*l Kan en t hooc dan" bove Tot : T ? ** DE GROENE AMSTERDAMMER Opgericht In 1877 Weekblad voor Nederland onder hoofdredactie van PROF. MR. A. C. JOSEPHUS JITTA 60« Jaargang No. 309» Redactie: Mr. M. KAN N. TH. MOUSSAULT, Dr. P. H. RITTER Jr., Mr. N. J. C. M. KAPPEYNE VAN DE COPPÊLLO en Mr. R. H. DIJKSTRA Red. en administr : Keizersgracht 355, Amsterdam C. Telefoon 37964 ? Postgiro 72880 - Gem. giro G 1000 De abonnementsprijs bedraagt f 10.?per jaar. Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang worden opgezegd. HET EINDE IN 'T ZICHT? Mr. M* Kann HET bijbelsche verhaal vertelt dat Pharao eerst tot 't inzicht kwam dat hij den Joden maar moest toestaan Egypteland te verlaten nadat tien plagen zijn land en zijn onderdanen bezocht hadden. Eerder was hij door Mozes' smeek beden niet te bewegen geweest. Ik wil hier niet op de kwestie ingaan, of de crisis en het stormachtige politieke tijdperk dat wij nu beleven, ook een doel hebben. Het zou te boud ge sproken zijn, nu reeds in ernst te beweren, dat deze onrustige jaren een nieuwe aera zullen ontsluiten. Maar n ding valt niet te loochenen, dat er in de afgeloopen jaren ware plagen over onze arme oude wereld zijn neergedaald. Haast te veel om op te noemen. Eerst de financieele crisis, de Wall-slump van October '29, die de economische depressie en de stijgende werk loosheid met zich mee bracht. Daarna de Duitsche Bank-krach van Juli '31» een gebeurtenis die ge deeltelijk aan politieke, gedeeltelijk aan financieele oorzaken moet worden toegeschreven en die op haar beurt weer de oorzaak werd van de betalings verwarring die er sindsdien in Europa bleef heer senen. De val van het Pond was, na de tot mislukking gedoemde ontwapeningsconferentie, de eerstvol gende hieruit voortvloeiende plaag. Maar een ware geesel werd de politieke verandering die zich in Europa in het eerste kwartaal van het jaar '33 vol trok door het aan de macht komen van Hitler. Allerwegen nam het politieke wantrouwen toe, zoodat de economische situatie in Europa er niet beter op werd. Wel werd daar wat aan gedokterd, maar op welk een manier! Autarkische idealen waren mode geworden en wie daaraan niet mee deed, werd wel gedwongen tot protectionistische tegen-maatregelen zijn toevlucht te nemen. Bij een dergelijke algemeene mentaliteit en te midden van zooveel vrees moest de Economische Conferentie, die in den zomer van '33 te Londen gehouden werd, ook een mislukking worden. Toch zou zij nog tot n enkel resultaat hebben geleid tot het niet geringe resultaat van de stabilisatie van het Pond door vaststelling van de verhouding Pond-Dollar ware het niet dat juist in deze zelfde dagen Roosevelt met zijn New Deal politiek begon, geen monetaire afspraken met Europa wilde aangaan en den ruilvasten dollar losliet. Voor Europa werd daardoor een nieuwe bron van economische onzekerheid ont sloten. Op het gebied der politiek zou de onrust intusschen nog grooter worden. Waartoe dient het eigenlijk, al deze recente feiten nog eens Op te halen? De her* wapening, Hitler's eenzijdige opheffing van vele bepalingen van het Verdrag van Versailles, de Abessynische kwestie, de daaruit voortvloeiende crisis van 't gezag van den Volkenbond en tenslotte de bezetting van het Rijnland. En naast deze buitenlandsche uitvloeisels van de zegeningen van fas cisme en nationaal-socialisme, de binnenlandsche bezoekingen die van dit moderne atavisme het gevolg waren: J oden-vervolging, kerkvervolging, politieke terreur en verheerlijking van den oorlogszuchtigen geest. En naast dit alles de toenemende spanning in het Verre Oosten, die leidde tot opzeg ging van de vlootverdragen van Washington. Het is een ceel die tot troostelooze overpeinzingen aanleiding geeft. HET is moeilijk te zeggen of van de vele rampen uit den jaren-cyclus, die achter ons ligt, de economische of de politieke oorzaken primair zijn. Het is als een vicieuze cirkel, de oorzaken grijpen in elkaar. Hoe is de situatie op dit oogenblik? Nadat het verleden jaar een korten tijd geleken heeft, alsof aan den Volkenbond nieuwe kracht gegeven zou worden en alsof eindelijk de idealen die aan zijn bestaan waren vastgekoppeld, nieuw leven zou worden ingeblazen, bleek het dat hij de opgave, die men hem gesteld had, niet kon nakomen. Den vrede vermocht hij niet in stand te houden. Het eenige alternatief was de volledige hervat ting van den bewapeningswedloop. Europa bleek in twee kampen verdeeld het agressieve en fascis tische, en het pacifische en democratische. De nietfascistische staten moesten alle zeilen bijzetten om hun gezamenlijke overmacht te bewaren. Daarnaast moesten allerlei kleine verschillen en intrigues over* brugd worden, de homogeniteit van Frankrijk en Engeland, het militaire bondgenootschap tusschen Frankrijk en Polen. Tenslotte is deze anthitese in de Europeesche zaken alleen maar in theorie een scherp getrokken lijn. Allerlei kleinere tegenstellingen spelen daar tusschen door, vooral in Oost- en Zuid-Oost Europa. Dat maakt den toestand nog veel moeilijker. En de gebeurtenissen in Spanje zijn ook niet geschikt om tot een klaar overzicht van de situatie te komen. INTUSSCHEN is er n heel klein symptoom van verandering. Van heel groot belang is het nog wel niet, maar het is elementair. Er is een onloo chenbare verbetering merkbaar in den economischen toestand. Op verschillende punten is die verbetering bewijsbaar en met statistische gegevens te meten. Economische depressies hebben nu eenmaal de vaste eigenschap na zekeren tijd hun eigen einde te veroorzaken. De overproductie van grondstoffen en producten leidt tot beperking van aanbouw, de be perking weer tot relatieve tekorten; de tekorten tot prijsstijgingen. En deze tekorten en prijsstijgingen leiden weer tot het bewustzijn dat men elkander noodig heeft en tot eenige, beginnende, inschikke lijkheid in den economischen beschermingsstrijd. Het is jammer dat de politieke crisis niet met deze eigenschap behepd is. Politieke depressies kun nen van kwaad tot erger leiden. Maar omdat de politieke malaise van deze jaren zoozeer van econo mischen aard is (het fascisme, dat is toch duidelijk, woekert voornamelijk op den bodem van teleur stelling en ontbering), is eenig optimisme toch wel geoorloofd. Het is een groote zegen, dat juist nu Blum er in geslaagd is om de mogendheden tot een noninterventiepact te bewegen inzake de Spaansche troebelen. Spanje had licht van een grootere conflagratie de aanleiding kunnen worden. Maar er was niemand, die de verantwoording op zich durfde nemen om de bom te laten barsten. Spanje is echter niet de eenige gevaarlijke plaats. Heel Europa is nog gevaar-zone". . Wij kunnen de vernieuwde krachtsinspanning in de Duitsche bewapening intusschen ook zóó bekijken: tenslotte moeten de volkeren kiezen tusschen deelneming aan de zich langzaam her stellende welvaart of ondergaan in de armoede en honger die het gevolg zijn van economische afsluiting en bewapening, wellicht zelfs van oorlog. De teekenen van deze armoede zien wij in Italiëen onmiskenbaar in Düitschland, waar de f raaidoenerij van de Olympiade tot groote voedseltekorten geleid heeft. Juist deze landen kunnen met het tegenwoordig tempo van bewapening niet eeuwig doorgaan. Het bezoek van Schacht aan Parijs zien we dan ook niet als een uitvloeisel van de veelhoofdigheid en veelzinnigheid van de buitenlandsche politiek van het Derde Rijk. Wij zien Schacht veeleer met de witte vlag verschijnen. Nog wel niet openlijk en, door de militaire bedreiging op den achtergrond, zeker niet op een wijze die tot onmiddelijke opening van preliminaire besprekingen zal leiden, maar toch met een witte vlag. l Zuster Anna, ziet gij nog niets komen DE techniek van het behandelen van lastige gevallen" door de N.S.B, kent een interes. santédifferentiatie. In eenvoudige gevallen alt het gesprek met A. M. Brouwer Jr., kan gladwej ontkend worden. Daar waren geen getuigen bij. Maar er zijn ook moeilijkere: zooals het inter» _ . ,?_.««? «». hillmg van mr. Boon te zeggen zal hebben? Het wordt nu langzamerhand tijd dat het antword komt. Gewoonlijk zijn de relaties met D utschland minder stroef. To make the world safe for Christianitv view dat Helmut Otto met Van Geelkerken heef» gehad en dat in een of f icieele dissertatie is terecht! f-J schrijft het Alg. ^Handelsblad naar gekomen. Grofweg ontkennen maakt schel»leic ing van de voorlezing van het manifest oogen in Düitschland, Van Geelkerken is een t(| Du tsche belidenis-bewe oogen ___ groot man in de partij om te desavoueeren. Doodzwijgen? Doen of er niets gezegd is? Maar daarvoor heeft het toch in te veel kranten gt. staan? . Dus toch iets wat op een ontkenning "jkt uit Düitschland probeeren te krijgen? Nederland zit nu echter al in ademlooze spanning" drie 0 . .. ..%.» itioimcai der Du .'t sche belijdenis-beweging, dat een der steilste leiders der belijdenisbeweging, ds. Niemöiler te Dahlem, .. ..een oud-militair is, een gewezen duikboot-kapitein die in dezen wereld oorlog zijn stoutmoedigheid zij het dan op geheel andere wijze dan thans heeft bewezen." Moraal: Gij zult meer duikbooten bouwen duiK boot-kapiteins kweeken, dan heeft «iv »?* v,^...?. - ?uu«r.uvv/i-iMipiieins KweeKen. dan weken te wachten, wat de N.S.B, op deze ont|chr;;tendom iets meer te vreezen" en het iimiiiniiim HET PETITIE-VOOI Inzake Indiè] OP een onverwacht oogenblik is kort gele een merkwaardig petitie-voorstel ingedie bij den Volksraad door den heer Soetardjo a De tekst ervan luidt als volgt : dat vragers met gebruikmaking van de bet heid neergelegd in art. 68 van de Wet op de St inrichting van Ned. Indië, zich wenden tot het Opf bestuur en de Staten-Generaal met het verzoek willen bevorderen dat een conferentie van uertegt, woordigers van Nederland en Nederlandsen-Indiëi worden bijeengeroepen, welke op voet van gelijl berechtigheid een plan zal hebben op te stellen t einde Ned. Indiëlangs den weg van geleidelijke h vorming binnen tien jaar, althans binnen zoodanig tijd als de conferentie voor de uitvoering der gedoe! mogelijk zal achten, den staat van zelfstandigheid l te kennen binnen de grenzen van art. i der grondt?* In de bijbehoorende memorie van toelichting u er o.m. op gewezen, dat de laatste jaren een gevoel i ongenoegen, politieke matheid en onverschilligh zich van het denkend deel der Inheemsche san leving heef t meester gemaakt, welk gevoel ook geleid lijk tot de millioenenmassa doordringt en elke b-* ting verlamt; dat bezieling volstrekt noodig is den opbouw van Ned.'Indiëdoch dat zij alleen worden gewekt wanneer doelbewust en volgens vooraf opgezet plan wordt aangestuurd op een houding tusschen Ned.-Indiëen het moederland, i kan voldoen aan de nationale, cuttureele en ecom sche behoeften van dat deel der beide volken, dat t door de historie geboden samenwerking aanvaardtl Onder de inheemsche leden van den Volksraad i er eenigen, die om het zoo eens uit te drukken\ reeds aardig op weg zijn oude parlementaire rolt* worden en een zet als thans door hen op het /nduj politieke schaakbord gedaan, zal van te voren gr""' zijn voorbereid, ook wat betref t de wijze van inkle van het voorstel. Men zegt het thans dus op deze m voorzichtig en in staatsrechtelijk verantwoorden omdat het wat al te onaangenaam klinkt wat men de veel duidelijker taal van vurige nationale spreekt. Zij zeggen het anders, hoort slechts. Wij zouden Indonesiëliever zien wegzinken aan den bodem der zee, dan het te hebben alt eeuwig aanhangsel van eenige andere vreemde Ziedaar kort en bondig onze belijdenis van patriottisme." Deze woorden werden al jaren geleden gespt en het is haast onbegrijpelijk, dat zoo talrijke Ho der s, die Indiëtoch in vele opzichten hebben kennen nog steeds onvoldoende beseffen, dat paalde categorie der inheemschen, die zich o betreffende vraagstukken een meening heef t gei> rechtuit een losscheuring van Nederland wen In deze uitspraak worden we sterk getroffen] de zoo onomwonden beleden apenliefde". Het\ liever doodgedrukt, om zeep geholpen (uit voor dat land!) dan welvarend onder WestetA stuur. Opmerkelijke demonstratie van onbere sentiment, welke eenigszins verstaan en begreptfl worden, wanneer men ze ziet als uiting van 1? reageerende, emotioneele Oosterlingen. Eenigszins verstaan en begrepen wil echter \ 'land chre: irin *nni( 'toet. fcen; het aak ; [sym N t' i, di( '?bren at lens; \<len '?an niet zeggent dat alle bladzijden van Nekoloniale geschiedenis even schoon en fraai n zijn naar ons oordeel. Er was een tijd 'i'e niet ver er van af waren parasitisme in 'e te bedrijven. Maar niemand zal kunnen ken, dat het Hollandsche bewind der laatste <n een koers heeft ingeslagen, waarbij aan ? jn der niet Westersche bevolking evenzeer wgewijde aandacht wordt besteed. Het tijdvak >arasitisme heeft om in biologische beeld'rder te gaan plaats gemaakt voor dat van 'ose, waaronder men verstaat de samen?n twee in den grond verscheiden organisiuist door hun samenleven elkaar wederzijds '.en en geheel aan elkaar zijn aangepast. 'oor teekenen er zouden zijn, dat de beide Uende deelen, de symbionten" Nederland , binnen afzienbaren tijd beter gescheiden 'i het heil van beiden (dat zou toch bepalend ?' moeten zijn) zal wel een ieder ontgaan, die e verhouding Nederland-Indiëernstig beJ. C. BEZEMER 1TEL SOESARDJO elstandigheid 't aanvaard door ons, door de Westersche leiding. ezt leiding zal geheel andere criteria aanleggen lanr-'er het gaat om de al dan niet bestaande mogeijkhi :d aan Indiëde Dominion-status toe te kennen. fioet: n aanleggen, ook, omdat uit de Westersche visie ip ht' vraagstuk (zeker niet minder dan uit de Oosterche) zich zeer positief den weg laat af teekenen, welke v. z( ' voeren tot een staat van zelfstandigheid. Vo .r Nederland is er de verantwoordelijkheid gen "er de millioenen-massa en veel zwaarder dan loliti. -i sentiment zal voor ons tand wegen het welen e, t ??.?t levensgeluk dezer millioenen. En met dit onmi)V -aar te stellen criterium voor oogen, zullen de Vestt sche koloniale bestuurderen zich afvragen, war het heen zou moeten met land en volk zoo het '?stag -m de opperste leiding geheel in handen der Inems' hen gelegd werde, over 10, desnoods 20 jaren. Het is zoo verleidelijk om een beetje te schermen iet bt rippen als ,,Dominion "en autonomie binnen <.n N'derlandsch Empire-verband en de slaaf sche avol^-ng door het kleine broertje zelfs thans zoover 'tuili n uitstrekken, dat men een round-table-confe>,nce censcht! Ontbreekt bij de nationalistische leitrs i\m dit kaliber dan elk gevoel van verantwoordethei.' tegenover de volksmassa en elk besef hoe deze nllioi nen (volgens de memorie van toelichting op tt pt tie~ voorstel vormen zij het niet-denkend deel r Imeemsche Samenleving!) over deze Spielerei" .t dep ernstige begrippen.... ,,denken." Me:: zou zulke zielige en oppervlakkige epigonen m d ? Britsche koloniale staatkunde een dubbel vies .villen geven. De ontwikkeling en groei van de bied> j binnen het Britsche Rijk welke t»t Domions :-<*rden, grondig te bestudeeren en nog noodkelij'.er en nuttiger hun oogen de kost te geven hun noren te luisteren leggen bij de inheemsche be'king zelve. Zij zouden dan kunnen concludeeren, t (z< >als de Kat Angelino het ongeveer noemt) de ndwt,?er der 'nationale zelfstandigheid wijst naar ontw kkeling en het welzijn der millioenen en niet arhc- najagen van eenzijdige politieke fata morgana. DE GEBEURTENISSEN IN RUSLAND, waar nu werkelijk aan Zinovjef en Kamenev het doodvonnis voltrokken is en waar Tomski, de vroegere vakvereenigingsman in de gevangenis zelfmoord heeft gepleegd (hoe pleegt men zelf moord in een gevangenis?), stemmen tot nadenken. In het laatste tiental jaren hebben wij geleerd de Sovjet.republiek, zooal niet geheel zonder sceptisch wantrouwen, dan toch met sympathie en vaak met bewondering gade te slaan. Bewondering voor het opbouwend werk dat er verricht is, sympathie voor het ernstig streven der Sovjets naar een reëele internationale coöperatie. Litwinof stond vooraan in den strijd om een collectieve vredes-verzekering en sinds de intrede van Sovjet-Rusland in den Volkenbond en eigenlijk reeds daarvoor mocht de Bond altijd rekenen op den grootsten steun van Russische zijde. Menigeen zag in Rusland ook een bondgenoot in den strijd tegen fascisme en dictatuur. Maar nu schijnt het toch wel gewettigd de vraag te stellen of zulk een bondgenootschap eenige waarde heeft, wanneer de persoonlijke dictatuur ook in den Sovjetstaat hoe langer hoe duidelijker naar voren komt! Wij hebben lang een, zij het zeer geconditionnserd, vertrouwen gehad in de soort dictatuur, die de laatste jaren in Rusland scheen te heersenen. Deze dictatuur, immers, zou slechts een soort trustee-ship zijn, waaraan de zaken van staat tijdelijk waren overgegeven totdat de democratische staatsinstellingen in den socialistischen staat vol groeid zouden wezen. Er waren dan ook al heel wat beloften, op papier, die het einde lieten zien van de dictatuur van Stalin. Maar het heerschen ligt nu eenmaal in de menschelijke natuur. Stalin heeft persoonlijke tegenstanders, of menschen die hij vreesde, op zuiver taktische wijze uit den weg laten ruimen. De natuur gaat boven de leer, zelfs boven de marxistische .... RUSLAND DIENT DÜITSCHLAND TOT VOORWEND. SEL voor de verlenging van den diensttijd, die neerkomt op vergrooting van het leger en nieuwe uitbreiding van het krijgsmateriaal.... In feite heeft Rusland hier niets mee te maken. Het communisme is nu eenmaal het voor de hand liggend excuus voor welke fascistische gewelddaad ook. Het is daarom dubbel betreurenswaard dat Stalin niet van meer bezonnenheid blijk geeft en, door den afschuw die de jonge blijken van zijn terreur wekken moet, de internationale winsten teniet doet, die Litwinof behaald heeft. Wat wil Düitschland ? Aan den eenen kant zendt Hitler Von Ribbentrop naar Engeland en Schacht naar Frankrijk, aan den anderen kant verontrust hij .deze beide landen en drijft ze nauwer te zamen. Het lijkt wel alsof Hitler in den bewapeningswedloop Engeland ten langen leste tot invoering van den dienstplicht wil prikkelen. Natuurlijk zou een dergelijk idee in het zoo bij uitstek pacifistische Engeland een storm van verzet ontketenen. Maar verzet tegen wie? Tegen een regeering die zich genoopt zou zien met dei gelijke v*oorstellea te komen? Of tegen het buitenlandsch drijven dat hiertoe noopt? Aan gezond verstand ontbreekt het den Engelschen nog niet. Het eerste gevolg zal wel zijn: een nóg steviger aansluiting bij Frankrijk. Eenigen steun kan Frankrijk wel gebruiken. Ook in financieel opzicht. Overigens schijnt er nog geen reden te zijn tot pessimisme. Frankrijk maakt een periode door, die wij ook gekend nebben r die, waarin de ge vluchte kapitalen zich schuil houden. Maar wanneer het Blum lukt om gedurende een half jaar de binnenlandsche rust te bewaren, kan het niet anders of het kapitaal maakt zijn joyeuse rentree. ALLE PREDIKANTEN DER BELIJDENISKERK heb ben j.l. Zondag een scherp requisitoir tegen het Hitler-regime voorgelezen. Dit is niet alleen merkwaardig omdat de Duitsche kerk allerminst democratisch van mentaliteit is, maar ook omdat thans voor het eerst in den geheelen kerkstrijd ge broken is met de Luthersche traditie, dat de kerken zich buiten alle staatkundige vragen hebben te houden en deze in een Christelijken staat hebben over te laten aan het geweten van den staatsman. Karl Barth heeft echter nog geen jaar geleden voor het eerst uitgesproken dat hij in het huidige Düitsch land geen Christelijken staat vermocht te zien; maar als Zwitser heeft hij zich verder in de Duitsche politiek niet willen mengen. Thans echter blijkt dat deze visie in de Belijdeniskerk ingang heef, gevonden; daarbij begaat deze Gideonsbende onder leiding van den Berlijnschen predikant Niemóller niet de fout zich te bewegen op terreinen, waar zij onbevoegd is tot oordeelen, maar zij heeft uitge sproken dat staat en partij hun macht tegen het Christendom gebruiken: de mythe van Rosenberg wordt overal gepropageerd en men belemmert de kerk in zijn uitingen. ,,Men onderdrukt het geweten, bespionn;ert de christenen en vernielt alle moreele verplichtingen." Opmerkelijk is daarbij ook het beroep op het geweten der civiele machten", dat in de richting van de Calvinistische leer van recht tot ongehoorzaamheid der lagere overheden op grond van hun geweten lijkt te gaan." Dit voorgelezen manifest heeft zijn voorgeschie denis in het uitgebreide memorandum) dat aan Hitler door de Belijdeniskerk is toegezonden en waarop nooit antwoord is ontvangen; ja, men weet zelfs niet of het Hitler zelf ooit bereikt heeft. Dit memorandum is voor een paar weken, waarschijnlijk door een indiscretie, in de inter nationale pers gepubliceerd en nu heeft men dit ook aan zijn gemeenteleden bekend willen maken. Dat deze oppositie tegen het huidige regime moeilijk te bestrijden valt voor een regeering, die steeds den schijn heeft willen ophouden op het standpunt van het ,,positieve Christendom" te staan, bewijst reeds het feit dat deze voorlezing niet is belet. Op dit punt is er ook heel wat veranderd: de Belijdeniskerk is n.l. een gesloten front geworden, waaruit alle nazi's zijn verdwenen. Hiervan bereikte ons onlangs nog een voorbeeld: in een groote kerk in Zuid-Duitschland met een gehoor van 2000 menschen werd de regeering in een preek scherp gecritiseerd, zonder dat er eenig protest werd ver nomen; dit kwam een jaar geleden nog niet voor. Het antwoord van minister Kerrl zal waarschijnlijk elders liggen; nu hij met zijn kerkcommissies geen schijneenheid heeft kunnen formeeren, zal er nu officieel in een Rijksdagvergadering te Worms een Duitsch-Protestante Kerk opgelegd worden. Hier mee zou de Belijdeniskerk natuurlijk geen genoegen nemen en dan natuurlijk van allen financieelen staatssteun verstoken raken. Dit zou den strijd natuurlijk geheel op de spits drijven en wel naar zijn eigenlijken grond: de Christelijke kerk tegen een heidensche staatskerk, die ook de Roomsche tot zich zou moeten trekken. De oud-Roomsche beweging gaat trouwens reeds bedenkelijk in déze richting. HET IS EEN BRUTAAL STUKJE, dat de Duitsche regeering ten aanzien van NEDERLAND waagt inzake de uitzetting van vier Nederlanders te Berlijn. Dit is in strijd met het vestigingsverdrag. En als represaille" tegen de uitwijzing van eenige politieke raddraaiers is deze houding niet op zijn plaats. Het is jammer dat de nationaalsocialisten ten onzent pas zoo laat met hun dagblad voor 't front komen. Het zou aardig geweest zijn, te zien hoe deze advocaten van de Duitsche zaak zich bij de vermelding van deze aangelegenheid (?juiste voor lichting" is toch hun doel?) zouden hebben ge houden. V^EL GRUWELIJKER DAN DE AARDBEVINGEN, zooals er thans weer een bij Soerakarta plaats heeft gehad, zou een conflict der mogendheden in de Stillen Oceaan zijn. En al schijnt thans in JAPAN de militairistische politiek ietwat geluwd te zijn, het spreekt vanzelf, dat de regeering met haar VLOOTPOLITIEK er mee rekenen moet dat Indiëin een der gevaarlijkste hoeken der wereld ligt. Zij laat zich daarbij niet door een angst- of prestigepolitiek voort drijven, maar doet wat zij kan. Practisch is nu de conclusie van de minderheid der Commissie-Kan aanvaard en wordt de Indische vloot alleen met licht materieel uitgebreid: voorloopig 2 jagers, 436 duikbooten en 39 vliegtuigen, later vermoedelijk nog evenveel en als er dan nog weer eens geld beschikbaar komt nieuwe kruisers naar den smaak van de meerderheid der Vlootcommissie. Nederland zal in deze vlootuitbreiding ook zijn financieele steentjes bijdragen. Te noodiger is dit omdat de schatkist in Indië, ondanks het weg snoeien van veel waardevols, nog maar nauwelijks de eindjes aan elkaar kan knoopen. In dit verband is het een begrijpelijk sentiment, dat de belasting van op de pETROLEUM-maatschappijen (die tusschen twee haakjes niet in de laatste plaats profiteeren van de vlootversterking) met 50 pCt. heeft doen verhoogen. u\ n W 11 fV'jl fAG. 2 DE GROENE N»M»I PAG. 3 Dg GROENE No. 3091