Film ? Camilló^Pissarro: Le Hdvre (Van Wisselingh, Amsterdam) Schilderkunst HOIUIIOFRS EN FBANSCNEN Albert Plasschaert BIJ Van' Wisseling;]!, te Amsterdam DE kritikus, die de tentoonstellin gen bij Van Wisselingh bezoekt, heeft niets noodig met de moeielijke, lastige problemen der schilder kunst uit de laatste jaren?hij kan daar iets anders ondervinden, iets anders, dat bewijst, dat latere oordeelen over den eenen of anderen schilder niet noodzakelijk juister zijn dan voor gaande, maar dat telkens de oordeelen eenigszins afhangen van de geestelijke spankracht van den tijd, van den bsoordeelaar en van zijn ontvankelijk heid. De kritikus bij van Wisselingh behoeft zich nooit te bevinden in een hem onbekend klimaat, zoo hij ten minste eenige jaren zijn vak met ver stand heeft uitgoefend. Dat is het gemak van dezen kunsthandel en.... zijn gevaar. Goede schilderijen blijven altijd goede schilderijen, dat is juist; de vraag alleen is of een kunsthandel de goede schilders heeft gekozen, ook uit een bepaalden tijd. Geheel-en-al is dit zelden of nooit het geval, er zijn altijd mankementen of tekorten, en dit is ook het geval geweest bij de Van Wisselingh's, ofschoon in hun tijd misschien in beperkter mate dan bij velen anderen. Ge gevoelt uit deze bepalingen, dat Van Wisselingh een kunsthandel is geweest met iets blijvends (nu en dan iets teblijvendsl), met een type, dat wel eens uit den tijd kon raken; een kunsthandel dus eenzijdig, en met een sterk gevoel van eigen waarde, dat tot overschatting kon leiden. Door den dood van den ouden Heer Eilers is deze kunsthandel ge komen onder leiding van den jongen Eilers en het spreekt vanzelf, zoowel uit het bovenstaande als uit den bezwaarlijken tijd voor den verkoop van schilderijen thans, dat de nieuwe leiding geen sinecure zal zijn, maar dat er met alle macht en kracht gehandeld zal moeten worden, wil deze kunsthandel wel blijven bestaan. Het zou niet tegen mijn wenschen zijn, zoo zij vernieuwd verder bestond. Deze kunsthandel in Amsterdam was toch voor den intellectueelen burger van Amsterdam een tijd lang zooveel, dat er om hem een traditie ontstond, waardoor mis schien te veel door de leiders gedacht werd, dat deze traditie het begin van een eeuwigheid was, dat, nog eens m.a.w., de leiders dachten dat de zaak Wisselingh bestemd was vanzelf voort te duren. Ik meen, dat de nieuwe leider dat niet meer kan meenen. Hij zal dus langzamerhand wijzigingen moeten invoeren, nieuwigheden moeten er kennen zelfs al wil hij gaarne de oude deftigheên handhaven. Het ware daar om onbillijk op deze tentoonstelling meer nieuws te verwachten dan zou kunnen en dat misschien ook nog gewaagd zoude zijn. De jonge Eilers kan zich nog den nieuwen geest niet hebben aangemeten; respect voor het vaderlijk beleid en school daarin verhinderen dat. Wij vinden dus bij Wisselingh vele bekenden en daar onder veel schilderijen, die geschikt zijn voor de vroegere klanten; weinige, die geschikt zijn voor de nieuwe klan ten, waarop gewacht wordt. ER is voor de nieuwe klanten n belangrijk schilderij, dat ook inter nationaal van belang is: het schilderij van Vincent van Gogh met de maan en met de wentelende ! sterren, boven een landschap uit Zuidelijk Frankrijk. Het is een schilderij uit den laten tijd van Vincent; en hierbij moet gezegd worden: het is echter niet de eerste Vincent in het huis der Wisselingh's. Het schilderij is omlijst door een viertal planken zou ik willen zeggen, die er alle schade aan doen, diéhet schilderij kan ondervinden. Een werk met zooveel blauw erin, wordt weigekleed, wanneer het in een lijst van goed goud wordt gedaan. Het schilderij zou thuis hooren in een nieuw museum om daaraan een klank te geven; het zou in ieder modern museum een aan winst zijn, als zoo'n museum dat kon betalen of ten geschenke kreeg. Deze Vincent past in den gang van zaken bij Van Wisselingh; het is immers al geijkt door den tijd.... Is Vincent voor dezen kunsthandel een erkenning van den internationalen roem van Vincent, natuurlijk zijn hier de Brtitntr's. De groote impressionist der igde eeuwsche Hollanders is thuis bij Van Wisselingh. Ge vindt hem hier met verschillend werk van verschillen de belangrijkheid, waarbij sommige schilderijen enz., zijn dramatische sono riteit (toch verbonden met J. Mans klank) u weertreffen. Een der belang rijke werken is de Dam (No. 12) bij avond, waar figuren en stad n geheel werden van kleur, dat in onze schilder kunst in die periode, niet werd over troffen. Een artillerieschilderijtje (No. 18) is vol atmospheer; een naakt Breitner en toch nog iets akademisch erin, een meisje in kinomo, een schets tegenover meer voltooide schilderijen van dit onderwerp, twee meisjes met een lap oranjekleur, zeldzamer; een aquarel (19) forsch en toch niet zonder teederheden.... Van Bauer, technisch van de Haagsche School, zooals Breitner dat ook bleef, vermeld ik den Opiumschuiver om de kleur.... Van de Hagenaars zelf, die niet altijd, over eenkomstig hunne begaafdheid genoeg vrij en genoeg gespannen werkten en die daardoor in het hun niet overgewone onderwerp, in het meer ongewone meer bereikten noem ik J. Maris' zomeravond met het bootje, het lage geboomte en het zeilend schip (uit '70 ?), een rivier vol zongeflikker op het water. Bij de Van Wisselingh's waren naast bepaalde Hollanders, bepaalde Franschen nooit onverwacht. Fantin Latour heeft behalve aan Whistler's welge zindheid, ook aan dezen kunsthandel een deel van zijn befaamdheid als bloemenschilder te danken. Het werk van Fantin is een bloemenschilderen, dat zuiver en toch persoonlijk een voortzetting is, een verdergaan op een gewezen weg. De figuren van muzikale voorstellingen hebben in Holland niet de populariteit genoten van zijn bloem stukken; zijn portretten zijn den mees ten zeldzamer gebleven. Een eigen aardigheid in ons land is 't, dat een schilder als Jongkind, die zich definitief in Frankrijk ontwikkelde, eerst later hier invloed zou uitoefenen. Pissarro, een schilder, die in het Holland van zijn tijd evenmin een meester van den eersten rang zou zijn, is goed ver tegenwoordigd door een havengezicht en Renoir voldoende door een naakt (rug) uit ± z88x. Afzonderlijk was in Holland, als elders hij dat ook geweest zou zijn, M. Maris, den romanticus, die het plastische kon vergeten voor roman tische verschemering. Een schilderij als het meisje met vlinders, een kinder kopje, bevat dat plastische, dat ge modelleerde (zie 34) genoeg om den droom tastbaarheid te geven en genoeg droom om het tastbare te heffen tor een psychologisch-teerder plan.... Uit het besprokene blijkt dat, niet tegenstaande Vincent's werk, deze tentoonstelling toch eer een gedeelte lijke herinnering is aan de vroegere daden van dezen kunsthandel dan een bewijs van een nieuwen geest. Toch hopen wij dat in deze tentoonstellings zalen, waar we menig werk met aan dacht hebben bezien, ander werk zal komen, dat zeker in deze zalen een verrassing zal zijn. De jonge Eilers kan op onze belangstelling rekenen, wanneer hij zich op de nieuwe paden begeeft, ook, natuurlijk, op onze nauwkeurigheid. Wij wachten dus af en hopen, dat hij in staat zal wezen de deftigheid van zijn huis te vervangen door nieuwer leven/ dat weer door eigen deftigheid onzen zin zal ver kwikken voor het volledig schilderij, volledig, na een in de jeugd doorstorm den hartstocht. Rehabilitatie teloor de film r* /?"? 7AX7 f'-»_,-. D. C. VAN gevangene van liet Haaieneiland" (Tuschinakl, Amsterdam) VOOR de zoveelste maal kunnen wij constateren hoezeer op het huidige peil van de filmproduc tie een belangrijke film in de eerste plaats of moeten wij zeggen: bijna uitsluitend belangrijk is door zijn inhoud. Voor de zoveelste maal moeten wij constateren hoe de huidige film productie wat betreft de vorm is vast gelopen in een zekere perfectie, die verrassingen uiterst zeldzaam maakt. Niet omdat deze onmogelijk zouden zijn integendeel, vele van de zelfde films, welke ons dit doen constateren, tonen niet verwerkelijkte mogelijk heden op het gebied van de vorm maar omdat de geijkte middelen zozeer zijn vervolmaakt, en op dit peil j zozeer voldoen, dat men het zekere voor het onzekere neemt. Men sluit ! experimenten uit om het risico dat dit f nu eenmaal altijd medebrengt n omdat j het de waardering misschien qualitatief < zou kunnen versterken, maar quan- f titatief bijna zeker zal doen afnemen. , Wanneer wij er ons rekenschap van geven, dat de film economisch, d.i. " commercieel, een product is dat ge baseerd is op millioenen afnemers, dan weten wij wat de consequenties zijn. Intussen blijven er ook ondanks deze beperkingen interessante moge- . lijkheden over. Wij zien dit aan het JT,, stuk Amerikaanse geschiedenis, dat "J ons met, ,The prisoner of Shark Island" wordt voorgezet. Deze film is de wereld ingestuurd met het etiket van absolute authenticiteit. De geschiedenis van Dr. Samuel A. Mudd, die, beschuldigd van medeplichtigheid aan de moord DER POEL Kunsthandel in het Rijk: op President Abraham Lincoln 14 April 1865 gepleegd, in de hel van Fort Jefferson werd geworpen, wordt ons gegeven als absoluut waar. De film is daarmede een stuk zelf-critiek van het zelfde Amerika, dat voor 70 jaar wraak stelde boven recht en het wordt hier voorgesteld alsof dat ten dele zeer bewust geschiedde. Want de veroordeling van Mudd was geen lynch; justitie, maar, zoals deze hier wordt ? ?veergegeven, een tegemoet komen aan de mentaliteit van de lynchjustitie door het opperste gerechtshof. Deze film is echter meer. Dr. Mudd werd ten slotte begenadigd in verband met zijn heldhaftig optreden, toen na een mislukte poging tot ontvluchting, de gele koorts in het verbanningsoord woedde, gepaard met muiterij van de door doodsangst bijna waanzinnig geworden negersoldaten. Mudd werd destijds begenadigd, maar eerst voor enkele jaren bleek op grond van diep gaand onderzoek zijn onschuld. Wat bij zijn leven niet mogelijk was is nu geschied; een volledig eerherstel van de onschuldig veroordeelde. En daarbij een eerherstel door middel van het machtigste apparaat van de publici teit: de film. Dit is een kant van de film, tot uiting komende op zuiver commerciële grondslag, welke in belangrijkheid zeker niet onderdoet voor de zuiver esthetische. Wat de middelen betreft, waarmede dit gegeven wordt verbeeld, maakten \?ij reeds de algemene opmerking, dat deze geen bijzondere verrassing in houden. Vastgesteld moet worden, dat het geheel door de regisseur John Ford in het algemeen sterk en gaaf is ge houden, waarbij voor de hedendaagse Amerikaans film een uitzon dering de gebruikelijke humori stische noot geheel ter zijde is gelaten. Zelfs de kleine gelegenheid tot ont spanning aan het slot maakt hierop geen inbreuk en wij kunnen die accep teren als tot de techniek van het film verhaal behorende, hoezeer wij ook geneigd zouden zijn dergelijke toe voegsels na het natuurlijke slot per soonlijk als overbodig te beschouwen. De camera doet haar werk zonder pretentie en zij krijgt in dit verhaal dan ook geen bijzondere betekenis. Zij blijft nadrukkelijk het oog van de toeschouwer. Nergens in het conflict is een situatie gezien vanuit het stand punt van n der betrokkenen. Het verhaal wint door dit standpunt stellig aan evenwicht en rust, maar er is ook een belangrijke mogelijkheid tot ver hoogde expressie en intensievere wer king mede opgeofferd. Immers, men blijft op deze wijze via het witte doek steeds toeschouwer hoe suggestief het gebeuren ock moge zijn en wordt nooit betrokkene. Wat de vorrn ook bij een over wegend belang van de inhoud betekent, bewijst de ne scène, waar de oude dokter door de gele koorts aangetast neerzinkt en de negersoldaten angstig bijna gehypnotiseerd achteruit wijken. Dit is stellig qua inhoud van onder geschikt belang, maar het wordt doordat het wat betreft de vorm boven de rest uitsteekt inderdaad wél bijna het belangrijkste moment van de film. Overigens moet elke beschouwing van de vorm ook al weer worden ge geven met de restrictie, dat deze de film betreft zoals wij die gezien hebben. Want ook hier is de schaar van de censor niet geheel onmerkbaar aan het werk geweest. In dit geval schijnbaar speciaal om ons voor al te sterke ont roering te behoeden. Waarvoor de gevoelige toeschouwer dus deze on genoemde medewerkers erkentelijk zij l smuseum Amsterdam, Juli?September DE Vereeniging van Handelaren in Oude Kunst in Nederland viert het vijf en twintig jarig jubileum van haar bestaan door een tentoonstelling uit het bezit van den nationalen en internationalen kunst handel. De Regeering en de Directie van het Rijksmuseum hebben n der groote binnenhoven ter beschikking gesteld om een grootsche manifestatie mogelijk te maken. Wij meenen reeds nu te kunnen zeggen, dat het resultaat van de ijverige bemoeiingen om een gevarieerd beeld van de huidige kunst markt te geven zeer verrassend is. Immers wij zijn in Holland niet ver wend met fraaie meubelen en tapisseries, noch met Chineesch porcelein van de hoogste kwaliteit en glas uit de x 6e eeuw. De veelzijdigheid van het geëxposeerde is dan ook de attractie dezer tentoonstelling en aan het pu bliek, dat steeds weer Hollandsche interieurs en landschappen uit den bloeitijd pleegt te bekijken, geven wij den raad niet allén de schilderijen te bewonderen, maar ook de meubelen en het zilver eens aandachtig te be schouwen, door te letten óp den bouw, het ornament, de lijnen, en het materiaal. Nog nooit is een zoo rijk geheel van Fransche i8e eeuwsche kunst in Holland te zien geweest, wij wanen ons in een der Parijsche Salons. Wij willen geen opsomming van het geëx poseerde geven, op de tentoonstelling zelve komen wij terug. Den Kunsthandel brengen wij reeds nu onzen dank voor zijn initiatief. IXAH-?J1!LGEHKLE SEIZOEN KAMER MET VOLLEDIG PENSION f fRUMIDUCTtU KÜWAAl.£ït*SvïLUN T Pilt TOT f6." PAG. 18 DE GROENE No. 3083 Seb. de/ Plombo: Portret van een senator. Tentoonstelling der Vereeniglng van Handelaren in Oude Kunst. Rijksmuseum, Amsterdam PAG. l» Di GROENEN*. 30*3 Indien eens een REFERENDUM zou worden gehouden op het gebied van WONINGINRICHTING MET METALEN MEUBELEN EN MODERNE VERLICHTING dan zou zonder enige twijfel verreweg het grootste aantal stemmen worden uitgebracht op GISPEN LEIDSCHESTRAAT 27 ? AMSTERDAM Co.op2 hts f. 3.75 / Is (duur de prijs Is HERBERT TERRY A SONS. Holl*n3 lent. Dir.: A. Bronkhortt . en. r.: . ronhortt Laan van Maerdervoort, DEN HAAG. telefoon 302212. Telegr.adret: 1>rry HELVETIA-DAGTREINREIZEN kort H. D.-relzen 2 series goedkoope, maar prachtige gezelschapsreizen der N.R.V. Het heerlijke Vierwoudstedenmeer en het woest - romantische Schöllenendal £ 8 dagen f Lugano- en Comomeer met hun prachtige subtropi sche plantengroei £ ^ Q 8 dagen | O*H.D. REIZEN Ondergeteekende: Dhr./MeJ./Mtvr.: Geen nachttreinen. Goede N.R.V.-hotels. ALLES Inbegrepen (behalve priv verterlngen) óók een zeer uitgebreide verzekering (ongevallen en bagage). Het kost U slechts 6 verlofdagen ? Vertrek lederen Zondag. Bewijs van Neder landerschap voldoende ? Gebruikt nevenstaande bon voor aanmelding of uitvoerige brochure. Dan Haag, Madarlitidscha Ralsvaracnlglng Zaaatraat 102-104 Amttardam, Bijkantoor In Magazijn Da BQankorf' Adres tn woonplaats: ... . nader* Inlichtingen Wenieht ...i, -u,?-i?- te ontvangen voor aanmeldingsformulier bovengenoemde reizen. Gr. A. 7.34