een badkamer, en veelal centrale ver warming T buizen met warme lucht onder de vloeren hoewel ook VM&,.. zooals thans nog wel in Italië, «en houtskoolkomfoor werd gebruikt. De verlichting was oorspronkelijk met kaarsen, in dezen tijd echter vooral met olielampen. * De dag begon reeds vroeg. De aan zienlijken ontvingen eerst kennissen en vooral cliënten de protégé's cii dikwijls klaploopero. die nu eenmaal tot het gevolg van ieder gewichtig man behoorden en begaven zich dan naar stad ter behartiging van regeeringszakën, politieke belangen en processen. De nietsdoeners van beroep hadden hot niet minder druk; zij moesten bij dezen en gene bezoeken afleggen, hun beschermer op straat vergezellen, voor het gerecht getuigen en tal van werkjes opknappen om hun dikwföls schamel kostje bijeen te schrapen. De jeunesse dorée had volop gelegenheid tot f lanceren op pleinen en in galerijen. Na middag maal en siësta werden deze bezig heden voortgezet en veelal gevolgd door een ver frisschend bezoek aan de thermen ofw,el openbare badinrichtingen, die nog wel niet zoo groot en luxueus waren als die van den laten Keizertijd, maar toch met elk hedendaagsch Turksch bad konden wedjjveren. Dan volgde het avond eten, dikwijls in gezelschap van vrienden. Er was .groote verscheidenheid van spijzen. De tijd, dat men zich tevreden stelde met wat pap, vlcesch en vruchten, lag verre. Het brood werd geleverd door den bakker van beroep. Varkensvleesch was zeer in trek, maar daarnaast ook schape en geitevleesch. Allerlei soorten wild. zee- en zoetwatervisch, in spéciale vischvy vers gekweekt, en oesters wer den veel gegeten. Verscho groenten, paddestoelen, kruiden, vruchten (be halve juist citroenen en sinaasappels) waren er veel. Boonen behoorden tot het eenvoudige vólksvoedsel. Zooals thans nog in het Zuiden, werd alles met olijfolie toebereid. Boter was wel bekend, maar diende slechts tot medicinaal gebruik. Honing nam de plaats van suiker in. Wyn was er reeds in overvloed en van elke kwali teit. Melk werd ook veel gedronken. Aan het ontbijt werd wat 'brood en kaas en melk of wijn gebruikt, aan de koffie warme visch- of vleeschschotel en brood, 's avonds pas de hoofdmaaltyd. Na een hors d'oeuvre van eierqn pauweneieren waren een bijzondere delicatesse slaapjes enz. en een apéritif van wijn met honing vermengd kwamen de vele visch- en vleeschschotels, die het ftome/ftsc/T keufcenfere£u/tjjet Jaar nul eigeuhjke maal uitmaakten. Augustus, dio m opzetteUjken eenvoud leefde, liet gewoonlijk slechte drie gangen opdienen, by feesteUjke gelegenheid zes. De maaltijd werd besloten met wat gebak .en fruit. Meer en meer werd het geelroode, met relief ver sierde aardewerk vervangen door zilveren tafelgerei; soms worden in plaats van bekers glazen gebruikt. ?Men at met een lepel of met de vingers, die men voortdurend wiesen, en bracht zelf een servet mee, waarin meteen lekkere hapjes naar^huis werden meegenomen. De maaltijd werd af en toe onderbroken door het optreden van zangers en dansers en opgeluisterd door politieke en kunst zinnige debatten en vaak ook door een niets ontziende chronique soandaleuse. Ook vrouwen waren hierbij aanwezig.en mengden zich in het gesprek. Haar goede opvoeding, waar bij niet alleen aan huishoudelijke kwaliteiten, maar ook aan kennis van het Grieksch, van philosopbie en litteratuur, van zang en voordracht, muziek en dans aandacht werd be steed, stelden haar hiertoe in staat. Ook buitenshuis bewoog de Romeinsche vrouw zich veel; zty ging wande len in stad en legde bezoeken af, bezocht theater en renbaan en verge zelde vaak haar man naar diners. Haar positie wa& zeer gunstig, haar vrijheid groot. Algemeen was die vorm van huweiyk in zwang, waarbij de vrouw de beschikking over haar : vermogen behield, welks beheer dan aaneen procurator of zaakwaarnemer werd opgedragen. Zelfe.de ongetrouw de vrouwen wisten zich, zij het dan ook langs gecompliceerden weg, on afhankelijk te maken. Het bestier van het huishouden waarvan het toezicht op het spinnen en weven van de wollen kleeding het voornaamste was en de opvoeding der kinderen namen in de vele families, die over een min óf meer uitgebreide staf van ' . slaven hadden te beschikken, weinig tyd. Wat men aan moderne tijdbe sparende gemakken by ons achter stond, werd door het groote aantal personeel ruimschoots vergoed. DIJ het woord slaven schrikken wij licht terug. De slaven in den oorlog buitgemaakt, waren soms zeer ont wikkeld en begaafd en vonden volop gelegenheid hun gaven te ontplooien. Zij waren de opvoeders en 'onder wijzers van de kinderen des huizes, die te midden van déslavenkinderen opgroeiden. Dikwijls waren zïj de i vertrouwden van hun meesters. Ztf fingeerden als' secretaris,' schreven en lazen voor. Cicero's brieven aan een zieken slaaf zyn van een roerende bezorgdheid. Daarbij komt de nuchtere reden, dat zij een aan zienlijk deel uitmaakten van het familiekapitaal en als zoodanig al van goede zorgen verzekerd waren. Menig slaaf werd bjj testament vrij gelaten en erf de'dan nog een aanzien lijk vermogen. Deze ?vrijgelatenen, veelal dus niet- t Romeinen, ', on , hun nakomelingen vormden de eigenlijke middenstand, waarvan velen het tot groote rijkdom brachten. Steeds machtiger wordt hun positie, steeds gewichtiger baan tjes worden hun opgedragen. Belang rijke mannen komen uit -hun midden voort; de dichter Horatius, in hof kringen een zeer geziene persoonlijk heid, was de zoon van een vrij gelatene. ; ... En de..beruchte luxe van den Keizertijd, .en de' nog beruchtere ' moraal? Óók «jeze waren minder erg dan het leek, vooral in dezen vroegen tijd. Zeer zeker* hét .was niet meef heit eenvoudige leven van den vroegrepublikeinMhe*, tijd; maar comfor tabeler woningen^ meer baden, mooiere huisinrichting» grooter verscheiden heid van snj$*exv en. meer zorg bij de toebereidjag, Hnjuuv en zjjde naast PAO. «01 GROENE N*.»» de grove thulsgeweven stoffen, kort om het verhoogen van de levens standaard, met alla buitenlandsche handel en grooter bedrijvigheid, alle uitwisseling van cultuurinvloeden, die dat Impliceert, kan men dat euvel duiden? Rome was immers een we reldstad. Ook Augustus' luxewet kon de natuurlijke loop van zaken niet stuiten. \ NDBRS is het met de kwestie van -**? de moraal. Al moeten wij de mededeelingen van de moralisten en spotalchters.met een korreltje zout nemen. Augustus' maatregelen tegen het on gehuwd blijven, tegen kinderloosheid c u overspel spreken duidelijk genoeg. Xa een periode van burgeroorlog en < llende was maar voor hoelang? «en tijd van rust en rijkdom aange broken. .Wat wonder, dat de zucht liet verzuimde in te halen en van het leven te genieten zoolang het nog kon, .gepaard aan angst voor de toe komst, huiveren deed voor de ver antwoording van het huwelijk en vooro i van kinderen groot brengen en velen lot uitspattingen en excessen bracht? Wat wonder ook, dat de plotse linge overgang van de gebondenheid van de kinderkamer de meisjes trouwden op 13- a ISjarigen leeftijd uoar de vrijheid van het huwelijk velen vrouwen het hoofd op hol bracht, te meer waar de echtgenoot door de familie werd uitgekozen ?'.onder acht .te geven op smaak, karakter en neigingen van het jonge paar? Immers het huwelijk was allereerst staats- en familiebelang. Het was ook geenszins een sacrament. De gemakkelijkheid, waarmee echt scheidingen voltrokken werden, ont namen nog den zwakken allen moreelen steun. De serieuze en hardwerkende Cicero, Pompeius, Caesar waren allen drie of vier maal gescheiden on her trouwd. De strenge en deugdzame Llvia, toonbeeld eener oud-Romeinsche matrone, scheldt van haar man om Augustus te kunnen trouwen, nog wel drie maanden voordat haar zoon uit het eerste huwelijk geboren wordt. Augustus en Livia zelve dwingen Livia's zoon Tiberlus z{jn vrouw, die hij lief heeft, in den steek te laten, om Augustus' dochter Julia te huwen in het belang der dynastie. De com binatie van dit systeem van uit huwelijken en van de ontwikkeling van de persoonlijkheid der vrouw kon niet anders ten gevolge hebben, dan het met de huwelijksmoraal zoo nauw niet werd genomen. In de familie van Augustus open baart, zich op tragische wijze het con flict tusschen ouden en nieuwen tjjd. Tegenover de ingetogen Livia staat Augustus' dochter, de begaafde, le venslustige, al te vlotte vrijgevochten Tulia, die door politiek gekonkel waaraan waarschijnlijk Livia niet vreemd was het slachtoffer van haar vaders wetten wordt en wegens overspel in levenslange ballingschap moet vertrekken. De oud-Romeinsche deugdzaamheid had hier nog gezege vierd. Maar noch Augustus' wetten, noch Livia's voorbeeld konden den stroom des tijds weerhouden; een nieuwe eeuw was aangebroken. Dr. A. N. ZADOKSJOSKPHVS JlTTA De mode van morgen - als in het jaar O Ook de vrouw omstreeks hei jaar O 'tracht vele Uren in haar toiletkamer door "in er zoo bekoorlijk mogelijk uit te zien. Het ia duidelijk te zien, dat de mode van 1936 niet origineel ia. Bijgaand modern ?i vondtoilet lijkt geïnspireerd op de vrome m de daarnaast afgebeelde fries. De mode ia steeds weer een teruggrijpen naar ?roegere perioden. Wanneer ik met een i ge flair gis, wat de beste film van RenéClair Is, dan Wik er naar uit t kom 'k tot 't besluit, dat 't DE LAATSTE MILLIARDAIR is! M»» l VEILINGGEBOUW DE ZON9 Firma L. Ql JSELM AN A ZOON ? Gevestigd 1823 Singel 118 en Blauwburgwal 10 - A'dam (C.) HALF JANUARI 1936 VEILING VAN INBOEDELS, enz. Bijvoeging dagelijks De Koningin der Portables slechts nog f l. 75. N V.M LINDENBAUM&Co'i SCHRIJFMACHINEHANDEL Keizersgracht 23B ? Amsterdam - Telefoon 30238 GISPEN MEUBELEN G ISO LA M PEN AMSTERDAM LEIDSCHESTR.,27 DEN HAAG NOORDEINDE HO ROTTERDAM MAURITSWEG 37 SCHIEDAM ORANJESTRAAT 2 UTRECHT MUSEUMLAAN 7 TILBURG HEUVELSTRAAT 19 GRONINGEN WESTERSINGEL 2 7 Dl GROENE N*. K» LEIDSCHE WOLLEN DEKENS .,«. g ? ". . ' . ...";. ? .?' -.. ? .....": .'? " V» DONZEN DEKENS ?,?.1t ?'- ? . ..; . .. ;:. .'??.-.? ?. ?? M» 60 90 KOLDEWEYeCORBIERE UIDSCHESTR.30 AMSTERDAM ir J!