NVIZ 'l ROTTERDAMSCHE HYPOTHEEKBANK VOOR NEDERLAND t do «frfmi'max wordt Heden Ifitbraiding van brand bestreden j-, -, DROSTE VERPLEEGSTER CACAO. Voedzaam, lekker en voordeelig en daardoor ALTIJD WELKOM"! Spaart bons voor kop, ketel> beker of blad Onze condities luiden: Voor l kop en schotel 40 bons Voor l beker .... 40 bons Voor 1 ketel. .... 200 bons of 100 bons + 75 et. Voor l presenteerblad 150 bons of 75 bons + 60 et. PEREZ ISCH APIJTEN AMSTERDAM G ROTTEBDAM SINGEL 480 b/h Koning splein TEL. 32958 '8-CJHAVENHAGE UTRECHT Gén prijs verhoog ing Elk stuk is zichtbaar gepr ijsd »^f*ft%*i;if js'Kf'jjy^ LOSSENUMMERS VAN DE GROENE: het nieuwe nummer . . . . . .20 cent nummers ouder dan een week. . . 30 cent nummers ouder dan 3 maanden . . 60 cent (verhoogd met eventueele portokosten) Wilt U bij bestelling het verschuldigde bedrag meteen zenden? Anders kunnen wij Uw aanvraag niet in behandeling nemen! ~~~~~ ~~~~~ DE ADMINISTRATIE 'ftsKts i-É^stiiT'~* "" """""*" Het nieuwe bouwen VLIEGVELD YPENBURG Arch, Brinkman en van der Vlugt B. Merkelbach OP 29 Augustus j.l. werd het Vliegveld Ypenburg officieel in gebruik genomen. Voor zoover ons bekend, vermeldde de groote pers weinig over de gebou wen, die bij dit vliegveld zijn verrezen, naar de ontwerpen van de architecten Brinkman en van der Vlugt te Rotter dam. Bij een bezoek aan het vliegveld is deze zwijgzaamheid mij duidelijk geworden. De gebouwen n.l. zijn zoo zonder eenig streven naar verkeerde monu mentaliteit aan het veld gevlijd, dat de gemiddelde journalist ze als het ware niet bemerkt. Dit nu is m.i. een zeer gunstig symptoom in de ontwikkeling van het Nieuwe Bouwen. Het is niet te verwonderen, dat de architecten Brink man en van der Vlugt de eersten zijn, die dit stadium in hun werk bereikten. De baanbrekende arbeid, dien zij als bouwers der fabrieken van Van Nelle te Rotterdam hebben verricht en welke zij hebben voortgezet in de vele werken, die nadien onder hun directie werden gebouwd, is aanleiding, dat zij ook de eerste architecten zullen zijn, die in staat zullen blijken het demonstratieve karakter, dat aanvankelijk de werken van het Nieuwe Bouwen kenmerkte, weten te overwinnen. Het is tragisch, dat van der Vlugt deze ontwikkeling niet mocht beleven; zijn arbeid heeft immers zoo'n belangrijke schakel ge vormd in den gezonden groei van de moderne architectuur in Nederland. IN tegenstelling met andere landen volgde in Nederland het Nieuwe Bouwen op een architectuurschool, die, hoe afwijkend men hier ook thans tegenover moge staan, zeer stellig hoogst belangrijk moet worden ge noemd. Het is den weinigen grooten architecten, die de Amsterdamsche school heeft opgeleverd, gelukt deze architectuur op te voeren tot een hoogte die ongetwijfeld alle bewondering ver diende. Het bleek echter, dat het zulk een zuiver individueele kunst was, dat de dood van de Klerk eigenlijk ook de dood van de Amsterdamsche school beteekend heeft. Niemand zou in staat blijken, zijn arbeid te evenaren, laat staan te overtreffen. Het is dus logisch, dat slechts een geheel andere richting in de architectuur levensvatbaarheid zou kunnen hebben na de Amster damsche school en als zoodanig ook een tegenstelling zou vormen met deze romantische architectuur. De eerste werken van het Nieuwe Bouwen in Nederland demonstreerden duidelijk dit contrast. Zelfs de journa list, diébouwkundig leek was, werd getroffen door deze tegenstelling. Men werd, hoe ongevoelig men ook voor architectuur mocht zijn, getroj door de volkomen andere geuartt der beide architectuurrichtingen. DE Amsterdamsche school haar kracht in het teslc in het massale, terwijl het Nie Bouwen daarentegen bewust de heid demonstreerde. Het geb-uik veel glas werd door den leek. die sluitend de resultaten zag en dt weegredenen niet naging, als tj verschijnsel van deze architc genoemd. Men ging meenen, modern bouwen uitsluitend me was in glas en staal, ja erger, nen| onderstelde, dat het doel der oio architectuur het toepassen van materialen was. Men zag bij dit alles over het dat de architectuur slechts bezig] zich los te maken van verkeer J aalgebruik en dat haar strevtn gericht was op een gezonde en monische ontwikkeling van Ie tectuur. Daar dit streven in ve lende landen vrijwel gelijktijdig baar werd, ging men spreker internationale architectuur, ht weder aanleiding tot nieuw standen was. De leek meende reni vormigheid te zien in de vetid uitingen en veronderstelde, dat| hoogste doel der architecten huis in Amsterdam gelijk te de aan een huis in Tokio. Het moeti thans voor den leek ook du worden, dat zulks niet het geval is Bijzonder gevoelig voor ar :hit is ons volk de laatste eeuw niet' geweest. Op ander gebied wist te onderscheiden, zelfs de niet-t< bemerkt het verschil tusbchen| een Italiaanschen en een Ei motor. Men kent het verschil een Amerikaansche en een Eu sche auto, hoewel toch beide] wielen hebben en voor den kigen beschouwer een zekere vormigheid bezitten. Tot een voelen van de verschillen i 4 dei nationale architectuur heeft middelde publiek het nog niet brengen, terwijl het verschil toch veel sterker aanwezig is, omdat een architect nimmer wereldmarkt produceert, gelij*| autofabrikant doet. DE gebouwen bij het vliegY«W| burg nu moeten in staat asj« bliek in deze richting op te vo " liggen zoo natuurlijk aan deal van het vliegveld en zijn juiste verhouding en de juiste] tot de omgeving, dat men vraagt, hoe nog ooit een scho commissie een kap op PAG. fwttH^,.;-» ?. > * *-v -'^!*:*'-^^v;H| ? . ':?£ ?::iv*r-\':ï*&^ )ERLAND is niet rijk aan [mor umenten en de weinige, die |er zijn, zijn slechts zelden een U vertegenwoordiging van onze j;s hècultuur. Idl ouwer is in dit opzicht wel {moederlijk behandeld; mogeg. at de interesse van den zelf niet zoozeer naar itcn uit. onzv tijdelijke versieringen der ie i nooit groeien tot die vormenrijkheid, die ons doet >;at zij weder verdwijnen. vf.n vorm en lijn, dat juist Itijdtlijke versiering zulk een object van monument voor rnen beeldhouwer zou kunier., wordt veelal ontworpen r v ichtig doende architecten, ier. een massa te moeten iplaats van ruimtewerking. de weinige gunstige uithierop zijn de onlangs ton -en monumenten van Ir. n.l. de zonnewijzer van den 3. a.ui de Noorder-Amstellaan iti '{^aanwijzer bij het vlieghiphol. Jer-ie architect ziet dan ook v telling naar elk nieuw it. ketwrt ontstellende verrassing ude het ontwerp voor het Gtdenkteeken, dat men in et op te richten als herind< mobilisatie-jaren. Onder rerp -s het volgende afgedrukt; oud-gemobiliseerde bezetting 915 :an Fort-Honswijk, eereMi- Dr. L. N. Deckers, oud van defensie, minister van en 'isscherij, heeft naar aanm t; var 25 jarig bestaan als chu vpelijke eenheid in 1030, Ho'idswijkdag te Schalkwijk, Ij./., liet initiatief genomen tot i dit, door haren oudit, Luitenant-Kolonel b.d. f>ntworpen Gedenkteeken. tingen in dit ontwerp zijn: urn hoogte 18 M, breedte 28 M. M?middendoorgang,' hoogte reedh 13 M., zijdoorgangen, 1 M., breedte 3 M.; Boven de zijn een gebeeldhouwde óp i links) en een matrozenkop (rechts). De uoorvlakken der vier penanten zijn hoog 3 M., breed z\ M. Depenanten staan op voeten, hoog o.s M.; in het front van het poortgebouw zijn in den baksteen aldaar uitgehouwen de schetskaarten van Nederland en van de Koloniën (met oorlogsopstellingen). Om den rand van den middendoorgang zijn aangebracht de datum (i Aug, 1914) en het Nederlandsche wapen, de wapens van de Koloniën en die van de elf Pro vinciën. In het bovenste J deel van de voorvlakken der penanten, zijn reliëfs, voorstellende (van links naar rechts): inundeering, het Nederlandsche leger, de Koninklijke Marine, het leger in Nederlandsch-Indië. Op het onderste deel staan opschriften, die op de. buitenpenanten herinneren aan het ver trouwen, dat het Nederlandsche Volk in de beide legers en in de Koninklijke Marine heeft gesteld; die op de binnenpenanten hebben betrekking op de op komst met spoed van de dienstplich tige verlofgangers van leger en vloot. De voor- en achterkant van het poort gebouw zijn elkanders spiegelbeeld (van links naar rechts aan elkander gelijk). Binnen in de poort zijn twee trappen en een groote zaal. Boven de zaal is een terras. De oud~bezetting hoopt in den bouw tevens een werk-object voor hare werklooze kameraden te mogen zien» De kosten worden geraamd op 75 duizend gulden. NOCH beeldhouwer, noch architect, doch een Luitenant-Kolonel b.d. is hier dus ontwerper van het gedenkteeken. Op zichzelf behoeft de rang van Lui tenant-Kolonel geen beletsel te zijn voor iemands kunstzinnige ontwikkeling. Echter doet het hierbij gereprodu ceerde ontwerp ons den schrik om het hart slaan voor de gevolgen, als men - er toe mocht besluiten inderdaad het ontwerpen van monumenten aan hoo gere militairen over te laten. Evenmin als de architecten en de beeldhouwers forten zullen ontwerpen naar archi tectonisch inzicht, evenmin moeten de militairen monumenten gaan ontwer pen naar militair inzicht. De ? 75.000.?, die met dit werk ge moeid zullen zijn, zouden toch waarlijk ook wel op kunstzinnige wijze kunnen worden besteed. Het is onnoodig voor de lezers van De Groene in details te treden betreffende de artistieke kwa liteiten van dit ontwerp. Wij wagen ons er niet aan een voorstelling te vormen van de groote zaal, die in deze poort moet zijn ondergebracht. Het duister dat daar zal heerschen, zou waar schijnlijk moeten herinneren aan het duister der forten. Evenmin kunnen wij ons voorstellen, dat boven het op schrift en haar bekroning het hoofd verschijnt van een oud-gemobiliseerde, die zich op het dakterras verpoost. Treffend is ook het van fantasie ge tuigende denkbeeld om de voor- en achterkant van het poortgebouw elkan ders spiegelbeeld te doen zijn. Wij gunnen gaarne een volk zijn monumenten, doch laat men de vorm geving van deze monumenten waardig doen zijn en representatief voor den stand der Nederlandsche beeldhouw kunst en architectuur. B. M. BIJ DE ILLUSTRATIE Ontwerp voor een monumentaal poort gebouw als nationaal gedenkteeken voor l Augustus 1914" van Luit.-Kolontl b.d. A. Captijn, op te richten door de Oud-Cemobiliseerde bezetting van Fort Hondswijk, we/ker oud-Commandant ontwerper is. Cinema en Theater ER is de laatste jaren al zoo het een en ander gezegd over thea ter-exploitatie en de feilen der heerschende systemen. Vaak is de verge lijking met de filmexploitatie gemaakt. Echter, zulke argumenten tegen de huidige exploitatie van den schouw burg schijnen geen hout te snijden. Dat blijkt weer eens uit de geste der Hollandsche Metro Goldwyn Mayer, die het Amsterdamsche Alhambra Theater in den vervolge gaat exploiteeren, op de wijze van een schouwburg". Waarom? Op deze ma nier is het mogelijk, het uit te brengen werk dat niet dadelijk appelleert aan den oppervlakkigen smaak van het publiek zóó lang te laten gaan, tot het trekt. Een mogelijkheid, waarvan het tooneel helaas om economische redenen weinig gebruik maakt en kan maken. Voor het filmminnend publiek is daaruit de winst, dat men weet: in dat theater gaat die film uit die bepaalde productie. De film blijft in dat theater tot hij uitgeloopen" is, zoodat men niet gebonden is aan een tijd perk van Vrijdag tot Donderdag. De eigen exploitatie heeft verder zin en is zelfs eisch voor die films, die om de een of andere reden buiten het gewone programmakader vallen, als o. a. het geval is met The great Ziegfeld", die een lengte van 3} uur bezit. Het theater-karakter wordt ver der geaccentueerd door een systeem van besproken plaatsen en twee losse (dus geen doorloopende) voorstellingen per avond, waaruit dus blijkt, dat niet slechts het theater zich aan film exploitatie, maar ook de film zich aan het theater spiegelt. H. F. om een gebouw beter mr te doen aansluiten. joofdg.bouw bestaat uit drie l> in het midden de entree en, aan de eene zijde voorde clubleden en aan 'e zijde het café-restaurant *ekfct>. In een afzonderlijk jn de nangar en werkplaatsen """'"". Het geheel is uitge^keletbouw gevuld met lïteen. ien f en ieder aanraden eens aan het vliegveld te brengen verlustigen in de moderne * in de moderne architectuur 20% Hoofdgebouw YpenburL van het vliegveld uit gezien