BIJ DEN ZESTIGSTEN JAARGANG MET dit nummer van de Groene Amster dammer, no. :H)57 van i Januari ID.'Ui, gaat ons weekblad zijn <H>e jaar in. Op den l en Juli 1S77 verscheen het eerste nummer van ,,De Amsterdammer, weekblad voor Han del, Industrie en Kunst", dat van heel wat klei ner formaat was dan het tegenwoordige week blad, dat slechts s bladzijden telde, dat geen enkele illustratie noch politieke caricatuur be vatte, evenmin eenig geteekend artikel en waar op geen namen van redacteuren vermeld waren. l itgevers waren de Heeren Ellerman, Harms en Co., Rokin ? te Amsterdam, welke vennoot schap nog altijd onze drukker is. Men heeft steeds den eersten onvolledigen jaargang van 1S77 den eersten ,,jaargang" ge noemd. Begin 187 S ging het tweede jaar in, zoodat thans met 1!KW het <><>e jaar ingaat, hoewel het weekblad dus inderdaad slechts S1 ?.jaar bestaat. Xog altijd een respectabele leeftijd. Eerst in l SS(» werden als redacteuren vermeld de Heeren De Koo en Justus van Maurik, die gedurende een groot aantal jaren op het redactiebureau den schepter hebben gezwaaid. De Koo werd opgevolgd door Mr. Wiessing, deze door Prof. Dr. J. A. van Hamel en deze op zijn beurt door Prof. Kernkamp, wiens plaats ik in l'X*'.» heb ingenomen. Aan de kleur van den omslag ontleende het blad in den volksmond den naam van de Groe ne", later ook in den kop vermeld. Het nummer van 3 October 1880 bevatte voor het eerst een politieke caricatuur van Johan Braakensiek. Gedurende bijna een halve eeuw heeft Braakensiek geregeld zijn bijdragen aan ons blad geleverd. Toen ik in het voorjaar van ?l DM0 een reis maakte in de Vereenigde Staten en een Amerikaansch journalist ontmoette, die in Amsterdam was geboren, doch in 10 jaren niet in Nederland was geweest, waren de eerste herinneringen, die het noemen van de Groene Amsterdammer bij hem opwekte, de namen van Justus van Maurik en van Johan Braakensiek. WIE de ">9 jaargangen van ons weekblad, die verschenen zijn, doorbladert, ziet in de caricaturen, de illustraties, de onderwerpen van de artikelen en de namen van de medewer kers het geheele openbare leven van Amsterdam en Nederland gedurende die periode aan zich voorbijtrekken. Een hoogleeraar in het staats recht heeft eens een cursus aan een volksuniver siteit gegeven over de ontwikkeling van het staatkundige leven van Nederland gedurende een halve eeuw, geillustreerd door politieke caricaturen van Braakensiek. Welk een ontwik keling heeft dat openbare leven in (30 jaren door gemaakt en wat een veranderingen zijn inge treden. Ik geef een korte bloemlezing uit de onder werpen, die in het eerste jaar, 1877, waarin dus slechts i<"> nummers zijn verschenen, werden behandeld. In het eerste nummer werd herinnerd aan de grootsche plannen, die omstreeks dien tijd wer den gekoesterd en ten deele verwezenlijkt: de doorgraving van Holland op zijn smalst door het Noordzeekanaal, de stichting van het Rijks museum en van het Paleis voor Volksvlijt, het uitbreidingsplan van Sarphati, de omzetting van het Atheneum Illustre in een hoogeschool, de eerste groote parken in Amsterdam: het Von delpark en Ar tis, beide gesticht en ook thans nog altijd beheerd door particulieren. In het nummer van 12 Augustus 1877, No. 7, wordt gewezen op het groote belang van een gemeentelijke openbare hoogeschool. T s dat een behoefte, een voordeel of een geoorloofde weelde, Wdórom met vreemden inhoud klinken En 't Nationaal product niet drinken f D* Nederlandiche Boli Likeur H««ft wereldnaam. It «uoerleur zoo luiden de vragen van den onbeken*n schrij ver. De wetenschap moet niet langer iuhet afgetrokkene beoefend worden. Er dient '.i nauw contact te komen tusschen het maatschappelijke leven en de wetenschap, in beider belan» Voor speld wordt, dat de omzetting van het iloude Atheneum in een hoogeschool beteekent u» ont wikkeling van een instelling, die tot de bloei der stad in alle opzichten zal bijdragen. Bezeer is deze voorspelling in vervulling gegaan. De Amsterdammer van ?,'<? Augustus iS77 bevat een welsprekend pleidooi ten gunstevan het weder in gebruik nemen van het palei op den Dam tot stadhuis. ,,Er rust een heilige p'Hit op geheel Nederland," zoo luidt de conclusie m dat artikel, ,,dat aller krachten samenwerken-n aller bijdragen samenvloeien, opdat het Amst--damsch paleis weder stadhuis worde." Ho vaak is sindsdien voor het zelfde ideaal in 01. weekblad het pleit gevoerd. Bijna «'»»> jaren zou den voorbijgaan, meer dan :Jmn» nummers var het blad zouden verschijnen en eindelijk zou 'de beslissing vallen in een geheel anderen zin, dan* werd aanbevolen. Moge die beslissing Amstc ?dam nimmer berouwen. Eenige weken later wordt het opzienbarende feit onthuld, dat in een winkel in de Huiden straat springkogels of ontplofbare kogels zijn te zien. Zij worden gebruikt op de leeuwenjacht. De wensch wordt uitgesproken, dat zij nooit in den oorlog gebruikt zullen \yorden. In het nummer van x*0 October wordt onder het hoofd Monopolie of concurrentie" het vraagstuk besproken, of de gemeente een eigen drukkerij, een eigen gasfabriek en een eigen omnibusdienst moet exploiteeren. Hoewel de redac tie die mogelijkheden niet geheel wenscht uit te sluiten, acht zij zich 'toch verplicht op de geva ren te wijzen. Het nummer van '.» December 1877 bevat een warm pleidooi voor het stichten van een.... Volkenbond. Er zal een vertegenwoordigend college moeten worden gevormd, waarheen alle leden van den Volkenbond hun afgevaardigden zenden. Ter uitvoering van de bevelen van dat college zal het de beschikking moeten hebben over een leger, waartoe iedere staat zijn aandeel "? zal leveren in manschappen of in geld. DE vermelding van deze enkele bijzonder heden zijn voldoende om tédoen zien, dat. hoezeer Amsterdam, Nederland en de wereld in die 00 jaar veranderd zijn, de groote problemen, waarom het. gaat, dezelfde blijven. Nagenoeg geen enkel vraagstuk vindt zijn definitieve op lossing. Een bepaalde generatie meent die oplos sing gevonden te hebben. Gedurende tientallen jaren leeft men in die gerustheid. En dan blijkt plotseling, dat men zijn vertrouwen in een kaartenhuis heeft gesteld. Maar zelfs al blijven de vraagstukken \eelal onopgelost^ steeds bestaat er behoefte, en in dezen tijd meer dan ooit, aan de voorlichting van de publieke opinie. Aan die taak hebben dtredacteuren en de medewerkers van de Groent Amsterdammer in die <»o jaren hun beste krach ten besteed en zij zullen dat ook in de toekomst blijven doen. Ons blad onderscheidt zich daarin van allo . dagbladen en van nagenoeg alle weekbladen v:ui denzelfden aard, dat bijna al onze artikelen orderteekend zijn. Hoe dikwijls ontyanpr.n \\ii nkt verontwaardigde blieven over bepaalde artikelen, die opgenomen werden. Hoe kan de redactie het daarmede eens zijn ! En telkens opnieuw moet geantwoord wordt/n, dat het opnemen van een bepaald artikel' geens zins beteekent, dat de redactie het met den inhoud, daarvan1 eens is, doch slechts dat Mer een denkbeeld wprdt verkondigd, dat wij de vermelding en de overweging waard achten Wie uitsluitend lectuur verlangt, die hem in geen enkele overtuiging schokt en slecht * be vestigt, wat hij zelf reeds had kunnen'ont dekken, kan ons blad beter ongelezen l-ten. Maar wie den moed bezit een eigen, zelfsta dige overtuiging tévormen en wie belang stelt i i het vernemen van opvattingen, diégeenszinsAltijd met de algemeen gangbare stroken, vindt i ons blad het materiaal, om zich die overtuig: % te verschaffen. Dat beschouwt de redactie als de roepir.:; van de Groene Amsterdammer en aan die roeping hopen wij ook in de toekomst getrouw te hhjvn. A. C. JOSEPHI/S J ITT A «"AG. 2 DE GROENE No. 5057 JUSTUS VAN MAURIK. DE WER EBLINDDOEKT ,.£ Hooge Commissaris uan den voor de organisatie tot steunv emigratie van . Duitschc [vluch. Amerikaan James G. MacDonald. heeft ingediend. Dit ontslag heeft mj nader . in ten uitvoerig schrijven van zijn Londsrr uit, gericht tot den heer Avenot, Secritv*! van den Volkenbond. _, Wij hoeven niet in détails te treden, wa. 'l bttreft. De feiten en overwegingen, die /ir j r i'/ n bij alle _ beschaaf de lieden bekend, /j 'uak niet alleen de zorg voor Joodsche m omvat want de kerkvervolging heen weinig Protestanten en Katholieken ti genoopt i's dit toch verrewig de hoofdz Neurenberger Wetten'7 is dit een hopgeworden. De eenige consequentie die t ziet, is een gezamenlijk profes: van de V mogendheden te Berlijn. ,,Meer dan een half millioei mensch, vertrapt. Particuliere filanthropiëkan dan tekort schieten om dit lijdt-i, dat stee, wordt, te verzachten." MacDor.ald voegt / Overtuigd als ik ben, dat wanhopig lijder tijd onvermijdelijk is in die landen, die a land grenzen, en nog veel meer binnen grenzen zelf, tenzij er een dam won' tegen de strooming die in het Derde Rijn deze stroom in tegengestelde richting u. kan ik niet blijven zwijger^ Kann Tegenover de nationaalsocialisten schijnt de wereld TV "T "T, r, --i ^f±'"±tv^±«f^±^ L> «"r ...*. ">°?°<>*J°< '.'««"?rf mt, Jat men ach in £ betrektüngen met dergelijke heeren zou kunden verlaten op die regels en conventies in het ouderling verkeer tusschen fatsoenlijke schen gelden. Men komt bedrogen uit, wanneer wi dat doet met lieden die zelf aan deze conventies ^ich niets gelegen laten liggen. Het is de groote ? out van hen, die richting geven aan <ie publieke opinie, dat niet te hebben ingezien. En het zal steeds blijken dat iedere politieke actie, die ten doel heeft een dam op te werpen tegen het nationaal\socialisme, moet falen, wanneer zij de openlijke erkenning en de consequenties niet aandurft van het inzicht dat iets geen interne aangelegenheid" is, wanneer het indruischt tegen de grondbeginselen der beschaving en doqr zijn uitwerking de belangen, zelfs maar de geestelijke belangen, van anderen schendt. ". Het is een cynisch standpunt maar de wereld geschiedenis schijnt dat standpunt te rechtvaardigen dat men zich er evengoed mee vergenoegen kan, af te wachten tot de barbarij haar eigen graf graaft. Wij schijnen door zooveel geweldadigheid afgestompt, wij ons tegen vergrijpen jegens de menschelijkheid \t eerder te weer stellen dan nadat wij er ook de lade van ondervonden hebben. Wanneer wij kunnen zeggen dat nu dan toch langzamerhand deze interne aangelegenheden" van anderen onze belangen in hevige mate aantasten. Maar moet het heusch zoolang duren? Moeten wij aan het nationaalsocialisme de bestrijding van het nationaalsocialisme overlaten? De onmacht van James G. MacEM _ vooral hierop teruggevoerd worden, t/af MacDonald heeft, door zijn demissie, de wereld de eerste plaats aangewezen was op particid\ gelegenheid gegeven zich vanden dommen blinddoek en particuliere weldadigheid. Iets van b^ ^ontdoen. Hij heeft gezegd dat dit geen nut had. daardoor dan ook nooit kunnen uitrich\ Dat meer dan een half millioen Joden en tienduizenDe instelling tot hulpverleening is e:h ?n Christelijke met-Ariërs" moreel, materieel en Volkenbond uitgegaan. De Bond heef' , "duarulijk te gronde gericht worden, tenzij de wereld Commissaris benoemd. Verder durfde hi "» *» '"terne ^aangelegenheden" ingrijpt. De Het was Nederland, dat in de Volk», vervolging van Christelijke geestelijken voegt aan dering van '34 het initiatief mm tot hd* &* gallen nog eenige honderden toe. MacDonald ?van een medium w hulpverleening, r. ^tdathtj zich niet tevergeefs tot de Christelijke ? ? , t ? kerkgenootschappen wendt. Van het begin af aan was de f out h: De. Amerikaansche publieke opinie (de kranten dat men de zaak aan het particulier imn, getuigen dat) zijn op zijn hand. In Engeland wint ook en er geen publieke zaak van durf d-.' ?" 'J*?' veld dat men niet steeds maar lijdelijk consekwentie, immers, van een ruim^jb olijven toezien. Churchill maakt zich van deze zou ongetwijfeld zijn geweest dat de betr<r*°min8 «e woordvoerder. Politieke consequenties zich tegenover Duitschland zouden » |«an men ctaarwan wachten, zoodra de tegenwoordige zich zouden h'bben bemoeid met Dm.lmoetllJkheden tot ?*?< verteden behooren hetgeen interne aangelegenheden. MacDonald f J**?' genoeg nog maanden duren kan. Maar het schrijven aan den Secretaris-Generaal t-,.f ?Bfg{ai»a van Gladstone is nog niet dood. dat men dat c p dit oogenblik dan toch . Wetens evenveel nut als een politieke actie kan wet zat moet? doen. intusschen de bewustwording der publieke opinie heb'Men heeft in 1934 gemeend de kooi oen. De wereld moet dezen blinddoek afrukken en 6ekunnen s per tn; den emigranten hulp 2KnJÏ-i- «*?**'? m.ens^UJ^ beschaving be en tegelijk den Duitschers het gevoel te }:?> zich niet wilde bezig houden met datgene alleen tot de competentie behoorde van antwoordelijl< waren voor de wijze u Derde Rijt de macht werd uitgëoejc struisvogelpolitiek wast moet aan ieó nadenkt, terstond duidelijk zijn. Het ee*} hulpverleening was het eigenlijk' tiveede. runt de niet-inmenging daarover kun men rich ccharnen / Dan zat zij tot het inzicht komen, hoe is deze bedreiging niet te witten zien en m dat, wat elders gebeurt, ons niet aangaat. [og is het tijd, maar eens kan het te laat zijn. wij ons de woorden van den grootsten aller ?hèdichters te binnen brengen; foch st es Tag. Da rïihre sich der Mann, Nacht tritt ein, wo niemand wirken kann. ENGELAND, dat in de laatste donkere dagen van het afgeloopen jaar een grooten zoon verloor, Lord Readtng, de vroegere Sir Rufus Isaacs, beroemd als jurist, staatsman en onderkoning van Indië, en den zeventigsten ver jaardag vierde van Rudyard Kipling, bij wiens naam iedere verdere vermelding overbodig is Engeland blijkt zijn plaats in den rij der volkeren niet te verlaten. Het is niet alleen Lindbergh die er beschutting komt zoeken, opgejaagd en ge vlucht uit een leven dat geen enkele intimiteit meer onbedekt liet. Een belangrijker en grootmachtig figuur roept de bescherming van het Britsche Rijk in La val. Daardoor redde de Fransche Premier zijn minister schap. Met een ontstellend kleine meerderheid, ditmaal, en waarschijnlijk voor de laatste maal behaalde hij de overwinning op het parlementaire slagveld. Hij gaf zijn politiek van voorzichtige obstructie tegen de Volkenbondspolitiek prijs, omdat hij na de duidelijke uitspraak van de Engelsche publieke opinie en Hoare's val vreesde het voortaan zonder Britschen bijstand te moeten stellen. Dat was, voor het geval dat het ernst" zou worden, een somber vooruitzicht. Want de onmogelijkheid met Duitschland tot overeenstem ming te komen staat in al deze onderhandelingen als een dreigend gevaar op den achtergrond. De plotselinge dood van Roland Koster, den Duitschen gezant te Parijs, die persoonlijk het nationaal socialisme niet na stond, doet weer n van de toch al zwakke zekeringen doorslaan. Het sprak dus vanzelf, dat Laval van twee kwade vooruit zichten het beste koos, de Britsche bescherming, of liever gezegd: de wederkeerige bescherming, d.w.z. de Volkenbondspolitiek. Laval heeft het gehaald met de hakken over de sloot. Reynaud, die hem aanviel, was geen figuur van den eersten rang. In diens eigen fractie bracht Tardieu den genadestoot toe aan Reynaud, die vroeger als devaluïst al eens in oppositie was gegaan. Deze moest ontslag nemen uit de kamerfractie. In Frankrijk, waar immers alle parlementaire misbruiken vandaan komen, be teekent dat: bedanken voor het kamerlidmaatschap. Voor Mussolini was de bevestiging van de Fransch-Britsche banden een tegenvaller. Maar het bood hem de gelegenheid om te zeggen dat hij het niet geweest was, die de vredesvoorstellen had afgewezen. Hoe het nu verder met de Abessynische kwestie gaan moet, is nog niet duidelijk. Militair gaat het den Italianen slecht genoeg zoodat de andere mogendheden zich kunnen veroorlooven nog eenigen tijd te wachten met verscherping der sancties en toepassing van het petroleum-embargo; waartoe intusschen Roosevelt den weg bereidt met zijn congresrede, die embargo op olie, katoen enstaal aankondigt. Intusschen zal de luchtaanval op het Zweedsche hospitaal de Volkenbondslanden zeker niet mild stemmen tegen Italië. Deze barbaarschheid zal Italiëduur te staan komen. Men mompelt ~ dat nieuwe vredesbesprekingen het motief zijn van de reis van den Belgischen koning naar Londen. Indien dat waar is, beteekent dat, dat deze voorstellen niet meer in de eerste plaats met Mussolini besproken zullen worden, maar met Koning Victrr Emanuel, den srhoonvader van Koning Leopold's zuster. Banden van vorstenhuizen houden nog wel eens het contact in stand, waar diplomatieke betrekkingen falen een dictator tot rede te brengen. DICTATUREN zijn zonderlinge instellingen. Venezuela toont dat voor de zoóveelste maal in de geschiedenis. La dictature est mort, vive la révolution f Zelfs wij, nuchtere Nederlanders, zijn er door opgeschrikt en zorgen door uitzending van mariniers nu dat wij niet opnieuw voor Curagaosche verrassingen komen te staan. De historie zelf bewijst de dwaasheid, zinledig heid en nutteloosheid van een stelsel dat de pretentie heeft voor goed orde op de zaken te stellen" maar 6lf GROENE No.3057 dat er slechts in slaagt telkens'weer'aan te toonen dat orde" zonder de noodzakelijke basis van een werkelijke rechtsorde een hoogst vergankelijke zaak is. Zóó vergankelijk, dat het met den dood van den dictator ook met de orde gedaan blijkt te zijn. Het is leerzaam hier nog even bij stil te staan. Generaal J uan Vicente Gomez, de oudste dictator naar anciënniteit en leeftijd, kwam laat (na zijn vijftigste) in de politiek. Hij heeft het lang vol gehouden. Niet minder dan zevenentwintig jaar bleef hij aan het bewind, waaraan slechts een natuurlijke dood hem vermocht te ontrukken. Niet alleen in dat opzicht bracht hij het er beter af dan anderen dat vóór hem gedaan hebben en na hem zullen doen. Hij heeft zijn land overigens niet slecht bestuurd, al heef t hij zelf in dien tijd een kolossaal fortuin vergaard. Zijn grootste verdienste bestond evenwel daarin, dat hij het met de belang rijkste petroleummaatschappijen op 'n accoordje gooide. Ze mochten hun gang gaan, mits zij zich niet met de landsaangelegenhedën bemoeiden. Verder hief hij een flink uitvoerrecht op aardolie. Na verloop van tijd stonden dank zij den ge weldigen olie-uitvoer 's lands financiën er opperbest voor. Een buitenlandsche staatsschuld bestaat niet meer. De stabiliteit van het geldwezen is voor beeldig. Wanneer er nu geen gevaren dreigden, zou Venezuela zeker als economisch-sterkste van aller Z.-Amerikaansche staten de depressie over winnen. Zoover is het echter nog niet. Want voor n ding heeft de dictatuur van Generaal Gomez niet kunnen zorgen omdat een dictatuur daarvoor eigenlijk nooit kan zorgen, wil zij haar ware wezen niet verloochenen voor een stabielen grondslag van het wettig staatsbestel. Wel oefende, in naam, een nationale vergadering de wetgevende macht uit, maar tegenstanders van den president werden daaruit onherroepelijk verwijderd, zoodra zij van genoeg moed blijk gaven om niet langer op alles ja en amen te knikken. Met de Rechten van den Mensch", met de alledaagsche en noodzakelijke politieke vrijheidsrechten is persoonlijke dictatuur nu een maal onvereenigbaar. Geregeerd wordt slechts krachtens den wil, krachtens de willekeur van den machthebber. Vervalt deze vorm van gezag op de een of andere wijze, dan is er niets. ledere werkelijke basis van het rechtsgezag, hetzij levend constitu tioneel recht, 't zij politieke traditie, ontbreekt. Chaotische toestanden hernemen hun loop. ZUID-AMERIKA boeit ons nog uit anderen hoofde. Uruguay heeft den gezant van SovjetRusland zijn paspoort overhandigd. Het besluit van de regeering te Montevideo tot het afbreken van de diplomatieke relaties met Rusland wordt als volgt gemotiveerd: In Braziliëwaren troebelen uitgebroken. Daarbij is vastgesteld" dat de opstandelingen financieele ondersteuning genoten hadden. De uitbetalingen konden wel niet nagespoord worden, maar men bracht ze in verband met aan toonder uitgegeven cheques, die door het Sovjetgezantschap in Uruguay waren uitgeschreven. Een verdere aanwijzing zag men in de aanbeveling van het jongste internationale communistische congres om voortaan niet alleen meer samenwerking te zoeken met communistische, maar ook met andere partijen. Deze verdere aan wijzing" maakt de aantijging nog zwakker. Minkin, de Russische diplomatieke vertegen woordiger te Montevideo, ontkent dat zijn gezant schap zich ooit zou hebben ingelaten met zaken buiten de betrekkingen Rusland?Uruguay. Het is moeilijk uit zoo weinig gegevens een conclusie te trekken. Wij kunnen ons voorstellen dat de regeering van Uruguay er dévoorkeur aan geeft bij de pas weer bevestigde autoriteiten van Braziliëin een goed blaadje te staan, waarvoor zij de vriendschap met Sovjet-Rusland dan maar laat waaien» Ons komt de historie nog heel wat ongeloofwaardiger voor dan indertijd de Engelsche Zinovjef-letter". Met de Russische politiek van het laatste jaar zouden dergelijke intriges zeker niet te rijmen zijn. Regeering en partij zijn niet langer een twee-eenheid. En de politiek tot be vestiging van den wereldvrede, die door het volks commissariaat van buitenlandsche zaken zoo hard nekkig wordt gevolgd, zou hierdoor volkomen worden doorkruist. Onze pers heeft nu niet bepaald successen kunnen boeken .'-hoe voortreffelijk zij ook doorgaans inge licht mag zijn) met berichten en commentaren