1' !! l *» A * Kf l - -..xT.ïv.^r-^'Y « ' Boeken over kunst KUNST, beeldende kunst, moet men zien. Daarom zou men het bedenkelijk kunnen vinden dat er aeu laatsten tijd zooveel vooral populaire boeken over kunst ver schijnen. Leidt al dat lezen over kunst niet ai van datgene wat toch steeds de hoofdzaak moet blijven: het zien? Wij gelooven het niet. Het tegendeel zal eerder het geval zijn. Tot lezen komt men blijkbaar gemakkelijker dan tot kunst-gaan-zien. (Men kan het thuis doen bij een kopje thee, misschien scheelt dat....) Maar lezen over Rembrandt kan het sterke verlangen wekken naar aanschouwelijk verkeer met den Meester, en de kans is groot dat de lectuur van ,,Rembrandt" door Jan Poortenaar (uitg. De Sikkel, Ant werpen en Jan Poortenaar, Amster dam) dit resultaat zal hebben. Rem brandt voor heel ons volk" luidt de eerste ondertitel, en Een boek over den Meester door een schilder" de tweede. Van een geestdriftig schilder en vereerder van den Meester, kan men er bij zeggen, die bovendien goed op de hoogte der historie en vaardig met de pen is. Zijn geestdrift verleidt hem hier en daar tot uitlatingen die niet zonder overdrijving zijn. Maar is dit te laken als iemand Rembrandt wil brengen aan heel ons volk? Een tweede boek van Jan Poortenaar (bij dezelfde uitgevers verschenen) is de vertaling van een verhandeling over Het Chineesche Landschap", om streeks het midden van de elfde eeuw geschreven door Kwo Sji, waaraan een beschouwing over den Soengtijd door L. Cranmer-Byng en een inleiding van den vertaler zijn toegevoegd. De aard van het onderwerp brengt mee dat dit boek voor een beperkter publiek is geschreven. Toch zal niet alleen de verzamelaar van Chineesche prenten er veel aan hebben. Een vriend, van wien wij niet verwachtten dat hij voor een exotisch kunstwerk in extase zou kunnen komen, hoorden wij bij het door bladeren van Het Chineesche Landrchap" uitroepen: ,,Dat boek wil ik hebben l" Hij had het volgende gelezen (van Poortenaar, niet van Kwo Sji): Voor den Chinees heeft het water een ziel; voor ons, die de kraan open en dicht draaien naar believen, is water-met-een-ziel goed als wij kinde ren sprookjes willen vertellen. Doch het is de vraag, in welk gezichtspunt meer begrip van water en meer wijsheid verborgen ligt.... Zou er misschien van water meer te leeren vallen 'dan wij, met onze open en dicht draaiende kranen, vermoe den P Te leeren, dat wij met die kranen wel heel handig zijn, doch ons mis schien juist daarmede het uitzicht op den oceaan afsluiten; dat de kraan ons doet wanen heer der schepping te zijn, terwijl zij ons opgesloten houdt gelijk de put het den kikvorsch doet?" Jammer dat de prenten wat grauw en klein zijn weergegeven. Een boek waaraan behoefte bestond is Albert van den Hoogenbemt: De Nieuwe Generatie" (uitg. v. d. Hoogen bemt, Mechelen). Met bevoegdheid, vlijt en liefde heeft de schrijver zorg vuldig de wording nagegaan der ver schillende personaliteiten waaruit de nieuwe generatie der Zuidnederlandsche schilderkunst bestaat: Sander Wijnants, Alice Frey, Julien van VJasselaer, Albert van Dijck, Paul Delvaux, Hubert Malfait, Jan Timmer mans, Jules Boulez, Zygmunt Dobrzycki en Jules de Sutter. Helder door dacht, goed van stijl en royaal geïllu streerd, is het een genot om te lezen. Moge de schrijver in een tweeden bundel aandacht schenken aan enkele andere jongeren, die wellicht geroepen zijn even representatief {te worden voor de stroo mingen der Belgische schilderkunst. Ten slotte vermelden wij een ver zameling brieven van Vincent van Gogh: Letters to an Artist, 1881 Rembrandt's eerste schets voor een portret van Jan Six (links) en het e/efinit portret (1647). De schets /s bestemd voor de teeken in? op de etsp/oot on dus het jp/ege/bee/d van het e/ndresu/taot. Naar Jan Poortenaar: Ren 1885", thans voor het eerst gepubli ceerd in (twijfelachtige) vertaling en (ongetwijfeld onjuiste) rangschikking van Rela van Messel (uitg. Constable, Londen). De artist is Anton Ridder van Rappard, met wien Vincent jarenlang bevriend is geweest, tot een hooghar tige kritiek van Rappard op Van Gogh's Aardappeleters" de twee schilders voorgoed van elkaar vervreemdde. Deze 58 brieven zijn in zooverre van gewicht als zij weliswaar geen nieuw, maar dan toch mér licht werpen op een belangrijke periode uit Vincent's leven, en wie de drie deelen Brieven aan zijn Broeder" bezit zal ongetwijfeld deze nieuwe verzameling er naast willen zetten. Het is echter te hopen dat binnenkort de oorspronkelijke tekst dezer brieven wordt uitgegeven, want vergelijking van de Engelsche vertaling met de pagina's in facsimile die (benevens een tiental reproducties) in de uitgave van Constable zijn opgenomen leert dat de vertaalster, ondanks haar verklaring dat zij ,,rkept as close to the text as possible irf order to preserve the distinct flavour and vigorous colour of the letters", heeft er hier en daar raar met de muts naar gegooid. Men vergelijke: tenslands geweest zoowel in Engeland als in Frankrijk en Belgiëdat het hoog tijd werd ik weer eens wat hier bleef. COUntries, il land ;is \vdll Framv andf gium, thatiti time I rei here. Daar zitten meer fouten in du| vour" en colour" l ?S' 't Zou me zeer verwonderen als ik dezen winter niet stil te Etten bleef, dit althans is mijn plan in elk geval niet naar 't buitenland. Want ik heb nog al voorspoed gehad se dert ik wederom hier in Holland terug ben gekomen met het teekenen niet alleen maar ook nog met andere dingen. Enfin ik zal hier nog wat doorzetten ik ben zooveel jaren buiI'llbe very much surprisëd if I don't stay right here in Etten all winter. I am planning to do it anyway. It is certain thatlam not going abroad this year because I have been rather lucky since I came back to Hol land, not only with drawing but also with other things. Enfin, I am going to continue here at present. I have been so much in other GEEN radiophiel kan oorloven het beluisteren^ harmonieën of dist: der sferen tot een continu-b maken. Zelfs de verdwaasden, iü| niet meer op hun gema,; vo hun luidspreker ophoudt zijn l uit te braken, sluiten mei het t kelen van hun apparaat de geestelijke bedwelming al om ad de meer natuurlijke bedwelnr^ den slaap over te geven, 's Nad het gedrang in denaetherintotij vrede, zij het dan niet totvolko Dan kan het voor den echt) ziekliefhebber een apart ge zich aan zijn radiotoestei tot l te zetten. Niet naar den recia van Radio Normandie, die tot j den nacht doordaast; evenmin' overzeesche stations, die .slechts! het bereik van ontvangst opd«J korte golf vallen en al eve bepalen tot de monotonie van) dansmuziek. De gecombine zending, om den anderen av Frankfort of Stuttgart verzorgd] echter nagenoeg zonder uitr goede concerten, waarnaar intimiteit der nachtelijke weldaad is te luisteren. Als regel zal deze rubriek j tiek achteraf meer bevatten;1 omdat de afstand tusschen dei dingen en de kritiek daarop" DE DRIE TOPPI'S erlta, Mario en Carlo Toppi, |g«len T«n Her, Amsterdam kRIE kunstenaars di quella dolce terra Latina", waar het zwarte hemd nog beitel en j niet verdrong. Het eene volk nature begaafder in de musische dan het andere, maar drie de kunstenaars uit n gezin ren is wel iets heel bijzonders. i, Mario en Carlo Toppi 'geboortig uit Anticoli-Corrado, L n ia de Sabijnsche heuvels. Daar i beelden en fresco's in het kerknog de bijbel der armen en si bleef meer een bevallig handlan een zaak van het intellect. bracht naar de tentoonstellingsist zij een beetje haar doel, dat fhooger ligt dan eenvoudigen te Lfen (wat, onder omstandigheden, (hoog doel kan zijn). Maar nu zij Biniaal is, en met lichte kleuren (roert tegen de inktzwarte slepentmels van Holland en van Amsterin November, dient zij in dit r bezien en besproken, al valt het k de critische bril op te zetten. Italianen zijn bodenstandig" i harmonieuze manier. Het t aan de traditie is Mario Toppi, ildert hij zijn fresco's op hout. maar nauwelijks aan de dolce uovo toe, en zijn primitivisme t waarachtig oprecht, want echte nenten, een eclectische en verde verwerking van middel de motieven, het is hem vreemd. adonna's zijn recht en slecht," artig nagebootst van oude voortot op de verwering der trie toe. Zij zijn ook een beetje | en vervelend, hier en daar met istige effecten toebereid en afgert. Men kan zoo ongerept zijn men wil, op dit oogenblik zal nu gaal n,et gaaf ontstaan wat in den van den heiligen Franciscus 1 doos ontstond. En zoo is het a, de manier, een niet te overhinder. Als men er n heeft heeft men ze allemaal gezien. Iveinig interessanter zijn de aquawaarin fijnheden van kleur te waardeeren. Maar in totaal leen hndwijntje waaraan wij ons 'rinken. Carlo Toppi is minder bevangen. Hij maakt reliëfs in terracotta, waarin het eenvoudige leven der bewoners van Anticoli (vrouwen en mannen die buurpraatjes houden, moeders met kinderen) wordt verbeeld met een styleering die natuurlijke groepeering en expressie niet uitsluit. Men ziet dat dit kunst is van een ras, dat het beeld houwen altijd heeft verstaan. De groe pen hebben niet veel in", de levenswerkelijkheid is nergens vervoerend of verschrikkelijk. Maar de gevallen zijn niet zonder geest gezien en het modelléis vast en welbewust. Men bekijke de Madonna van Anticoli" (no. 3) en zie, hoe zeker daar de synthetische voorstelling der huizen van het bergstadje in de hand is ge houden. Maar de knapste en fijnste artist van de drie is zonder twijfel Margherita. Ook zij maakt beelden, maar die zijn hier niet te zien. Zij exposeert haar schilderarbeid, en als men even denkt aan het werk dat hier een paar weken geleden hing, de gekwelde schilderijen van A. C. Willink, voelt men door het contrast wat een spontane vreugde voor deze vrouw hét omgaan met penseel en verf moet wezen. Haar kunst heeft, zonder over drijving, iets angelieks. Als zij kinderen schildert is er in de gezichten de uit drukking der engelen van Forli. Een enkele lijn geeft den omtrek, vast ge t eekend, oogen en haren zijn met een conciesen eenvoud gedaan, de kleur is smaakvol en uiterst gevoelig, zonder week te worden. Zij is trouwens in de eerste plaats coloriste. De com positie laat haar wel eens in den steek, het geven van volume, maar het kleurgevoel mist nooit, en in haar droge, kruimige materie is zij tot subtiele effecten in staat. Bloemen schildert zij alsof zij aan 't improviseeren was. Men denkt aan Radda, maar déze zijn losser, natuurlijker, ... .blóemiger. De welgeschikte bouquet maakt plaats voor een voortgezette vegetatie. De vrouw is in het trio degene, die de natuurlijke, aangeboren gratie van het latijnendom het meest en het aan genaamst vertegenwoordigt. JAN ENGELMAN igen ti- groot zou worden. Maar ardigheden zullen zeer zeker hteraf nog worden gesignaleerd >zal z.ch de gelegenheid wel eens ton op deze nachtconcerten terug nen. Voorloopig zij een actualiteit Ideze in het Duitsch, Engelsch, h, Spaansch, Portugeesch en geannonceerde concerten verDe Spaansche omroepster van tfort n.!, voegt sedert de spanning lot van Madrid aan haar goehtw'.isch de zinsnede Si Dios e" toe. lokte de aandacht naar haar beproefd vaderland. Ook de zender van Madrid zendt tot den nacht grammofoonmuziek, '?d door de officieele legervan het ministerie van oormet voor ons, ook uit andere ingelichten, aandoenlijk optimis*'g blijven maken van succesregeeringsstrijdkrachten. De dagen verernstigde zich de dans* a-melodie tot symphonische die goed doorkwam. Zoodra de omroeper op de meest abrupte zijn stereotiep Hallo, hallo, id, Espafia" de muziek onhet woord vroeg voor de ten, kwam een andere, verrebellen-zender storen en het verstaan der berichten ** moeilijk. In de Haagsche Post" beklaagt zich een kennelijke A.V.R.O.-enthousiasteling over een miskenning, die hij ziet in het vermeende feit, dat al wat onze andere omroepen doen, een navolging zou zijn van initiatief der A.V.R.O., die desondanks nog maar steeds niet als de" Nederlandsche omroep wordt erkend. Met enthousiastelingen is nu eenmaal geen debatteeren mogelijk, maar er zijn toch altijd nog nuchtere feiten. Met haar schitterende nieuwe studio, met haar prachtig, in Europa eenig orgel (dat men veel te weinig hoort) staat de A.V.R.O. stellig aan de spits, maar de V.A.R.A. ging haar met betrekking tot studio-bouw toch in ini tiatief voor en was wat technische inrich ting betreft langen tijd haar meerdere. Hetzelfde valt vast te stellen met betrekking tot het initiatief om in het seizoen 1936?37 veertien concerten door het Concertgebouw-Orkest te doen geven, die wat duur en samenstelling der programma's betreft zijn ingesteld op de behoeften van het radio- en niet van het concertzaal-publiek. Men mag benieuwd zijn te vernemen, hoe de A.V.R.O. deze behoeften onderscheidt, maar in ieder geval dient te worden vastgesteld, dat de V.A.R.A. met het charteren" van Het Residentie-Or kest en de K.R.O. met het Utrechtsen Stedelijk Orkest hierin reeds voorgin gen. Overigens zij op dit A.V.R.O.initiatief niet vooruitgeloopen, voordat nadere bijzonderheden bekend zijn. G. K. KROP WILHELMINA" TAFELBILLARDS (BELASTINGVRIJ) 'n TAFELBILLARD is goed! mits....vervaardigd zooals het moet! dus....zooals?WILHELMINA'"tdoet! 19 Vraagt prosp. Billardfabr, Wilhtlmina" - Stadhouderskade 127, A'dim »t ABONNEERT U OP POLITIEK EN CULTUUR Maandschrift onder redactie van: Mr. A-S. de Leeuw, K. Beuzemaker en W.J. de Groot (Arts) Het meest gelezen maandschrift voor politiek en cultuur in Nederland Abonn.prijs fl. 2.?per jaar. Losse nummers 15 et. Omvang 64 pag. WIE ZICH THANS VOOR JAARGANG 1937 ABONNEERT, ONTVANGT HET NOVEMBER. EN DECEMBER-NUMMER GRATIS. U kunt Uw abonnement opgeven bij: UITGEVERIJ P EG AS U S", Hemonystraat S, Amsterdam Zuid. - Giro 173.127. - Telefoon 93771. CITY \^t i i THEATER VRUDAG 13 NOVEMBER BEGINNEN DE VOORSTELLINGEN MET HET MAJESTUEUZE FILMWERK EMBRANDT Het leven van den grootsten dienaar der schilderkunst ooit door het Nederlandsche Volk voortgebracht. Op indrukwekkende wijze gespeeld door CHARLES LAUGHTON den beroemden filmacteur. REGIE: ALEXANDER KORDA Een nationale gebeurtenis, die iedere Nederlander moet beleven. RESERVEERT TIJDIG UW PLAATSEN EEN LONDON-FILM PROD. OER UNITED ARTISTS VAN LOET C. BARNSTUN. TOEGANG ELKEN LEEFTIJD Sotjet-Unfe! ? 12 DAGEN ? NAAR MOSKOU EN LENINGRAD WINTERSPORT ? THEATER REMBRANDT'TENTOONSTEIUNG onder leiding van een ervaren NEDERLANOSCHEN GIDS Amersfoort - Amersfoort van Donderdag 24 December tot en met Maandag 4 Januari Vfffdm* lnltchHn0*n «n pretp. bq ALL1REISBUREAUX STADHOUDERSKADE 154 TCLEFOON 92624, AMSTEKDAM.Z. -,-ï*