...>... -i,^.^ l ZINVC ROTTERDAMSCHE HYPOTHEEKBANK VOOR NEDERLAND Het nieuwe bouwen N.V. KONINKLIJKE ROTTERDAM3CHE BETON- EN AANNEMING MAATSCHAPPIJ VAN WANING ROTTERDAM BETONBOUW - COMPLETE BOUWWERKEN TEOÜfS EM TEOFLUX VAN WAGEMAKEPS BREDA Architecten beschermt *|iJB|W UW WERK ^Iv2s ii^iiii VV 'Tv TT ^Bfl « 1^ <:^k V ^^^Bv :': £2j^f*f TEBEN BRAHD ??«»**&* MET MINIMAX! i Afschrift van attest: EM Mlnlmtx-tppmat. dt reddtr vin ons Qimttntihuls. Toen de werkster heden bezig was den vloer te doen, viel een brokje vuur uit de kachel in de bus met boenwas. Gevolg een walmende vlam. De werk ster trachtte het uit te trappen met 't noodlottig gevolg, dat de vlam mende was over de vloer stroomde en haar kleeren vlam vatten. Zij liep naar buiten, waar haar kleeren van het vuur bevrijd werden. Op de secretarie was het anders. Toen een buurman op het hulpgeroep der vrouw naar boven snelde, vond hij alles vol walmende rook en de vloer in vlammen. Natte zakken en dwei len vermochten niets. Een emmer water maakte de zaak .nog erger. De gordijnen begonnen reeds vlam te vatten. Gelukkig kreeg man een Minlmn-ippmtt In d» gittn, waar mede in een paar minuten de vlammen gedoofd waren. Het gevaar was ge weken. Men kwam met den schrik vrij. De Burgemeester der Gemeenten Heeswijk en Dinther Heeswijk, 27 December '28 N.V. IFFA-MINIMAX AMSTERDAM 0 BELANGRIJK NIEUWS: Behalve het verlaagde tarief voor Heerenkleeding en Japonnen thans desgewenscht ook tarief A voor che misch reinigen van Mantels. Normale Mantels F 2.75 tarief A Nog korten tijd 20% KORTING op alle verfprijzen. 1 PALTHE 1 ALMELO l VERWEEGEh &KOK AMSTERDAM H KASTKOFFERS VAN R. 42.so AF LOSSE NUMMERS VAN DE GROENE: 20 Ct. NUMMERS OUDER DAN DRIE MAANDEN: 60 Ct. TOEZENDING ALLEEN NA ONTVANGST VAN HET BEDRAG OP POSTGIRO 72880 OF GEM.GIROG. 1000 VAN DE GROENE AMSTERDAMMER Liftgarages in de binnenstad WIE des middags een borreltje wil gaan drinken inde,,Carlton Corner" het rendezvous van chique bontmantels en ge» wichtige zakenrelaties te Amsterdam en zich hierheen begeven wil met eigen automobiel of met een blokbandje, zal moeite ondervinden om met zijn wagen bij de ingang te ge raken .... laat staan een plaatsje voor parkering te vinden, zonder door een verkeers-agent op de schouder getikt te worden om naar n der aldaar schaars gestrooide borden verwezen te worden, waarop een grote letter P ge schilderd staat. Wie dan om zich heen kijkt, zal een onafgebroken rij van auto's langs de trottoirband zien staan, en tot de slot som komen dat hij zijn wagen enige straten verder zal moeten plaatsen om zich voet naar dit caféte begeven. Het parkeervraagstuk is hier niet opgelost. Autobezittende zakenlieden, bios coopbezoekers en winkelende dames ondervinden in de stad zeer vaak moei lijkheden om een bekeuringvrij plaatsje voor hun wagen te vinden. In de voor naamste winkelstraten van de stad (de Kalver straat, Leidsestraat, Utrechtse straat) is stilstaan met .de auto door verkeersvoorschriften reeds verboden. Degeen die daar te doen heeft moet zijn wagen een heel eind verder plaatsen en te voet het eigenlijke doel bereiken. Het parkeervraagstuk is hier niet opgelost. Wie ook overdag zijn blik laat gaan langs de grachten van Amsterdam, ziet talrijke automobielen langs de waterkant staan, schuin tussen de bomen geschoven. De rijweg wordt daarbij nog voor een gedeelte door de wagens in beslag genomen. Ook hier is het parkeer-vraagstuk niet opgelost. Deze voorbeelden zijn niet specifiek voor Amsterdam, zij doen zich in tal loze steden voor. Te bevoegder plaatse wordt hieraan ongetwijfeld veel aan dacht geschonken. Wij wijzen b.v. op het streven om op verschillende punten in de stad kleine of grote parkeer terreinen aan te leggen. Het behoeft geen betoog, dat de aanleg van zulke terreinen vaak gepaard gaan met enorme kosten, aangezien de behoefte aan parkeerruimte zich meestal het dringendst voordoet in drukke winkelEen liftgarage op een der drukste punten in Chicago. De auto's rijden op straathoogte op een der platformen, die een doorgaande stijgende en dalende beweging uitvoeren. of zakenwijken, waar de terreinpi tot ongekende hoogte zijn ges In dit verband is het van belang] te wijzen op de oplossing welke lijk de toepassing van z.g. lift-kan bieden. Wij plaatsen hicroi een afbeelding van een lift L welke werd gebouwd op e<n drukste punten van de stad Chi< Het systeem van deze liftgarages nagenoeg overeen met de z.g. nosterliften (doorlopende liften) wij in sommige grote kantoorgebi aantreffen. Een automobiel rijdt] straathoogte op een der platform! de liftgarage. Een druk op d doet het platform mét de auto c gaan, zodat daaronder weder e-n vrij komt voor een nieuw te p;<r auto. De platformen maken ee i gaande beweging, zodat men zitr weder voor de ingang kan b indien men het nummer van hit form weet, waarop de auto g. pi werd. De afgebeelde toren te kan aldus 22 auto's tegelijk De toepassing van zulk een vordert, zoals men zien kan, sle. hts| zér gering grondoppervlak, dut, sl< een geringe grondprijs. In vergelijking met de meer garages met vaste spiraal-opriti met berging der automobielen verdiepingen, blijken de lift g; wat betreft de nuttige in w ruimte vél economischer te . ijn.| diépunten in de stad, waar zi< behoefte aan parkeerruimte v JQI kan men zich de plaatsing van parkeerliften aldus zeer goed ird< ET is interessant te weten dit gebied een Nederlands verleend werd, en wel voor de vinding van de heer G. A. F?e; voor een Transportinrichting zi einde met vertande draaiende r waarbinnen draaginrichtinge.i den last zijn aangebracht" (Ned. 34943)- Wij geven hiervan eer ding. Het systeem van deze li-tj komt in vorm overeen met de ; ii beschreven toren te Chicago. Het verschil is echter geleg» n technische constructie. De platfi waarop de auto's geplaatst zijn hier vervat in grote ringen,] draaiend zich naar boven b De platformen zijn bewegelijk ringen opgehangen, zodat ?.j IN A\I:A\OIMAA\ Arch. L. C. van der Vlugt w AT zal de plaats zijn, die de door Van der Vlugt ont worpen bouwwerken in de sardeering van het nageslacht zullen nemen ? Wij weten het niet: Maar dat die [traag gesteld wordt, is reeds een bewijs jat er strijd over die vraag zal zijn. En strijd is er nooit over onbelangjjke figuren, wanneer zij ons door den d zijn ontvallen. Van der Vlugt was een belangrijke uur in onze Nederlandsche archi tectuur. In de twee centra van ons land, waar de strijd om de vernieuwing van architectuur het sterkst wordt ge streden, in Amsterdam en Rotterdam, 'ai en het Duiker in de eerste stad en rai. der Vlugt in de tweede, die de |me«'st pregnante figuren waren door ibui bouwwerken. Door den dood van Duiker verloor ?.sterdam den leider, thans is het?liJe lot aan Rotterdam te beurt villen. Het feit op zichzelf, dat de chitectuur weer leidende figuren z't, is waard vermeld te worden. V/ij zijn geneigd bij den dood van on gestorvenen te treuren over het fües van scheppingsdrang en onilt >oide wilsuitingen. Die droefheid menschelijk, maar voor hen, die 'erfelijk iets beteekend hebben, moewe andere maatstaven aanleggen. oo .vel Duiker als Van der Vlugt ten heengaan, omdat zij baanet end werk hebben verricht, waarop 11 gebouwd kan worden. Waarin is dit baanbrekende werk e;en? l.n de groote internationale ou blijken. Bovendien maakt het st em van dit patent een veel lichtere ouw der torens mogelijk. E -n liftgarage kan al naar gelang de jiooj te 12 of meer automobielen tegelijk «v* tten. Voor meerdere parkeerruimte ien enige liften naast elkaar ge it st worden, zodat ze tezamen een rage voor een groot aantal wagens ormen, welke dan het voordeel heeft snelle bediening en een gering ^ondoppervlak. Het voor de ingang ?renden van een auto vordert nog geen ' ut tijd. Een toepassing van dit het gewicht steeds horizontaal bli jrst» em zou b.v. grote voordelen Deze constructie biedt in d e ied n bij hotels en in het bizonder bij plaats het voordeel dat de auto aai ie l.otels die in het stads-centrum zijn zijde het platform kan oprijd» nt -'- -- ~ *--" ? -"?? '? ... aan de andere kant (dóór de ring enl kan verlaten, zodat een dcorg garage-verkeer wordt verkregen, geen bij z.g. paternosterlifter in beweging, die na 1920 op architecto nisch gebied is ontstaan, is voor de eerste maal sedert de i8de eeuw weder sprake van een gemeenschappelijk zoeken naar architectonische waarden, die aan de werkelijkheid, d. i. aan de concrete verlangens van den mensch en de samenleving beantwoorden. Door die groote internationale beweging, die sinds 1928 saamgevat is in de con gressen van het nieuwe bouwen", is de voosheid van alle individualistische aesthetiseerende bouwkunst duidelijk gebleken en heeft de bouwkunst weder kans haar plaats als moeder der kunsten te heroveren. Die nieuwe strijd om een bouwkunst, die de oprechte weerklank van het leven is, wordt door veel architecten internationaal gevoerd. Het is een strijd, die door woord en geschrift is tot uiting gekomen, en door kleine en groote bouwwerken is geconcretiseerd. Van der Vlugt behoorde tot hen, die voor het eerst op ruime schaal aan be langrijke bouwwerken kon toonen, welke vernieuwing internationaal ge propageerd werd. Doordat het eerste groote bouw werk in Nederland, de fabriek van de Wed. van Nelle, een utiliteitsbouw was, werd door leeken en tegenstanders daaruit de conclusie getrokken, dat die nieuwe architectuur alleen geschikt was voor utiliteitsbouw. Deze mistasting is voor groote groepen van denken de menschen nu langzamerhand wel overwonnen. Toen de fabriek gevolgd werd door een woonhuis, door kan toren, vergaderzalen, tentoonstellings zalen, meer woonhuizen, kwam er langzamerhand een beter begrip onder het publiek, al werd het diepere wezen van de vernieuwing nog niet overal ingezien. HET jongere geslacht, dat meer leeft te midden van de natuur en dat door de sport in de open lucht een nauwer contact met die natuur heeft gekregen dan een vorige generatie, begrijpt het nieuwe bouwen beter dan de ouderen. Dit jonge geslacht voelt direct de harteklop van het leven in de strakke open bouwwerken, die hun naar buiten gerichtheid zoo duidelijk demonstreeren. Jonge menschen zien het schoone, dat zuivere machine producten en gebruiksvoorwerpen in hun directen eenvoud van vorm, lijn en kleur bezitten. Zij begrijpen intuïtief, dat in den tienen. De hotel-directie moet steeds ooi zien in de berging der automo- . wit n van haar gasten. Hiertoe heeft huidigen tijd, waarin een geheel andere productiewijze tot uiting komt, waarin volkomen anders geaard zijnde mate rialen door de industrie voortgebracht worden, ook de gebouwen een volko men andere gedaante moeten ver krijgen dan vroeger. Toen dan ook Van der Vlugt den moed had in conI e -n eigen garage bij het hotel, ofwel noet garageruimte elders huren. band met de constructie niet nojfct spreekt van zelf dat zulks in ver band met de hoge grondprijzen 1 .belangrijke kosten vorderen. Indien wij goed zijn inge licht heeft de gemeente Am sterdam destijds bij de bouw van het Stadion de toepassing creto te getuigen door zijn gebouwen, dat de ideeën, die tevoren in woord en van liftgarages ernstig over- geschrift geuit waren, niet alleen uitModel van een liftgarage volgens dtvm Ce heer G. A. Feenstra (Ned. Octrooi 3§. een transportinrichting zonder einde de ringen, waarbinnen draaginricnünl last zijn aangebracht". wogen in plaats van de zeer kostbare aanleg van het uit gestrekte parkeerterrein het welk thans bij het stadion te zien is. Naar wij menen te weten zouden de kosten voor de bouw van een groot aantal van zulke liftgarages plaats biedende voor parkering van een evengroot aantal automobielen als thans op het bedoelde Stadion-parkeerterrein kun nen staan belangrijk lager zijn geweest dan de kosten welke nu besteed moesten worden voor ter rein-aanleg, bestratingen enz. om van de kosten van erfpachtsderving van het enorme terrein - oppervlak maar niet te spreken! KOEN LIMPERG voerbaar waren, maar ook een vol komen nieuwe schoonheid in het wezen der architectuur konden brengen, waren het aanvankelijk de jongeren, die terstond de waarde van de groote spiegelende glasvlakken en den ijlen constructievorm begrepen als een bevestiging van de vernieuwing, die het leven zou ondergaan. Maar het bleef niet bij de waardeering der jongeren; Rotterdam, de stad, die buiten zijn havens zoo weinig schoon heid heeft te bieden, werd plotseling een pelgrimsoord voor architecten en andere kunstenaars uit alle deelen van de wereld om het werk van Brinkman en Van der Vlugt te bestudeeren. Persoonlijk heb ik dikwijls, wanneer het den ontwerpers te machtig werd, steeds weer eigen werk te toonen, de leiding overgenomen, wanneer buitenlandsche architecten de fabriek Van Nelle" kwamen bezichtigen. En elke keer dat ik dit deed werden mij weer nieuwe waarden daarin duidelijk. Ik herinner mij nog de groote vreugde van Ie Corbusier, den Franschen voor ganger van het nieuwe bouwen, ik zie nog Eisenstein, den schepper van de eerste machtige Russische films in extase over de mogelijkheid eens een cultuurfilm alleen van deze fabriek te kunnen maken. EN nu, wat het belangrijkste is, het groote publiek, de kritische men, heeft de waarden van het nieuwe bouwen leeren begrijpen; en dit begrij pen is voor een zeer belangrijk deel te danken aan de werken, die Van der Vlugt tot stand gebracht heeft. Wij als architecten weten zeer goed, dat er kritiek mogelijk is op het werk van Van der Vlugt, we weten, dat hij, vooral in de woonhuizen, nog te veel verouderde eischen der bewoners heeft trachten te combineeren met zijn nieuwere verlangens, en zoodoende hier en daar niet tot volkomen gaaf heid is gekomen. Maar dit behoeft niet als een af brekende critiek gezien te wordenHet getuigt eerder, dat hij als baan breker zich bewust was, dat pioniers hun verlangens niet op de spits mogen drijven, daar zij anders hun pioniersaard verloochenen. Want Van der Vlugt was een pionier. Even direct als de fabriek door zijn openheid getuigde van een nieuw productiesysteem, was de silo aan de Maashaven een bewijs, dat de kracht der groote gesloten vlakken in de architectuur tot schoonheid kan voeren, wanneer de directe bruikbaarheid die ongebroken gladde gesloten monumen taliteit vraagt. Van der Vlugt als begeleider te zien bij excursies naar zijn werk was een plezier op zichzelf, omdat hij zoo direct toeliep op alle onderdeden, die zijn speciale liefde bij het ontwerpen hadden. Ik herinner mij nog zijn teleurstelling, toen wij enkele onderdeelen wat te mooi vonden. Daarover heb ik nu zoo ernstig nagedacht, en nu vinden jullie het te mooi", het kwam er ietwat mistroostig uit. Dergelijke uitingen zien we nu in een zoo geheel ander licht, nu we weten, dat hij veel meer door zijn gezondheid gehandicapt was dan wij konden vermoeden. We begrijpen nu ook beter, wat de redenen waren toen hij eenige maanden geleden bedankte vóór de congressen van het nieuwe bouwen" en voor de Rotterdamsche groep Opbouw". Hij kon aan ons theoretisch werk geen tijd meer geven en daarom meende hij te moeten bedanken. Dat zijn persoon en zijn werk, ook zonder zijn theoretischen arbeid,voor de gezamenlijke propaganda voor het nieuwe bouwen hem het recht op het lidmaatschap gaven, dit wilde hij maar half van mij aannemen. Al.beradende over dit vraagstuk is hij midden in zijn werk ontvallen aan de internationale architectengroep, die zijn bedanken nooit heeft willen accepteeren. Ir. J. B. VAN LOGKEM ?== BIJ DE FOTO'S Boven: fabrieksgebouwen voor de Wed. Van Nelle. Daaronder: een drietal woonhuizen te Rotterdam. Architecten Brinkman en Van der Vlugt. l