EEN PRESIDENT WORDT AFGEZET .Madrid, 21 April TOEN koning Alfonsus de I4de April 1931 naar het buitenland vluchtte en kort daarop het parlement over den afwezige de vier schaar spande, was graaf Romanones, de oude staatsman der spaanse kroon, de enige die de ont troonde vorst verdedigde. Maar toen in de nacht van 7 op 8 April 1936 Don Niceto Alcala Zamora, de eerste president der spaanse republiek, door de Cortes uit zijn ambt werd ontzet was er niet n die een woord te zijner verdediging sprak. Vijf jaren geleden was het Zamora die de koning de onverbiddelijke eis stelde, vóór zonsondergang in ballingschap te gaan. Weinig mér tijd lieten de Cortes den president der republiek om vrijwillig heen te gaan. Zamora deed deze stap niet, en toen de afgevaardigden te middernacht in zijn woning verschenen om hem het besluit der volksvertegen woordiging mee te delen, weigerde hij hen te ont vangen. De acte van afzetting werd daarop door de sekretaris-generaal van de president gecontrasig neerd. Het besluit was genomen met 238 tegen 5 stemmen en 150 stemmen blanco. Toen Zamora de i ode December 1931 gekozen werd, had hij 362 van de 410 stemmen op zich verenigd.... DON Niceto was tot de hoogste positie in de staat opgeklommen door zijn verdienstelijk werk bij de totstandkoming der republiek. Driemaal was de zoon van de bescheiden dokter uit het andalusische stadje Priego minister geweest. De dictatuur van Primo de Rivera maakte hem tot tegenstander der monarchie. Hij stelde zich aan het hoofd van een republikeinse samenzwering. Na het mislukken van de opstand van 1930 werd hij gevangen gezet en door de krijgsraad wegens hoogverraad veroordeeld. Toen kort daarop de monarchie bezweek werd hij tot hoofd der voorlopige regeering uitgeroepen. Als minister-president wist hij door zijn staatsmans kunst en persoonlijke invloed vele malen aan moei lijke situaties het hoofd te bieden. Toen de consti tuerende Cortes de scheiding van kerk en staat doorzetten, beschouwde hij de beperking der vrijheid van de religieuze ordes en het verbod der Jezuietenorde als een zo groot onrecht, dat hij zijn ambt neerlegde. Doch zoveel eerbied koesterden zelfs de felste tegenstanders der kerk voor zijn persoon, dat zij de eersten waren die voorstelden hem tot president der republiek te benoemen. Zijn aanhangers van toen hebben hem thans ten val gebracht. Het voorstel tot afzetting werd in het parlement ingediend door Indalecio Prieto, de leider der gematigde socialisten, in 1930 mede-samen zweerder van Zamora en later een van de geestdriftigste voorstanders van zijn candidaatschap voor het ambt van president. Hoe komt het dat hij zijn politieke vrienden van vroeger zozeer van zich heeft vervreemd? Zeker niet door zijn persoonlijk leven. Hij is altijd dezelfde eenvoudige man gebleven. De staatsievertrekken die in het voormalige koninklijke paleis te zijner beschikking waren gesteld heeft hij nooit betrokken; hij ontving er alleen bezoeken en bleef in zijn eigen huis wonen. Met zijn inkomen ging hij zeer zuinig om en wat hij overhield in de loop der jaren anderhalf millioen peseta's stortte hij in de staatskas terug. Doch ook deze bewijzen van onbaatzuchtigheid konden zijn populariteit niet handhaven. Reeds in het begin van zijn ambtsperiode ontstond er een gespannen verhouding met de linkse meerder. heid in het parlement. Die werd toegespitst toen Zamora in 1933 de constituerende Cortes ontbond en zodoende de weg vrij maakte voor de reactionaire B O L S In vijftien vijf en e-vontig Word 01 van Bols gesproken; Drie Konderd U'stig jaar gelee Was Bok al aan hel stoVcn. Waarom de heelc wereld door, 't Product zoo n groot succei ii? Omdat de» ..Ondervinding" opl< Bij Boll .Lcermecstorci" is. stromingen. In 1934 haalde hij de Katholieke Volks actie in de regering, een partij die haar houding ten opzichte van de regeringsvorm nooit duidelijk had bepaald. Het gevolg hiervan was een stormachtig verzet van alle republikeinen en opstand onder een deel der arbeiders. Dégruwelijke strengheid waar mee deze opstand werd onderdrukt dreef de prole tarische massa's voorgoed in het revolutionaire kamp. Dat Zamora als hoofd van de staat ijverde voor een ingrijpende hervorming der republikeinse grondwet, in het bizonder op het stuk van de ver houding tussen kerk en staat, maakte ten slotte dat hij alle linkse republikeinen tegenover zich kreeg. IN het algemeen heeft men Zamora verweten dat hij te veel zijn persoonlijke opvattingen naar voren heeft gebracht en te weinig boven de partijen heeft gestaan. Steeds is zijn streven er op gericht gebleven, de kleine groep der Progressisten, waarvan hij bij de val van het koningschap de leider was, tot een machtige partij te maken die na afloop van zijn presidentschap tot zijn beschikking zou staan. Hij droomde van een concentratie van alle rechtse republikeinen onder zijn leiding, en bij de jongste verkiezingen heeft hij op verwezenlijking van deze droom met hulp der regering aangestuurd. Deze poging bracht hem met alle partijen in conflict. De val van Zamora was, ongeacht de uitslag der ver kiezingen, in elk geval zeker. Voor de rechterzijde was zijn afzetting zelfs de leus waarmee zij de ver kiezingen inging, en het Volksfront haastte zich na zijn overwinning in de eerste zittingen der nieuwe Cortes met de .president der republiek af te rekenen. Achteraf kan men zich afvragen, of een dergelijke aanval op het hoofd van de staat niet de stabiliteit van het regiem in gevaar brengt, of hier niet een precedent is geschapen waarop elke toevallige meer derheid in het parlement zich kan beroepen om een president te benoemen naar de smaak van het ogen blik. En ongetwijfeld zullen in latere jaren de historici, niet beïnvloed door de strijd die op het ogenblik nog woedt om de persoon van Zamora, beter dan wij de grote betekenis kunnen bepalen die deze man voor de republiek heeft gehad en kunnen nagaan in hoeverre de scherpe veroordeling, die hem zo plotseling uit zijn hoge positie heeft geworpen, een gevolg is geweest van zijn eigen zwakheden en vergissingen. Ongetwijfeld is door zijn val het denkbeeld van een conservatieve repu bliek, zoals dit Zamora voor ogen rweefde, voor lange tijd van de baan, doch hij heeft zelf, doordat hij twee jaar lang de reactie haar gang heeft laten gaan, er veel toe bijgedragen dat de radicale stro mingen steeds sterker werden. Want de rechtse partijen hebben in de tijd dat zij aan de macht waren niet zozeer positief werk in conseriatieve zin ver richt als wel anti-sociale politiek ten voordele van gepriviligeerde belangengroepen bedreven, om van talloze intriges en corrupties maar niet te spreken. Dit alles heeft in het volk de overtuiging versterkt dat er een scherpe scheiding moet komen tussen de machten van het verleden en die van het ver nieuwde Spanje, en wel nu, onmiddellijk. IN Spanje is een radicale omkeer aan de gang. Deze zal met des te meer schokken gepaard gaan naarmate de tot dusver bevoorrechte kasten hun tegenstand sterker organiseren. Doch hoe diep de crisis dezer vernieuwing ook invreet, hoe revolu tionair menige fase van deze overgang ook moge zijn, van de weg naar een sovjetheerschappij is Spanje nog ver verwijderd. De moeilijke situatie der regering-Azana is er door het afzetten van de president riiet gemakkelijker op geworden, maar Azana heeft verklaard dat hij de democratische republiek tegen aanvallen van links en van rechts van de fascistische generaals en van het commu nisme zal weten te beschermen, en dit is geen ledig woord. ' Het spaanse volk staat weer eens voor een be slissing van vérstrekkende betekenis. Azana heeft in de eerste tijd van de republiek, toen hij ook leider der regering was, getoond dat hij een energiek en koelbloedig staatsman is, en hij heeft deze eigen schappen ook niet verloochend toen hij later door de reactie vervolgd, gevangen gezet en schandelijk belasterd werd. Mét alle goede republikeinen hebben ook zijn felste tegenstanders in het reactionaire kamp hun hoop er op gezet, dat Azafia er in moge slagen de opgewekte hartstochten der massa's in toom te houden en Spanje over de gevaren van de tijd die nu komt heen te helpen. DR. F. WAHL PAG.2JDE GROENE No.3073 l IIIIMIHIIIIIIIIMIMIIHIIII Minimin imiiiiiiiiiiiMiiMMiiiiiii tl In de schaduwen van heden MERKWAARDIG hoe sommige ding. n nen samentreffen. Daar lees je in de Rotterdammer een sober berichtje: ,,De jury te Trenton heeft Wendel sproken van alle schuld in de Lindbergh iff, Men zal zich herinneren, dat deze Wt' de voorloopige hechtenis, een bekente:ns afgelegd, betrokken te zijn geweest affaire Lindbergh?Hauptmann. Latei toen, dat die z.g. bekentenissen hem waren, perst door psychische en fysieke pijnigitu En een uur later zit je bij Erika Mar.n, zingt: ,,Man sollte sich das nur besser vorst-Ut, Ik tracht het me voor te stellen. Maar het lukt niet. Camera Obscura te denken. Afgebroken, | afgebroken. Bij Ede stond tot voor kort een mooie schaapsde schaapskooi van Kreel. Honderden der. geschilderd. Een prachtig ding inv het sihap. Afgebroken, domweg afgebroken. iunen en schaapskooien zijn particulier be[jti i; aar stads- en landschapsschoon zijn geen-chapsbezit. Hoeveel moet hiervan nog trwcest worden voor de wetgever ingrijpt? naai feest l Domme afbraak P den hoek van Keizersgracht en Leu gracht stond een aardig bakkerl een huis waar je niet langs kon loopen zo HiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiHiHiiimimiiiiiimmiiiiiMiiiiiiiiiiiimiiiiiii kEN Haag, residentie van ons vorstenhuis, ;aat den verjaardag van prinses Juliana «rei op echt nationale wijze. Het Comit or Volksfeesten organiseert een feestavond l la.it door de Vereenigde Haagsche Spelers f stuk opvoeren. Een echt nationaal stuk. l hot Duitsch vertaald. | iïnarck had gelijk! | l mimi' iiuiiimiHiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiM Viruly neemt ontst, reserve.o//icier De lezers van De Groene inneren zich ongetwijfeld het a in ons blad, waarin de vhe A. Viruly getuigenis aflegde zijn inzicht omtrent oorlog vrede, alsmede zijn nad-ve klaring, die daarop ingevlge verzoek van hoogerhand k een Nu de heer Viruly meen1 r. p verklaring te moeten tem:'* en ons verzoekt, dit in ons bl publiceeren, meenen wij dit nii moeten weigeren. Aan Zijne Excellentie >:iei\ Minister van Staat, Minister van Defensie .i<j interim. Excellentie! /n De Groene Amsterdammer van 10 Octu: schreef ik een artikel Boven de oorlog* uit", naar aanleiding waarvan U mij door u mandant der luchtvaartafdeling de vrai stellen, of op mij, met het oog op de mij tot oorlogsbestemming, ten volle zou kunnen gerekend en mij werd opgedragen, mijn zon< mentaar gevraagd bevestigend standpunt in blad te publiceren. Ik heb er mij toen rekenschap van gegenm, foe Excellentie hiermede van mij vroeg een openlijk ig'nis van bereidheid, in geval van oorlog een 'tder'ands belang te dienen in strijd met een Christeijk g (bod en esn persoonlijk eergevoel, maar ik heb Wereldverklaring, om in de huidige oorlogsidigheden mensen te gaan doden, toch gegeven, pond van een op jonge leeftijd eenmaal gedane ffiuers-eed en in de overweging, dat iemand zich in 'ijd niet aan de ordegevende wetten van zijn gemeenschap moest onttrekken. Hei is mij echter duidelijk geworden, dat ik mij in dfze verklaring in feite niet zal kunnen houden en t, juist in deze tijd, het zwaarste het zwaarst moet 'en. Voor de daad staande, zou ik toch nimmer nationaal belang willen of kunnen dienen, 'ien dit moest wezen door willekeurige, niet schulije mensen te gaan doden, met verloochening van <n duidelijk Christelijk beginsel, mijn belangrijkste nservaring en menselijk eergevoel. Daar Uwe Excellentie mij destijds publieke bekendiking van mi j n standpunt heeft opgedragen, stel ik prijs op, in hetzelfde blad mede kennis te geven van 'i feit. dat ik mij verplicht gevoel, U bij deze te 'zoeken om ontslag als reserve-officier-vlieger. Ik mij namelijk niet meer beschikbaar stellen oor enige bestemming tot militaire oorlogswerkzaamdach ik verklaar mij bereid tot de uitvoering w ii".'tere staatsdiensten, als bedoeld in de des*trefji 'ide wet van 13 Juli 1923. l, 22 April 1036. (w. g.) A. VIRULY In memoriam Jhr. Ch. J, DE Heer Ruijs de Beerenbroi: ;?:. wiens plotseling overlijden op ?(.-. \v leeftijd alom in den lande nu deernis is kennis genomen, heeft gedun^de laatste 18 jaren een zeer gewichtig' f in ons staatkundig leven ingenomen. D f te was hij Minister-president. Gedurende i ? i heeft hij die functie bekleed, een record geloof ik nooit overtroffen is geworden durende de perioden, dat hij niet ministei fungeerde hij als voorzitter van de ' Kamer. Terwijl hij die laatste functie bekleedde, is hij overleden. Van iemand, die gedurende zoo langenj zoozeer op den voorgrond heeft gestaan, men gemakkelijk alle deugden 'en gebn kunnen ontwaren. Ik geloof niet, dat de sèhiedenis hem onder de staatslieden van allereersten rang zal rangschikken. Noen jurist, noch als wetgever heeft hij in het bijl de aandacht getrokken. Maar hij munt door datgene, dat hoogere waarde heeft, kennis en bekwaamheid, door een nobel karaj Iedereen, die hem in het Torentje aan den Vil uijs de Beerenbrouck 'chtei ,1'e ministerstaf el, of op den voorzitt rst ocht gadeslaan, kwam onder den indruk 2 n innemende persoonlijkheid. Hij was re ent, die de menschen en zich zelf kende. W' i een aristocraat in den besten zin des rd Hij was een illustratie van het oude bon sang ne peut mentir. Hij was een door vroom man. Elk van zijn daden zijn godsdienstige overtuiging g nHij kon dwalen en zal ongetwijfeld gefaald hebben. Maar niemand zou het a d hebben aan zijn goeden trouw te twijfe? Op een van de meest critieke oogenblikken onze parlementaire geschiedenis, November 9i8, bleek, dat de teugels van het bewind bij wn > n goede handen waren. ^n den politieken strijd plegen de tegenstanders i':er niet te sparen. De publieke opinie dt attent gemaakt op ieder gebrek van een tsman, die zoo op den voorgrond heeft gen Maar nimmer werd een smet geworpen het karakter van Jhr. Ruijs de Beerenbrouck. 'ukkig een land, gelukkig een politieke partij v*iens leider men dat kan getuigen. A. C. JOSEPHUS JlTTA DE FRANSCHE VERKIEZINGEN die dezen Zon dag hun eerste ronde afsluiten (de tweede volgt op 10 Mei) hebben voor den VOLKEN BOND de schande nog verhaast van n zijner leden in een sprekend geval van een veroveringsaanval zóó in den steek gelaten te hebben, dat redding wel haast onmogelijk schijnt. Die schande zou ook niet uitgebleven zijn, wanneer Frankrijk thans niet nog eenige weken in een periode van onzekerheid en dus van daadloosheid verkeerde, doch in plaats daarvan reeds een uitgesproken regeering bezat, die zeker was van een sterke basis in het volk en zijn-verte genwoordiging; de schande dateert reeds uit de dagen van Simon en Lava!; maar dan was er althans de mogelijkheid geweest van verscherping der sanc ties op grond van onvoldoende effect der huidige en van de hernieuwde schendingen van het internatio nale recht (nu althans van het oorlogsrecht met zijn gifgassenverbod van 1925). Nu moest de Volkenbond er genoegen mee nemen, dat de Franschen althans hun eisch tot opheffing der bestaande sancties lieten vallen. Deze houden Italiëwel niet tegen, maar knijpen het toch stevig: in Februari liep zijn uitvoer tot een derde en zijn goudvoorraad tot de helft terug. De eenige troost die den Abessyniërs deze week buiten de mooie woorden (die hun eerder als hoon moeten klinken) gewerd is eindelijk, eindelijk een onderhandsche leening van ? 3.500.000. Doch ook dit bedrag is te gering en veel te laat, zooals het nu voor alle doel treffende middelen te laat is: oliesancties, f inancieelen bijstand, afbreking der diplomatieke betrekkingen. Alleen die welke direct oorlogsgevaar opleveren: militaire maatregelen, sluiting van het Suezkanaal, blokkade, zijn overgebleven doch in verband met den verderen toestand van Europa kunnen deze als erger middelen dan de kwaal uitgesloten geacht worden. De eerstgenoemde middelen hadden in September en October doeltreffend kunnen zijn, doch toen zat Engeland vlak voor zijn verkiezingen. Hieruit blijken wel heel duidelijk de nadeelen van de uitsluitende samenstelling van den Volkenbonds raad uit zoo zeer aan de politiek van den dag ge bonden ministers van buitenlandsche zaken. Hoe wel toch ook Paul-Boncour, die tot permanent Vol kenbondsvertegenwoordiger van. Frankrijk was aangewezen, met zijn rede na dien van Eden zijn goeden naam als volgeling van Briand bedorven heeft. Inmiddels is alles verdaagd tot over drie weken.... DE OORLOG IN ABESSYNIE blijft echter doorgaan; en zonder een succesvollen aanval op de nu door hun lengte zeer kwetsbaar geworden Italiaan sche verbindingswegen zal Addis Abeba binnen kort in Italiaansche handen zijn. En hoe zullen dan de Italiaansche eischen, ,,gebaseerd op de militaire werkelijkheid" wel niet luiden, als men weet wat Mussolini thans reeds durft te vragen. De ambulances keeren reeds terug, ook de onze in half Mei, omdat zij na het einde van den regelmatigen" oorlog in den blinde zouden moeten wer ken en buiten contact met de steden weinig kunnen uitrichten. De verantwoordelijkheid voor de gewondenzorg komt nu op den bezetter te rusten. Zoo goed als de strijd na den val van de hoofdstad in beginsel met de nederlaag van Abessyniëge indigd zou zijn, zoo zeker is het ook, dat de Itali anen ook dan nog allerminst het terrein meester zullen zijn. De guerilla, het sterke punt der Abessijnen, gaat door. En vóór het land gepacificeerd zou zijn, zullen er nog wel eenige veelvouden van de 8'/2 milliard lire, die de oorlog tot nu toe heeft gekost, in gestoken moeten worden, en het is de vraag of Italiëdie zal kunnen opbrengen, en zoo ja, ten koste van welke offers der Italiaansche bevolking. Ook van de bezetting van het TANA-MEER kan Italiëweinig meer dan prestige-winst beleven zoo lang het geen meester is in de Middellandsche Zee en daar lijkt het niet op l ; want indien de zwarthemden ooit den watertoevoer hieruit naar don Soedan en Egypte zouden belemmeren, zou Enge land zeker gevolg geven aan zijn thans geuite be dreiging voor het geval de Volkenbondsmethode geheel mocht falen, dat het dan op eigen kracht zal handelen. En dat beteekent afsnijding van de Itali aansche troepen van het moederland. ENGELAND'S KOORTSACHTIGE BEWAPENING be wijst dat men door met alle mogelijkheden rekening wil houden. Maar zelfs in dit rijke land, dat zich al eenige jaren weer aan de crisis scheen te ontworstelen, gaat men zuchten onder den last der bewapeningsopdrijving. NEVILLE CHAMBERLAIN'S vertoont dan ook voor het eerst sedert een belastingverhooging, zoowel voor de inkomstenbelasting als voor den theeaccijns, waar over het Parlement weinig te spreken was. De crisisgeruchten voor het Engelsche kabinet zijn echter weer geluwd, gedeeltelijk omdat wij een rustperiode in de Europeesche politiek beleven, ge deeltelijk omdat een der voornaamste critici van de buitenlandsche politiek, de andere Chamberlain, Austin, op een politieken verkenningstocht in CENTRAAJL-EÜROPA is. Daar is het momenteel rustig, evenals in de geheele internationale atmosfeer. In ons eigen land is de lichting die onder de wapenen was gehouden dan ook met klein verlof naar huis gestuurd in afwachting van een definitief groot verlof half Mei en half Juni. Maar die rust is niets anders dan een korte pauze tusschen heftige windstooten en van de groote donderkoppen is er nog geen enkele verdwenen. Achter de schermen zijn natuurlijk alle betrokkenen koortsachtig bezig met de groote internationale moeilijkheden, gedeeltelijk om deze uit den weg te ruimen, gedeeltelijk om er zoo veel mogelijk profijt voor eigen land uit te slaan. OPENLIJKE ONRUST was er alleen binnenslands in de wereld. Bloedige relletjes in Lemberg, Madrid en J af f a en een volkomen algemeene staking der Parijsche taxi's, alle in n week, toonen aan dat de levensomstandigheden van groote bevolkings groepen zoo slecht zijn dat zij tot wanhoopsdaden geneigd zijn. Inderdaad bekleeden in al deze geval len de economische motieven de voornaamste plaats, al mankeeren in al deze gevallen ook de politieke elementen niet. In Polen zit er zelfs een internatio naal politieke kant aan omdat het huidige ministe rie wankelde en de posities der pro-Duitsche elemen ten sterk is verzwakt. OOK NEDERLAND MOET MEE IN DEN BEWAPE NINGSWEDLOOP, of het wil of niet. Twee con gressen legden hiervan getuigenis af; het een wilde graag, het andere wilde niet, maar beide gingen ze. Het Congres Nederland weerbaar" had den triomfantelijken toon van de-man-die-het-altijd-wel-gezegd-had", dat van den Vrijzinnig-Democratischen Bond dien van den idealist die zijn hoofd voor de feiten buigt. Het eerste congres zag de weermacht als middel van een nationale onafhankelijke poli tiek, het tweede aanvaardde haar uitsluitend als middel in dienst van een bovennationale rechtsorde. Neen, er was waarlijk geen enkel bezwaar dat deze congressen gedeeltelijk gelijktijdig gehouden wer den ; gemeenschappelijke bezoekers zullen zij niet veel hebben gehad. Het buitengewoon congres der Vrijzinnig-Demo craten besloot met een meerderheid van 165 tegen 29 stemmen tot schrapping van het punt nationale ontwapening" uit het program. Deze meerderheid is nog treffender als men weet dat een deel der op posanten met bindend mandaat ter vergadering was en verklaarde persoonlijk de congres-resolutie te aanvaarden. Vanwaar deze eenstemmigheid, ter wijl te voren de afdeelingen der partij over dit punt zeer verdeeld waren geweest? In de eerste plaats door verheldering van inzicht in de principieele vragen, eerst in de tweede door een compromis. Deze partij heeft thans zeer duidelijk uitgesproken T-314-F Dame: Ik heb zoo'n verschrikkelijke pon aan mrjn kleinen teen van m^n rechtervoet. Dokter: Doet U Uw schoen en kous even uit, ook van den anderen voet. Dame: Op den anderen voet heb ik niet gerekend, dokter. Dit grapje dateert van 1910. Tegenwoordigkent iedereen Trannosan Bruisend Voetbad, uit 15 minerale zouten van geneeskrachtige bronnen. Verfrischt, verkwikt, versterkt en verzorgt brandende, pijnlijke en transpireerende voeten op heerlijke wijze. Rol voor 6 bruisende baden ... 48 c. ,ï?! S c