?<£»?"n > ?* ERKENNING VAN SOWJET-RUSLAND De volkenrechtelijke zijde van het vraagstuk PROF. MR. DR. J. H. W. VERZIJL Hoogleeraar in het Volkenrecht te Utrecht H | ET onderwerp der erkenning van nieu we staten en regee ringen behoort tot de verwardste en duisterste van het volkenrecht. Alles werkt hiertoe samen: fundamenteele verscheidenheid van opvatting van de interna tionale rechtsorde, een v.rrni wisselvallige diplomatieke verzyi praktijk, een onstandvastig spraakgebruik, groote onzekerheid in de recht spraak, grondige vermenging van recht en politiek. Er kan geen sprake van zijn, in een kort artikel als dit aan het geheele complex van vragen ook maar bij benadering recht te laten wedervaren. Wat ik hier doen wil, is dan ook alleen, de naar mijn schatting belangrijkste kwesties aan roeren. Het instituut der volkenrechtelijke erkenning" kan ? behalve een lange reeks van andere objecten (occupaties, annexaties, vestiging van protecto raten, enz.) betreffen: hetzij het optreden van een nieuwen staat, hetzij het aan het bewind komen van een nieuwe regeering in een reeds be staanden staat. In het eerste geval (men denke aan Tsjechoslowakije, Finland en de andere Russische randstaten, IJsland) zal de erkenning van den nieuw ontstanen staat die van de daarin optredende regeering in den regel insluiten. In het tweede geval (waarvan de vele nationale revoluties sprekende voorbeelden zijn) geldt de erkenning uit sluitend de nieuwe regeering, immers de staat zelf bestond al als internationaal rechtssubject en daarin bracht de regeeringswisseling geen wijzi ging. Wat beteekent nu de erkenning van SowjetRusland" ? Men zou kunnen beweren, dat het hier gaat om de erkenning van een nieuwen staat. Men herkent inderdaad in de U.S.S.R. het oude Rusland nauwelijks meer, want zoowel de inwendige staatsrechtelijke structuur (nu federatie), als de regeeringsvorm en de sociale bouw van de Russi sche volksgemeenschap zijn radicaal gewijzigd, van de aanzienlijke territoriale afbrokkelingen nog maar afgezien. Het antwoord op de vraag: nieuwe staat of niet?" is van groote volkenrechtelijke beteekenis: bij ontkennende beantwoording is de Sowjet-unie rechtens nog altijd identiek met het vroegere Tsarenrijk en dus bijv. zonder verbreking van de continuïteit schuldenares «wan de oude Russische staatsschulden gebleven; bij bevestigende beantwoording daarentegen kan er ten hoogste van gedeeltelijken overgang van die schuldplichtigheid van het oude op het nieuwe Rusland bij wege van successie" sprake zijn, zooals ook na den uiteenval der Donau-monarchie met de opvolgerstaten het geval was. Laten wij echter aannemen, dat er tusschen het Rusland der Tsaren en dat der Sowjets identiteit bestaat in den volkenrechtelijken zin van het woord. Dan is alleen de erkenning van een nieuwe regeering in het spel, bij voortdurende erkenning van het eeuwenoude Russische Rijk als inter nationaal rechtssubject. Dit beteekent eenerzijds, dat in beginsel alle bestaande volkenrechtelijke verbintenissen, ook tusschen Rusland en Neder land, zijn blijven voortbestaan, voorzoover zij niet uit anderen hoofde (bijv. door opzegging, tijds verloop en dergelijke) zijn tenietgegaan. Maar anderzijds, dat de normale werking dier verbin tenissen, en van alle verdere rechtsbetrekkingen tusschen beide landen volgens het volkenrecht, alleen tijdelijk is verlamd, als gevolg van het feit, dat de regeering van Rüsland's wederpartij zijn nieuwe regeering negeert, in het bijzonder door te weigeren, met deze in diplomatiek verkeer te treden, ook al is zij, zooals dat in de Sowjet-unie het geval is, nóg zoo vast geworteld. ERKENNING" is nu, in dit verband, een term van zeer twijfelachtige beteekenis. Gewoon lijk onderscheidt men erkenning de facto" (feite lijk) en de jure" (rechtens), wat allerlei ver warring te weeg brengt, omdat men daarnaast onderscheid maakt tusschen de facto regeeringen" en regeeringen de jure". Deze laatste tegen stelling ziet op het revolutionnaire of het constitutioneel-regelmatige karakter der nieuwe regeering, de eerste ziet op heel wat anders, n.l. vooral op het voorloopig, respectievelijk definitief karakter der erkenning, in het bijzonder wat betreft de opening van diplomatiek verkeer met de nieuwe macht hebbers. De facto" is de U.S.S.R. of haar regeer ing natuurlijk al lang, stilzwijgend, door Nederland erkend". Daartoe dwingen de feiten ook onaf wijsbaar: men kan in de internationale samen leving een vastgewortelde regeering van een groot rijk nu eenmaal onmogelijk jarenlang blijven negeereri, als bestond zij in het geheel niet. Dat deze de facto" erkenning reeds lang een feit is, kan uit allerlei gegevens worden afgeleid. Ik doel daarbij zoowel op de rechtspraak als op de houding der regeering zelve. De rechtspraak overal ter wereld heeft zich vaak in de onmogelijkste bochten moeten wringen om de zonderlinge fictie vol te houden, dat een nieterkende" vreemde regeering geen juridisch be staan voert. Nu laat ik nog daar, dat een rechtbank, die deze houding aanneemt, zich op gespannen voet stelt met het volkenrecht, dat in het inter nationale verkeer elke feitelijk met gezag bekleede regeering tot de eeriige wettige represen tante van den staat verklaart, onverschillig of zij een in oorsprong regelmatige regeering is of niet, en onverschillig, of de .regeering van het land van de betrokken rechtbank diplomatiek verkeer met haar wenscht te onderhouden of niet. Alleen reeds de zonderlinge consequenties van die afwijzende houding veroordeelen het stelsel als onhoudbaar: zoo zijn er rechters geweest, die nog na jaren het al lang afgeschafte tsaristische recht bleven toe passen, al lang afgedankte diplomaten nog als de officieele Russische vertegenwoordigers bleven be handelen, zich net gedroegen, alsof het Russische land n groot juridisch luchtledig was, enzoovoort. De Nederlandsche rechtspraak heeft gelukkig n juridisch n praktisch juister gehandeld. Toegegeven moet echter worden, dat de houding van de rechterlijke macht een andere beteekenis heeft dan die van de regeering zelve. Maar ook deze heeft de U.S.S.R. en haar tegenwoordige regeering al lang, en niet alleen maar feitelijk, erkend". In het Staatsblad kan men collectieve internationale verdragen vinden, waarin gevol machtigden van Nederland en gevolmachtigden van de U.S.S.R. in allen vorm verklaren, eikaars volmachten (natuurlijk als vertegenwoordigers van hun staat, als zoodanig benoemd door hun staats hoofd) te hebben onderzocht en in goeden en deugdelijken vorm te hebben bevonden. En zou er dan toch geen erkenning" hebben plaats gehad? Bovendien, sinds 193415 de U.S.S.R. lid van den Volkenbond. De toelating van Rusland tot den Bond heeft, zelfs voor de vóórstemmers, zeker niet den rechtsplicht medegebracht om nu ook tot erkenning de jure" over te gaan, maar zij heeft wel tot onafwijsbaar rechtsgevolg gehad, dat alle Bondsleden, ook de tegenstemmers bij de beslissing over de toelating, voortaan in alle volkenbondsrechtelijke betrekkingen de Russische regeering te woord moeten staan, of zij het aangenaam vinden of niet. Dus: heeft de Sowjet-regeering klachten over Nederland, die zij voor den Raad wil brengen, dan neemt de Raadsprocedure haar normalen loop, niettegenstaande de niet-erkenning; het preventieve art. n of het sanctie-artikel 16 zouden ook ten bate van Rusland in werking moeten worden gesteld, enz. Zou Rusland alsnog de obligatoire rechtsmacht van het Internationaal ?? Gerechtshof aanvaarden, dan zou Nederland even tueel ook mét Rusland, vertegenwoordigd door zijn niet-erkende regeering, moeten procedeeren, en dergelijke. PAG. ;4 DE GROENE Ne. MM WAT is er dus ten slotte van dien toestand van' niet-erkenning overgebleven? Heel weinig. Alles is eigenlijk ineengeschrompeld tot de blijvend* weigering om in normaal diplomatiek verkeer nu t de Sowjet-regeering te treden, met wat daaruit onmiddellijk voortvloeit. De Nederlandsche regeering is volkenrechtelijk volkomen vrij om in de?« houding te volharden, al wordt dit met het jaer vreemder, maar op den duur is de laatste stap, de ook diplomatieke erkenning van het voldongen feit der Russische revolutie en het berusten in nor male betrekkingen met de nieuwe machthebber van het moderne Rusland, toch niet te vermijden Men kan alleen met eenige nieuwsgierigheid af wachten, hoe lang de tegenwoordige onregelmatige toestand nog duren zal. Dat de definitieve erkenning" van iets, dat dt l facto al lang erkend is, in de rechtspositie veelj wijziging zou brengen, kan ik niet inzien. Ent zouden over en weer gezanten worden aangesteld, l gewapend met hun normale volkenrechtelijke onaantastbaarheid en voorrechten. Deze gezanten zouden voortaan de onderdanen van hun staat in het rechtsgebied van den ander diplomatiek kunnen beschermen, wat nu niet mogelijk is. Oorlogs schepen zouden over en weer naar de normale regelen toegang tot de havens hebben. Zoo is er meer. Maar beteekent dat veel ? Ik zou meenen van niet. Is men bevreesd voor communistisch gewroet, bijv. in Nederlandsch-Indië, in strijd met formeele toezeggingen bij de erkenning", en zou dat onder dekking van het officieele verkeer moeilijker tegen te gaan blijken dan te voren, zoo blijft altijd nog afbreking van de aangeknoopte diplomatieke be trekkingen mogelijk. Deze afbreking zou de erkenning" niet meer ongedaan maken, maar wat heeft het ook voor zin, te volharden in een officieel negeeren van wat feitelijk en volkenrechtelijk toch al vast staat, n.l. dat de Sowjet-regeering sinds vele jaren de eenige wettige vertegenwoordigster is van het tegenwoordige Rusland? DE BETEKE voor onze MR.C.CGISCHLER Lid Hoofdbestuur Ned. Maatschappij voor Handel en Nijverheid EEN STEM TEGEN J***USLAND dus voortoopig de Soviets rr en het Bolsjewisme erkennen, staat " * gelijk met het uit lafhartigheid vergeten van het door hen verkondigde principe, Wij wenschen wereldrevolutie", met andere woorden hun het doorzetten en eventueel slagen van de verwoesting van alles wat nog heilig en opbou wend is, mogelijk te maken. Wil men gemakshalve vergeten ook het door hunne leiders verkondigde principe Lieg kapitalisten maar voor, alles wat ons helpt hen van de wijs te brengen is o.i. gerecht vaardigd?" De Soviet belofte aan Ame rika gegeven, zich van commu nistische propaganda te zullen onthouden, is evenmin nage komen als de belofte aan Enge land gegeven om de handels balans tusschen beide landen meer gelijk te zullen maken. Onthoudt u van vriendschap te willen sluiten met iemand, die tevoren verklaard heeft uw vijand te willen blijven" en de bourgeoisie veracht en vernie tigen wit; zonder een goede bour geoisie kan de wereld niet leven, zeker niet vooruit gaan. Derhalvs Weest niet dom" en houdt dezen permanenten vijand verre. Een vijand respecteert allén hem die dien vijand doorziet, doch zeker niet hem, die ter wille van losse beloften zich laat verleiden zijn vijand in zijn huis als z.g. vriend toe te laten. Si r Hen r/ Deterding, Directeur Generoof der Kon. Ned. Petroleum Maatschappij Duitschland begrijpt wat de Soviet in zijn schild voert, de meeste andere landen hebben het paard van Troje vergeten; daarom respecteert Soviet Duitschland en veracht Spanje. De Soviets maakten een contract met de Lena Gotdfields met de door de Soviets onderteekende clausule, dat eventueele disputen onderworpen zouden worden aan een arbi trage. Toen een dispuut plaats vond en de beslissing van den arbiter de Soviets in het ongelijk stelde, kwamen deze de uitspraak eenvoudig niet na en zij confisqueerden zelfs alle machines, etc. die na de tot stand koming van het con tract in de goudvelden waren opgesteld. Is dat geen voldoende waarschuwing voor wat men ver wachten mag, wanneer men zich opnieuw door hen laat lijmen! Weest op uw hoede/ Het signaal staat op on veilig"! Bolsjewisme beduidt niets an ders dan slavernij der massa ten gerieve van enkele heerschers. Houdt dit verdorven principe van de slechtste dictatuur uit uw land en verruilt niet uw eer lijk principe van niet-erkenning van een verklaard-permanenten vijand" tegen een looze belofte van meerderen handel, die alleen zal worden nage komen wanneer het den beloftegever past. Dit is de raad van H. W. A. DETERDING NIS DER ERKENNING handel en scheepvaart opgesteld, nog steeds met de phrygische 'muts getooid. En heeft ook in dat Frankrijk van het einde der achttiende eeuw de wereldrevolutie niet op het programma gestaan? l i OE het zij, de wereld wordt niet door sentiment, HET oude Rusland was door Nederland erkend. Het was corrupt en vermolmd. Het heef t de wereldoorlog niet vermogen te overleven. Ineen apotheose van bloed en bestialiteit is het oude regiem te gronde gegaan. Nieuwe leiders grepen met ijzeren hand de macht. Elke band met het verleden braken zij af. Met koud cynisme werden waarden en on waarden verwoest, czarendom, godsdienst, moraal, zeden en gewoonten terneer geslagen. Een nieuwe, geheel andere samenwerking zou worden opge bouwd, opgebouwd van de grond af volgens rigide ideeën van sociale rechtvaardigheid", in het brein van vergramde ballingen uitgedacht. Zo werd de nieuwe republiek geboren, of liever de bond van republieken, de U.S.S.R., sikkel en hamer als embleem, de wereldrevolutie als programma voerende. De wereld huiverde en keerde zich vol ontzetting van Rusland af. Een ogenblik scheen het of eel eenheidsfront tegen het aanstormende bolsjewismife kon worden gevormd. Maar de wereld is met eenheidsfronten nooit erg gelukkig geweest. Of was 's Werelds Bestel verstandiger dan de mensen ? Was het bekoord door dékoenheid der ideeën, welke de Sowjet-leiders in het uitgestrekte land in . . maar door harde werkelijkheid geregeerd. Het J^owjet-regiem heeft meer stabiliteit getoond, dan ^e wereld had verwacht. Het heeft zekere weerklank gevonden in de ziel van honderdzeventig millioen mensen, die verspreid over een gebied van 444 maal dat van Nederland leven. Dit moet voldoende zijn. De wereld heeft zijn conclusie uit een en ander getrokken en het ene land voor, het andere na, is tot herstel der diplomatieke betrekkingen met Sowjet-Rusland overgegaan. Alleen drie bleven achter, drie kleine landen, Nederland, Zwitserland en Portugal. Zij bleven achter hun horren gluren, wakende over religieuze en culturele belangen". Wat de Sowjets gedurende de korte tijd van hun jestaan op economisch gebied hebben verricht, /erdient ongetwijfeld onze grootste bewondering. Het is of zich voor onze ogen de industriële opkomst 'an de Verenigde .Staten bezig is te herhalen. Alleen moet het werk in Rusland worden verricht mder vee! moeilijker omstandigheden, met geen ?f weinig financiële hulp van buiten af, vooral in <ien beginne, en de voortdurende dreiging van '.wee sterk agressieve machten op de beide flanken. Allereerst moest een.zware industrie uit de grond orden gestampt. Om de talloze lichte industrieroducten te kunnen voortbrengen, waarvan de mechanisatie van de landbouw, de zorg voor de verdediging, en de vervulling van zoveel dringende behoeften afhankelijk waren, had het land aller eerst de sleutelproducten van node. Het is ontzaglijk v/elke offers het Russische volk zich in zijn onmidtoepassing trachtten te brengen, alle actieve en passieve wederstanden ten spijt? Of herinnerde het zich de ontwikkeling van een andere republiek, die het welbehagen en het fatsben der wereld thans allerminst meer verstoort en niettemin in gelijk soortige orgieën haar uitgangspunt heeft gevonden? De tegenwoordige Franse republiek is de republiek. van Robespierre niet meer, al is de buste van dr j Franse genius, die in alle openbare gebouwen is dsllijke behoeften voor het bereiken van dit doel heeft getroost, of heeft moeten getroosten. Want het buitenland vroeg baar geld, baar geld voor vrij wel alles wat Rusland voor de opbouw van zijn zware industrie van over de grenzen nodig had, baar geld in de vorm van graan, uitgevoerd tot op de hongersnood van het eigen volk toe, baar geld in de vorm van hout, petroleum, kunstschatten. Ik herinner mij, hoe wij in het jaar 1930 kopers zochten voor ons s.s. Kieldrecht". De Russen boden ons een prijs, welke meer dan het dubbele was van die der wereldmarkt. Maar zij vroegen vijf jaar crediet, en dat weigerden wij. Wij onder zochten de mogelijkheid, de wissels der Russische Staatsbank te verdisconteren. Geen instelling vonden wij bereid. De mogelijkheid bestaat wel, zeiden de Russen en zij noemden ons een bank in Engeland. Het bleek een Russische bank te zijn, haar disconto vermocht ons weinig baat te brengen. Wij onder zochten de mogelijkheid het crediet te verzekeren. Geen instelling vonden wij bereid. De mogelijkheid bestaat wel, zeiden de Russen, en zij noemden ons een assurantiemaatschappij in Frankrijk. Het bleek een Russische maatschappij te zijn, haar polis bood weinig zekerheid. Wij trachtten de Kieldrecht" op compensatiebasis te verkopen, tegen graan, hout of petroleum. Niet mogelijk zeiden de Russen: Getreide, Holz und Kerosene sind Rohwaren und Rohwaren ist bares Geld für uns. Wir kennen nicht mit barem Gelde zanten," In die dagen ontmoette ik toevallig in de trein een bekend Rotterdams koopman, groot kunstverzame laar tevens, dien ik over het geval sprak. Hij zeide mij: De Russen verkopen hun Hermitage" uit. Vraagt een paar goede schilderijen in pand." De suggestie klonk redelijk. De Russen verwezen mij naar een bureau in Berlijn, dat met de verkoop der Russische kunstschatten was belast. Men legde mij verschillende catalogi voor en vroeg welke schilde rijen ik prefereerde. Italiaanse misschien of stukken uit de Vlaamse of Nederlandse school ? Ik antwoord. de dat mij een Rembrandt of van Dijk zo gek niet leek. En wat de voorstelling moest zijn, vroegen de Bolsjewistische heren, wier artistieke zin weinig ontwikkeld was. Wij werden het eens over de stukken; zij zouden mij uit Moskou gestuurd wor den. Slechts de wijze van betaling moest nog worden geregeld. Daarvoor was een andere instantie nodig. Ik vroeg haar of ik met wissels van de Russische Staatsbank kon betalen. Zij vroeg instructie aan Moskou, maar het antwoord luidde: Nein, leider nicht, Gemalde ist Rohware und Rohware ist bares Geld für uns." De Kieldrecht" werd niet aan de Russen verkocht. Achteraf is het dom geweest, want steeds heeft Sowjet Rusland nauwgezet zijn accepten gehonoreerd. DE toestand is voor Rusland sedert 1930 belang rijk gunstiger geworden. Het eerste stadium, dat van de opbouw van de zware industrie, is thans afgesloten. Nu is het vervoervraagstuk aan de orde. Het reusachtige land moet worden opengelegd, om de grote landbouw bedrijven te kunnen ontwikkelen en de producten dier bedrijven te kunnen distribueren. Juist ook in Nederland werden de laatste jaren op grondslag van dit program grote bestellingen geplaatst. Toch is het nog steeds moeilijk voor de wereld, zijn houding tegenover het Sowjet-regiem te bepalen. De Sowjets hebben hun oude ideaal, dat van de wereldrevolutie, naar de vorm nog altijd niet afge zworen. Bij destructieve convulsies in andere landen worden steeds betrekkingen met Moskou bespeurd. Maar is het met dit revolutie-ideaal werkelijk nog zo ernstig gesteld? Wat wij, alle communistische leuzen en nationaal-socialistische ? obsessies ten spijt, in feite in Rusland zien, is een arm, primitief volk, met schier onbegrensde potentiële mogelijk heden, op eigen bodem moeizaam bouwend aan een nieuwe en betere toekomst. Een volk dat zo naarstig voor de toekomst bouwt, zo naarstig kapitaliseert", houdt op een revolutionnair" volk te zijn, houdt op een voor anderen gevaarlijk" volk te zijn. Het kan slechts verlangen met rust te worden gelaten, opdat het eens de vruchten van zijn arbeid zal plukken. De waardering van het Sowjet-stelsel op zijn historische betekenis blijve aan de toekomst voorbehouden, maar de bakermat van een wereldrevolutie zal Moskou niet meer worden. Veeleer wordt het de smidse van de nieuwe Russi sche volkseenheid. Ik zou thans een aantal cijfers kunnen geven ter illustratie van Ruslands buitenlandse handel en van de plaats welke Nederland daarbij inneemt. Maar zulke cijfers hebben betrekkelijk zo weinig betekenis. In het economisch bestel van Sowjet Rusland ver vullen buitenlandse handel en verkeer niet de rol, welke daaraan in andere landen toekomt. Zij blijven slechts middel, op 's lands eigen economisch op bouwen gericht. Naar de stand van dit proces zal de handel van karakter veranderen. De waarde van de officiële erkenning van Rusland voor onze handel en verkeer is dan ook geen andere, dan dat het schept de vereiste gunstige atmosfeer. De Commissie van Walree heeft voor de propaganda van de handel met Sowjet Rusland in de afgelopen jaren zeer nuttig werk verricht. Maar zij is, als ik het wel zie, au bout de son latin" gekomen. Rusland begrijpt de houding van officieel Nederland niet. Het heeft het laatste jaar belangrijk meer uit Nederland inge voerd dan het daarheen uitvoerde. En toch, terwijl Nederland kennelijk prijs stelt op Rüsland's bestel lingen, weigert het Rusland te erkennen, weigert het de diplomatieke en consulaire betrekkingen te her stellen, de nodige credietfaciliteiten in te ruimen, handelsovereenkomsten op grondslag van weder zijdse wensen af te sluiten, contingenteringsbelemmeringen voor de import van verschillende Rus sische producten op te heffen. Het is met de Russen goed zaken doen; ik spreek hier uit eigen veeljarige ervaring. Het is met Rus land beter zaken doen dan met tal van andere landen, waarheen Nederland in deze jaren wanhopig poogt zijn export' in stand te houden. Nederland heeft tot bestrijding van zijn werkloosheid aan ver groting van de uitvoer van zijn goederen en diensten1 dringend behoefte. Nederland heeft steeds een be langrijke plaats in verkeer, scheepvaart en handel van Rusland ingenomen. Maar ondanks al deze factoren volhardt officieel Nederland in zijn pas sieve houding. Het blijft achter zijn horretjes gluren. HOOFDSEIZOEN 1 JULI-31 AUG. KAMER MET VOLLEDIG PENSION mtUSRfDUCTUES KUtZAAl . ftUITINIADEN . MM PAG._5 DE.GROENENo.SOW m f* mm *± l X 5O » ? ? %J U ^F ^& /a! 7 £ -.-V f i,