> ' <-- i N. l V DE GROENE AMSTERDAMMER Opgericht in 1877 Weekblad voor Nederland onder hoofdredactie van PROF. MR. A. C. JOSEPHUS JITTA 60e Jaargang No. 3092 Redactie: Mr. M. K A N N, TH. M O U S S A U L T. Dr. P. H. RITTER Jr, Mr. N. J. C. M. KAPPEYNE VAN DE COPPELLO en Mr. R. H. DIJKSTRA Red. en administr : Keizersgracht 355, Amsterdam C Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. giro G 1000 De abonnementsprijs bedraagt f 10.?per jaar. Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang worden opgezegd. OVERHEID en BEDRIJFSLEVEN DE vroegere ^Directeur-Generaal van den Arbeid, thans o.a. voorzitter van den Nijverheidsraad, C. J. Ph. Zaalberg, die een ambte lijke ervaring van bijna 40 jaren heeft op het gebied van het bedrijfsleven en die, zelfs onder die om standigheden, een onafhankelijk en frisch oordeel heeft behouden omtrent de vraagstukken, die dat bedrijfsleven raken, heeft eenige weken geleden op de algemeene vergadering van de vereeniging Nederlandsch Fabrikaat" een rede gehouden, die de volle aandacht verdient. Ik vermeld hier enkele beschouwingen en conclusies van den redenaar, waarmede ik mij volkomen vereenig. De Heer Zaalberg wijst er op, dat de bemoeiing van de overheid met het bedrijfsleven in verschillen de perioden een geheel ander karakter heeft gedra gen. Zonder terug te gaan tot de gilden, het mercan tilisme en de leer van de staatsonthouding, kan men constateeren, hoe een eeuw geleden onder de persoonlijke leiding van koning Willem I de Regee ring het als haar taak beschouwde, haar krachten te wijden aan het in het leven roepen van onder nemingen van nijverheid, handel en scheepvaart, zoo hier, als in onze overzeesche gewesten. De directe regeeringsbemoeüngen met het bedrijfs leven omstreeks 1890 konden echter op een half velletje postpapier volledig worden beschreven. Wat een moeite heeft het Dr. Schaepman omstreeks dien tijd niet gekost, de aanstelling van ten hoogste" drie inspecteurs van den arbeid door te zetten. In den oorlogstijd voerde de Regeering een inge spannen actie, ten einde eenerzijds het bedrijfs leven te dwingen tot de voorziening in de levens behoeften van de bevolking en in de behoeften van de landsverdediging, anderzijds maatregelen te nemen, om de bedrijven zoo goed mogelijk op gang te houden, of wel buitensporigen voorspoed van enkelen aan het algemeen belang ten goede te doen komen. Thans is wederom en dat is helaas voor een groot deel onvermijdelijk een leger van ambte naren het bedrijfsleven binnengedrongen, dat zich bezig houdt met contingenteeringen, crisisheffingen en -toeslagen, uitvoerpremies en invoerrechten, productieregelingen, subsidies, invoerconsenten, clearing enz. enz. Opmerkelijk is, dat vrijwel al deze bemoeiingen van de overheid met het bedrijfsleven het karakter van noodmaatregelen hebben gedragen. Dat daarbij niet de gedachte voorzat, dat de overheid duurzaam de leiding van het bedrijfsleven op zich zou nemen, maar slechts, dat zij zich zou bepalen tot het af snijden van misstanden en tot opvoeding, en in den regel nog slechts gedurende bijzondere omstan digheden. WAT is het resultaat van dit regiem geweest, dat in hoofdzaak beoogde het bedrijfsleven vrij te laten? Ik bepaal mij, als de Heer Zaalberg, tot enkele hoofdzaken. De welstand der arbeiders overtreft, wanneer wij de geschiedenis van een halve eeuw. aan ons oog laten voorbijgaan, ten aanzien van huisvesting, voeding, kleeding en ontspanning, verre, wat men zich vroeger als bereikbaar had voorgesteld en de maatschappelijke tegenstellingen zijn tot een fractie van vroeger teruggebracht. De krachten, die hiertoe hebben medegewerkt, n in de vrije maatschappij n in de overheidsbemoeiingen, werden gevoed door het in vrijheid bloeiende bedrijfsleven. Een halve eeuw geleden gingen de kinderen op 12-jarigen leeftijd naar de fabriek, waar n uur per dag en 66 uur per week werd gewerkt. Boven 16 jaar was de werktijd voor mannen onbeperkt, hetgeen in werkelijkheid dikwijls neerkwam op geregeld 12 en meer uur per dag, in continubedrijven 84 uur per week en onbelemmerden Zondagsarbeid. Een ernstig bedrijfsongeval of beroeps ziekte beteekende levenslange armoede en voor gehuwden nood in het gezin. In 1899 leefde 24 pCt. van de bevolking van Neder land in nkamerwoningen en 30 pCt. in twee kamerwoningen, te zamen meer dan de helft. In 1930 nog 4,4 pCt. in nkamerwoningen en 12 pCt. in tweekamerwoningen, te zamen een zesde deel der bevolking. De inrichting der woningen is thans bovendien heel wat hygiënischer en geriefelijker, dan een halve eeuw geleden. Op de duizend levenden beneden n jaar stierven een halve eeuw geleden 238 zuigelingen, thans nog slechts 59. In den leeftijd van 5 tot 19 jaar een halve eeuw geleden 5 personen, thans 1,6. In den leeftijd van 20 tot 49 jaar een halve eeuw geleden 9,4 personen, thans 3,2. De gemiddelde levensduur van een pas geboren kind was voor mannen ruim een halve eeuw geleden 38,4 jaar; thans 61,9. Welk een massa leed is er niet weggenomen in al die gezinnen, waar de dood vroeger zijn prooi op iederen leeftijd in veel grooter aantal weggehaald zou hebben, dan thans nog het geval is. WAT zijn de conclusies, waartoe deze feiten en beschouwingen den Heer Zaalberg voeren ? Het is in de huidige omstandigheden onver mijdelijk, dat de regeering zich op vrij ingrijpende wijze met het bedrijfsleven bemoeit door het ver schaffen van steun en door bepalingen, die ver bieden, wat schadelijk is voor het algemeen belang. De groote kunst is de juiste maat en vorm te vinden. Als maat geeft de spreker aan, het uiterste minimum ten einde de zelfwerkzaamheid der onder nemers in het nastreven van de aanpassing die moet leiden naar zelfstandigheid en bloei,, zooveel mogelijk in stand te houden. Met zorg moet voor komen worden, dat het bedrijfsleven of de consu menten belast worden met de kosten van het in stand houden van uit zichzelf niet langer levens vatbare ondernemingen. Hoe langer de ,,crisis" duurt en hoe meer Neder land achterblijft in het herstel, dat op velerlei gebied in andere landen te ontdekken is, hoe dringender gewaarschuwd moet worden tegen het hechten van meer waarde aan tijdelijke kunst matige werkgelegenheid, dan aan het mogelijk maken van de rendabiliteit. Voorop moet staan het streven naar een peil van kosten en prijzen, waarbij de rendabiliteit weer mogelijk wordt. Sluitende overheidsbudgetten zijn daartoe onmisbaar. Overheidsbemoeiing met de prijzen is alleen toelaatbaar, als duidelijk dumping plaats heeft of, maar dan slechts tijdelijk, als een plotselinge machtsverstoring bedrijven van beteekenis tot ondergang zou brengen, welker gesteldheid doet verwachten, dat zij op den duur weer rendabel worden, of die onmisbaar zijn voor onze samen leving. Overigens is iedere daad, die de dispariteit in de prijzen doet voortduren, een bijdrage tot verdere verzwakking van het bedrijfsleven en ver arming van het land. Alles wat de Regeering doet in het belang van het bedrijfsleven, zal vruchteloos blijven, wanneer niet de productiekosten zoo ver dalen, dat Neder land weer concurreeren kan op de wereldmarkt, al is die dan ook nog zoo ingekrompen. Dan is geen industriefinanciering meer noodig, want Nederland industrialiseert dan zichzelf als voorheen, toen er vertrouwen was in de eigen kracht, die zich vrijelijk kon ontplooien. De welvaart kan pas weer in de wereld terugkeeren, en zijn onderbroken stijging vervolgen, wanneer de Regeeringen het zich tot taak stellen internationaal die orde te scheppen, waarin het bedrijfsleven zijn kracht ontleent aan de grootst mogelijke vrijheid van den ondernemer. Alle streven om het bedrijfsleven kunstmatig te ordenen volgens een plan, waarin geen plaats is voor de scheppende kracht van den vrijen mensen, juist in den onder nemer, ontneemt aan het Nederlandsche volk de levensbron van zijn volkskracht. A. C. JOSEPHUS JITTA PAG. 1 DE GROENE No. 3092 Etiketten "T"OT dusver bestond de gewoonte, iedereen j met wien men het niet eens is te beplakken met een extremistisch etiket van de kleur die in eigen kring afschuw wekt, alleen bij uiterst links en uiterst rechts. N.S.B, en N. J .V. maken elkander wederkeerig voor marxistisch" uit en voor den Tribune-lezer is iedere S.D.A.P.-er een fascist". Thans echter schijnt deze methode ook door te dringen onder lieden die men daarvoor te ge matigd en te verstandig zou hebben geacht. Toen de K, L. M. -vlieger Viruly zijn (in ons blad gemotiveerd) ontslag uit den militairen dienst nam, is hij door verschillende bladen bij de ,,defaitisten" en wereldvreemde geweldlooze idealis ten ingedeeld. In een antwoord aan Het Vader land, dat zijn publicatie over de consequenties van het feit, dat Nederland slechts 2/3 vlieguren breed is, had bestreden, blijkt nu dat Viruly zich tot de New Commonwealth Beweging rekent. Deze komt op voor een behoorlijke procedure ter beslechting van belangengeschillen en wijziging van tractaten en voor een internationaal politieleger. Afweer van onrecht door laatstgenoemd middel acht Viruly niet zinloos en dus aan vaardbaar. Dus gén geweldloosheid, noch defaitisme (wat ieder die kan lezen al lang had kunnen weten) maar een realisme dat figuurlijk gespro ken met twee beenen aan den grond blijft. Zullen de etikettenplakkers ook hiervan nota nemen ? Cirkelgang HET is soms hinderlijk, een goed geheugen te hebben. Wij herinneren ons nog alsof hij het gisteren had gezegd, dat Mussolini de verovering van Abessyniëverdedigde met een beroep op Italië's overbevolking, waarvoor een uitlaat noodig was. En ziedaar : thans prijst hij in een redevoering te Potenza de bevolking van Lucaniëom hun vele kinderen. Volken wier wiegen leeg zijn," sprak hij, kunnen geen wereldrijk veroveren, Nederlandsch o) ?t^"tEDERLAND is zoo internationaal georiën. l y teer d, dat zelfs het patriotisme hier te landt bij voorkeur een buitenlandsch karakter aan neemt. De patriotten, die anderhalve eeuw geleden t Franschen met zooveel gejuich hebben binnengehaak waren zich niet bewust, dat de volksvrijheden op gods. dienstig en politiek gebied, die zij meenden aan it Fransche revolutie te ontleenen, hier te lande reek heel wat langer inheemsch waren geweest dan i« Frankrijk. Mirabeau schreef in opdracht van Nederlandsche emigranten te Parijs en de franskiljonsche patriotten hier ie lande zijn beroemde Lett aux Bataves", waarin hij die grondrechten aan Nederlanders trachtte aan te praten. Een hislorisè' hoofdstuk uit zijn boek, waarvoor de gegevens te" natuurlijk door de Nederlandsche patriotten warfl verschaft, bevatte een vernietigend oordeel over Oranjes, die als de ergste tyrannen werden afgeschil derd, met een enthousiast beroep op de ware landers, die zich moesten spiegelen aan het voorbttk van.. .. Claudius Civilis en Floris V! Zoo belachelijk als zich anderhalve eeuw geit de Franschgezinde patriotten hier te lande gedragen, handelen thans die Nederlanders, die nationale gezindheid van de daken verkondigen altijd weer het refrein, dat wij het Duitsche moeten volgen. Mussert vond geen betere keus voor den volksvertegenwoordiger, dien hij aanwees, om in Eerste Kamer zitting te nemen, dan een Nederk die vrijwillig dienst had genomen in het leger, die, wanneer Nederland en Duitschland e< als zij dit reeds bezitten, zullen zij den dag z n aanbreken waarop het hun uiterst moeilijk z; i vallen het te behouden of te verdedigen." Ous: eerst een Imperium" scheppen op grond v<' het feit dat er overbevolking is; vervolgens be olkingsaanwas aanprijzen teneinde het Impe urn te kunnen behouden. Merkwaardige cirkelgang. Maar misschien val dit in Italiëniet zoo op. Men schijnt daar Icoi er van memorie te zijn. Tij< rekenkunde YCHOLOGEN verklaren, dat het toppunt van hoogmoed de wensch is, een tijdreke naar zich te laten noemen. Mussolini is -. aan zijn tweede begonnen, hoewel hij de ?.eidenheid heeft bezeten ze niet naar zich naar naar de fascistische revolutie en thans het herstel van het Romeinsche Imperium jpen. De eerste is van wat korten duur ge:: wij zijn thans in het jaar XIV van de -tische tijdrekening. ar de nieuwe jaartelling heeft betere kansen. .1 inderdaad een getal van drie, zoo niet van meer cijfers bereiken voor het Romeinsche ium weer in zijn oudeti omvang hersteld n en dus zal omvatten: Frankrijk, half ind, Nederland, België, Rijnland, ZwitserOostenrijk, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, 'kan, Spanje, Portugal, Turkije, Egypte, :ia, en nog een stuk of wat koloniale ge in Afrika en Azië. P nim thai besc zelf naai .te d< wee asc; M. Zij r vier ? Impt zal 2 Enge land. de B Pales' bied?' jScho nheidsdrang W. S enkele Hollywood-sterren ontdekt ! .»»,»» uillUCKl h- Hen, dat.... hooi een uitstekend middel | bs vo( een vermageringskuur, wordt dit voedsel f preeds i tal van Amerikaansche steden in somnige cstaürants aangekondigd. Zui n wij het nog beleven, dat een nieuwe Korm )s opstaat, die de door hem bewonderde trouw tersonen in plaats van ,,koe-oogig", om paar inkheid ,,koe-diëetig" zal noemen? iiiiiiiliiiiiiiliiiiimiiiniiiiiiiiiiiiiit fchen Thu Wng ft is Vedert et D Geen Een ve< 't Mv 0/iVreA iders ? nii" de rlaten «i ve>: ,De er «/, euw kun.' alL !. z; »Lieb nationalisme <ij en ioiS in een oorlog tegen elkander ge:ouden zijn, deel zou hebben uitgemaakt van ^che leger, en die niet beter wist, dan dat hij 'iet Duitsche leger dienst te nemen, zijn Ne1 schap had verloren. En zoo iemand werd :en als een man, die bij uitstek nationaal schrijft ,, Volk en Vaderland" over de uit? m de vier Nederlanders uit Duitschland, dat toepassing van het beginsel: leer om leer. il zet vier Duitschers over de grens, daarom fschland hetzelfde met vier Nederlanders. nkele aandacht wordt besteed aan de votkohillende motieven. De vier Duitschers waren tand gezet, omdat zij hier te lande aan een ictie hadden deelgenomen, wat aan buiten:et geoorloofd is en stellig in Duitschland ordt toegelaten. Van de vier Nederlanders, ' 'l^gging hebben ontvangen Duitschland te tuat het vast, dat zij aan geen enkele poli die de Duitsche regeering onwelgevallig is, Igenomen, Toch ziet Volk en Vaderland" i il tusschen het eene en het andere. ?"derlander" had wel gelijk, toen dat blad Mn schreef, dat als de N.S.B, naar een Jerlandsch volkslied zocht, zij geen beter n vinden, dan Deutschland, Deutschland ." En de Duitschers zouden beleefdheids?h Bismarck's beroemde gezegde Holland ' ?' sich selbst" herinnerende, kunnen zingen : Vaterland kannst ruhig sein, trecht steht die Wacht am Rhein." A. C. J. J. DE GEBEURTENISSEN IN RUSLAND en derzclver nasleep houden nog steeds de gemoederen in West-Europa bezig. Tot den nasleep be hoort de interneering, in Noorwegen, van Trotski en de verbanning van zijn secretarissen. Trotski wilde zich weren tegen de beschuldiging dat hij met Kamenev, Zinovjef en Cie. tegen het bewind van Stalin zou hebben samengespannen en hierbij onder steuning van Hitler's Gestapo zou hebben genoten. Het is natuurlijk, dat hij deze aantijgingen wilde weerleggen. Even natuurlijk is het, dat de Noorsche regeering hem moest herinneren aan de condities waaronder hem een verblijf in Noorwegen was toe gestaan: hij moest zich onthouden van iedere poli tieke actie en van alle politieke publicaties. Men zou zich kunnen afvragen of het recht van verde diging valt onder politieke actie". Waar moet men echter de grens trekken? Van de zijde van Moskou was eveneens een nota naar Oslo gezonden die de strekking had de Noorsche regeering er attent op te maken dat Trotski tegen de Sovjets zou hebben sa mengespannen. Daargelaten welke waarde de heeren in Oslo nu aan den inhoud dezer nota gehecht hebben, kunnen zij toch onmogelijk lang hebben geaarzeld voordat zij het besluit namen om Trotski te interneeren. Een villa werd als uitsluitende ver blijfplaats aangewezen aan der. vroegeren Volks commissaris, die in zijn tijd tegenover vele, zeer vele anderen heel wat minder consideraties placht in acht te nemen. Wat nu den toestand in Rusland zelf betreft hier en daar duiken geruchten op van binnenlandsche moeilijkheden. Aangezien al deze berichten uit belanghebbende bron komen, doet men het beste er geen enkel geloof aan te staan. In een dergelijk reusachtig gebied zullen steeds wel ergens kleine moeilijkheden voorkomen; onbeteekende uitingen van ontevredenheid in fabrieken, in het leger of op het platte land. Dat er op dit oogenblik moeilijk heden van mér importantie zouden zijn, kunnen wij niet aannemen. Er is niets dat daarop wijst. Wij gelooven veeleer dat Rusland het bewijs levert dat ook de bolsjewistische revolutie niet ontkomt aan het fatum van alle revoluties: er staat een tweede geslacht op, dat diegenen die nog over zijn van de roemruchte Vaderen der Revolutie" neerslaat. Niet voor niets drukken de communisten, zooals zij zoo vaak zeggen, het voetspoor van de Fransche Revolutie. Zoo moest het dan ook wel komen tot een conflict tusschen Stalin en Lenins weduwe. Stalin stoort zich daar niet aan. Nu moeten ook de goden van minderen rang, van de oude garde, er aan gelooven. Radek, de vroegere gezant te Berlijn, is in staat van be schuldiging gesteld. De aantijging dat ook hij met de Gestapo zou hebben samengespannen is te dwaas om er bij stil te staan. Maar tot welke bekentenis sen" de Gepeoe deze lieden desniettemin zal weten te brengen (en hoe zij dit bereikt), is een raadsel dat wij niet vermogen te ontsluieren. Gestapo en Gepeoe, het is een fraaie wereld ! In het communistische land-van-belofte uit zich dictatorsheerschzucht op fascistische wijze. Is het feit, dat het bedrijfsleven er geheel gesocialiseerd is, nog een teekenend onderscheid tegenover fascistische dictaturen? Ook daar verglijdt langzamerhand het bedrijf, bewust of niet, in de richting der socialisatie. De financieele- en de arbeids-verhoudingen worden in de fascistische landen steeds op ingrijpender wijze door den Staat gecontroleerd. Maar dat niet alleen: de Staat is ook het doel geworden waarvoor moet worden gewerkt, geleefd, gegeten, gevochten en gesneuveld. georganiseerd land en de financieele kopstukken van West-Europa. VAN ONS DEEL VAN EUROPA, van dichterbij, valt slechts te melden, dat FRANKRIJK de Duitsche legerversterking en diensttijdverlenging beantwoordt. Het wordt steeds duidelijker <*at dit een uitputtingswedstrijd wordt. Zou MUSSOLINI be grijpen, dat men deze uitputting zelf betaalt? Zijn rede gaf van eenig (maar niet genoeg) inzicht blijk. Bewapening, bewapening ! Om den vrede zoo lang mogelijk te kunnen handhaven; echter doordrongen van de gedachte dat het menschengeslacht op den duur niet in staat zal zijn den oorlog te bannen. Een pessimistische levensbeschouwing. Maar een voor waardelijke bekentenis tot den vrede. Een beken tenis, die wel terug te voeren zal zijn op bittere economische ontgoocheling. Ook een oorzaak van het mineur dat doorMussolini's woorden klonk, was ongetwijfeld het lot van SPANJE. Wel maakten de fascistische opstandelingen nog eenige plaatselijke vorderingen bij Irun, maar hun overwinning is verder verwijderd dan ooit. Een staatsgreep lukt ineens of voorshands niet. Het is te hopen dat de bemiddelingspogingen van het corps diplomatique thans succes zullen hebben en binnen niet al te langen tijd tot een wapenstil stand zullen leiden. De Spaansche broederkrijg wordt, zooals de be richten melden, van beide kanten met groote wreed heid gevoerd. Wij kennen den Spanjaard individueel, als een man van groote innerlijke beschaving. Maar in het land der stierengevechten moet men verdacht zijn op atavistische driften van bloeddorst en moord zucht die minder diep onder de oppervlakte blijken te liggen dan wij zoo gaarne zouden willen gelooven Guerilla is een Spaansch woord. Terreur en bur geroorlog zijn er een oud bedrijf, getuige Goya. Nog steeds was Spanje een gevaarlijk land om te onder mijnen. En ondermijnd was het. Niet alleen door de eigen militaire Junta's, maar ook door nationaalsocialistischen cellenbouw. Ook in Marokko, het geen een gewaagde onderneming was omdat daar door menig internationaal belang bedreigd werd. Op dezen nationaal-socialistischen ondermijningsarbeid is blijkbaar, in de sfeer der Duitsch-Italiaansche samenwerking, door de Spaansche generaals en hun Italiaansche beschermers en leveranciers doorgeborduurd. Tot een overrompeling van Spanje is het echter niet gekomen. Juist die ingeboren strijdlust en hardnekkigheid, waarmee in Spanje broedertwisten worden uitgevochten, was de oor zaak dat de massa niet opging in een brooddronken patriottisch eenheidsgevoel, maar taaien weerstand ging bieden. Weerstand zonder pardon en zonder onderscheid, door mannen en door vrouwen. WAT GEBEURT ER IN ROEMENIE? Hoe weinig geloof wij ook mogen hechten aan de Russi sche mededeelingen dat de Nazi's zouden complotteeren met de communistische oppositie dat de Hitlerianen in Roemeniëopnieuw aan het stoken zijn, lijkt ons nauwelijks twijfelachtig. In legerkringen heeft de Ijzeren Garde" steeds grooten invloed gehad. Zelfs ha de moorden, die zij verleden jaar gepleegd heeft, zijn er tegen deze Roemeensche fractie der nationaal-socialisten geen energieke maatregelen genomen. Roemeniëis het klassieke land van omkooperij en geschenken. Dat een schijnbaar politiek-betrouwbaar milieu als de regeering Tartarescu er plotseling toe overgaat een man als den ouden Volkenbondspoliticus Titulescu te laten vallen, is daar dan ook niet zoo verwonderlijk. Titulescu zal er zich niet al te veel van aantrekken, wel wetende dat hij tenslotte de onontbeerlijke schakel is tusschen Roemeniëen de beschaafde wereld, tusschen een bijster slecht PAG. 3 DE GROENE No. 3092 IX ONINGINNEDAG ligt weer achter ons en het lx standaardprogram is weer afgewerkt: lintjes regen op eenige aardige uitzonderingen na (bepaald door dienstjaren"), oranjezonnetje, parades in de garnizoensplaatsen, kinderzang, vlaggen, en 's avonds vuurwerk en iets te veel jool om nog stijl vol te kunnen heeten. Het is jammer, dat wij in ons land zoo weinig de kunst verstaan van feestvieren op een wat meer origineele en aesthetische wijze. De enkelen, die hierbij leiding zouden kunnen geven uit kunstenaars- of jeugdbewegingsmilieus worden bovendien niet bij voorkeur in de Koninginnedag-comités gehaald. Toch is dit jammer. Niet alleen heeft onze Koningin in haar langdurige regeeringsperiode een in beteren vorm geuite dankbaar heid alleszins verdiend, maar bovendien is er groote behoefte aan althans n feestdag, waarop ons volk zich een eenheid zou kunnen gevoelen. Dit karakter heeft de vorstelijke verjaardag nu niet bepaald overal. Al te vaak wordt deze dag gemonopoliseerd door bepaalde groepen; al te gemakkelijk wordt dit door andere groepen geaccepteerd. Misschien is het door een vastgegroeide historische schuld aan verschillende kanten een illusie geworden, dat de 3iste Augustus een feest zou kunnen zijn, dat alle volksgroepen kan omvatten. nmaal is een dergelijk nationaal feest, dank zij het initiatief van het Dietsch Studentenverbond, voor een heel stuk geslaagd. N.l. bij de Willem van Oranjeherdenking in 1933 te Delft; ook toen ont braken enkele wanklanken niet, maar de bedoeling wees in de goede richting. En alles wat in deze richting groeien kan, zal waardevol zijn voor ons volk. MINISTER SLINGENBERG heeft de eerste gelegen heid tot een eervol terugkomen op de heillooze elementen in zijn steunwijzigingen, wat de practijk i. l,>' .:?>?: . ?'-,'# f i. m |^4Jw&^M*. . 5A"'' ? ?