Tooneel Vliegtuigen, geer |hemische strijdt! jeventueele vija fioderne wapent Lrr.p bijten op leo'.dspraak van | Wij helpen h« vat zijn wij ei schrijver het Alg. H» iheid van de stelijke den en d voo ,onma E rdi en Kd l var t |de #001 rJng'tot -?ld sle< it'?ei BIOGRAFIE Eduard Verkade HET is interessant eenige dagen achtereen comedie te zien spe len. Natuurlijk treft men dan onvermijdelijk avonden zooals bij Maak mijn vrouw gelukkig". Een zouteloos blijspel: een goedaardig, lief gespeeld vrouwtje tusschen drie man nen, een nonchalanten jaloerschen echtgenoot, een laffen ministerie-klerk en een onweerstaanbaren veroveraar; waarbij men eenvoudig niet kan blij ven zitten, omdat alle begrip van contrast en samenspel in de regie ont breekt en tenminste twee mannelijke hoofdrollen beneden peil zijn; het ge heel van een beproefde brutale ongelikte banaliteit, die in een Stadsschouwburg eenvoudig te gek is. Of wel men zucht drieacten lang onder Alle rechten voor behouden"; een goed sluitende op voering van een afgezaagde historie, zonder veel phantasie gespeeld, waar van de afloop na de eerste scène vast staat en de dialoog niet charmeert. Des te duidelijker wordt het daarna wat een goed stuk beteekent. ,,Biographie" van Behrman is een waarlijk kunstwerk. Geen politiek of propa gandistisch gedoe, geen humanitair geleuter, neen, een waarachtig tooneelspel van een kunstenaar, geschikt voor alle innerlijk beschaafde menschen, die moeten herademen nu zij zich eens niet vergist hebben met naar den schouwburg te gaan. Het stuk behandelt twee mannen, geplaatst tegenover een bijzonder lief lijk vrouwelijk wezen. Marion is een onbedorven vrouw van 35, die haar leven geleefd heeft en door zal leven, omdat zij het geniet, zooals het zich aan haar openbaart. Zij heeft vele vrienden gehad, waaronder een be roemd componist tot zijn plotselingen dood een bijzondere plaats innam. De overigen zijn voor haar voorbijgaande levensphasen, passende bij haar snellen innerlijken groei. Zij schildert, en legt haar scherpe visie op hun karakter neer in een portret, waarna het leven haar weer verder drijft. Zoo wordt de mensch haar geheel begrijpelijk, het leven haar een open boek, waarvan zij zich echter pas bewust wordt, wanneer haar gevraagd is, een auto-biografie te schrijven. Na eenige aarzeling neemt zij dit op zich. Zij denkt niet aan sensatie, en omdat het haar plaatst tegenover haar eigen leven, en doordat zij innerlijk rijp genoeg is, daarin het algemeene leven te herleven, vindt zij er groote vreugde aan. De opdracht, deze biografie voor zijn weekblad te schrijven, komt uit het brein van Richard Kurt. Deze Kurt (met een K), is bedoeld als een fanaticus. Na op gruwelijke wijze zijn vader te hebben verloren, is hij de onrechtvaardige maatschappij meer gaan haten, dan hij het leven kan liefhebben. Hij verzet zich tegen alle maatschappelijke misstanden, en wei gert zoo uit edele motieven iedere con cessie aan eenig gevoelsmotief, ook bij zichzelf. Zoo is hij vereenzaamd, kei hard, en wars van alle sentimentaliteit. Hij vraagt Marion niet de biografie te schrijven, omdat zij persoonlijk zoo interessant is, maar omdat zij zooveel vooraanstaande mannen intiem heeft UILKEMA Grootste Horloge Mag. Zwitsers anker werk 15 stenen Chroom . . . f l 10. Goud . . . . f l 22. 39 REGULIERSBREESTRAAT leeren kennen. Hij hoopt door de bio grafie al die groote figuren, en zoo doende de maatschappij aan de kaak te stellen. Oorspronkelijk doorziet Marion dezen opzet niet. Zij is volkomen vrouwelijk; zij moet liefhebben, en vanzelfspre kend krijgt zij den verbeten sterken tien jaar jongeren man lief, en hij een zame kan niet ongevoelig blijven voor de charme en warmte, die van haar uitstraalt; maar daar haar wezen een bedreiging wordt voor zijn levenshou ding, sluit zijn liefde een felle haat in. Zoo vindt hij de harde kracht zijn levensdoel vast te houden; zijn haat is sterker dan zijn liefde, waardoor hij Marion verliest. Want als zij doorziet, dat haat en verzet zijn wezen zijn, be grijpt zij volkomen wat haar van den jeugdigen opdracht-gever scheidt. Ze verbrandt de biografie, en begint een nieuwe bladzijde van haar boeiend leven. BEHRMAN is een tooneelschrijver, die veel van zijn spelers eischt. Zon der de voortreffelijke vertolking van Loudi Nijhoff zou het stuk beslist gevallen zijn. Ze maakt veel begrijpelijk van hetgeen de auteur bedoelt en heeft prachtig gespeeld. Uitstekende dictie, mimiek, kleeding en houding, gevoel en begrip. Loudi Nijhoff bewijst hier mee een actrice van het eerste plan te zijn, waardoor de repertoire-mogelijkheden van het Amsterdamsch Too neel enorm verruimd kunnen worden. Haar tegenspelers stonden niet op dezelfde hoogte. Chapelle als broeder lijke vriend voldeed het best. Paul Storm's rol van Richard Kurt eischt voor alles een vaste mannelijke even wichtige scherpe uitbeelding, mag geen slap-huilerige verongelijkte figuur wor den zoo gauw het er werkelijk om gaat, gelijk op het einde der tweede en in de derde acte. Deze jongeman minacht ieder individueel leven, ook zijn eigen, elk zelfbeklag in toon en houding is hier uit den booze; juist het tegendeel is bedoeld, en hoe krachtiger hij blijft hoe meer het conflict tusschen hem en Marion tot zijn recht zal komen. En verdeeling, n speler, n regie waren er hier naast, en zonder Loudi Nijhoff zou het stuk in de laatste acte volmaakt onbegrij pelijk worden. Huf daarentegen zou de rol van den a.s. senator goed kunnen spelen, maar hij heeft niet gezien waar het effect van zijn rol ligt; hij beging de fout, den tekst te gebruiken tot een in details uitspelen van zijn Streber-kant, Lysander, terwijl het karakter van de feitelijk goeie Bunny" verwaarloosd werd. Zoo kreeg men in plaats van den door den schrijver bedoelde gespleten per soonlijkheid een caricatuur. Hij be reikte daarmede menig komisch effect wie kent niet den middelmatigen Streber ? maar verspeelde zoodoende de sympathie, die voor deze rol onont beerlijk is, en die Marion, als zij zich hem weer herinnert, voor hem gevoelt, terwijl zijn a.s. vrouw (onjuist ver deeld aan Georgette Hagedoorn) dien kant tevergeefs tracht te ontdekken. Zoo miste de vrouwenrol feitelijk het scherpe tegenspel van deze beide mannen waar het voor haar in het stuk om gaat. Maar ondanks dit blijft de voorstelling bijzonder interessant. Ze is een ernstige uiting van goede tooneelspeelkunst: een boeiend gaaf stuk, met een voortreffelijk gespeelde vrouwelijke hoofdrol, en dus een ware verademing voor de toeschouwers. IN VELERLEI TOON EEI Naar aanleiding van de conferentie over het Unit siteitsvraagstuk door de gezamenlijke Nederlandse studentenverenigingen gehouden op Woudschot IN het conferentiehuis Woudschoten" bij Zeist werd de weekend van 21 tot 23 Februari j.1. door het Nederlandsch Comitéder International Stu dent Service (I.S.S.) en de StudentenCommissie voor Volkseenheid een con ferentie belegd over het Universiteits vraagstuk. Deze beide organiseerende studentenfederaties omvatten samen de geheele Nederlandsche studenten wereld, het I.S.S.-Comitéals Neder landsche afdeeling van een internatio nale studentenorganisatie met als doel ,,To encourage and support all efforts on the part of professors, studentsand others, to develop the universities and institutions of higher learning as true centres of national culture, intimately bound up with the international, eco nomie and social realities of the mo dern world", de Volkseenheids-commissie, bestaande uit vertegenwoordi gers van alle religieuse en politieke studentenverenigingen, met als doel door kennisname van en het verwerven van inzicht in eikaars standpunt te komen tot een samenwerking in het belang van de eenheid van ons Neder landsche volk. Aanleiding tot het organiseeren van deze conferentie was het rapport van de Commissie-Limburg, het vraagstuk der overbevolking van Universiteiten en Hoogescholen. Dit rapport was ech ter tevens het uitgangspunt om de vraag, welke plaats de Universiteit in het huidige maatschappelijke leven be hoort te bekleeden, in de discussie te betrekken. Het was verheugend, dat zoovelen aan de roepstem der organi satoren van deze conferentie hadden gevolg gegeven, dat niet alleen vele studenten, maar ook de Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen enkele hooge ambtenaren van ver schillende departementen en vertegen woordigers van de curatoria en acade mische senaten van vrijwel al onze Universiteiten en Hoogescholen als gasten van deze studenten aan de con ferentie deelnamen. Deze belangstel ling en ook de levendige discussies, waaraan door allen zonder aanzien des persoons werd deelgenomen, getuigden van een groeiend eenheidsbesef en ge voel voor samenwerking in de acade mische wereld, die slechts vruchtbaar kan zijn voor de oplossing van de pro blemen, waarvoor zij staat. ,,Elk volk op hoogen trap van ontwikkeling beseft de waarde der bezinning, wenscht het bev het hoogere levend (d.i. zic:i nieuwend) te houden en loetj het gebied van kunst, wijsb ge gie en wetenschap. De instituut voor wijsbegeert, en schap, heeft de dubbele ta ik gripsvorming het leerei standig onderzoek en uit lra_ het verworvene het doceerenj studenten. Zij dient allereerst j hoefte aan geestelijke waard Deze woorden werden op de| rentie niet gesproken door Pr die sprak over de waarde van < demicus afgezien van ziji sp maatschappelijke functie en men dus deze geestelijke b< mogen verwachten, maar doa| Kruyt, de man van de prarijk,J zulke uitermate concretepla me; Op andere wijze, telkens het verband, werd hetze fde door eigenlijk alle sprekers n dor] debaters. De eerste taak va dei siteit is het vormen van >id menschen, die door hun ii zie hun vermogen waarden tt on nen, wezenlijk het recht r .? de j hebben de maatschappij, l et brengen naar een hooger pi; n. Onze huidige universit it geenszins aan die eischen; ij i$| meer geworden tot een oplei.iing voor bepaalde beroepen; in alg vorming schiet zij teneenen- laleij Hoe kan dit veranderen ? Prof. Kors bepleit het ve plic len van een propaedeuse, i ie moet duren en die den stv ientj sofisch denken zal leeren zo inzicht krijgt in de waarde ? an l in de beteekenis van woo den.] de groote fout van dezen ti l is, i leiding geven, die de begrip) an, in de gebruikte woorden, ni t ? Mr. Stufkens, die een : -er en overtuigende rede hield c -erl siteit en Maatschappij, zo kt betering langs anderen weg De t siteit moet niet meer alleet dige opleiding geven tot en schappelijke functie, zij mo t< den trant van de Engelse, e de gelegenheid geven gedu ende| of drie jaar de universitai e beleven. Daarna keert de st; dentj in de maatschappij, waar ij dj geschiktheid tot een wille roep heeft verloren, of hij w» rdt' schappelijk werker en blijft I ELUID Me r dan de gedachte wil [overnemen, met de Engelsche BS hij het lang niet eens. Iets |ks h* ioelden de Akademigien", die voor de revoen tijd in Pruisen bestaan hebwildt-a den Volksschulleh| voor (ie practijk kon volstaan betrekkelijk geringe kennis, ergrond geven van breeder appel kont erna ?in l' Ider i;.< inzicht, van een wijop zijn beurt acht ? volksleven noodzaketversiteit gaat een volk r evenzeer is een unidie m t het volk dient, d.w.z. :t aar de verheffing van de hei volk tot waarheid en ?dighrid, levensvatbaar. De ?>et instaan voor het een wijze, die univeris. Wie, voortgekomen milieu in de Hollandit hoort verkondigen, n niet. Maar de BraLmrger, die ziet, hoe de lugkomt van de uni|als dokter misschien bekwaam orpsc/noot geheel vervreemd, i de v 'i. ag van de ver hollandzooa hij het zal noemen, acad micus een levend pro ;ren .in is het doel van de :ente ing, die Dr. Ph. J. in -rincipe niet verwerpt, Inc n de toelating tot de iit moeilijker wordt, indien idi. wijze selectie wordt tijging van het peil der uurlijk gevolg zijn. Een wilde een scherpe scheischen selectie op paeda' economische gronden. commissie-Limburg dit . haar rapport niet te iet. Dr. Idenburg stelde dat de scheiding, zoo uist is; de beperking op g« :hiktheid brengt vanzelf oordeelen mee. ?ende sprekers hadden p deze vraag der beperrooten toevloed naar de Idenburg meent, dat er r teveel aan academici is, -t in 1940 zal maken, verwachten 4000 plaatiidaten zijn. De acade> werk zijner waardig kan genoegen moet nemen ?- beter door iemand met ?leiding kan worden v rgevaar een zoo sterk ?heidscomplex te krijgen, , za het r. ent len 'eet < eid >en novc 'i, O' kche krsch nsie der D i e« Idèt ca'; igee lid c CONFERENTIEGANGERS . OP WOUDSCHOTEN Bovenste rij van links naar 'rechts: Prof. Dr. T. Brandsma (Nijmegen) en Mr. A. J. L van Beeck Co/koen, chef der afdeeling Hooger Onderwijs (den Haag) ; Dr. Ph. j. Idenburg met de conferentie leiding : A. C. M. van Metsen, j. H. G. Ferman en Mr, W. H. Fockema Andreae; Prof. Mr. W, P. J. Pompe (Utrecht) en moderator Visser (Amsterdam). Daar onder: A. C. M. van Meteen, Prof. Dr. H. R. Kruyt (Utrecht) en Dro. M.G. Schenk, perschef der conferentie. Geheel onder: Prof. Dr. J. van Loon (Deventer) aan het woord, dat dit, indien het bij een groot aantal menschen voorkomt, een rem wordt voor de maatschappij. Prof. van Loon daarentegen meent, dat er nog plaats is, dat er nog tal van beroepen worden waargenomen door niet-academici, die zeer zeker passen voor afgestudeerden. Zijn geheele betoog is sterk gericht naar de practijk, waarin hij zelf staat. Blij kens dit betoog beantwoordt hij al deed hij dit niet met zooveel woorden de vraag, of het wenschelijk of gevaar lijk is, dat iemand, die een willekeurig beroep zal waarnemen, academisch wordt gevormd, met een ontkenning van het gevaarlijke. Prof. Kors wil door de voorgestelde propaedeuse ook den toevloed van stu denten tegengaan; Mr. Stufkens acht het ademen in de universitaire wereld van zoo groote beteekenis, dat hij de deuren wijder wil openzetten en meer dan tot nu toe practisch mogelijk is, ieder de gelegenheid tot academische vorming wil geven. Dit zal gepaard moeten gaan met versobering der eischen thans door afgestudeerden ge steld. Voor een gezond universitair leven acht hij het dringend noodig, dat alle volksgroepen er deel aan hebben. Prof. Kruyt tenslotte ziet de geheele vraag der overbevolking allereerst als probleem der middelmatigheid', goede chemici krijgen nog steeds gemakkelijk een plaats, hoewel volgens de statistiek er een groot overschot is. De practische voorstellen tot reorganisatie, die hij doet, beoogen dan ook het peil te verhoogen en daardoor de mogelijkheid te scheppen, dat de universiteit haar taak vervult, dat zij weer wordt tot de ge meenschap van alle wetenschappelijke werkers: docenten, studenten en afge studeerden. Maar dan is ook de onver biddelijke eisch, dat zij wordt bestuurd door hen, die zelf midden in het weten schappelijk leven staan, niet door cura toria, zooals thans practisch geschiedt de rector en de academische senaat zijn immers met lamheid geslagen, omdat hun bewind slechts n jaar duurt die niet bevoegd zijn. De cu ratoren worden benoemd uit de kringen der hooge staatsambtenaren en zijn bijna zonder uitzondering juristen, alumni van de faculteit, waar de wet nschap het meest verstard is, waar be halve in uitzonderingsgevallen de uni versitaire begripsvorming ontbreekt. Daarom kome het bestuur onzer uni versiteiten in handen van rectores en senaten, die levend deel hebben aan het wetenschappelijk onderzoek en aan wier benoeming de afgestudeerden zij die met hun wetenschappelijke be langstelling in de maatschappij staan deel hebben. Indien daarbij dan ook nog de scheidingen in de studenten wereld worden doorbroken, is de kans zeer groot, dat de universiteit als le vende gemeenschap van wetenschapsmenschen een eenheid wordt. WIE zich afvraagt, welk nut conferenties als deze hebben, ontvange ditmaal de verzekering, dat bij de deelnemers een gemengd ge zelschap van studenten, afgestudeerden en hoogleeraren ernst wordt ge maakt met de reorganisatie, zoo zelfs, dat een voorstel om de organisatoren dezer bijeenkomst, het Nederlandsch comitévan de International Student Service en deVolkseenheidscommissi?, te verzoeken op korten termijn een vergadering samen te roepen van alle studentenverenigingen om een werk plan te ontwerpen, met warm applaus werd begroet. M. G. S. ^