Film i- f. ALS DE NATUUR ROEPT C. van der Poel -----~r?£*Tïr rs±xsrrr^s ner klinken dan die van de wolven. Daarvoor is zij op de film dan ook een opera-ster en hij bekend om zijn mooie stem. Persoonlijk vind ik van dergelijke films alleen een bezwaar, dat men de Rosc Marie (Royal, Corso, Itlalto Theater, Amsterdam) Club de Femmes. f^vNWILLEKEURIG drong zich il deze week een vergelijking op tussen drie schijnbaar zeer on- zang-sterren altijd zo overmatig lang vergelijkbare films, altans wat betreft in de keel moet kijken. Zelfs als het de n van deze drie. En toch keel van Janette MacDonald is. De twee eerste hebben meer ge- Ook op deze film hebben twee mensen meen. Zij spelen beide in de wilder- last van de roepstem der natuur, maar nis" (overigens niet onvriendelijk) en ook hier komt alles na de gebruikelijke in beide klinkt de roepstem van de moeilijkheden terecht. Beide films ver natuur. In de ene, waarvan de hollandse tonen de liefde, zoals die volgens de titel mede aanleiding was tot deze ver- film in het algemeen is; de eerste zongelijking, zijn het de hond en de wolf der, de tweede met het resultaat, dat zij n de roepstem der natuur is de wolfs- ,, elkaar krijgen", al laat ook het negaroep, die het verlangen naar de andere tieve resultaat ons niet helemaal ongesexe kond doet. Dit in het bekende ver- troost. haal van Jack London, waaraan de Met film, d. w. z. met de specifieke film nog het een en ander toevoegt, uitdrukkingsmiddelen van de film, hebdat de schrijver blijkbaar vergeten had. ben geen van beide wat te maken, al En zo woelt de stem van de natuur ook getuigen beide van vakmanschap van nog duidelijk zichtbaar in mensen- de makers. Maar dat doet tegenwoordig harten, maar dat geeft ten slotte toch elke behoorlijke" film. Zij zouden dan geen aanleiding tot aanstoot ten op- ook in het zomerprogramma geen ------ 1 T- J- +«»«a^tt re, ,Un tot beschouwing hebben gegeven, gCd* o*» 4 **%,*%*?*?£, - zichte van de moraal. In de tweede film Rose Marie" klinkt de liefdesroep ook in de wildernis; eerst als onbestemde klank van verlangen uit de verte, dan tussen twee mensen, die zo dicht bij elkaar zijn, dat zij het ook met minder verdragend geluid -*' " T «.. Tuf vwn. **» «.u. - ----- 1- ,_, _ reden tot beschouwing hebben gegeven, als niet de vergelijking met een derde film zich opdrong. LS een kleine verpozing in deze komkommertijd, ook op filmook met minder verragen geu gebied, werden wij in de gelegenheid zouden kunnen. Maar Janette Mac-J^gesteld in de rustige sfeer van de showDonald doet het allerliefst en men kan ^ r oom een nieuw product van de franse niet ontkennen dat haar geluid en datjjfilmindustrie te zien: Club de Fem mes" van Jacques Deval, dat in Parijs reeds vele weken achtereen vertoond wordt. De film is hier voorzien" van enige coupures, welke in verband met een andere instelling van ons bioscoop publiek tenopzichte van het franse en vooral in verband met een andere in stelling van de Nederlandse filmkeuring gewenst leken. Wij kunnen dus slechts oordelen over de film zoals wij deze hier zagen. Dit is echter een algemene restrictie, daar het nu eenmaal ge bruikelijk is, dat films hier vóór zij naar de keuring gaan door de importeur worden geknipt" en in verband met zijn kijk op de smaak van het nederlandse publiek n in verband met zijn kijk op de eisen van de filmkeuring. (De laatste kan dan met de hand op het hart verklaren, dat zij de haar voor gelegde kunstwerken maar bij hoge uitzondering aantast). Van het oogpunt van de film als kunstwerk is dit na tuurlijk een ernstige misstand men zou zelfs kunnen zeggen, dat dit de be BIJ DE FOTO'S Boven: Als de notuur roept.... .'"? Janette MacDonald en Ne/son Eddy in ..Rose Marie" (Royal, Corso en R/o/to Theater, Amsterdam) Onder: Club de Femmes", een film, waarvan de vertooning nog niet vaststaat. oordeling van een film als kunst onmogelijk maakt, daar de beoordelaar niet komt te staan tegenover een on geschonden product van den maker. Overigens gebeurt deze verbetering" meestal zo handig, dat wie niet weet er ook niets van merkt. Club de Femmes" laat ons een tehuis voor meisjes zien, dat hun een smaakvol en vooral veilig home wil bieden buiten de dagtaak in de gróte stad. De gevaren van het leven in de grote stad worden vluchtig aangeduid en hiertegenover staat het ruime tehuis voor jonge vrouwen, dat alles biedt wat men zich maar wensen kan aan rust, comfort en recreatie. Alleen n bron van onrust laat zich desondanks ook hier niet buitensluiten: de menselijke natuur en de aan de natuur nu eenmaal inhaerente erotiek, omdat deze bron van onrust en con flicten onverbrekelijk is verbonden met de mens zelf en geen maatregel zelfs geen reglement hem of haar daarvoor kan vrijwaren. Wij hebben Madchen in Uniform" gezien en Acht Madchen im Boot". Club de Femmes" plaatst ons tegen over de zelfde problemen, maar nu ten opzichte van een veel meer heterogene groep. Enerzijds worden hierdoor de reacties rijker geschakeerd, anderzijds mist men hierdoor meer dan bij de beide andere films het voortdurend contact met het maatschappelijke leven bij de jongere meisjes uit de andere genoemde films was dit uit den aard der zaak minder sterk waardoor de hier gestelde problemen wel eens te zeer de overhand krijgen. Onbevredigde bewuste en onder bewuste verlangens kunnen in dit eenzijdige milieu tot een obsessie wor den, welke op zeer verschillende wijze tot uiting komt, tot dat n van de meisjes een kind blijkt te verwachten en heel dit complex van onderbewuste spanningen zich ontspant in belang stelling en het breien van baby-kleertjes. Felle dramatische conflicten blijven in deze film niet uit, maar vastgesteld moet worden, dat in de film zoals wij die hier zagen, voortdurend met resul taat gestreefd is naar eerlijke en de cente behandeling van het gegeven. Overigens is de film stellig niet van een aparte bekoring ontbloot, al moet op sommige punten een wel eens hinder lijk aarzelen tussen bittere ernst en een komische behandeling van enkele figuren worden geconstateerd. \7ERBAZING wekt de mededeling, ' dat nog geen definitieve toelating door de keuring kon worden verkregen. Waarom deze film gevaarlijker zou zijn voor de openbare moraliteit dan Madchen in Uniform" en Acht Madchen im Boot" en deze waren dat ook volgens de keuring stellig niet is niet duidelijk. Nog onduidelijker is, waarom dit gevaarlijker zou zijn voor de openbare moraliteit dan Rose Marie" en Als de natuur roept", enz., enz. Moeten wij dan werkelijk geloven, dat de natuur alleen maar spreekt op de wijze van Janette MacDonald en den mooien sergeant ? En zijn de goede zeden dan werkelijk gediend met deze vervalsing ? RenéClair, die toch wel iets van film afweet en de film stellig een goed hart toedraagt, heeft in dit verband . in 1932 in Le Temps" de verzuchting geslaakt: Waarom waakt geen cen suur tegen stompzinnigheid, zoals er maatregelen zijn tegen handel in absinth en bedwelmende middelen? Heeft de geest van een volk dan minder waarde dan zijn lichamelijk welzijn?" Wij zien hierin geen aanleiding om uitbreiding van de keuringsnormen te verlangen. Maar wel mogen wij aan deze uiting de opmerking vastknopen, dat een keuring averechts kan werken in haar zorg voor de openbare morali teit, als zij stelselmatig het surrogaat toelaat en bezwaar maakt tegen een poging om iets te laten zien van een werkelijkheid, die er ook is. OUDE SCHLDERIJEN BIJ DE BOER Jan Engelman Kunsthandel Do Boer, Amsterdam OOK aan kunst, ook aan zeer goede kunst, kan men zich overeten. Een al te groote ver. trouwelijkheid met het sublieme, rooft daarvan het geheim. Men moet niet lederen dag symphonieën van BeetJ hoven hooren, dan verliezen zij hun,' glans en hangen aan den binnenachtcM kant van uw schedel als een Gassen» hauer. Wie een uur lang verzen v Shelley heeft gelezen, moet vervolge gaan wandelen of zwemmen. En wie v dezen zomer zijn vacantie besteedt, r alle tentoonstellingen die van bela zijn in ons kleine land serieus te zichtigen, kan na zijn omzwerving schilderijen, beelden, gobelins en -ir tieke kasten niet goed meer verdraf ei C'est trop, Apelle ! MAAR naar n huis van vertrou^ gingen onze schreden toch na welgemoed. De kunsthandel P. de Bc* aan de Heerengracht zorgt gewoor lid voor de specerij, die den maaltijd " tentoonstellingen kruidt: er zijn <L bekendheid verdienende schildetije van bijzondere meesters en bijzond« schilderijen van meesters die bekent1 heid reeds lang genieten. Men loopt < niet de platgetreden paden, doch s uit op vondsten, die het geijkte ia vullen en misschien ook wel tot h ijken uitnoodigen. De bijzonderheden van de zone tentoonstelling bij De Boer zij t verschillenden aard. Ten eerste is de ontdekking van twee schilde ije van den tot nu toe legendaris hs meester J. J. den Uyl. Men kendt zil faam en zijn invloed onder de stilh ve schilders der zeventiende eeuw, :na men had geen werken gevondei < zijn signatuur droegen. Dit was a;e wonder, want de schilder teeke ui [jjr. werk op bijzondere wijze, n.l. iot een uil aan te brengen op het Inwerk, met het jaartal eronder, et alsof het 't merk van het tin was. heer De Boer heeft het ontdekt, en zal men wel meer stillevens aan : Uyl gaan toeschrijven. Ze zijn fraai, mooier dan die van Heda, , ;g en groot van bouw, edel van Ft\.r: een zuivere weergave van o> ijes op borden, glazen, tinnen BH. en en superbe geschilderd taf elin- n, een weergave die ook innerlijk [en. is, wat de geheele compositie Itr pt. Men denkt er vanzelf bij aan reene, late stillevens van Floris fcrs' -f en hun geresigneerden toon. et -illeven van W. C. Heda op deze nstelling verbleekt erbij, maar landhaaft zich het kleine zuivere 'an Walscapelle, met het hel|rs' blauwe lint dat men ooit gecozag. 5 een zeer innig Damesportretje 17e eeuw, van een onbekende, Delftsche School vermoedelijk, n die uitingen welke ons heel aren eenvoud en aandachtige :u i beschouwing van de voorouders te t voor oogen brengen. Een zedig ie uit de solide burgerij, een ofd als een ei, het voorhoofd genk rd, de witte kraag over de rs als een harnas en de rechternd, ;'.et maar een zweem van ma!risn;-\ op de rok. Maar welk een nde. van simpele glorie! Het is ?lijk, zoo zacht en zuiver als vr ;ch is geschilderd en hoe daar ten ? voerde mond in staat als een ch-;..>de vrucht. Argeloosheid en eten iheid de beste gemiddelde en an de kunst uit die dagen. in tegenstelling tot dien Hol, lat; schen eenvoud, staat de trots et st k met den Spaanschen Christus. f et v 'n Luis de Morales, el Divino, my. ieken schilder uit Badajoz in HET VIERDE TMTSR-FESTIVAL Moskou?leningrad 1-10 September l»3tt DE prospectussen en enkele p .10 graphieën van het vierde fhd ter-Festival in Moskou eningrad liggen voor ons. Wij kennen het Russisch T» on uit den tijd van Stanislawski. Daa g niets boven. Van hetgeen daarop % ol| drong de uiterlijke kant tot ons do de trappen en synthetische te >n« aanduidingen en wij hoorden v; n genen, die de drie vorige Festivr Is zochten, over de bereikte resultaten,j zagen hier en daar een zwakken af gla De van Rusland uitgaande hf rnit wing van het tooneel te verbind' n trappen en acrobatiek alleen, i > ~ onrechtvaardig als van Cordon ' te spreken, als den brenger der ; mime in gordijn-decors. Bij het Theater-Festival zal men zeker \ un vaststellen, welk zaad opgeko-nen en thans als product meetelt, n uit lijk alles vasten vorm kan hebben kregen en de inhoud weer hoofd moet zijn geworden, los van derorai experiment en propaganda. Toen het Deutsche Theater na l Otto Brahm en onder Profess >r I Reinhardt in 't algemeen bloede, Fransche zich bewoog tussci'-enj eeuwenoude tradities van Le -ht| Frangais en de vernieuwingen Antoine LugnéPoe, daarna Batty^Pitoëff, het Engelsche voortreffelijk individueel actoi-t ger's spel bood, maar een groot te _ aan ensemble-spel uitwees, en ' rijk zijn Burgtheatertraditie hield, met zijn Vele uitzonderlij*! eerste krachten, en ten slotte Neder pogingen deed een soort traditie te ?' ten, was het Russische theater PAG. i aa; aller spits onder Stanislawski, het individualistische-zielkundige mbl spel tot een uitvoerigheid en heid opvoerde, die de verfijnste verens Bevredigde en een ieder ontde. Maar hoe staan wij er nu voor? i Bei ijn tracht men, sterk gesteund ' de egeering, met groote spelers Ir Gvstav Gründgens esn tooneelBt 01. te bouwen, die streeft naar uitbu ten van de grootst mogelijke :nn en het daarmee te bereiken P'i ijs schaft de laatste tradities et heatre Francais af en streeft jk .iet meer naar een opbloei; ze 'heaters zijn gesloten, het geoi. amusementspubliek is naar iosc op verhuisd.iveleartisten naar tevu> 5 en Cabarets. Engeland is , op zoek naar long-runs on. uk van the commercial theadoch ensemble-spel en alge,ie stegen inmiddels zeer aan ? .n Holland is bekend! Rusland? Het zal ontzaglijk i zijn te zien, waartoe het dit land geleid heeft, nu het en ijo.->r het volk werd gegeven en o ver mogelijk van het cul?idueele moet afwenden, ar 'e diepste en primitiefste !]e>- -rijpen. hedendaagsche Russische pr e- i, zij het dan ook tijdelijken uitj; ng van de cultuur van een 8r< P beteekenen, terwille van van den grootsten gemeenen eschaving der gemeenschap, t dit 'ooneel voor kunstzinnigen .anden niet het zelfde waarft inhoudt ? Of zou de nieuwe Rusge dichte de oude Russische d > kunst nog verrijkt en verEDUARD VERKADE 30b9 Estramadura? Dan heeft het in ieder geval niet veel van zijn gothischverstorven, nog primitief aandoende Pieta's en Madonna's, die koning Philips onvoldoende vond toen hij zijn Escorial wilde versieren. Maar mis schien heeft hij eens willen uitrusten van het genre, waarin hij zijn bestel lingen kreeg, en toen dezen uiterst individualistischen Christus geschil derd, zoo opmerkelijk door zijn geest en attitude, dat men hem nergens mee kan vergelijken. Hij gaf den Heiland als een grand-seigneur, die zijn eigen lijden zit te beschouwen alsof het om een allegorie ging. Breng u even een ernstig en droevig lijdenden Christus van Geertgen tot Sint Jans in de her innering, en ge ziet hoezeer landaard en volkskarakter in de schilderkunst den stijl kunnen beïnvloeden. Hier is niets van een man die door het lijden wordt verscheurd en ook niets van het bovenmenschelijke en hiëratische, dat de Passie styleert en op een geheel geestelijk plan stelt. Het aangrijpende van dit schilderij is juist, dat het zoo uiterst menschelijk blijft. Maar het lijden gaat zich voltrekken aan een superieur mensch, die geheel over de vrees heen is, en met een prachtig dédain de emblemen der foltering zit te bekijken. De hautaine uitdrukking van het gelaat, het steunen van den met doornen gekroonden kop door de linkerhand, het nonchalante afhangen van den rechterarm en de aristocra tische rechterhand, de gekruiste beenen onder het exquise blauw-groene kleed dat alles is verbijsterend onconventioneel en ongemeen. Fraai is ook de Jan Mostaert, een illustratie van het evangelie van Mattheus (hoofdstuk 4, i?n), de beko ring van Jezus. De primitiviteit van de voorstelling gaat onder in de edele kleur en in de weidschheid waarmede het landschap is geschilderd. Deze stijl is al heel wat verder" dan die van het Kruisdragings-paneel, dat men aan den Meester van het Heisterbacher Altaar wil toeschrijven. Men vindt werken van dezen schilder, een duide lijk leerling van Lochner, te München en te Augsburg. Het onderhavige pa neel was vroeger in het Wallraf Richartz Museum te Keulen, waar men het toeschreef (en het lijkt juister) aan een ander dan den nogal lineairen" meester van het Heisterbacher Altaar. WAT te kiezen uit het vele, dat verder tot schrijven uitnoodigt? Het nobale mansportretje van Aldegrever moet vermeld worden; de koele jongensbeeltenis van De Keyser; de landschappen van den Franeker burge meester J. S. Mancadan (hij reisde in het Zuiden, maar zijn Hollandsche landschap is het fijnst); het vroege strandgezicht van Van Goyen, met de boeiende stoffage, en zijn IJsgezicht met het hockeyspel en de sneeuw die valt; het uitnemende kleine knapenportret van Frans Hals, waarvan de penseelstreek weer zijn formidabel schilderschap bewijst. En ten leste het kostelijke IJsgezicht van De Momper, dat een symphonie in groen is, droomverloren, een wereld onder een klok, waarin alle geluid van verre komt en de natuur een dronkemansgebed schijnt te houden. Zoo is er veel merkwaardigs, van de zelfkanten der schilderkunst. Een der merkwaardigste schilderijen van De Boer hangt in Boymans te Rotterdam, de Schepping van Eva van Jeroen Bosch, een zeer mooi paneeltje, dat verhalend is als een vreemd sprookje. BIJ DE FOTO'S Boven: Ecce Homo" van Luis de Morales Onder: Stilleven van J. J. Den Uyl (Kunsthandel De Boer, Amsterdam) \