Historisch Archief 1877-1940
CRISIS VAN DEN VOLKENBOND
hiiiiiiiiililiiliiiiiMiiinniiiiiiii
Mr. W. Verkade
WIJ hebben den loop der geschiedenis in het
eind van de XIXde en begin XXste eeuw
ervaren als de geschiedenis der politieke
expansie in belangensferen, als de geschiedenis van
het imperialisme. De verdeeling van Midden-Afrika,
de annexatie van Transvaal en den
Oranje-Vrijstaat, de afbrokkeling van Turkije, China en de
Spaansche koloniën en daarnaast, in Europa, de
wankele evenwichtspolitiek, met haar onvermijde
lijke bondgenootschappen en
tegenbondgenootschappen en haar even onvermijdelijken bewape
ningswedloop. Maar sinds 1919 (en in toenemende
mate tot 1925 toe) hebben wij en heeft vooral de
jongere generatie gemeend een nieuw tijdperk te
zijn ingegaan: Clemenceau scheen overwonnen, of
op zijn minst voorbij gestreefd door Wilson. Maar na
de verwerping van het Protocol van Genève bleei..
steeds duidelijker dat de geest der politiek die tot
1914 had geleid, nog springlevend was. De ont
wapeningsconferentie van 1932 was reeds bij haar
begin vrijwel veroordeeld tot mislukking.
Mantsjoekwo viel zonder ingrijpen van den kant van den
Volkenbond in Japansche handen. En het vuurtje
tusschen Paraguay en Bolivia, aangeblazen door
de internationale wapenhandelaars, bleef, ondanks
alle getob van den Volkenbond, meer dan zes jaar
(1929?'36) smeulen of branden. En dit proces van
afbrokkeling van het Volkenbondsgezag vindt thans
zijn sluitstuk in de overmeestering van Abessyni
met behulp van mosterdgas, omkooping en de
laatste technische snufjes en met schending van
vrijwel alle denkbare volkenrechtelijke regels; en
daarnaast in de onrechtmatige, gevaarlijke ver
scheuring van het verdrag van Locarno en de her
nieuwde versterking van het Rijnland.
Be schuldvraag;
DEZE nederlaag van den Volkenbond is niet
alleen te wijten aan de uitgesproken Volken
bondstegenstanders: aan de gewelddadigheid en het
imperialisme van Mussolini's Italiëen aan de
schlaghafte" onberekenbaarheid van
HitlerDuitschland, maar evenzeer aan de ontrouw van de
zg. Volkenbondsvrienden: Aan de
kruidenierspolitiek, ja het verraad van La val. Aan de
chicaneurspolitiek van den isolationist Sir John Simon, die net
wat te laat onder invloed van de in de Peace
Ballot" georganiseerde publieke opinie uit het
Foreign Office werd weggeschoven dan dat nog met
vrucht de preventieve Volkenbondsactie kon worden
georganiseerd. Aan de halfheid van Baldwin en
Hoare, waardoor de sanctie-politiek zóó bij horten en
stooten plaats had, dat zij pas gaat werken nu het
voor Abessyniëte laat is. Aan het egoïsme van
Amerika, waar door den voorrang van handelsbe
langen boven .rechtsorde en van partijpolitiek boven
vredesorganisatie, het tot standkomen van de
petroleumsanctie belemmerd werd. Aan de
vazallengeest bij de Oostenrijksche, Hongaarsche en
Albaneesche regeerders. Aan het dogmatisch vastge
houden, vóóroorlogsche neutraliteitsprincipe van
Zwitserland. Niet het minst aan het stuurlooze
defaitisme van ontelbare conservatieve geesten in
alle landen en de stelselmatige ondermijning van de
internationale rechtsorde door de Beaverbrook's, de
De la Rocque's en de Mussert's. En ten slotte aan
eenige gebreken der Volkenbondsorganisatie. Het
ontbreken van eiken zweem van organisatie, die op
internationaal terrein doet wat de politie binnens
lands doet: het voorkomen van ordeverstoring, het
uitvoeren van overheidsmaatregelen tegen de orde
verstoorders. Het daarmee samenhangende falen
van ontwapeningspogingen te land, in de lucht en
sinds kort ook ter zee. De onvoldoende regeling voor
het oplossen van belangengeschillen. Alle drie het
gevolg van een star vasthouden aan de eigenmach
tigheid van de staten, aan de staatssouvereiniteit.
Wat nnr
DEZE gebeurtenissen hebben een crisis in den
Volkenbond veroorzaakt en als bij elke crisis
wordt de tegenstelling tusschen pro en contra,
OPENING 28 MEI
Pinkster tarief f 20 - 28
Grand Orcheitr* Lennortr
Nieuw: Openlucht Restaurant
Vraagt inlichtingen over hot HtD-Plan 1936
lw««M55 -2 weken f
100.(Zeebaden, tennis, extro'J, garage, fooien
enr. irtbef
tusschen goed en kwaad duidelijker: de lippen
dienaars van de gedachte der internationale rechts
orde vallen af, willen ófwel uittreden van hun staat
uit den Volkenbond ófwel terugbrenging van den
Volkenbond tot een diplomatiek centrum zonder
eenigen rechtsband. De ware vrienden van den Vol
kenbond spannen al hun krachten in om de oorzaken
van zijn nederlaag op te sporen, deze waar moge
lijk weg te nemen en anders tegenwicht te geven.
Zij doen dit met te meer moed omdat zij weten dat
niet alleen overal, zelfs daar waar zij zich thans niet
mogen uiten, de idealen van een georganiseerden
vrede leven, maar ook omdat het, althans voor
Europa, de eenige levenskans is.
Wij wonen in een te intens georganiseerd leven
en te dicht op elkander, dan dat vrede tusschen de
verschillende belangen van staten en volken anders
dan met dwingend recht mogelijk zou zijn. Daarom
mogen wij ook niet werkeloos afwachten tot den
tijd dat de geestelijke atmosfeer in de wereld rijper
is voor broederlijker verkeer. Integendeel hoe
agressiever en krampachtiger de mentaliteit bij
sommige volken is, des te grooter is de nood
zaak van een dwingende rechtsorde, die door zijn
macht imponeert en door zijn objectiviteit ont
wapenend werkt. Immers alleen in tastbaren vorm
spreekt de rechtsorde tot deze volken: Het aan
vankelijk succes der sancties tegen Italiëheeft b.v.
geen volk zoo geïmponeerd als het Duitsche.
Natuurlijk is ook daarvoor weer eenminimum
van goede trouw noodig. Maar al zijn er
regeeringen, die zeggen dat recht is wat voor het
eigen volk nuttig is, en zijn deze voorloopig in een
organisatie van de veiligheid niet bruikbaar, dan
neemt dat nog niet weg dat er nog wel landen zijn
die allereerst belang hebben bij een rechtsorde, in
Europa zelfs verreweg de meerderheid.
Maar blijkens de ervaringen met de
Volkenbondsleden in de Abessijnsche kwestie hebben ook deze
Volkenbondsleden een steun in den rug noodig om
de trouw aan het gegeven woord te bewaren.
Dat wil zeggen: meer macht aan niet direct van
regeeringen afhankelijke Volkenbondsorganen.
Wil het collectieve stelsel weer werken, dan zijn
vier verbeteringen noodig die eenerzijds inperkin
gen der staatssouvereiniteit zijn en trouw aan het
gegeven woord veronderstellen, anderzijds als
betrouwbare zekeringen in ons internationale
leven zullen werken :
ie een sterkere,,organisatie van den vrede", een
sneller en krachtiger orgaan, dat als een barometer
reeds de geringste schommelingen in den inter
nationalen druk registreert en dadelijk de pre
ventieve maatregelen ter hand kan nemen, die
volgens art. n van het Handvest wel mogelijk
maar niet voldoende georganiseerd zijn.
2e een sterke arm" ter onmiddellijke beschik
king van den Volkenbond (ev. slechts uit een
luchtmacht bestaande) die het nakomen van de
preventieve maatregelen bij oorlogsgevaar afdwingt
en als eerste den aanvaller in den weg treedt.
3e een instantie van personen, die internationaal
vertrouwen genieten (van het type Nansen, Briand,
Stresemann, Cecil, Van Eysinga) die in geval van
belangengeschillen en grenswijzigingen den Raad
in een openbaar rapport adviseeren.
4e een Europeesche economische organisatie.
Wanneer wij goed zien is hiertoe de groote meer
derheid der bevolking van alle Europeesche landen
(behalve Duitschland, Hongarije en Italië, waarvan
de publieke opinie niet na te gaan is) bereid. Het
komt er nu op aan dat deze overtuiging de regeerin
gen weet te bezielen. // dan niet met behoud van de
huidige regeeringspèrsoncn. De kans is groot dat,
wanneer in deze richting binnen het kader van
den Volkenbond een Europeesche samenwerking
wordt georganiseerd, ook de drie genoemde uitzon
deringen, (of een deel'daarvan) vrijwillige aanvaar
ding van deze sterkere gebondenheid aan de inter
nationale rechtsorde niet kunnen ontgaan.
Na het falen van den Volkenbond als voorkómer
van oorlogen buiten Europa is onze eenige kans
nog, door een werkelijke ommekeer, hetzij een
vreedzame hetzij een gewelddadige" i) althans
binnen Europa te toonen dat het recht in de
blanke cultuurwereld kan heersenen. Dit alles op
straffe van ondergang door oorlog of revolutie,
en waarschijnlijk door beide tegelijk.
Voor deze taak moéten alle krachten, officieele
en particuliere, gemobiliseerd wórden, indien men
de mobilisatie der gewelddadigheid en der ver
nietiging wil voorkomen.
i) Van Vollenhoven in Du droit de paix".
fM.2 DE GROENE N* WS
i
IIIIIIIMIIIIHIIIIIIHIIIIIMimimillllHIU
| Betwistbaar punt
i
>
defeirAj
r* TELLING, door N. J. D. Versluys
O gen bij zijn promotie verdedigd:
Als men de beteekenfs van het Sowj
régime voor het Russische rijk wil bepalen, l
hoort men den huidigen toestand aldaar te v<
_ gelijken met dien onder het Tsarisme omstreel
i 1913, niet met dien in West-Europa."
i Sinds wanneer acht men in academische k
| gen een waarheid als een koe, als een os, als
| rhinoceros, een betwistbaar punt, geschikt v
f geleerd dispuut? Of verdient lke dwaasc
l serieuze overweging als zij maar over Rus; ai
f wordt uitgekraamd, en wordt zij daardoor t
f slotte toch weer voor ernstige weerleg
i vatbaar ?
irdiende afstraffing
ONDERDAG ,14 Mei jl. heeft Minister Colijn,
zinspelende op de rede, die de HeerMussert
dagen te voren in Den Haag gehouden had,
-gd: het was een vulgaire bestrijding,
raan een fatsoenlijk en behoorlijk man zich
w schuldig maakt."
Daar is geen woord Fransch bij, maar ook
woord dat niet verdiend is.
s
S
i
s
l
i
I Architectonische durf
f ^CHUIN tegenover De Groene, op den h<
i ^ van Keizersgracht en Berenstraat, staat a
i splinternieuw kantoorgebouw. De architect hec
f gepoogd een modern gebouw te scheppen in st
| met de oude grachthuizen. Amstelodamum"
| verrukt over het resultaat en prijst den archite
| die de sfeer van het oude heeft bewaard en toe
| niet (heeft) geaarzeld een draaiende tochtdeu
i centrale verwarming en een up to date lift aan
| brengen".
i In vertrouwen kunnen wij, in aanvullinl
| hierop, nog mededeelen dat hij zelfs in alle ver]
trekken electrisch licht heeft laten aanleggen
Aan bouwer en recensent onze hulde !
IIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMimmHIIIIIIIimlIIIHIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIirilIlmJ
ModeA
rio zwijgt stemt... dubbel
(ij de jongste volksstemming in Duitschland
1 schijnt het aantal ongeldige stemmen zeer
't te zijn geweest. Als men bedenkt dat
[enstemmen gevaarlijk was, begrijpt men
-rom velen hun biljet ongeldig kunnen
heb;11 gemaakt.
B ij het bepalen van den uitslag zijn deze
o stemmen echter bij de stemmen vóór ;
r geteld. Ook dit is begrijpelijk, al kan
>n de objectieve juistheid van deze toepassing
n den regel wie zwijgt stemt toe" in
rij r el trekken.
Doch nu komt het slot van deze tragedie:
'Af men hen kan vinden, worden thans die
mco-stemmers door de S.A. vervolgd en
af'raft.... omdat zij niet vóór Hitler
heb,.. gestemd. f
Zoo weet het nationaal-socialisme de tegen- |
l;ng tusschen pro en contra op te heffen f
(ie hoogere eenheid van het concentratie- |
r-p. |
MUI iiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimirm
\
S
i
[st
iciecenaat
zijn in de laatste weken onze gr
te musea bedacht met een kostelijke collectu
schilderstukken uit de oude Hollandsche schoot,
Dat de heer Deterding ons aldus deed deeten in
vreugde van zijn zeventigsten verjaardag, geef t ze
aanleiding tot erkentelijkheid en het is geenszins ver
wonderlijk, dat daarvan reeds dadelijk ruimschooti
blijk werd gegeven in de ontvangst die het bericht van
zijn schenkingen in de organen der publieke opitt
werd bereid.
Verwonderlijk is slechts, dat men hier en daar
klaarblijkelijk gemeend heeft, dat het, om een dergelijk^
geste op haar juiste waarde te schatten, noodig is ook
de bedragen te memoreeren die door den schenker aan\
de verwerving van het thans geschonkene ten koste zijn
gelegd. Een oud-vaderlandsche zegswijze verbiedt CM
een gegeven paard in den bek te kijken en het is
indedaad weinig kiesch zulks te doen, zelfs wanneer van
een dergelijken blik positieve verrassingen te verwacht»
zijn ten aanzien van de waarde van het geschenk
deze door ouderdom geenszins wordt geschaad.
Waar in de moderne journalistiek nu eenmaal steeds
baas'boven-baas gespeeld wordt, vindt men nu zelji
al bedragen van meer dan zes cijfers genoemd, die b
heer Deterding van zins zou zijn uit te leggen voor em
volgende gif t aan het Rijksmuseum: Vermeer1 s
broemde zelfportret dat zich thans in een Weensüt
collectie bevindt.
Den eenvoudigen burger begint het ie duizelen tij
t hooren van dergelijke sommen en zeker in een tijd
s deze is het hem niet ten kwade te duiden, wanneer
j hem aanleiding geven tot zakelijker overwegingen
m hij een gelegenheid als deze op haar plaats zouden
m ?
\jn.
LS
Wereld*
vermaard...
u'. ;c; Van landen isj^jj
Apm-ot Brandy de metst
ut-vruugde likeur. O0.1)
U zult het vccf'relft ikj
c.'omc waardi-eren !
Verlaagde pnjs /> *
*«ci o.us y *i
APRIGOT
BR AND V
??. / had a miltion" is nu eenmaal een dankbaar
\en.a voor dagdroomen, en deze leiden de aandacht
\vm de realiteit, die in dezen met zich brengt, dat
m Belangrijk stuk Nederlandsche cultuurgeschiedenis
\ans weer vollediger toegankelijk is geworden voor
vet.-,die daarin belangstellen, en ons nationale
kunst?I; aanzienlijk is verrijkt, op een moment dat de
gslijkheid daartoe al uitermate gering leek.
O ik voor wie zich een en ander ter dege blijft
ai seeren, geven de gepubliceerde cijfers echter
aanidmg tot nevengedachten, zelfs binnen het kader van
, ultureele beteekenis van het evenement. Men
<>t zich af over een hoeveel grooteren rijkdom aan
intschatten onze musea niet hadden kunnen
behii.ken, wanneer bedragen als de thans genoemde
{schikbaar waren gesteld in den tijd, waarin de
I s verworven werken nog geenszins met tonnen
as betaald behoefden te worden. En dan volgt
van? iz tweede vraag: waarom dergelijke bedragen, of
'Ifs maar een fractie daart an, niet worden
aange'.n<l tot het verrijken van onze musea met een
col:ti: hedendaagsche kunst, opdat deze voor de
toet bewaard blijve en niet het nageslacht weer
veeten van de thans daarvoor benoodigde bedragen
i/ f ebben op te brengen om zich in het bezit te stelten
m 'jjat dan nog niet verloren is gegaan.
Z er zeker, het is van het grootste belang voor een
'ti', dat wat zij in vroeger eeuwen aan schoonheid
ef-t voortgebracht in eere wordt gehouden en zooveel
igtlijk tot gemeengoed wordt gemaakt. Maar het is
in niet minder belang, dat haar belangstelling wordt
inpewakkerd voor haar levende cultuur en dat aan
e de beste ontwikkelingskansen worden geboden.
Er bestaat hier te lande in het huidig tijdsbestek
r een levende schilderkunst, die in haar zuiverste
itiigen recht heeft op de volle belangstelling van
ydf>enooten en nakomelingen. Haar beoefenaren
befea moeilijke tijden. Zij zijn mei welwillende
'unst-in-nood"-acties niet gebaat. Een modern en
'itisch maecenaat is voorshands nog noodig om
\un tot volle ontwikkeling van hun gaven de
gelegen*id te geven en daarmede onze nationale cultuur een
langrijken dienst te bewijzen. Het is waarlijk niet
it gebrek aan waardeering voor het thans
geschontne, dat zulks hier ter overweging wordt gegeven.
? A
DB RAADSZITTING VAN DEN VOLKENBOND
heeft weinig meer gedaan dan alle pijnlijke
kwesties verdagen. Pas op 16 Juni, honderd
dagen na den yden Maart, zal de Volkenbond
reageeren op de herbewapening van het Rijnland en
pas na zes weken op de ontknooping van de
Italiaansche expeditie. Dat hij niet erger gedaan heeft en
niet alle sancties, die Italiëblijven plagen, heeft
opgeheven is niet het minst te danken aan het over
leg vooraf der Oslo-staten (Scandinavië, Nederland
en België), later vermeerderd met Zwitserland en
Spanje. Zij hebben toen getoond den Volkenbond
alleen trouw te kunnen blijven, wanneer zij niet op
sleeptouw genomen zouden worden door de groote
mogendheden-politiek en niet gedrongen tot ver
raad aan de Volkenbondsbeginselen. Ook indien de
Engelsche of Fransche regeeringen zelf neiging
hadden gehad de sancties op te heffen, dan was dit
na het gebaar van de zeven onbaatzuchtigen",
tegenover de publieke opinie in eigen land, die sterk
Volkenbondsgezind is, niet te verantwoorden ge
weest. In Engeland zit de regeering-Baldwin wegens
zijn zigzagpolitiek op buitenlandsch terrein toch
al zeer wankel in den zadel en in Frankrijk is de
uitspraak bij de verkiezingen te duidelijk geweest
om daar tijdens de vorming van het nieuwe ministerie
lijnrecht tegenin te kunnen gaan. En al was een
serie maatregelen om echècs van den Volkenbond
voor de toekomst te voorkomen ons welkomer
geweest dan de halfslachtige sancties te laten
voortzeuren, wij mogen voor het optreden (op initiatief
van Nederland?) dankbaar zijn. Misschien komen
de hervormingsplannen in Juni uit denzelfden hoek
ook nog?
Het wegloopen van Aloisie was bij deze zitting
wat minder zeker dan bij vorige gelegenheden;
maar het fluitje van den baas uit Rome toonde
dat Mussolini zijn bruuske politiek wil voortzetten
misschien tot een conflict met Engeland toe.
Misschien laat hij zich daarbij misleiden door de
moeilijkheden die het Imperium met de Arabieren
en Egyptenaren doorstaat; maar dat Rijk is
grooter dan het Nabije Oosten.
DB NIEUWE FRANSCHE REGEERING, Waarop het
wachten te Genève grootendeels was, zal waar
schijnlijk omstreeks i Juni optreden. Léon Blum,
een scherpe geest van groote beschaving, met een
groot gezag in en buiten eigen partij, voorzichtig,
doortastend en vooral vasthoudend, is de aangewe
zen formateur en allerwegen is hij reeds bezig
met onderhandelingen en besprekingen, waarvan
de zakelijke kanten een zeer ruime openbaarheid
genieten in Blum's orgaan, de Populaire", waar
de personen-kwesties zeer discreet worden behan
deld. Toch schijnt het reeds zeker dat Daladier,
Pierre Cot en Jean Zay van de radicalen, Vincent
Auriol en Blum zelf van de partij-socialisten en
Paul-Boncour van de onafhankelijke
neo-socialisten, in het kabinet komen. De Communisten en het
Vakverbond (dat communisten en socialisten samen
omvat) zullen geen vertegenwoordigers in het kabi
net hebben, doch zullen het wél steunen.
Buitenlandsche Zaken is waarschijnlijk bestemd voor
Herriot, die zelf echter bezwaar schijnt te hebben
zoo duidelijk naar links te kiezen. Maar zijn naam
wekt goede herinneringen op aan de dagen van het
Protocol van Genève. Als wij het nu ook nog bele
ven dat in Engeland werkelijk de richting-Eden de
overhand krijgt op conservatieve voorstanders van
de isolatie van Engeland (of hoogstens van de
WestEuropeesche veiligheid alleen) dan zou het werke
lijk mogelijk zijn, onder veel moeilijker omstan
digheden, maar ook onder nog veel hooger druk
van bittere noodzakelijkheid de mislukking van
1924 waaronder wij thans zuchten, te herstellen en
althans voor Europa tot een werkelijke collectieve
veiligheid te komen.
Wat de verdere plannen van Blum betreft, schijnt
hij voorshands de goudwaarde van den franc te willen
handhaven en ook overigens het kapitaalbezit niet
al te zeer te willen aantasten, Slechts voor openbare
werken ter wille van de werkloosheidsbestrijding,
misschien ook voor de 40-urige werkweek, den
eisch der C.G.T., moet geld komen en de overdreven
machtsposities van de 200 families" op staat
kundig terrein (al dan niet via de Banque de
France) zullen worden bestreden.
DUITSCHLAND BLIJFT HET GROOTE PROBLEEM
bij alle pogingen om Europa tot een collectief
stelsel samen te passen. Na lang aarzelen heeft de
Engelsche regeering eindelijk naar aanleiding van
Hitler's vredesplan een groote vragenlijst ter ver
krijging van nadere toelichting op dit vrij vage
aanbod ingediend, waarin in den allervriendelijksten
vorm de allerpijnlijkste .vragen worden gedaan.
Omtrent een groot aantal tegenstrijdigheden in
officieele uitlatingen in Duitschland, omtrent het
buitenlandsch beleid wordt gevraagd wat Hitler nu
eigenlijk bedoelt en voorts of hij nu zoover verzadigd
is, dat hij nu wél van plan is zich aan gegeven
beloften te houden. Hitler schijnt over dezen hem
voorgehouden spiegel woedend te zijn geworden en
daartoe zal ook niet weinig bijgedragen hebben de
manier waarop Engelsche onzekerheid zich ook
weer in de kwestie van de publicatie van deze
vragenlijst heeft gedragen: Eerst scheen men in
Downingstreet vastbesloten de vragen vertrouwelijk
te stellen en zoo werd ook tusschen den Engelschen
gezant en Von Neurath afgesproken. Maar 's mid
dags nadat de overhandiging had plaats gehad
werd een telefonisch contrabevel gegeven en reeds
den volgenden morgen kwam de lijst in de pers,
zoodat vele Duitsche ministers haar daar het eerst
aantroffen. Twee reacties zijn voorloopig in Duitsch
land gevolgd: Hitler is naar Berchtesgaden ver
trokken tot beraad met zichzelf en zijn meest
getrouwen; iets wat gewoonlijk weinig goeds voor
spelt. En daarnaast gaat het gerucht dat de vrager
met het niet bijster arisch gebaar van tegenvragen
zal worden beantwoord. De speculatie, dat Hitler
nu gedwongen wordt tegenover zijn eigen volk
inzake de buitenlandsche politiek open kaart te
spelen en voor de keus staat zijn eigen radicale
aanhangers teleur te stellen of een gesloten front
in het buitenland tegenover zich te vinden, schijnt,
gezien de ervaringen omtrent het nieuwe Duitsch
land toch wel rijkelijk naïef. Veeleer is het te vreezen
dat Hitler met een nieuwe daad" zal antwoorden.
ZAL OOSTENRIJK HET SLACHTOFFER van deze
daad" zijn? Het is stellig thans een der
meest labiele punten in Europa. De regeering, zich
bij gebrek aan autoriteit autoritair noemende en
toch reeds tegen een sterke volksmeerderheid van
nazi's en socialisten in regeerende, valt uiteen in
om baantjes en machtsposities kibbelende groepjes.
De wildeman Starhemberg heeft het met zijn tele
gram aan Mussolini en zijn hetze tegen von
Schuschnigg zoo bont gemaakt, dat deze fanatiek-katholieke
minister-president den fascist heeft kunnen wippen
en het bewind heeft kunnen reserveeren voor de
clericale strooming in het Vaderlandsche Front. In
plaats van zijn basis nu naar den kant van de
arbeidersbevolking te verbreeden heeft hij den zeer
socialen minister Dobretzberger door den wel min
of meer socialen doch veel sterker clericalen Rasch
vervangen en de socialisten nog weer meer van zich
vervreemd. Von Schuschnigg heeft dit verzetten
van de wet" kunnen wagen, omdat de wederom
ingevoerde dienstplicht hem een sterker steunpunt
begint te bieden dan de Heimwehren"; het eerste '
werk is dan ook deze troepen van Starhemberg en
Fey te ontbinden. Een bezwaar van het steunen op
deze bajonetten is echter dat mëh bij een algemeenen
dienstplicht ook de tegenstanders van het regime
bewapent. Als men bedenkt welk een groot percen
tage van het Oostenrijksche volk nationaal-socialist
is en daarnaast, dat onder de radicalen dezer partij
in Duitschland de spanning zoo groot is dat men
200 S.S.mannen heeft moeten arresteeren en hun
leider Himmler controleereh om er voldoende den
schrik onder te houden en dat hen bovendien op
economisch terrein de weg tegen Schacht versperd
is door zijn onlangs verworven bewaker Goering,
dan is het te begrijpen, dat velen vreezen voor een
uitlaat dezer praetorianen op het Al-Duitsche front.
De uitlaat tegen den binnenlandschen vijand" die
thans weer vrij spel heeft moet tegen de Olympische
Spelen weer dicht en bovendien geeft deze uitlaat
altijd moeilijkheden bij den gematigden vleugel.
OOK m POLEN wankelt het semidictatoriale
régime. De werkloozenrelle^es in Lemberg en
elders hebben vele dooden geëischt, heoben de
spanningen onder de diadochen van Pilsoedski
versterkt en hebben tenslotte tot een verscherping
van de militaire dictatuur en een verzachting van
de aanpassingspolitiek geleid. Het verzet .tegen het
nieuwe kabinet-Skladkowski is echter zeer groot.
Uit welken hoek dit verzet komt en welken invloed
dit tegenover den huidigen, Duitschland weige
zinden koers zou hebben blijkt zonneklaar uit de
opschriften die men thans overal op de muren in de
Poolsche steden kan vinden: Leve Blum, leve het
Volksfront." (Slot volgende pagina)
i. ' s
? l'1: