IS HIT TYP IIN KIUS Tl MAKIN Un Dl OtOOTE COUICTII 190x130 VANAF 145 x19S VANAF vrees der vrijzinnige volkspartij en der boeren, die tot nu toe de roode minderheidsregeering steunden, dat de socialisten het volgend jaar met een onbe twist geslaagde crisispolitiek de verkiezingen in zouden gaan. Daarom zijn zij in vereeniging met de conservatieven gedurende de laatste maanden be gonnen de regeering aan allerlei kanten op haar plannen te beknibbelen; dit culmineerde in de defensieplannen, waarvoor de regeering plm. 25 pCt. minder beschikbaar wilde stellen dan de burgerlijken. Na lang onderhandelen bleek zij bereid het verschil te deelen, mits de wederpartij door belastingverhooging en verhooging van het ouderdomspensioen wilde toonen, dat de defensiepolitiek niet ten koste van de sociale politiek mocht gaan. Dat aanbod is afgewezen; maar de socialisten hebben nu het succes met het punt van het ouderdomspensioen de verkiezingen in te kunnen gaan in plaats van de defensiepolitiek, waarin zij volledig opportunist waren. De regeering heeft dan ook alleen van het eerste punt halszaak" gemaakt en is afgetreden. Een combinatie van conservatieven, volkspartij en boeren moet nu tot den herfst de zaken redderen onder leiding van Pehrsson. HET HERZIENINGS-ONTWERJ- VOOR ONZE GROND WET is, althans in uittreksel, te onzer kennis gebracht. Drie principieele punten omvat het nieuwe ont werp : ie. Inperking van de drukpersvrijheid, helaas ook tot de mogelijkheid van verschijningsverbod door de regeering toe; een minderheid der com missie maakt daartegen bezwaar. 2e. Opheffing van de parlementaire onschend baarheid wegens opruiing of schending van gehei men, waarvoor wel iets is te voelen; nvervallenverklaring van volksvertegenwoordigers van hun lidmaatschap als de Raad van State oordeelt dat zij streven naar verbreken der rechtsorde met onwet tige middelen. Het invoeren van een subjectief oordeel met bedenkelijke mogelijkheden wordt door dezelfde minderheid bestreden. 3e. Een aantasting der evenredige vertegenwoor diging, die op zichzelf niet onjuist hoeft te zijn maar ook gebruikt kan worden om de verstarring van de huidige partij-indeeling nog sterker te maken. DE AFTREDENDE GOUVERNEUR-GENERAAL heeft zijn laatste openingsrede voor den Volksraad gehouden. Met trots zag hij terug op het volbrachte bezuinigingswerk (alleen aflossing van schulden is nog mogelijk) en hij kon reeds weer eenige teekenen van verbetering in het economisch leven en dus ook van de overheidsfinanciën aankondigen. Tot die overheidsinkomsten uit de ondernemingen behoort thans eindelijk ook een petroleum-cijns, waarover, in tegenspraak tot het zeer hoog te-paard-zitten der overheid om haar zorg voor de inheemsche bevolking, op weinig verheffende wijze met de oliemaatschap pijen is gemarchandeerd. Deze discriminatie tusschen blank en bruin, welke het sterkst tot uiting kwam in de houding van den G.G. tegenover de N.S.B, (nimmer werd nog opgehelderd of hij zich hierbij wel aan de strikte aanwijzingen van minister Colijn hield), doen ons er niet rouwig om zijn dat zijn ambtstermijn niet nog met een jaar is verlengd. Van opleving in het moederland is nog steeds niet veel te zien, al vloeide deze week het goud wat minder snel weg dan in de vorige. Het behoud van Leerdam en de opening van de Waalbrug zijn slechts voorwaarden voor, geen symptomen van een herstel, en hét terrein der mogelijkheden, dat door deze beide gebeurtenissen wordt ontsloten, is slechts klein. DIENSTWEIGERING Mr. W. Verkade NA de artikelen van den verkeersvlieger A. Viruly en zijn besluit op principieele gronden ontslag te vragen als reserve officier, en het tegenbetoog van den heer A. W. Colijn schijnt het juist, los van de actueele vragen, het vraagstuk der dienstweigering nog eens principieel te beschouwen. Wij zijn ons bewust hiermee een gewaagde onder neming te beginnen omdat de dienstweigering tot die onderwerpen behoort, welke eer de sentimenten dan de gedachten in beweging brengen. Voorstan ders en bestrijders van dit verschijnsel zien gelijkelijk maar al te vaak over het hoofd, dat het hier gaat om een daad, die uit zeer verschillende be weegredenen kan voortkomen waarover de zelfde beschouwer bij de verschillende gevallen dus eigenlijk een zeer uiteenloopend oordeel kan en moet hebben. Maar in de hitte van den strijd worden de dienstweigeraars door antimilitairistisch gezin den vaak alle gezien als gewetenshelden en door hun bestrijders als lijntrekkers of lafaards. Ongetwijfeld komen beide categorieën onder de weigeraars van den militairen dienst voor en tusschen deze uitersten liggen nog een aantal andere mogelijkheden, die wij moeten nagaan om tot een billijk oordeel te komen. De lijntrekkers beginnen wij met uit te schakelen; hun houding is niet prin cipieel en meestal zijn de gevolgen der weigering te onaangenaam dan dat zij op dezen grond aanlok kelijk kan zijn voor eenigszins geestelijk bewuste menschen. Ook de overige probleemloozen, die bij den dag leven, hun kleine pleziertjes zoeken, maar verder alles nemen zooals het valt, en die dus dienst nemen als het gezegd wordt en afzwaaien als daartoe het commando wordt gegeven, laten wij buiten beschouwing. Voor alle overige dienstplichtigen vormt het al of niet gehoorzamen individueel of collectief een probleem. Er is nl. een groote categorie geloovigen die zich in dezen door de uitspraak van hun kerk laat leiden, maar daarmee is het vraagstuk alleen verschoven naar de verantwoordelijke leiders van die kerkgenootschappen. Voor de leden daarvan verdwijnt dan echter het besef, dat hier een vraag stuk ligt, zoozér, dat het b.v. is voorgekomen, dat in 1930 een hoofdzakelijk uit Roomsch-Katholieken samengestelde krijgsraad maar niet kon begrijpen, dat een jong intellectueel geen dienst wilde nemen hoewel noch de Remonstrantsche Broederschap, noch de godsdienstige studentenorganisatie, waartoe hij behoorde, hem dit voorschreef. Een innerlijk conflict is ook uitgesloten bij de vele moderne afgodendienaars van staat en klasse. Afgodendienaars in dezen zin, dat zij ofwel staat en volk of klasse als absolute waarden, die hun geheele leven en denken bepalen, erkennen, ofwel staat of klasse als een godgewilde instelling-zonder-grenzen zien. Voor de eerste groep is een andere houding dan gehoorzaamheid aan den staatsdienst ondenk baar: zie b.v. de duizendtallen Japanners die zich opgaven om met bestuurbare mijnen vijandelijke oorlogsschepen en daarmee onherroepelijk ook zichzelf te vernietigen. Voor de tweede groep is het zuiver een kwestie van opportuniteit: In dienst van de dictatuur van het proletariaat en als het tegen een fascistischen staat gaat dienst nemen, in andere landen het er van laten afhangen, hoe men den burgerlijken staat het meeste afbreuk doet: door het leger onbetrouwbaar te maken of door dienst te weigeren. EEN innerlijk conflict moet er echter ontstaan bij elke groep of persoon die zelfstandige geestelijke waarden erkent "buiten en boven den staat en zich gebonden voelt zijn gehoorzaamheid daaraan metterdaad te toonen. Dus allereerst bij eiken vorm van levend Christendom. Zoo zien wij dan ook van de vroegste Christelijke gemeenten, dat personen en groepen geweldloosheid in praktijk brengen en daarmee weigering om in dienst van den staat wapenen te dragen. Het is nooit de groote massa der Christenen doch het zijn steeds individuen of secten geweest die dit standpunt hebben volgehou den* Onder de Quakers en Doopsgezinden leeft in dit opzicht een sterke traditie. De hoofdlijn in de Christelijke wereld loopt anders. Men aanvaardt het geweld in deze zondige wereld ter handhaving van het recht en de overheid heeft met zijn geweten te rade te gaan of hij het recht dient, al dan niet. De katholieke kerken trachten daarbij de overheidspersonen te leiden; de protestan ten laten hun individueel hun consequenties trekken uit wat het Evangelie boodschapt. Het Calvinisme PAG, 4 DI GROENE N*. voegt daaraan een zeker recht op ongehoorzaj heid van den onderdaan, althans van de lagere o heid toe. Doch het probleem is aanvankelijk tnj zelden acuut omdat militaire- en politiedienst door den staat geéischt worden, doch op willige dienstname berusten. Acuut wordt het vraagstuk eerst recht, als na| Fransche Revolutie de volksstaat geboren worrti Napoleon de conscriptie daarop kan enten. T becke toont zich in zijn rede over het schap b.v. verschrikt over de steeds eischen der overheid en verklaart, dat dit alle compenseeren valt door een recht van medebep van het staatsbeleid door alle burgers. In ons komen echter toch weinig gevallen van weigei voor, het bekendste geval is nog dat van groep boeren uit Twente die zich in 1830 weige te laten mobiliseeren tegen België, ver in het zuii Maar werkelijk oorlogsgevaar ging buiten ons om en die groepen, welke zich bij hun gewet beslissing niet door hun geloofsgemeenschap l' leiden, waren juist de dragers van de staats rechtsidee, waarvoor de dienst werd gevraagd. Tijdens den grooten oorlog hebben vele chris en vele kerkelijke ambtsdragers met schrik on hoe gruwelijk, hoe duivelsch de middelen w waarmee de staten pretendeerden hun ree dienen; en ook hoe weinig houdbaar deze re der staten waren in het licht eener internati De reportage van de week TRITONKAMER Dt Utrechtsche Universiteit viert haar driehonderdjarig bestaan. De Utrechtsche studenten* wereld viert het feest mede; vandaag vangen in Hilversum de wedstrijden aan, waarmee de Utrechtsche Studenten-roeivereeniging Triton haar vijfenvijftig-jarig bestaan herdenkt. Ter eere van dit feit zijn wij een bezoek gaan brengen aan den tempelt dien een oude getrouwe van Triton hier in Amsterdam heeft opgericht. H ET hart van Utrechtsche Studenten-roe ivereeniging klopt niet slechts in Hilversum, waar vandaag de jubileum-wedstrijden een aan nemen, het klopt ook niet alleen in Utrecht, de iad van den Dom. De ziel van Triton huist in Am sterdam, in het meest Amsterdamsche deel van de ten Westen van den Westertoren. Amsterdam bestaat daar uit een samenstel van r acht j es en straatjes, die elkaar kruisen en in Ikaar overloopen en illustere namen dragen: de "loemgracht, de Willembijs, de Goudsbloemdwarsraat en de Driehoekstraat. Midden in die straat eft een poortje toegang tot een achterliggend ofje. Boven het poortje staat met witte letters op au w: x 88 x-Triton-1936. En terzij een groot plakat: Tritonkamer, H. van Essen." Door het poortje, komen we bij het trapje, dat aar de woning van van Essen leidt: twee kamers ip tweehoog. Welkom" roep t een muurplaat ons op n eersten overloop toe, Salve" zegt een ander op den eeden. Groot schiet plotseling het Utrechtsche ?apen voor ons op; en links het Amsterdamsche. met de absolute eischen^van het christendom- -n wit fin Wauw ^^ We ^ te sterker gevoeld, omdat een Tostoy en zijn n Jeden Wnnen in de woning van Hendrik van Essen. pftTs. retracht hadden ze m rechtstreekscne toel xr;:*?,::**:_ :-«._ j__i.j j ... TT, «, Utrecht op roeivereeni^ gers getracht hadden ze m rechtstreeksche toef vijfenvijftig jaar geleden werd sing te brengen. En van enkele verlichte lande het onze, de Scandinavische en sommige an hebben de regeerders de moeilijkheid en erkend; en aan den dienstplicht de rnogcj heid van Roode Kruis- en burgerdienst, zij onder eenigszins bezwarende voorwaarden, bonden. Dit is een zeer billijke oplossing, al kan de passing nog verbeteren; want de staat, die draagt voor de collectieve zelfhandhaving, heef recht van zijn onderdanen hiervoor dienste vragen. Doch het christelijk geloof als waa:fan Duyl) in l894 yoor het eerst dfi Varsity won erkennende, mag zij niet straffen dengeen, Ui eischen van het Evangelie en met name va Bergrede zoo absoluut ervaart, dat hij het monisch geweld van een modernen oorlog, in dienst van hooge rechtsgoederen, nie". aanvaarden. Omgekeerd mag dan ook bij menschen geen al te groote onevenredigheid consequente toepassing van deze levenshou op ander terrein (het vrijblijven van begrepen) verwacht worden. Lxgegroeid internationaal rechts- en realil ;ericht de Utrechtsche Studenten ;ing Triton". Twee jaar later kwam bij de jonge ' dienst Hendrik het zoontje, de ereeniging als bootenknecht n an Essen Sr. Vijf jaar oud was iendrik van heden, toen die in het bootenhuis en op iet terrein rond kwam zwerven. Hulpje voor zijn ader, die tegelijk oppasser" was, knechtje voor ,,de eeren", schoenpoetsend, jas borstelend, pakjes rcngend groeide Hendrikje op. Daar maakte hij de erste Triton-overwinning mee, toen de ploeg Sche'ng en Inslag", gecoached en gestuurd door Dick en at vier jaar achtereen bleef doen. Maar toen was het it met Hendrik's Tritonvrijheid: hij moest een vak teren, stucadoor. Een en veertig jaar bleef vader van Essen Triton's ootenknecht. Toen ging hij met pensioen. Al dien jd stucadoorde de zoon in Amsterdam. En al dien jd groeide in hem een dankbare liefde voor Triton. Nu is Hendrik van Essen Jr. zestig jaar en zijn is al een vijftien jaar dood. Maar de zoon heeft riton een tempel opgericht. Hij en zijn vrouw zijn tempeldienaren: Philemon en Baucis. , Baucis is nAARNAAST doet zich onder invloed vatiln beste vrouw dje gui en graag 2Oete kop: th .. . .«.« «.-j. if_ 1 i_i_ ___i:il. . . ? - . . ** " rj :henkt en beamend knikt en mompelt bij alles wat [hilemon zegt. En Philemon.... is een kunstenaar een uitvinder. Niet de kunst om de kunst, niet de tvinding om haarzelve: neen, alles tot Triton's eer. besef een nieuwe vorm van dienstweigering Men ziet den gewonen oorlog als statenan waarbij geen enkele staat gelijk heeft. Men vaardt echter het geweld in dienst van een b staatsche rechtsorde. Dit standpunt groeit IA/E zitten, nadat een prachtig gestreken kanten in de oecumenische beweging, de eenheidsbewif y kleedje van de zitting is weggenomen. En dan der kerken, en zal dus nog steeds meer onder de «k je je OOgen uit. Want die kamer is geen kamer: tenen doordringen. Het heeft bij het zich onthAt is een prieel op tweehoog achter in een hofje in de van alle oorlogsgeweld, dat men kortweg aljrdaan. De muren schijnen ruwgeschaafde planken 1 nog haast levend hout, groen en dorgeel. nestige takken, armdik, omlijsten ruwgeschaafde jren. Het plafond is veelkleurig. In het midden roset in blauw n wit: Triton's kleuren. Daarom en in stralen uitloopend naar de zijkanten, de zes iren van de zes Utrechtsche faculteiten. | Aan een muur links en rechts van de kast, twee Kerk en Vrede" standpunt zou kunnen ken sen, dit vóór, dat het een reëel besef toont vo< geen waarden, ook geestelijke waarden, barbarij wordt prijsgegeven indien men internationaal terrein niet medeverantwooi stelt voor de rechtsorde (wat afdwingbaar hèi< noods met geweld, impliceert) Het heeft tegen: de onvolmaaktheid der int tionale rechtsorde hetwelk voor een juiste perso ihilderijen, primitieven; het eene is een acht, die list door de bemanning uit het water wordt getild, ke beslissing veel voorlichting en inzicht vereis< .heel volgens voorschrift, het andere een vier. het gevaar, dat de gewelddadigheid der mo MÏUU: het mooiste in de kamer, het stuk dat oorlogstechniek het recht in onrecht gaat lcs domineert, dat centraal is en den zin aan verkeeren. ai tempel geeft, is een levensgroot beeld van den Toch geeft alleen dit laatste standpunt de ri« iden van Essen, van Tritons bootenknecht, stoer dynamiek aan de geloovigen om hun lot niet i chtop, keurig in zijn zwarte jas met de zilveren gelaten af te wachten, maar zich ook in te J loopen, zijn witte-broek-met-den-vouw en de voor opböuwenden arbeid, die dit gewetensco au we bies, zijn immer gele schoenen. Dit is een aan velen kan besparen. Snel mooi bruin door AMILDA-zonnebrufncrême, óók bij weinig of geen zon. Placon 90 et Tube 60 et. Doos 50 en 25 ei Vreest geen Examen want er is een middel dat U kalm houdt en waardoor Uw geest helder blijft. Mljnhardt's Zenuwtabletten behoeden U voor zenuwachtigheid. Ze zijn verkrijgbaar in kokers van75et. bij Apothekersen Drogisten. meesterwerk van af beelding; alles als in werkelijk heid. De Oranje-Nassau-orde, verkregen na 41 jaar trouwen dienst, de zilveren ankertjes op de jas, de blauwe trui met de in wit geweven letters, dat is alles afgebeeld met een trouwhartigheid, die ont wapent en met een simpelen kunstzin die verrukt. Nu wordt het tijd den zoon sprekend in te voeren, een vriendelijk manneke, met een bril en een genoegelijk schrander gezichtje, met twinkelende oogen en een gezellige bedrijvigheid, die nooit aflaat. Meneer, van me vijfde jaar af op Triton, begrijpt u, en toen ben ik Triton getrouw gebleven, al die jaren. En toen me vader dood is gegaan heb ik geprakkiseerd: nou moet ik iets maken dat als een herinnering kan dienen voor die man, die nou zoo met alles heeft meegeleefd. En nou heb ik hem in cement gemaakt. Eerst een geraamte van duivengaas. En toen heb ik gazen windsels van den dokter in cement gedoopt en der omheen gewikkeld. En toen verder met cement opgewerkt. En het hoofd heb ik geboetseerd van klei en toen afgegoten, net als de schoenen en de handen. En toen heb ik gedacht me vader woog 150 pond; en daarom heb ik er zooveel cement opgestreken, dat het beeld ook 150 pond weegt." Dit is maar n staal van van Essen's vinding rijkheid en werkelijke kunstzinnigheid. Er zijn nog veel meer dingen die hij ontworpen heeft: een roei boot van beton, een waterfiets van beton, een tuin in een boom", die 5 meter van het keukenraam vandaan in het hofje gestaan heeft, en waarheen een vijf meter lange brug voerde, opdat Hendrik met zijn vrouw eiken avond in den boom konden theedrinken. Dat alles kunt ge hooren en zien bij Hendrik van Essen in de Tritonkamer, Driehoekstraat in de Jordaan. H. B. FORTUIN Boven: Hendrik van Essen met het door hem vervaardigde beeld van zijn vader, den ex-bootknecht van de U.S.R.V. Triton, 1681-1923". Het beeld is van cement, uitgehold totdat het 150 pond woog, het ge wicht van vader van Essen. Zou Hendrik's wensch nog vervuld worden en dit beeld eens b ij Triton worden geplaatst? Midden: het geschenk dat Hendrik heden dejubileerende roe/vereen/ging aanbiedt. Feitelijk zijn het maar twee vieren. Maar kijk je schuin langs een zijkant, dan zie je er, door de spiegels, milliosn maal millioenen.! Onder: een schilderij door van Essen, op eterniet meteen lijstvan sintels.De acht dragen no»Tr/ton's oude shirts. Rechts staat de oude van Essen met de hand boven de oogen te kijken, of het goed gaat. «w l'Foto's Eva Besny »«-*?? Er S H GROENE No. 9061 T <r