r ?*> »- . WAAR HET EERSTE SCHOT GEVALLEN IS Serajewo SERAJEWO vervloekte naam bloedig spook uit geschiedenisboeken. Daar staat de naam. Op een bord van het station. Een gek gevoel ... Het gevoel van den pelgrim, die naar Nazareth komt: Hier werd Hij geboren. ..." En hier, in Serajewo viel het eerste schot. Voor het station staan een paar smerige, vervallen barakken. Daar wordt uitgedroogde chocolade, kleverige koek en met vliegen bedekt suikerwerk verkocht. Een troepje boeren kampeert met hun geheele bagage van .nanden, geiten en kinderen tegen een smerigea, vervallen muur. Daarnaast is een hok, waar een stel Turken koffie-modder drinken. Een geit, aan een boomtak gespiest, wordt boven een open vuur gebraden. Officieren en gendarmen in ietwat versleten unifor men staan verveeld rond. Kroatische, Slowenische, Servische boerenjongens in sol date n pakken probeeren stram te salueeren. Turksche vrouwen komen uit de stad, hebben een paar levende kippen met samengebonden pooten over den arm hangen en gluren nieuws gierig en misschien zelfs een beetje koket? door den halfdoorzichtigen gelaatssluier naar den vreemdeling. Achter een sombere remise tjingelt een tram. De grond is vol modder. Het ruikt naar brandend hout, vet, olie, tabak, koffie, geiten, uien en oostersche parfum's, die waarschijnlijk uit Parijs komen. Ik rijd met de tram de stad in. De conducteur draagt een fez. De stad ? Een warboel! Kazernes, fabrieken, tuintjes, onbebouwde plek ken, schuttingen, provincie-winkels, straathandelaren, een bioscoop, een Roomsch-Katholieke kerk, een Grieksch-Orthodoxe kerk,een GriekschMethodistische kerk, een ServischOrthodoxe kerk, een Duitsche syna goge, een Spaansche synagoge, een dozijn moskeeën. In het centrum stap ik uit, loop een winkelstraat door, die de winkelstraat van iedere willekeurige middeleuropeesche provinciestad zou kunnen zijn. En plotseling ben ik op de Bazar. DAAR is het weer, het gekrioel der Noord-Afrikaansche soukh's, de duizeling van kleuren en klanken en geuren. Marrakech en Biskra liggen ver achter mij, en hier, midden in Europa, vind ik het weer terug. De straat der koperslagers en de straat der zilverfiligrainmakers, de straat der schoenmakers en de straat der doekhandelaren. En ds kleine barakken, waar stukjes vleesch boven houtskoolvuur gebraden worden en de cafétjes, waar geschaakt en gedomi neerd wordt. En de uitstallingen van fruit en de tafeltjes met kleverig gebak. En daar tusschenin het ijzeren hek van een hof van een moskee, waar mannen en jongens hun voeten wasschen. Door de markt der 30.000 Turken van Serajewo, die geen Turken zijn, maar Kroaten, wandelen de andere Kroaten, de Katholieke en de Griekschorthodoxe Kroaten en de Hongaren, Albaneezen, Grieken, Roemenen, de boeren uit de Herzegowina en de kooplieden uit Bosnië, de officieren uit Serviëen de monniken uit Slowenië, de askenasische Joden met lange baarden en de sephardische Joden met pikzwarte Spaansche oogen. En dat alles spreekt Kroatisch en Duitsch en Servisch en Hongaarsch en Spaansch. En boven de winkels hangen opschriften in Latijnsche en Cyrillische en Hebreeuwsche en Turksche letters. DAT is de stad, waar op 29 Juni 1914 het eerste schot gelost werd. Waar is de plaats ? . . . . Aan een brug was het. Er gaan een dozijn bruggen over het riviertje, dat door de stad vloeit. Welke brug?.... Ik ben over alle twaalf bruggen geloopen. Niets heb ik ge vonden, geen monument, geen steen, geen inschrift .... Heeft Serajewo ver geten, dat hier een van die opgeschoten jongens met een rood Servisch petje op een zomerdag van het jaar 1914 het signaal gaf? Heeft Serajewo ver geten, dat op dien zomerdag de Oostenrijksche troonopvolger over een der twaalf bruggen reed en aan den hoek van deze kade door een kogel ge troffen in elkaar zakte? Ik zoek .. toor, daar nergens is een monu ment. Aan den overkant zijn een paar boomen en tuintjes, daar is een tuinrestaurantje, waar een juf frouw staat te gillen, daar zijn een paar vervallen Wegende mannen op de markt van Serajewo Daar is het postkan daar is een regeeringsgebouw, is een kapperswinkel, maar huizen, daar is een moskee, maar nergens een monument. De brug; welke der twaalf brug gen? Ik heb haar gevonden. Bij den kapper. Hij stond in de deur en ik ging naar binnen, om mij te laten scheren. De kapper gaf aan een jongetje een wenk en bleef zelf in de deur staan. Het jongetje hield mij met n hand een ouderwetsche koperen schaal onder de kin. Met zijn andere hand vol zeep wreef hij een half uur lang mijn gezicht. Zonder kwast. Dan eindelijk verscheen de kapper met het scheermes. En toen vroeg ik naar de brug. Deze hier, vlak voor het huis l" zegt hij. ,,En buiten op den muur is het inschrift !" Ik kan nau~ welijks wach.) ) ten, tot ik IL ^ geschoren ben. Ik ga naar buiten. Dus .... hier is het geweest. En hier is een inschrift. De kapper heeft het mij vertaald: ,,Hier, aan deze historische plaats, was Gabriel Prinzip de verkondiger der vrijheid, op den dag Vidovdan, 29 Juni 1914". De menschen gaan langs en kijken niet naar het inschrift. Heeft het studentje Gabriel Prinzip hun de vrijheid gebracht? Waarom heeft dan de Kroaat Kelemen in Marseille ge schoten? Was die vrijheid de moeite waard? De moeite van vier jaar wereldoorlog ? Het water van de rivier Miljanka ruischt onder de brug over de steenen. De Miljanka vloeit niet, zooals de Isonzo, naar de Adriatische Zee. Ze vloeit naar de Save en de Save vloeit bij Belgrado in den Donau en de Donau vloeit door den ganschen Balkan. ARTHUR GOLDSTEEN en l hoo< dan bovc Tot i DE KUNST VAN BADEN DE zomer is dit jaar nog niet veel zaaks geweest. Maar een aantal warme dagen hebben we wel gehad. En in de warmte zijn het de zee en het strand die de grootste attractie voor ons bezitten. Met een badtricot bekleed storten wij ons dan in de frissche golven, duiken wij onder schuimende koppen, of zwemmen wij door de gladde zee. Om dan heerlijk verfrischt ons in het zand te leggen, en de zon haar bruinende stralen op onze argelooze huid te laten neerdalen, ons te roosteren in dien weidoenden gloed. Maar.... elke week, het meest na den Zondag, vermelden de kranten ongevallen. Soms onbelangrijke: een bader flauwgevallen, een zonnesteekje. Maar vaak ook heel veel ernstiger gebeurtenissen. Menschen verdrinken, of worden ernstig ziek na een zonnebad. Baden is een jkunst. En vele Nederlanders zijn die kunst niet mach tig. En heel velen beseffen niet eens, hoevele gevaren er verbonden zijn aan het baden. Daarom is de redactie van De Groene eens gaan praten met den Scheveningschen badarts, Dr. F. J. Roes en zijn assistent Dr. H. W. Leeksma. En dit is, wat wij te hooren kregen: Als gelukkig verschijnsel van de laatste jaren valt te constateeren, dat naast de zee baden ook de zonne baden in de gunst gekomen zijn. Het is steeds noodig vóór het zonnebad de huid in te zalven ter bescherming tegen te sterk verbranden omdat zee en zand het licht sterk weerkaatsen. Merkwaardg is, dat men soms bij menschen, die zonnebrand kregen, te voren bestaande huidaandoeningen be langrijk ziet verbeteren. Ook de zeebaden kunnen hierbij gunstig werken. Zelfs de gezonde, maar erg gevoelige huid van het kind verdraagt het zee water uitstekend. En waarom het verblijf aan zee gezond is? Gedurende het verblijf stijgt het haemoglobin-gehalte van het bloed en het aantal roode bloedlichaampjes zoodat men reeds in de oudheid in zee baden en zeelucht met hun mach tigen invloed op de stofwisseling een middel tot ,,recorporation" bij aan geboren of verworven afwijkingen zag. DE groote voordeelen van het baden in zee zijn de laatste jaren steeds meer doorgedrongen. De zeebaden met hun machtige chemische, ther mische en mechanische prikkels, het openluchtleven in het weldadige zee klimaat op het zonnebestraalde strand vormen de belangrijkste elementen voor dékuur in een zeebadplaats. Door dergelijke prikkels brengt het zee ba d een sterke reactie in het orga nisme teweeg; de duur van het bad zal dan ook behooren af te hangen van de constitutie van den bader, gewenning, gehard raken van de huid, temperatuur en toestand van zee en lucht; ze bedraagt bij krachtige, aan zeebaden gewende personen 10 a 15 minuten, soms zelfs zonder nadeel 20?30 minuten. Voorzichtigheid is steeds geboden. Een of twee uur lang in de zee blijven is nadeelig evenals baden op de nuchtere maag, of omgekeerd, direct na een grooten maaltijd. Verder is het foutief te-baden wanneer men zeer vermoeid of bezweet is. Men heeft lan kans, in het water onwel te worden. Die ..flauwtes", die wij, bad artsen, zoo dikwijls waarnemen, maken den patiënt of zijn omgeving dikwijls ongerust en veelal hoorden wij na afloop van den aanval: Dokter, ik heb toch niets aan mijn hart". De oorzaak moet echter gezocht worden m een sterke, algemeene samenrekking van de bloedvaten van de mid, waarbij het bloed gedreven ?vordt naar de groote bloedreservöirs ran den buik, wat gepaard gaat met 'loedarmoede in de hersenen. Met een artaandoening heeft dit niets te laken en heel ernstig is het niet; e bader voelt de malaise aankomen, egeeft zich naar het strand of in de abine en voelt zich spoedig beter na amvending van horizontale ligging, oevoer van warmte door wikkelen in ?'oliën dekens, wrijving van de huid, eete dranken en zoo noodig door ebruik van geneesmiddelen voor veratering van den bloedsomloop. Als ten te spoedig opstaat, herhaalt de auwte zich en als regel duurt het wel 5 minuten vóór men zich naar huis an begeven. poets dus met Nederlandsche tandpasta DOOS 20CT. TUBE 40 EN 60CT IN het algemeen leent de Hollandsche kust met haar schitterende, vlakke, geleidelijk afhellende Noordzeestrand zich uitstekend voor zwemmen en baden. Toch blijft dit zonder deskundig toezicht altijd hoogst gevaarlijk. De redactie heeft zich daarover gewend tot den heer Hogervorst, sinds 32 jaar direc teur van badbedrijf te Scheveningen, die ons het volgende mededeelde: ,,De verschillende stroomingen, welke zich bij eb en vloed langs de kust voortbewegen, zijn dikwijls zeer bedrieglijk. Hun kracht neemt toe, evenredig aan de sterkte van den wind. Een van de gevaarlijkste factoren bij het baden in zee is het voorkomen van muien (geulen) langs de kust, die bij eb en vloed uitwateren of vol loopen. Bij krachtige winden langs onze kust zijn de stroomingen op die plaatsen buitengewoon gevaarlijk en verraderlijk. Zijn die muien bij eb of vloed voldoende uitgewaterd of vol geloopen, dan houdt de gevaarlijke trek in zee op. Ook kan den zwemmers in zee er niet voldoende op gewezen worden, dat de stroom bij opkomenden vloed of invaltijd en gedurende den vloed steeds zee-in gaat en wel van het Z.W. naar het N. Bij intreden van eb en invaltij komt de stroom meer en meer naar den wal en wel van het N.O. naar het Z. De overgangen van eb en vloed en omgekeerd zijn altijd gevaarlijke momenten; gevaarlijk zijn ook de sterke onderstroomingen op de plaatsen, waar zich wrakstukken bevinden als gevolg van vroegere ongevallen langs de kust. Te lang in zee verblijven bij zeer lage tempera tuur van het zeewater (wat in de maand September, wanneer er nacht vorsten' zijn en door den kouden onderstroom bij landwind o. a. voor komt) is schadelijk; er is dan ook meer kans op het krijgen van kramp in de beenen, vooral gevaarlijk, wanneer men bij het zwemmen aan de vrije stranden (zonder toezicht) zich te ver in zee begeeft. Waar deskundig toezicht is, moeten de baders zich streng houden aan de wenken en waarschuwingen van het dienstdoend personeel. Aan het strand der Maatschappij Zeebad Scheveningen zijn aanwezig 5 uitmuntend geoefende zwemmers en 2 z.g. watermannen. Het reddingsmaterieel bestaat uit 3 reddingsbooten (én voor iedere afdeeling), voorzien van reddingslijnen, boeien en reddingsstokken." Nog enkele weken resten ons. Weken, waarin zij veel schade van slecht weer moeten inhalen. Door bovenstaande wenken te volgen, zal het zeebaden ons slechts genoegen en geen nadeel berokkenen. 'AG. IS.DE GROENE No. 3090 PER EZ AMSTKI IIOTTERDAM RZISCH >A\I c: TAPIJTEN SI\<;I:L /««o ) TCL. 3*058 'S-CJIIAVKXHAWE Koiiiiifjsplciii UTRECHT etaleert Kaukasische Kleeden. IIHIIMIIIUIlUIUUllUHItlllllllllUIH m De wereld is verward Het is moeilijk te weten, wat er gaande is in de wereld. Het lijkt alles zoo verward. En toch is het noodig, de belangrijke gebeurtenissen en feiten duidelijk belicht te zien, ontdaan van de vele verwarrende details. DAT DOET VOOR U: DE GROENE DE GROENE trekt elke week de groote lijnen door het wereldgebeuren. DE GROENE geeft in beknopten, boeienden en overzichtelijken vorm de kern van juist die dingen die U wilt weten. DE GROENE geeft bovendien actueele artikelen over onderwerpen waarover andere bladen niet of pas later schrijven. DE GROENE geeft ontspanningslectuur van hoog gehalte, en juist zooveel als U noodig hebt. DE GROENE kost tot 31 December 1936 slechts f3.50 Hier lancs afknippen BON Ondergeteekende wenscht zich mét ingang van heden abonneeren op DE GROENE AMSTERDAMMER. De abo nementsprijs van heden af tot 31 December I936 bedraa f3.50. Abonnementen kunnen slechts op 31 December eindigt en worden anders stilzwijgend voor een jaar verlengd. Naam : ^*S «J 'S ? 'i* t Straat: .... Woonplaats: Mr. i t J» Handteekenlng:.