*'// IN MEMORIAM Dr. F. M. WIBAUT MET Dr. F. M. Wibaut is een zeer merkwaardig man heengegaan, die in het politieke leven van Amster dam een rol van zeer groote beteekenis heeft gespeeld. Niet ten onrechte heeft men hem ,,the grand old man" van Am sterdam genoemd. Dr. Wibaut behoort van huis uit niet tot de arbeidersklasse. Hij vervulde in Middelburg een belangrijke functie in het particuliere bedrijfsleven. Daar was het Tak, die hem tot het socialisme bracht. Hij heeft zich nog betrekkelijk jong aan die werkzaamheden onttrokken om zich geheel aan zijn partij en de politiek te kunnen wijden. Als wethouder van Am sterdam heeft hij op de gemeentepolitiek van Amsterdam zijn stempel gedrukt. Zijn invloed op het gebied der kunst, tooneel en concert, viel ook ter dege te bespeuren! Hij was een geregeld bezoeker van de Vereeniging voor de Staathuishoudkunde en de Statistiek. Menig praeadvies heeft hij voor die vefeeniging geschreven en erging vrijwel geen vergadering voorbij, waarin hij niet het woord voerde. De graad van doctor honoris causa, dien de Universi teit van Amsterdam hem, die nooit een academische opleiding had genoten, heeft verleend, was ten volle verdiend. Enkele jaren geleden verscheen van de hand van den Heer en Mevrouw Wibaut een boek over het huwelijk, dat om de radicale denkbeelden, die daarin werden verkondigd, groote sensatie heeft gemaakt. .Ook wie, zooals ik, de denkbeelden, die in dat boek worden verkondigd, geenszins deelt, moet eerbied hebben voor de schrij vers, die den -moed hebben getoond open lijk voor hun denkbeelden uit tékomen, hoewel zij de zekerheid hadden daardoor in ruimen kring aanstoot te zullen ver wekken. Naar wij vernemen is Dr. Wibaut er nog in geslaagd vóór de ongesteldheid, die een einde zou maken aan zijn werkzaam leven, zijn memoires te voltooien. Waar hij zich reeds nagenoeg geheel aan alle openbare functies had onttrokken, viel in de toe komst van hem voor het openbare leven niet veel meer te verwachten. Niemand zal echter de geschiedenis van Amsterdam gedurende de laatste 40 jaar kunnen schrijven zonder stil te staan bij het belangrijke werk, dat door Dr. Wibaut werd verricht. A. G. J. J. iiimiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiitiiii iiiiiiiiiHiiiiiiiiitiiiiiiiiiiitr PAG. 2 DE GROEN£ No. 307-4 OVERPEIHZII6ELUKWENSCH Dit artikel van een der bekendste van Freud verschijnt binnenkort in z:jn Wir Freud-Schüler", dat bij A. W. Uitg. Mij. N. V. zal verschijnen. IS het niet gewaagd in onzen tijd, waadn vele vooraanstaande intellecten het gemeen sd ideaal vurig aanhangen, er aan te herinne en, eenzaamheid en gemeenschap geen absolute te stellingen zijn? Ieder, die op het gebied vin geest productief wil zijn, moet zich aan eei e aardig rhythme onderwerpen; hij moet ziel trekken van de menschen en hij moet *ot terugkeeren. Alleen de eenzaamheid schei kt geest zijn scheppend vermogen; wie steeds tot deren gaat, zal nooit tot zich zelf kome-i. noodzaak van eenzaam te zijn en te blijven, is. si schijnbaar in strijd met den eisch der gemee ieder die op den menschelijken geest wil ii heeft de menschen noodig, moet hun taal sp kan niet buiten hun belangstelling. Deze weg is vol gevaren: den een wordt h :t in de gemeenschap tot een keten, den ander v/o eenzaamheid noodlottig. De een kan den v» ;g de stilte niet vinden, de ander niet den w< g tot de menschen. Velen worden door het rumoer omgeving zoo verdoofd, dat zij de eigen it ne: stem niet meer kunnen hooren; anderen h< alleen nog deze stem en zijn voor de wereld loren gegaan- Tusschen deze beide polen, «e; zijn en deel hebben aan de gemeenschap, zich het leven van iederen vrijen, sche r geest; de mensen mag niet enkel voor leven, er is iets, dat hem steeds naar de eenz, terugdrijft; hij mag niet alleen voor zichze f l iets doet hem steeds weer den ander zoeken, Reeds in den' aanvang heeft de psych ons een uitstekend voorbeeld van de van een dergelijk rhythme leeren kenren, bij den dichter. De dichter, die zich teleurgesl de werkelijkheid terug trekt, zoekt den u eg de menschen terug juist door middel \an werk. Dit werk vervult echter niet alleen de borgen verlangens van zijn schepper, doe i tegenstelling tot het werk van Jawhe ook di« zijn schepselen, ja van alle personen, die ' ichj dezen kunnen identificeeren. Anders staat het met den arbeid van de i zoeker. Wat deze uit de eenzaamheid ons brengt aanvankelijk de driften niet tot bevredigt niet de behoeften van velen, g eft dezelfde directe en veelzijdige bevrediging a' kunst. Het bevredigt wel onze behoefte aan cai teit, doch deze is bij den mensch niet sterk 01 keld. Terwijl heftige en onstuimige vel; in ons allen leven, is verstand slechts het 1eel weinigen. Schenkt de onderzoeker dus zelden de vo' ie reeds lang bestaande wenschen te vervulle , geleerde maakt zich daarenboven nog o it door de waarde dezer wenschen in twijfel te ti en vastgeroeste, dierbare illusies te ver.'tor Door zijn ontdekkingen onbevangen deelen, houdt hij dikwijls geen rekening feit, dat velen zijner medemenschen nog .i vergulde leugen verkiezen boven de naakte v Wie dus zoo weinig ontzag heeft voor het! dat de inzichten der menschen meestal in o stemming zijn met hun wenschen, mo-1 voorbereid zijn, afgewezen en bitter ge' worden. Telkenmale verzekert men ons, dat a Ie in de massa besloten is. Dit nu is zeker on j «s de eenzaamheid bergt groote mogelijkh-ïd geluk: Lass dies Herz alleinehabensein W seine Pein". En toch verlangt ook dit g< 'uk een mogelijkheid om zich te uiten. Hoe sterk bij velen dit verlangen geweest zijn, dat " anderer tegenwerking en hoon geen acht g< hebben, hoe oppermachtig moet de stem va eigen innerlijk hebben geklonken, dat zi zo een weerklank kon ontberen. Het schijnt mij toe, dat hier een inzicht zich l breekt, dat dieper leidt dan dat van Nietzsc ie: alle Lust Ewigkeit will". En al kunnen ooK ht' en de wilde, alsook hij, die tengevolge va geestesziekte tot een vorig ontwikkeling,sst teruggekeerd is, geheel opgaan in hun een' genoegens, voor een latere ontwikkel» geldt toch de zin: alle Lust will Gemein:;amj ? * ? DE 8oe verjaardag van Freud is, naar zal meenen, voor ons, zijn leerlingen» trekkers eener nieuwe wetenschap, toe!; goede gelegenheid het werk een oogenblik te ons te bezinnen, wat deze mensch en wat [arbeid voor ons beteekenen. et werk laten rusten, ons bezinnen ! Neen, een ^lijke onderbreking is niet gerechtvaardigd, 'is een bezinning overbodig, daar juist ons werk ":iiur en op eiken dag door hem zijn beteekenis . De cultuur echter, die zich zou moeten u n, is zich in de verste verte nog niet bewust ord m wat zij verschuldigd is aan hetgeen deze ?rgclijkelijke mensch tot stand heeft gebracht. jFnunde" zingt de stem na hét onstuimige to in de gde Symphonie, O Freunde, nicht iTone". Ook wij willen aangenamer en vreugdere tlanken laten hooren, want wij willen thans gelukwenschen met die van zoo vele anderen ien. Terwijl wij nog naar een beminnevorm zoeken, denken wij eraan, dat ook lijke gelukwenschen, psychoanalytisch gesproeen uitdrukking van het primitieve geloof de almacht der gedachten zijn, dat geloof iraan de mensch zoo moeilijk ontgroeit. (fanneer wij iemand voor zijn verjaardag i, gezondheid en een lang leven toewenschen, an niet elk woord dat wij zeggen of schrijven teeken van ons onbewuste bijgeloof, is het ai sof onze armzalige wenschen het lot mlde banen zou kunnen leiden? Juist door lid hebben wij geleerd dit almachtsgeloof hologisch op te vatten, daarom willen wij niet Ie minste aanleiding op lichtzinnige of lucht ige wijze tot oude denkgewoonten terugkeeren. ?, oen verjaardagsfeest biedt evenals elk ander et n voortreffelijke gelegenheid, domheden egg>n, doch ieder die de wetenschappelijke atuur gevolgd heeft weet, dat men daartoe i bijzondere gelegenheid noodig heeft. Men I hier misschien de tegenwerping kunnen maken, een dergelijke beschouwingswijze te precies is. ge'ukwensch op een verjaardag, zal men nen geeft eenvoudig uiting aan vriendelijke Jen s. Wij zouden het hiermee eens kunnen dcch waarom moet een dergelijke uiting ir den vorm van een gelukwensen worden ecJ? jongetje, waarmee ik dikwijls sprak, was het < aan het verstand te brengen, waarom isch'.n op hun verjaardag werden gelukgecht. Hij meende, dat er voor den betrokkene g- en reden was om verheugd te zijn. Hij j we'en waarom men dan niet liever de ouders de vrienden van den jarige gelükwenschte. et -He onverbiddelijke logische consequentie, ie kinderen vaak de filosofie van het Neotian.sme overtreffen, wees hij er op, dat men i ve teld had, hoe blij zijn ouders op den dag ir geboorte waren geweest. Ik meen, dat, zoo SjeLkwensch werkelijk slechts de uiting van del jke of vreugdevolle gevoelens is, de kleine eft te beweren, dat er op zoo'n dag meer ,g is voor vreugde bij familie of vrienden |bij 'len jarige. k -eren wij echter tot het vroeger gezegde ;: l'.ngs indirecten weg wordt deze dag tot een lag voor den geleerde. vi ugde der anderen is hem het duidelijkste s, hoezeer hij zelf geacht en geliefd is, maakt Idu.delijk, hoezeer gewaardeerd wordt wat hij 4"ii;l heeft gebracht, hoeveel ook hij heeft l' van de groote schuld der eeuwen. Een vreugde der anderen Wordt tot den en vorm van eigen vreugde, tot een gevoel voldoening, dat sjeker niet voor alle leed schadejstelt. maar wel voor veel. >u meer in overeenstemming met het ge2i., n, den jarige te verzekeren, dat men hem Jt geluk en succes toewenscht. Maar wij, pet! ieer in de almacht der gedachten gelooven, ?n liever, dat het leven van Freud, waarvan . et 8ste decennium voorbij is, een zegen was, | zij n activiteit voor zeer velen een overwineen verzachting van leed, voor anderen geluk van nooit vermoed inzicht beteekend L . . - ' daarom willen wij, inplaats van de gewone wenschen af te draaien, met analytische ithdd zeggen: wij wenschen onszelf geluk Iden Bosten verjaardag van Freud. DR. THEODOR REIK ' mmm mmimn m mm Q«pL Kapitaal . . . n. 2.7OO.OOO,""??"> ..... 1.372566,Pandbrleven .... 24.2O3.000, Hypotheken 28.464.960,Dlr.ilMr. S. J. VAN ZUST-Mr. J. f. VCRSTCEVEN DB FRANSCHB VERKIEZINGEN hebben veel commentaar uitgelokt; maar dat is alles tamelijk voorbarig omdat deze eerste Zondag nog slechts een derde van de uitslagen van de defi nitieve beslissingen heeft opgeleverd. De herstem ming, die a.s. Zondag (den 3den, niet den xoden Mei) plaats hebben, kunnen bij het groote aantal candidaten nog allerlei verrassingen opleveren. Zoo is het volkomen onzeker hoeveel radicalen zich aan het parool van het Volksfront zullen houden, als degene op wien zij moeten stemmen een commu nist is. Datzelfde verschijnsel kan zich ook aan de rechterzijde voordoen. De algemeene tendenz schijnt echter een verschuiving naar de extremisten, naar de communisten en de door de Croix de Feu" ge steunde conservatieven te zijn. Niet onbegrijpelijk: de Fransche politiek zal nu eindelijk eens moeten kiezen of deelen: voor den Volkenbond, ook zonder direct eigen voordeel, of er tegen, reflatie of deva luatie, vrij spel voor de Banque de France of gebon denheid aan de regeering, en de Franschen hebben kennelijk genoeg van de politiek van aarzeling van alle ,,nationale" regeeringen. UIT ABBSSYNIE is er alleen dit nieuws, dat de troepen van den Negus nu ook in het Zuiden verslagen zijn, maar dat Addis Abeba nog niet bereikt is. Wel wordt er gemeld dat de huid van den beer reeds verdeeld wordt. Graziani wordt maar schalk en koning Victor Emanuel ziet de ne helft van zijn voorspelling in vervulling gaan: hij wordt keizer van Abessynië. Men herinnert zich toch het grapje dat hij gezegd zou hebben dat hij bij dezen oorlog alleen kon winnen: óf wel hij werd keizer van Abessynië, ófwel hij werd weer koning van Italië? Op dit alternatief is nu alleen nog kans als het land onder de financieele lasten van deze weinig productieve koloniale onderneming bezwijkt. WIE DE DUITSCHE FINANCIEELE EN ECONO MISCHE politiek thans leidt, weet alleen Hitler met zijn meest vertrouwde medewerkers en misschien ook zij niet. Het kan zijn, dat Schacht tegenover de radicaalste elementen op econo misch gebied, Darré, Himmler c. s. de nederlaag heeft geleden en men voor een nieuwe bankroetierspolitiek staat; het kan ook zijn dat Hitler het zware gewicht van Goering in de schaal heeft geworpen, om den niet-partijgenoot Schacht tegen deze extremisten te kunnen blijven handhaven; het kan ten slotte ook zijn dat op goed geluk gepro beerd wordt, wat de combinatie Goering-Schacht zal uithalen. En gerust kan men daar niet op zijn, De vrijzinnig-democraten en de ontwapening rWAALF jaren geleden heeft de VrijzinnigDemocratische Bond het beginsel der natio nale ontwapening in zijn program opgenomen. Nimmer heeft die bond echter het Tolstoiaansche beginsel der weerloosheid aanvaard. Slechts de gedach te der zelfstandige nationale verdediging werd prijs gegeven. De V. D. B. bleef uitdrukkelijk verklaren, dat Nederland deel moest blijven uitmaken van den Volkenbond en zijn aandeel in de door dien bond beraamde maatregelen moest dragen. Men kon echter twisten over de vraag, of het. lidmaatschap van den Volkenbond medebracht deel te nemen aan militaire geweldmaatregelen. Men kon er zich op beroepen, dat zulk een medewerking nergens uit drukkelijk was voorgeschreven. Anderen, waartoe ik mij reken, hielden vol, niet alleen, dat zulk een medewerking in den aard van het lidmaatschap lag opgesloten, maar bovendien, dat Nederland in staat moest blijven tot zelfstandige militaire maatregelen, hetzij als lid van den Volkenbond, hetzij in afwach ting van de hulp van den Volkenbond, hetzij in die gevallen, waarin het geschil zou vallen buiten de bemoeiingen van den Volkenbond. Thans heeft een buitengewoon congres van den V. D. B. aan de hand van een uitvoerig rapport en op het voorstel van zijn hoofdbestuur met groote meerderheid van stemmen het beginsel der nationale ontwapening uit het programma geschrapt. Alvorens daartoe werd besloten, werd, eveneens met een zeer groote meerderheid van stemmen, een amendement verworpen, waarin was uitgesproken, dat Nederland moest prijsgeven elke gedachte militair geweld aan te f AG. 3 Dg GROENE No 3074 want Goering zal natuurlijk vóór alles opkomen voor de militaire uitgaven. En al doen zoowel de Oostenrijksche als de Duitsche regeering erg geruststellend over de troepenbewegingen aan hun gemeenschappelijke grens, dergelijke bewegingen op een der meest bedreigde gevaarszones van Europa, gecombineerd met een door de Phoenix"affaire bedenkelijk geschokt prestige van de Oostenrijksche regeering, zijn toch weinig geschikt om Europa een gevoel van veiligheid te geven. DB GEBEURTENISSEN IN HET NABIJE OOSTEN zijn daartoe trouwens evenmin geschikt. De Arabieren zijn roerig, wat zijn weerslag heeft in het Fransche mandaatland Syriëen waarvan ook het gevaar in Palestina nog lang niet van de baan is. Het Engelsche bewind in dit gebied, dat zij als ,,nationaal tehuis" aan het Joodsche hebben be loofd maakt niet den indruk van kracht. Het groote aantal Mohammedanen in Britsen, Indi zal daaraan niet vreemd zijn. Te kortzichtiger is deze Engelsche politiek omdat zij een zekere positie in Palestina wel eens extra noodig zou kunnen hebben nu haar in Egypte een steunpunt in den persoon van Koning FOead ont vallen is, en de spanning met dit naar vrijheid strevend land nog wel zou kunnen toenemen. ONS BEDRIJFSLEVEN steunt en kraakt ónder de crisis. Dat blijkt uit het werkloosheidscijfer, dat, al is het dank zij den vermeerderenden seizoens arbeid, in Maart bijna 50.000 lager, toch hooger is dan dat van het vorige jaar. Het blijkt ook uit de moeilijkheden van allerlei afzonderlijke bedrijven. Sedert eenige weken staat de glasfabriek LEERDAM" te wankelen. Thans komt de, .KWATTA"fabiiek daarbij, die aankondigt het zonder ingrijpende maatregelen niet te zullen kunnen bolwerken. Sinds wij de vorige maal over Leerdam" schreven heeft deze fabriek surséance van betaling moeten aanvragen, welke voorloopig reeds verleend is. Ondertusschen kan zij alleen tegen contante be taling leveren en reeds ruim de helft van de 800 man personeel is voorloopig ontslagen. Het bedrijf is te helpen: er moet misschien wat in de leiding veranderen, er is meer bedrijfskapitaal noodig reeds bijna vijftien jaar wordt er met onvoeldoende kapitaal gewerkt en moet een einde komen aan de moordende concurrentie met de Vereenigde Glasfabrieken (Schiedam), de Kristal Unie (Maastricht), (Slot volgende pagina) wenden tegen een vreemde staatsmacht, behalve in uitdrukkelijke opdracht en namens den Volkenbond en dan nog slechts voor zoover ons land die opdracht zou hebben aanvaard. Het komt mij voor, dat er geen twijfel overblijft, dat de V. D. B. door het schrappen van den eisch der nationale ontwapening en door het verwerpen van het geciteerde amendement in beginsel de ge dachte der nationale verdediging heeft aanvaard. Men kan in den V. D. B. nog blijven twisten over de vraag, hoeveel voor de nationale verdediging beschikbaar moet worden gesteld, men kan wenschen, dat de organisatie der nationale verdediging zoo moet worden ingericht, dat zij aansluit bij de organisatie van den Volkenbond, maar men kan dunkt mij niet meer volhouden, dat de eisch der nationale ontwapening nog deel uitmaakt van het programma van den V. D. B. Toch schijnt prof. van Embden blijkens zijn uitlatingen in de Eerste Kamer nog te willen vol houden, dat zijn standpunt, dat iedere zelfstandige nationale verdediging verwerpt, heeft gezegevierd. Die opvatting lijkt mij onhoudbaar. Prof. van Embden heef t het recht ieder standpunt in te nemen, ook een standpunt, dat afwijkt van dat van zijn partij. Ook mijn meeningen plegen niet door het programma van de partij, waartoe ik behoor, noch door uitspraken van congressen te worden be paald. Maar men moet niet trachten vol te houden, dat men de overwinning heeft behaald, wanneer men de nederlaag heeft geleden. A. C. J. J. Mooie lampen ?? dan moet U bij Jaspers z(Jn. Aparte lampen en nooit duur l ACDITDC «rA%^r kl\«9 CEINTUURBAAN 3O8 AMSTERDAM. TCU. 21QO6 Er js maar n Jaspers op de Ceintuurbaan