Historisch Archief 1877-1940
,,vrije" clowns als Grock en de
Fratellini's, waren knappe kerels. Zoo
ook clown Sarrasani. Misschien is het
geen journalistieke verbeelding, als wij
aannemen dat de latere magnaat
Stosch altijd iets van den ex-clown
heeft behouden; dat hij er vaak aan
terugdacht is zeker,
IN Rotterdam brachten" wij de wa
terpantomime: op den kunstvijver,
drijvend in een enorm zeildoek, ped
delt een kano, Rotterdamsche zwem
sters (behalve Willy den Ouden, die niet
mocht van haar vader) zwemmen rond,
een witte man staat aan den kant; de
directeur in zijn
olifantentemmersuniform. Op 't water snateren de drie
Argentijnsche ganzen. ,,Wer hat die
Ganse d'r in gesch missen l ?" stoot
Stosch in eens uit. Bang, dat het ver
keerd is, blij dat zij het niet gedaan
hebben, haasten de omstanders zich:
Herr de Jong, Herr Direktorl'Vk Was
n.l. Diereninspecteur. ,,Waarom heeft
u die beesten er bij in gedaan, ze kleu
ren er immers niet bij ?" Nu had ik een
zwak voor die ganzen, die, toen ik eens
een radioreportage Circusklanken"
moest uitzenden, flink hun bekje had
den opengedaan; bovendien v/aren het
z.g. geluksganzen, de onderneming tij
dens de eerste Amerikaansche tournee
aangeboden als mascottes die pech
aanbrachten, waar ik nu weer den
' humor van inzag. ,,Welle, Herr
Direktor, omdat ik het zulke.... eenige
beesten vind," kwam ik, niets beters
kunnende bedenken.
Zijn het ook," beaamde Sarrasani,
en.. .. als ik weer van voren af aan
moest beginnen...." en hij laat
zijn blik gaan over het spaarzaam ge
vuld chapiteau (o, crisis!) ,,dan be
gon ik weer met een komische
ganzenact." Het is als droomt de oude Hans
even, die man van in de zestig, die
kalm spreekt en denkt over wat hij
gaat doen als hij, die eens millionnair
was en solliciteerde voor burgemeester
van Berlijn, weer beginnen moest.
,,Wil je ganzen iets leeren, dan moet je
je umstellen en als africhter dommer
willen zijn dan je ganzen, dan kom je
d'r. Wat had ik een schik in mijn
ganzenarbeid.. .." Dan richt hij zich, als
Stosch, ineens weer op, van het kleine
overschakelende naar het groote: Re
gisseur Delbosq, nog tien zwemsters
engageeren ! 't Water is me te leeg
onartistiek!"
Wat de romancier S. v. Praag op
merkte is zoo waar: Meer nog dan zijn
publiek geniet een Sarrasani zélf van
de pompe van zijn organisatie." In
tegenstelling met andere selfmade men
werd hij na behaald succes het Lot niet
ondankbaar. Hij kon nooit geheel wen
nen aan zijn roem en geld, bleef ver
eerd als vooraanstaande personen on
der zijn chapiteau zaten. Zoo was het
een alledaagsch gezicht, Herr Direktors
arm in pyjamamouw uit het venster
van zijn slaapwagen te zien schieten
en den eersten den besten een geldstuk
te zien toewerpen om alle" kranten
te koopen. .Hij verslond zijn recensies
(zonder zich eraan te storen) als een
jongmensch zoo van de muziekschool.
Was een verslag minder naar zijn zin,
dan vloog Stosch-Sarrasani reclame
wagen nr. 174 binnen met een naïef:
,,In dit prulblad meer adverteeren,
heeren ! Ik zal die kerels leeren
recenseeren l"
Zijn persdienst was dan ook een
organisatorisch wonder. Vooral onder
perschef Dr. Kober tijdens Sarrasani's
hoogconjunctuur later was bet min»
der, want mét het afnemen van zijn
gezondheid en van het fluïdum, dat
van hem uitging, zakten ook het ge
halte en de ijver van zijn menschen
over de heele linie klonk die als n
klok. Op verslaggeversvragen als:
Wat is uw ideaal? Hoe staat u als
eerelid van de Dierenbescherming te
genover het Jack London Verbond, dat
alle circusdressuur wil afschaffen ? Wat
is volgens u de maximale grootte, die
een circus bereiken kan zonder finan
cieel topzwaar te worden?" had hij
kunnen antwoorden: Mijnheer, zie
hier persklaar: Mijn Levensbeschrij
ving, deel III, Interviewschema 483 en
Standaardantwoorden 210 t'm 232,
alles in drie talen met foto's.. .."
EN toch....
Toon de zaak op het
Amsterdamsche Stadion gasteerde stelde Ds.,
nu Professor, De Vrijer voor om een
preek te houden voor het gezamenlijke
circusvolkje. Met weinig passend meu
bilair en veel goeden wil werd de tent
koepel er voor ingericht; de piste vol
stallesstoelen was het middenschip voor
dezen kerkdienst, de lessenaar van den
kapelmeester het preekgestoslte, voor
de gelegenheid stemmig gemaakt"
met Perzische tapijten van de Arabi
sche Springers Troupe waarop gebor
duurde spreuken uit den.... Koran,
'n orgeltje op een zemelenkist waar
over nog meer Mohammedaansche
kleedjes. Toen ik den Alten" vroeg
of hij er voor voelde om de pers uit te
noodigen en om geheel in zijn lijn de
krant" te epateeren met een geïmpro
viseerde consistoriekamer in een woon
wagen, knikte de Oude natuurlijk: ja.
Maar terwijl ik in het telefoonboek
zocht naar het nummer van De Groene,
scheen het als leverde de patroon een
binnenduel tüsschen Stosch den Dege
lijke en Sarrasani den Dikdoener. Toen
keek hij me aan met zijn pientere
komediantenoogen achter een professo
ralen bril en: Toch maar niet.... Wat
de dominee te zeggen heeft, zal wel
zijn.. .. nur für uns...."
Uns.... De nomaden en kameraden,
de zwervers en zigeuners, de
komedianten en komieken, de onrustigen en
ongedurigen, de voortrekkers en
doortrekkers .... Uns l
ZES maanden later leefde hij niet
meer.
Toen Hans 16 jaar was nam hij zijn
boeltje op en verdween. Zonder geld
trok hij er resoluut van door in een
guren lentenacht om als circusknechtje
werk te zoeken in de stad Bentschen.
Om het leven te beginnen.
Toen Hans 61 jaar was nam hij zijn
boeltje op en verdween. Zonder geld
trok hij er resoluut vandoor in een guren
lentenacht om als circusdictator werk
te zoeken in de stad Rio de Janeiro.
Om het leven te eindigen.
G. DE JOSSELIN DE JONG
(Jti hel
tveiefd
EUROPA 1936
(Birmingham Gazette)
Een internationaal gevolg van den
burgeroorlog
?«?i R is een nauwe Eransch-Engelsche
t" samenwerking noodig,
alsdcbelanIM pen dezer beide landen in Spaansch
Marokko eri in de wateren die dit gebied en
Gibraltar bespoelen, en in de gehcele
Middellandsche Zee intact willen blijven;
en zelfs in den AtlantLschen Oceaan, want
Spanje bezit immers de Canarischc eilan
den, die een bolwerk zijn geworden voor
de intrigues en spionnage van het Hit
IerKijk.
Zeker, wij moeten ons verdedigen. En
de Uuitsche en Italiaanschc schepen, die
in de buurt van Tanger en Ceuta kruisen,
bewijzen hoe wij moeten waken over de
verbindingen met Noord-Afrika, n van
de steunpunten van onze mobilisatie.
Maar laat ons vermijden om, als hier
conflicten om mochten ontstaan, deze
onder de tegenstelling fascisme en
antifascisme te brengen; want dan zullen
wij niet al onze vrienden aan onze zijde
vinden en onze vijanden zullen er hun
voordeel mee doen. De berichten uit
Spaansch Marokko zijn niet best. Gene
raal Franco neemt de inboorlingen in zijn
leger op; hij schrikt er niet voor terug hun
een soldij van 8 pesetas uit te keercn. Hij
perst het land leeg, heft wederrechtelijk
belastingen van de handelshuizen, ver
stoort de voedselvoorziening. Sommige
steden zooals Larachc hebben nog slechts
voor enkele dagen voedsel. Vroeger of
later moet hieruit een verschrikkelijke
vraag ontstaan:, ,Wie zal Spanje in
NoordAf rika opvolgen ?"
Laten wij althans niets van onze kracht
verliezen.
(Pertinax in de Echo de Paris)
Gevolgen van een fascistische over
winning in Spanje:
SPANJE, dat bekend is als een den
Volkenbond welgezinde mogend
heid, zou zich dan bij de machten
voegen, welke hem tot onmacht
terug willen dringen. En dergelijke ver
andering, welke ook vroeger niet
onbeteekenend zou zijn geweest, kan in de
huidige critieke situatie van den Bond van
een beslissende noodlottigheid zijn. Spanje
zou dan gaart handelen volgens het ge
meenschappelijk belang van landen met
een bepaalden regeeringSvorm, hetwelk er
toe zou leiden, dat het niet het heil
van den Bond. maar do wenschen van
twee machtige naburen ha ging streven.
Bovendien zou generaal Etanco's over
winning nog een ander belangrijk
internatiüilaal gevolg met zich slepen, want
het zou een vdtltidigt' ommekeer in het
Middellandsche Zce-even\vitht
bfeteekenen. Ook dit zou op een zeer crltiok
oogenblik komen. Gedurende bijna
tw;htig jaren Voor den oorlog werd de
Engilsche positie irt dt'Middöllandfiche Zee ver
zekerd door zijn vriendschap niet Italic
(vastgelegd in eert geheime overeenkomst
door Lord Salisbury). In dfe laatste twefc
jaren heeft de Engelsche regeerihg door
een serie opmerkelijke blunders kans ge
zien, Italiëtot vijand te maken, zonder
zich eenige versterking te verzekeren
van het internationale rerht en de collec
tieve veiligheid, Om uit te compensceren.
In de moeilijkheden tusschen Italic en
den Volkenbond heeft het zoo gemanoeu
vreerd, dat het aan Italiëen de gehcele
verdere wereld den indruk gaf, dat zijn
belangen als Middellandsche
Zeemogcndheid het meer ter harte gingen, dan zijn
belangen als Volkenbondslid. Er zijn mi
nisters geweest, die te verstaan hebben
gegeven dat er oogcnblikken zijn geweest
waarin dit conflict Engeland op den rand
van oorlog had gebracht. Wat zou daarbij
de positie zijn geweest als Spanje een vij
andige inplaats van een bevriende buur
staat was geweest ? Als Engeland de mo
gelijkheid onder oogen had moeten zien,
dat de Spaansche havens e.d, beschikbaar
waren voor gebruik door den vijand ?
Er is geen twijfel, of in wereld verband
gezien is Engeland's positie in de Middel
landsche Zee ietwat kunstmatig; en zij zal
niet voor eeuwig zijn. Vroeger of later zal
de herziening van het zeerecht en de
regeling van de macht ter zee volgens
redelijker beginselen, in het gezichtsveld
der staatslieden komen; en de wereld
heeft er genoeg onder geleden, dat Wilson
dit deel van zijn taak in Parijs liet vallen.
Maar de verandering van evenwicht, die
volgen zou op een fascistische dictatuur in
Spanje, die op Italiëen Duitschland ge
oriënteerd zou zijn, zou alleen maar eei>
nieuw gevaar voor den vrede vormen en
een nieuwe bron van rivaliteit, waarva-i
,,prestige" de drijfkracht is.
(Manchester G uardian i
De financier der generaal*
JUAN March heeft een aanzienlijk
fotuin verworven door den smokkel
handel in tabak in Spanje te organiseerei.;
gedurende den wereldoorlog heeft de. i>
Middellandsche Zee-gangster, die op cc
Balearen veel grond bezat, daar een
vorrraadschuur voor de Duitsche ondcrzeei ??<?
ingericht. Als agent van den Duitschen ^->.
heimen dienst, hield hij de duikbooten v 11
de geallieerde vlootbewegingen op
ihoogte en gaf hun aan waar schepen ^o
torpedeeren waren: March stond op Ie
Engelsche zwarte lijst van de spionnen
in Duitschen dienst.
Thans financieert dezelfde March, .He
ondertusschen multimillionair is gev»
irden, den opstand der Spaansche genera;,!.;,
en eerst in San Sebastiaan en later in
Parijs bracht hij de verbinding tusscl en
Franco, Mussolini en Hitler tot stand.
(Le Canard Enchatné, Parijs)
.innen. Toen echter de vijand van het
;,u-de. die in den Jood is belichaamd, in
mitschland de macht aan zich trok,
?i-klonk het Duitsche lied en wij moesten
n oorlog verliezen. Wanneer het
Duit!ie volk niet meer zou zingen, dan zou
A- toekomst verduisterd zijn. Het is
?n toeval, dat het Duitsche volk de
?t-stc en mooiste volksliederen zijn
ciulom noemt en het is geen toeval,
l liet Joodsche volk niet zingt en
n liederen heeft. En een volk, dat
:t liederen heeft, een volk, dat niet
?cti kan en zingen wil, is voor de
laad geboren.
(Julius Stretcher in Der Stiiniicr)
miinentuar
'O'
der redactie van De
IH-: Ich weiss nicht, was soll es
uteii, dass ich so traurig bin , . .
?H')
. n«
ui
lar
.
lar|l«i.
oo:jM|t.i
ei'S
wi
on-rap
"
Het eenstemmig besl uit der Fr a u
gclic regecring
DE omstandigheden waarop de minis
terraad op een Vrijdag in het eind
van den namiddag bijeen werd geroeren
zijn reeds voldoende om den ernst er.ai
aan te tooncn. Wanneer ,,alles norm; al
is, is het reeds niet gebruikelijk om de
leden van een regecring per telefooi. ei
per bode met spoed bijeen te laten konen
De zitting begon even na zessen en was
eerst na tien uur 's avonds ten einde zil
was vrijwel uitsluitend aan de Spaan < hei
zaken gewijd. De lange duur is een . in'
wijzing voor de moeilijkheden in den i oe-i
zem der regeering op dien avond. De ?'?"?'
minister was voor een directe interv»
volgens de Duitsche methode, maar
aan den anderen kant. De andere
een energiekcn diplomatiekcn stap.
derde voor een collectieven stap bi
Duitsche regeering. De meerder'
onder aanvoering van Yvon De
verdedigde de stelling der absoluti
zijdigheid. En deze won het tenslot e. !:Ba<
De reden voor den langen duur de; m t
vergadering was de volgende:
Léon Blum
Avcnschte, dat er den
volgenden dag bij
den ministerraad in
tegenwoordigheid
van president Lebrun
geen verschil van
meeiiing aan den dag
zou tmU-n tusschen
de leden ll^r
rcjji-.ering. Daarom xvilcte
hij dien Vrijdag
avond de zaak-,,uitpraten
toen zich zoozeer uitspreken als h)»
wenschtc. Vervolgens werd er gest ral
en het besluit van de meerderheid -\crJ
,,eenstemmig besluit". Wat een tv^ht
Net zooals het bij het stemmen v..n d?
socialistische Kamerfractie gaat: de lede;
van de partij dcbatteeren, een me- "l"'
heid wint het; en dan moeten alle
van de fractie de partijtucht ji< KW
zamcn. (Mariannc, ./'"<;
Joden zonder dat zij het steif wctei
INDIEN er nog steeds millioenei
Joden zijn, die het thans nog
deze vreemdelingen opnemen, dan
vooral te wijten aan het feit, <!
Joden er door rasvermenging i
geslaagd, zich in deze kringen te ve
Velen van hen, die het zoo opv
opnemen tegen het anti-semitism»
ben zelf Joodsch bloed in hun a
zonder het te weten. De familie 4a
boom geeft in dit opzicht geen voi
inlichtingen. Een niet-Jood zal ..
dan het anti-semitisme verwerpt \
dien hij door een zekeren geestelijken b
en een verbinding via het bloed ir 't
Jodendom is verbonden.
Ook de overtredingen der 1-Vatu
kaner monniken waren Joodscli ?
daden"....
(Julius Streickcr in Der Si '<?
HET Duitscho volks- en solda'cnlijj
heeft ertoe bijgedragen, dat wijl
den grooten oorlog veldslagen '""""
.. George van
?iekenland
jl>4- Crlcksehc staatsgreep
II ET
constitutioII neelkoningschap
heeft het maar heel
kort uitgehouden in
de gerestaureerde
Grieksche monarchie.
Met hulp van den
koning heeft de tilt
raconservatieve pre
mier, Generaal
Metaxas, iets voltrok
ken, wat er uitziet
als een,,coupd'état".
Hij heeft den staat
?leg afgekondigd en de Kamer
ont. Als excuus voert hij aan. dat de
rseen 24-urige proteststaking
had.-.?.?kondigd, en dat hij een
comimfrevolutionnair complot
vermoedl.it Kamer bewezen had
onbruikxijn. De gedeeltelijke mislukking
staking wekt het vermoeden, dat
zulke gestrenge voorzorgen neen
ilc was. De communistische tactiek
hans evenals overal elders onder
,i\ve voorschriften van
gematigd>e Kamer vormde inderdaad een
k punt, daar de communistische
op de wip zat tusschcn de liberale
ivrinen, die zich tot de monarchie
. bekeerd, en de royalisten. Maar
?lergelijke situatie is een
militarisi conservatief premier wel de
laat:i. dien een verstandig Koning
ge?ou hebben om een verzoening te
-telligen. De gedane stap lijkt op
>rspel voor een soort koninklijk
? naar Joegoslavisch model.
it !
v Statesman and \'ation, Londen l
u «l ing van de City
^preekt vanzelf dat de
gebeiirtefii in Spanje thans niet bepaald
zijn, om groote kapitalen aan te
.... Maar misschien zal de
beian nieuw kapitaal die de
Spuan?ubliek na de troebelen
onvennijil hebben (en dit geldt voor welk
het ook zal zijn), de leid?rs van
Ier toe brengen de eventueele
.iiiclsche schuldeischers met meer
tkomendheid te behandelen en
?((gunstiger te toonen tegenover
en die in Spanje met -Engelsen
ken.
'(The Stalist,
hoofdstuk over de Soedan een van de
pijlers van de Engelsen-Egyptische over
eenkomst zal zijn, laat haar inhoud /ich
echter gissen. De Soedan is een achterlijk
land met een toekomst, die op verschil
lende manieren, en misschien ook in ver
schillende mate. de belangen van beide
partijen raakt. Daar, evenals in alle ande
re onontwikkelde Afrikaansche landen,
die, hetzij juridisch, het/ij moreel onder
voogdij staan, het belang van de
inheemsche bevolking op de eerste plaats staan
bij het ontwerpen van een politiek, mag
elk van beide voogden van de Soedan
cischen, dat het lange proces van de op
voeding tot zelfregecring der Soedan
niet zoo geleid wordt, dat dit land voor
Egypte of voor de Engelsche protectora
ten en koloniën in Oost-Afrika een slechte
buur kan worden. Het zou verrassend zijn
als het niet zou blijken, dat de bepalingen
niet aan deze algemeenc voorwaarde zou
den voldoen.
(The Economist, Londen)
Japan's nieuwe poort naar Azi
IX het uiteinde der Japansche Zee
ontstaat een nieuwe stad, die bestemd
is oni de kaart van Oost-Aziëgrondig te
veranderen. Dit is Kasjin, de nieuwe
toegangspoort tot
Mantsjoekwo. Hier
is Japan nl. bezig
een groote haven
stad te scheppen die
de concurrent van
Dairen kan worden,
de stad, welke de
huidige toegang tot
zijn nieuwe protec
toraat is.
De Noord-ooste
lijke provincies van China raakten den
Stille Oceaan alleen in het /uiden : in het
Oosten scheidde het schiereiland Korea
hen ervan. Kasjin is een Koreaansche
nederzetting, maar zijn heteekenis ligt in
de directe verbindingen met Japan en
Mantsjoekwo. En niet ver van daar
per vliegtuig minder dan een uur
ligt Wladiwostok en het land der Sowjets.
De haven van Kasjin is een nieuwe
poort voor Mantsjoekwo en is logisch
gelegen om een grooter stuk binnenland
toegang tot de zee te geven. De haven
zal niet alleen goeclkoopen uitvoer van
Mnntsjoerijsche producten bevorderen,
maar verschaft Japan ook een dircctin en
veiligen .weg naar het hart van zijn nieuwe
rijk op het vasteland. Door dezen weg
wordt de afstand van Tokio naar Hsiking
met 750 KM verkort. Samenwerkende
boot- en treindiensten verbinden de twee
hoofdsteden thans in twee dagen.
Een jaar geleden was buiten Dairen
de eenige toegang tot Mantsjoerije langs
\\lailiwostok en den door de Kussen
gebouwden Chineeschen Ooste'rspoonvcg,
die onlangs aan Mantsjoekwo verkocht is.
Elk jaar ligt deze haven 's winters eenige
maanden dicht cn.de politieke barrières
zijn nog erger :lan die van het ijs. Kasjin
verschaft Japan een ijsvrije, onder eigen
beheer staande haven langs den meest
directen weg en enthousiaste steden
bouwers hebben reeds een bevolking van
eenige honderdduizenden binnen een
paar jaar voorspeld.
(Machurian Economie Rei'ie u1)
Keizer Hiro Hito
vncj
«i
.i'-ïi*
liet
b*
.ind. Egypte en de Soedan
iccesvolle overeenkomst inzal.e
Knrl May en de Illtlcrjengd
.?...v.inuiuni. uiiui-e Roodhuiden zijn een vreemd ras ....
.militaire paragrafen in het Anglo- /*""\l> ecn bijeenkomst van de
Hitlcr1) ontwerp-verdrag is nu, veel v./jeugd te Brunswjjk werd de vraag
!an verwacht w;rd, gevolgd door behandeld, of de Hitlerjongen de boeken
".?tring van een door beide par- van Ka'rl May mag lezen. Eén der sprekers
.?ilgckcurdehtekstovcrdc Soedan. verklaarde zich op hartstochtelijke wijze
111 niet overmoedig meer op kor- hiertegen, daar deze boeken het vreemde
'iiijn een completen tekst te ver- ras der röodhuiden beschrijven, dat dan
'i. die thans veertien jaar (of mis- tot ideaal zou worden verheven; de blajïke
moeten wij zeggen 54 jaar) in de wordt daarentegen als massa-moordenaar
?k Want het Engelsch-Egyptische voorgesteld. De meerderheid der
'verga' ""*??*?' -!-?? - dering was niet van deze meening, daar
bij vermelding van deze bijzonderheden
de jeugd zou worden beroofd van de zoo
noodigc romantiek.
jypt
Iw
leer
|coI1S!
hij..
ontstond op den dag van de
ikelijke militaire bezetting van
loor Engeland, veertig jaar voor
verklaring van de Britschc
in 1922. In het licht van het
t thans eindelijk een
ovcreen,,rclijk i's gebleken, moeten beide
thans oordeelen over de details
(Frankfurter Zeitüng),
N.B. Algemeen wordt verteld, dat de
._, ~ . May tot d
behooren.
.. ,
thans oordeelen over de details werken van Karl May tot de lievelings
s zouden uit hun verband gerukt lectuur van Hitler behooren.
ht der belangstelling komen als
ukjes en beetjes, bekend werden De kleine caricaturen in den tekst zijn
f n de veronderstelling, dat het uit ,,Marianne."
,lk breng de beschaving in Afrika"
Prachtig l] Ik brengj[/7oarjn£Europa" (Daily Herald, Londen)
Dictator Hitler tot democraat Blum: Hé, zeg, hou je vingers uit andermans zaken"
(News Chronicle, Londen)
De muiters blijven in opstand tegen de De vijandelijkheden zijn gestaakt, generaal
rebellen!" (Marianne, Parijs) Radio-Scvilla heeft een storing!"
PAG. 6 DE GROENE
7 De GROENE No. 3089
NEUTRALITEIT ,
Goed nieuws uit Spanje ?"
Hoe kan ik dat nou weten; u
hebt niet eens een partij-insigne."
D£ OLYMPISCHE SPELEN
De wedstrijd voor rookcrs
(Kladderadatsch, Berlijn)
;M
il
l
i:«;
1:
i/ V' .J