Historisch Archief 1877-1940
Een verhaal van De Groene
ONDER SPIEGELEND OPPERVLAK
W. Strijt
HET blauw is allengs weggevloeid uit den
hoogen hemel en het witte licht vergrijst tot
schemering. Reeds zonk de zon achter de
donkere boomengroep in het Westen en de gloeiende
kleuren, die talmen bleven, zullen weldra mat
worden en vergaan. Ergens ver weg deint nu de
avondzee grauw en machtig onder de eindeloos
heid van dezen zelfden, stillen hemel en de golven
glijden ruischend over het verlaten strand......
Vanmorgen heb ik gefietst tusschen de bloeiende
weiden. Hoog stond het prille gras en glansde met
zilverec weerschyn als de lichte wind de halmen
deed buigen. De smalle landwegen waren wit door
de neergedrupte bloesemblaadje.* en uit de spiege
lende slootjes klonk het donkere kwaken van
kikvorschen, die zich verscholen hielden tusschen het
groen van de waterplanten. In de wijde,
zonvervulde ruimten hing stilte; een stilte vol tallooze,
kleine natuurgeluiden, welke het oor slechte onder
scheidt, als de ziel aandachtig is: de schrille klan
ken der krekeitjes, het zoemend voorbijschieten
van een bij, of het zingen van een hoog opgestegen
leeuwerik, dat klinkt als een van verre keerende
echo. Deze vrede legt zich zacht over de innerlijke
bewogenheid, zooals 's winters de koelwitte sneeuw
zich ontfermend spreidt over de uitgeputte aarde.
De zware gewichtigheid van het eigen wezen lijkt
vervluchtigd in de geuren der lente en de dwingende
machten van het leven hebben hun krachten ver
loren. Zelfs de dood schijnt vertrouwd en goed,
daar waar de aarde waxm is en de heerlijke hemel
van God haar aan alle zijden veilig om sluit.
Ik heb lang gelegen in het zachte gras onder een
tevreden ritselend berkeboompje; tusschen de
glanzende blaadjes door vielen vlokken zonlicht
omlaag. Boterbloemen en wilde zuring wiegelden
langs mijn hoofd en een stoutmoedig spinnetje deed
een onderzoekingstocht over mjn arm, die hem
een wondervreèmd land toescheen.
En nu, terwijl buiten in den wassenden nacht d
roerlooze populieren versomberen tot droef ernstige
cypressen, en in mjn kamer» de scherpe omtrekken
der dingen wegglijden in de duisternis, is de herin
nering verlevendigd aan dien anderen, lang
voorbyen zomeravond, toen ik uit een onvermoeide
wereld traag en onzeker terugsteeg naar de opper
vlakte van het leven. Dat was geweest korten
tyd nadat hij gestorven was. Dikwijls was hy by
m j koman oploopen, een vroolijke, innemende
jongeman, van wien ieder hield. Hy was een vreem
de gast. Uren achtereen kon hij mijn kleine vleugel
bespelen, het hoofd even gebogen in een
verzonkenheid, die my onwillekeurig dwong tot stiller
bewegen. Andere dagen bracht hij een stapeltje
boeken mee, dikwijls van de meest uiteenloopende
schry'vers. Dan las hy mij voor mefc zijn heldere
stem. Het was of hij een instrument bespeelde, zoo
liefdevoljsprak hy de woorden uit, zoo wisselde zyn
kruq brut..;.
een 'uor'sfel^yke crmmpcujne
stem keer op keer van nuance. By' voorkeur las hy
diepzinnige boeken en soms verbaasde my de gre
tigheid, waarmee hy de edele gedachten aanvaard
de en wegborg by de kostbaarheden, die zy'n geest
reeds eerder vergaarde. Het waren goede uren van
intens leven. Doch soms gebeurde het, dat hy,
opkykend, mijn geboeiden blik ontmoette; dan gleed
iets onverklaarbaar etugs over zyn levendig ge
zicht en begon hy haastig en druk te spreken over
alledaagschheden. Ik vroeg hem nooit naar de
reden van deze plotselinge veranderingen: de harde
trek rondom zyn mond weerhield mij. ?
Hy stierf op een warmen zomerdag in Juni.
Terwyl ik door de zonnige p tra ten, waar het stads
verkeer belachelijk rumoerde naar hem toe ging,
was ik verbaasd, dat hy naar my' gevraagd had.
Ik was zooveel ouder dan hy en mijn sympathie
voor hem scheen nooit in dezelfde mate beant
woord te zyn. Hij was reeds heel bleek en heel stil;
de korte, felle ziekte had uitgewoed, geen levens
kracht restte. Tien minuten later liep ik weer in
de drukte van trams en auto's; het dunne schrift,
dat hij my gegeven had, in myn hand.
Ik heb het gelezen op dien avond lang geleden,
vredig als deze, terwyl als nu de sterren een voor
een te schijnen aanvingen in een eenzaamheid, die
ons oog niet onderscheiden kan. Het waren maar
korte aan teeken Lngen, soms met tusschenpoozen
van maanden neergeschreven en samen niet meer
dan een twintigtal bladzijden vullend. Ik zag hem
weer zitten op zijn geliefd plekje in de
ouderwetsche vensterbank, ik als rustig, ouder man degelijk
achter myn schryfbureau. Kort geleden had hy er
nog gezeten en zijn hand had gestreken langs de
klokjes van een bloeiende fuchsia. AJtyd als ik
ergens zoo'n plant zie staan," had hy gezegd, moet
ik denken aan dat sprookje van Andersen, weet je
niet, van dien moordenaar en die pot met witte
bloemen, waar het hoofd van zyn slachtoffer in
zat." En lachend had ik geantwoord: Graaf dan
maar niet onder mijn fuchsia, wie weet wat je mis
schien zoudt vinden!" Had hij gedacht aan d
dingen, die zijn eigen ziel verborg, toen hij tuurde
naar die donkere, gesloten aarde? Hij was geweest
een gevangene, gebonden door het kwaad, dat hem
te sterk was. Koppig had hij den afmatten den
strijd tegen de laagste lusten volgehouden, doch in
de uren van verwonnenheid maakte zich een gela
ten wanhoop van hem meester en een
onaandoenlijkheid doortrok hem als een weldadige flauwte,
die den zieke verlost van zy'n lijden. O, die verlei
delijke drang om door bewuste overgave aan den
gehate de pijnlijke vernedering te voorkomen van
telkens weer verslagen te worden l Wat was het
toch, dat hem gedwongen had zich te blijven ver
weren, zich telkens opnieuw, schoon steeds
aarzelender, op te richten na een nederlaag?
Op dien vreemden avond, waarop de sterkste
zekerheden wankelen gingen en mijn moeizaam
verkregen levenswijsheid verpulverde tot waarde
loos stof, bleef mij niets over dan een groote
verdeemoediging voor de geheimzinnige macht," die
Abonnés in Indië:
zend ons NU uw abonnementsgeld
over 19361 Dan spaart U f 1.75 incasso
kosten en vergemakkelijkt ons werk.
Adm. DE GROENE.
do zielen drijft. In myn ooren herklonk do muziek,l
die hy het liefst speelde.... Nu wist ik, dat
uren hem bevryden kouden van kwellende
gens, die hy vreesde en dat de zuivere klanken
verlichting gaven als eens David's harpspel
Saul. Ik wist, hoe hij de schoonheid en de kostb,iar.j
heid van alle dingen had gezien en liefgehad met]
een hartstochtelijke liefde, ie inniger naarmate liet
besef van eigen verdorvenheid groeide....
Langen tijd heb ik gemeend, dat ik deze
schenziel in haar gespletenheid nu eindelijk volko
men doorgrond had, maar vanavond zyn er twiife.
lingen in mij gerezen. Kan ooit een ander afdalen
in de diepten van stryd en wanhoop van een me.
Ieschepsel? Kunnen wij wel ooit begrijpen, een gev->el
van vernedering zoo groot, dat het de leden iM
verlamt en de oogen schijnt te blinden? Wat zal ik
ooit weten van het verlangen naar zuiverheid, dat
zich heesch schreeuwde achter het onbewog
gelaat van mijn jongen vriend ? Bij het raam,
een lagen bak, staan gekweekte anemonen; de]
geurloozie kelken gesloten voor den nacht. Welke
onzichtbare kracht dwingt de brooze bloemblad "n
zich avond aan avond toe te vouwen? En in Ie
vochtige aarde doen de teere worteldraden blinde
lings hun werk; gedreven....
Baar zijn dingen in het leven verborgen, waar
aan zelfs onze teerste vermoedens niet vermogen
te raken. Onze blik, die den ander tracht te peilen,
schampt af voor hij doordrong tot zijn doel en h 4
meest eigene van 's menschen wezen blijft e<-n
geheim tusschen God en zijn schepsel.
In de warme lucht buiten is het levendig g???
worden; dicht in de buurt is een radio beginnen : e
spelen en de jolige operette-wijzen waaien door <:e
geopende ramen mijn kamer binnen. Hoog < n
voornaam welft zich de'lichte nachthemel over < e
aarde, in de verte boven de kern van de stad han^t
een rosse gloed. Daar zijn de nauwe straten MI
gevuld met slenterende Zaterdagavondgangers cn
voor de helverlichte, lokkende winkelruiten ve ?
stillen de voeten tot geduldig wachten. In de oogcu
critisch of begeerig?weerkaatst het schele
licht der lampen, zoodat ze flonkeren als de
tri'lende sterren ver omhoog. En ik herinner my", h< o
wij dikwijls een avond doorbrachten op het terras
van een café. Uit de blauwdoornevelde zaal droi.£
het geroes van muziek en stemmen tot ons doo ;
wij, gemakkelijk geleund in de rieten stoelen, rook
ten en luierden. Dan straalde zijn jong gezicht v*- u
levensbly'heid en in zyn oogen was de
opmerkzaam.heid van wie het leven liefhebben tot in zyn nuch
terste verschijningen.
Ontelbaar veel facetten slijpt de Schepper-kunsi ?
enaar aan de zielen en in elk daarvan breken do
lichtstralen van het leven in andere kleuren....
Onze blik vangt slechts de tinten op der naar 01 s
heengewende facetten.
Uren achtereen kon hij mijn kleine vleugel bespelen
PAO. H M GROENE No. ion
1CHEPEN TEGEN TABAK
. A. Jxlaasse
Itond
lén
Ing
iti
E idee van compensatie" heeft
in de laatste jaren onder de
meest uiteenloopende
omstanheden opgang gemaakt. Het doel dat
dit soort gekoppeld ruilverkeer"
re' beoogd was vaak heel
verschilMaar altijd was de diepere
oorgelegen in het feit dat het
interitioiïale goederen- en dienstenverkeer
n of meer ontredderd is, dat
daaronevenwichtige verhoudingen
onten. En wanneer het natuurlijke
uiiibrium faalt, dan zoekt men
vanjf naar kunstmatige herstelmiddelen.
Jaarvan is de
reciprociteitsge.>? wij koopen bij hen die onze
d-., t en afnemen. En die gedachte
?T-in op verschillende manier
woruitgewerkt; hetzij in den vorm van
nd i s verdragen, waarbij, zooals meer
P. i;r gebruikelijk wordt,
contingenvoor goedereninvoer over en weer
reien uitgewisseld, hetzij door
comnEc'tieovereenkomsten. Ook de
cleas tot op zekere hoogte niet anders
n -Ie financieele belichaming van
ze idee.
Ui" dien gezichtshoek bezien liggen
s .'?? begrippen: clearing en
compent iieel dicht bij elkaar. Wat opzet
'eekenis betreft is er zelfs een
in i -aal klein verschil. Het onder
tor ' ligt veeleer in de technische
tw rking: clearing en
handelsverag ;nït contingentsuitwisseling
omhet heele verkeer, bij
compen,t'. gaat het steeds om concrete
'f«i:is, die tegenover elkaar gesteld
n. Nu bestaan ook bij
compentk- weer verschillende
uitgangspunn .lis aan het stelsel ten grondslag
n en liggen. In landen als
Duitsch,mi bv., waar bïj~tijden dit verkeer
-en omvang heeft bereikt, is de
o; tamste aanleiding gelegen in de
:vir zsnschaarschte. Door de sterke
mindering van den export en vooral
?eggevallen mogelijkheid om de
ngsbalans aan te vullen met
ilandsche credieten, moest men
iporten aan banden leggen. Er
dus aanleiding om een
extra-t toe te staan wanneer daaraan
n venredige extra-export kon
worn gekoppeld. Bij die compensatie
dus van primair belang de
imr: J.ie men daarmee kon verkrijgen.
D >or de wijze waarop dit stelsel
r' uitgewerkt werd dit doel niet
tiH, meestal zelfs niet, bereikt, omdat
et voldoende werd gelet op het
itzliche" karakter van den
uitMaar het principe was logisch.
EN heel andere basis daarentegen
iteft de compensatie zooals wij
e ;:iet Duitschland kennen, waartoe
t initiatief van ons land is uitgegaan.
in deze regeling ligt de volgende
dachte ten grondslag: onze import
t Duitschland is in vergelijking met
k< ie jaren geleden sterk gedaald.
;i.door waren wij gedwongen, d>n
pcrt naar Duitschland ook aan
n-!en te leggen om een tekort in de
ing te vermijden. Het zou in hooge
tt wenschelijk zijn wanneer onze
?f>rt uit dit land kon toenemen,
dat wij daardoor in de gelegenheid
uden zijn ook onzen export te doen
nemen. Het oog is hier dus in de
rste plaats gericht op de kans tot
rhooging van den uitvoer.
Nog weer heel anders was bv. de
i3 voor wijlen onze compensatie met
ie, die zuiver financieel georiënteerd
De opzet daarvan was slechts, de
crteurs in de gelegenheid te stellen
het clearingrisico te vermijden,
te beveiligen tegen een tekort
t van door alleen uit te voeren
geppeld aan evenredige importen door
chzelf of anderen.
Nu heeft de compensatie juist met
tas
ras
lea
r"as
IS Dl GROENE Ne. 30*2
-?/T
Duitschland in den jongsten tijd een
belangrijke opleving vertoond. Dit ver
keer bestaat nu bijna een jaar en het
moet erkend worden dat de omvang
daarvan allerminst beantwoord heeft
aan de verwachtingen die velen daarvan
gekoesterd hebben. Wanneer men
destijds zag welk een enorme daling
was ingetreden in onze invoeren uit
Duitschland in vergelijking tot die uit
andere, landen, wanneer men voorts
bedacht dat het heelemaal niet gek was
om die relatief sterke daling te wijten
aan het feit, dat door verschillende
omstandigheden het Duitsche prijspeil
in vergelijking tot het concurreerende
aanbod vooral uit landen met
gedeprecieerde munt te hoog was
(ondanks exportsubsidies uit hoofde
van het Zusatzausfuhrverfahren), dan
lag het voor de hand om in compensatie
een oplossing te vinden. Immers door
de compensatie konden importeurs het
prijsverschil tusschen Duitsche en ande
re artikelen overbruggen. Het systeem
komt feitelijk neer op verlaging van
den clearingkoers voor die importeurs
die kunnen aantoonen, dat zij bij
handhaving van den normalen
Duitschen prijs, omgerekend tegen den
gewonen clearingkoers, elders zullen
moeten koopen.
EEN volmaakt logische basis dus
van het compensatiestelsel. Des
ondanks is de omvang van den extra
import die. aldus is binnengekomen
binnen zeer enge grenzen gebleven;
hij valt althans in het niet bij de enorme
daling in de voorgaande jaren. En nu
plotseling in enkele weken tijds enkele
groote transacties, waartoe de re
geering haar bemiddeling verleende, en
waarvan de omvang niet veel zal onder
doen voor die van alle tot nu toe
ges'.oten compensaties bij elkaar! Voor
heen was de compensatie geheel over
gelaten aan het particulier initiatief.
Heeft dat niet bevredigend gewerkt,
en kan de regeering, tot
omzetvergrooting bijdragen?
Men kan zeker niet zeggen, dat het
particulier initiatief met betrekking
tot de compensatie te weinig heeft ge
presteerd. Als de omvang, gering is
geweest, dan lag dat aan het feit dat
zelfs de geboden prijsoverbrugging niet
in staat was de importen uit Duitsch
land belangrijk te vergrooten. Dat nu
de regeering plotseling een groote
transactie kon afsluiten, was t» danken
aan het toeval, dat er een groot ob
ject zich voordeed. Er worden niet elke
dag schepen besteld, en zeker niet aan
een buitenlandsche werf. En wanneer
zich zulk een geval voordoet is het
heel begrijpelijk dat de regeering zulk
een object ook als onderhandelings
object" wenscht te gebruiken, in het
kader van de bovengenoemde
reciprocitei s'.dee. Feitelijk is zulk een onder
handeling te vergelijken met de perio
dieke besprekingen over de vast
stelling der betalingscontingenten voor
de clearing. Handelspolitieke over
wegingen spelen daarbij een primaire
rol, en het Voornaamste punt bij de
compensatie: de keus van de contra
prestatie, van onzen eigen export dus,
kan men bezwaarlijk aan geïnteres
seerden zelf overlaten. Vooral nu in
den laatsten tijd bij de compensatie met
Duitschland er een tendenz leek te
ontstaan, dat de Nederlandsche expor
ten niet altijd in de eerste plaats ge
richt waren op ons eigen belang maar
op de Duitsche wenschen, is dit be
grijpelijk.
Dergelijke objecten zijn natuurlijk
niet dicht gezaaid, maar in elk geval
blijkt dat toch de compensatie-idee een
nuttige bijdrage te zijn geweest voor
de verlevendiging van onzen handel
met Duitschland.
4 BE r.tt
Een polis der
LEVENSVERZEKERING
MY. ARNHEM
is de beste geldbelegging.
RESIDENTIE HYPOTHEEKBANK N.V.
'??GRAVENHAGE - Anna Paulownastrmat 97
Hypotheekbrieven . . f 15 .888.200.
f
Directie: K. E. ABBING - D. VAN OORDT
N.V.DEHMEMSCNE
HYPOTHEEKBANK
Leden der ^039^ directie:
Mr. A. S. MIEDEMA en A. E. THIERRY LB BYE DOLLEMAN
Pandbrieven f 39.256.150.
Reserves . f 1.056.713'
Hypotheken f 39.224.996.
N.V VERZEKER ING-MAATSCHAPPIJ
/ OPGERICHT A2 1694.
' AMSTERDAM .C-KEIZERSGRACHT 570.
INBRAAK; BRAND; ONGEVALLEN-EN
WATERLEIDINGSCHADEVERZEKERING.
r '* ..
w
N.V. DE HOLLANDSCHE
VOORSCHOTBANK
KRUISWEG 70 - HAARLEM
De Bank verstrekt voorschotten met
een minimum van/1000.-op billijke en
wat de terugbetaling betreft gunstige
voorwaarden, onder borgtocht of zake
lijke zekerheid. Een prospectus wordt
op aanvraag Raarn*toegezonden.
VAN RUN S
SMOSTERD
CARLTON HOTEL AMSTERDAM
Zaterdagavond 8 Februari a. s.
GRAND DINER DANSANT
ter gelegenheid der R. A. I. Tentoonstelling
NEVILLE BISHOP en zijn Band
CABARET of the CRAZYGANG met beroemde Shownummers
TANGO ORKEST TONNY STËEMERS
Diner-Dansant: Fl. 3.?, Fl. 4.?/en Fl. 5.
Souper-Dansant: Fl. 3.
Zaterdag an Zondag Thé-Dansant mat volledig programma: Thé-Compl. Fl 1.
n Amsterdam
Victoria Hotel - Dam rak Vo C. Station - noodlgt U uit.
W(J varzorgen U In on« hotel tegen matige prijzen.
i " U «uit tevre)d«n zijn l
Kamers met Holl. ontbijt Lunch Diner
vanaf f 8.00
f 1.50 en f2.
f2.?, f 3.
en f 4.
Dm Olraelto
Gasfornuizen - Gaskachels - Gashaarden
G. J. DE KONING & Zn.
Opgericht 1739
Amsterdam C. Telefoon 32457 ??Keizersgracht 447