Winter in Zwitserland D0 gulden is thans in Zwitserland ongeveer 15 % meer waard Ondanks devaluatie: geen verhooging der spoorwegtarieven geen verhooging der hotelprijzen geen geldformaliteiten ? prijzen voor elke beurs ? modern comfort ? prettige en goedkoope reis ? directe spoor-en luchtverbindingen ? systematisch ski-onderricht in de officieele ski-scholen Boekt nu reeds uw Zwitsersche wintersportreis! ZwIUerland spreekt tot U vla Radio Beromönstar, 556 Kc, 539.6 m. van 21.35 tot 22.05 (Nederlandsche tijd) Maandag 7 D«c»mb»r over sklloopen voor oudere menseden, Zondag 13 Oectmber over het ABC van de wintersport POSTAUTOROUTE ST. MORITZ-MALOJA-CASTASEGNA Foto Albert Steiner WALLIS Het beloofde land voor skiërs. Landstreek der stralende winters, vol zon, met veel sneeuw, in de heerlijkheid der hooge Alpen?Intermtionale Simplonlijn. Zermatt 1620 m. Spoorweg voor sportlui naar Gornergrat. Montana en Crans 1500 m, met de prachtige helling der Mont La Chaux. Loèohe-i«s-Bain« 1411 m, Champéry 1055 m, Varbfvr 1500 m, Flnhaut 1237 m, Saas-Fae 1798 m, Munster 1356 m, enz. BERN. De romantische hoofdstad. Uitstekende concerten. Opera's Kurzaal (Speelzaal), Casino, Groote Kunstijsbaan. BERNrR OBERLAND, sneeuw-zeker, Sportbanen in alle Skigebieden. ADELBODEN, BEATENBERO, ORIESALP, QRIMMIALP, QRINoELWALD, QSTAAD, JUNQFRAUJOCH, KANDERSTEG, KL. SCHEIDEQQ, LAUTERBRUNNEN, LENK, MORREN, SAANCNMÖSSER, WENQEN. GBAUBUNDEN-ENO*DIN. 7000 km1, het uitgestreMste wintersportgebied van Zwitserland; meer dan 100 zonnige Alpendalen, welke ten gevolge van hun hooge ligging tot in het voorjaar zeker sneeuw hebben. Wereldberoemde sportcentra met zeer beschaafde en door de devaluatie voor breede kringen bereikbare hotels : AROSA 1800 m DAVOS 1600 m KLOSTERS 1200 m LENZERHEIDE 1500 m PONTRESINA 1800 m ST. MORITZ 1800 m Meer dan 70 plaatsen zijn er.verder met zeer bijzondere sport- en verblijfmogelijkheden tegen bescheiden prijzen. Zwitsersche ski-scholen. Internationale wedstrijden in alle takken van wintersport. Aantrekkelijke abonnementen voor déberg en sportbanen. Gemak kelijk bereikbaar per spoor en vliegtuig. APPENZrLLERLAND, TOOGFNBURG, GLARNERLAND. In het bekende ski-gebied van het Appenzellerland (Schwagalp-Santis, Heiden) van het Toggenburg (Unterwasser-Iltios, W Idhaus) en Glarnerland (Braunwald). Voor volledige inlichtingen, prospectussen en biljetten gelieve U zich te wenden tot het Zwitserse!) Verkeersbureau Officieel Reis bureau der Zwitsersche Bondsspoorwegen, Koningsplein n, Amsterdam, Telefoon 32380?34080 en de erkende Reisbureaux TUTIIISTELLIIK-FIUICIEIIK Dr. CH. FONCK directeur-generaal der Brusseleche Jaarbeurs, oud directeur-eeneraal van de wereldten toonstelling te Brussel in /9J5. zond ons onder staande toelichting op de financiering dezer expositie, HERHAALDELIJK heeft men mij, na een bezoek aan de Brusselsche wonderstad met zijn 140 paleizen en paviljoens, ge bouwd op een terrein van 140 hectaren, gevraagd: Ja, het is prachtig, gewel dig .... maar wat heeft dat allemaal wel gekost?" En dan moest ik ant woorden: Niets. Geen cent." Meestal zag ik dan ongeloovige gezichten, maar gewoonlijk ontbrak de tijd om die categorische verzekering toe te lichten. Voor een blad echter, dat zich zoozeer voor dit vraagstuk in teresseert en een zoo grooten en gevarieerden lezerskring heeft als De Groene, wil ik zeer gaarne over deze vraag wat meer uitweiden. IN de meeste landen worden groote tentoonstellingen door den staat georganiseerd en gefinancierd; in Bel giëgebeurt dit eigenlijk altijd door het particulier initiatief, met steun en onder bescherming van de regeering. In 1925 werd, op instigatie van Burgemeester Max, een N.V. gesticht, met een kapitaal van 20 millioen francs, welker doel uitsluitend was het organiseerèn te Brussel van de wereld tentoonstelling in 1930, welke datum later om redenen van opportunistischen aard tot 1935 is verschoven. Hoewel naar vorm en financieele structuur een commercieele onderneming, was deze N.V. in werkelijkheid door haar doel een instelling van algemeen nut. Zij telde haar aandeelhouders onder handels- en financieele ondernemingen, onder banken en particulieren. De eerste storting 20 0 op de aandeelen ten bedrage van 4.000.000 francs die nooit door een tweede storting gevolgd behoefde te worden leverde de vlottende middelen op voor de or ganisatie der komende expositie. Nadat de N.V. haar plannen had uitgewerkt, verzocht en verkreeg zij de bescherming en den steun van de regeering, met welke zij een overeen komst sloot betreffende wederzijdsche verplichtingen van de beide partijen voor de organisatie van de tentoon stelling zelf. Anderzijds ging zij een overeenkomst met de stad Brussel aan, krachtens welke in het bijzonder de stad, eigenaresse van een terrein van 123 hectaren, gelegen ten Westen der hoofdstad, 6 K.M. van de Grand' Place, dit terrein gratis ter beschikking stelde om er de tentoonstelling op te doen bouwen, met inbegrip van het wegen net en alles wat daar bij hoort, dat zij zelf zou ontwerpen met het oog op een te bouwen nieuwe woonwijk. Tegelijkertijd belastte de stad Brussel zich met de verbetering en het schep pen van ruime toegangswegen, die de stad zouden verbinden met het ten toonstellingsterrein, de toekomstige stadswijk. Op deze wijze ging de stad over tot een kapitaalsinvesteering in openbare werken - beloopende ongeveer 300 millioen francs waarmede zij een blijvende waardevermeerdering van een complex terreinen, dat haar toe behoorde, verkreeg. Tegenover den Staat verplichtte de tentoonstellings-N.V. zich in hoofdzaak, voor haar rekening en risico het materieele gedeelte van de expositie te verwerkelijken, de propaganda er voor te verzorgen en de geheele organisatie op zich te nemen. Verder moest zij d,> gebouwen, noodig voor de Belgische af deeling, verschaffen tot een gezamei lijke oppervlakte van meer dan 60.000 vierkante meter en aan de daartoe i \ het leven geroepen Regeerings-conmissie voor de inrichting van deze af deeling een som van 20 millioei francs ter beschikking te stellen. Hieitegenover begon de Staat met aan de N.V. der tentoonstelling een credi-.t van 20 millioen francs te verleene i, dat gerestitueerd zou moeten worde a in het geval dat de N.V. met een bat g saldo zou liquideeren, en machtigii g te geven tot het houden van verh. tingen, ter verkrijging van middel, n ten bedrage ongeveer van 100 millio n francs voor de N.V. Zoo voegden zich bij het oorspro ;kelijk vlottend kapitaal langzamerhar l, naar gelang van de trekkingen l»r loterijen, de opbrengsten daarvan n de stortingen van de regeering op l et overeengekomen crediet. Echter vroegen de loop der wer<zaamheden sommen die grooter wat .'n dan die welke disponibel blek» i; hierin werd voorzien door bankl. eningen, gegarandeerd door de s' id Brussel. Op den dag van de opening er World's Fair beliep het totaal er leeningen ongeveer 60.000.000 frai :s. Maar van dit oogenblik af kwan en andere inkomsten de schatkist vuil n: de opbrengst der abonnementen, tic der entrees, die der concessies, '-iet totaal van die exploitatie-baten :s 90.000.000 francs geweest. Wat de kosten der openbare werken, van de gebouwen en van de exploitatie a ngaat, die zijn bij elkaar een uitg ve van ongeveer 90.000.000 francs ge weest. HOE ziet nu het financieele re uitaat van deze geweldige on erneming er uit? De tentoonstellings-N.V. hoopt, na haar rol van initiatiefnemer en org nisator te hebben vervuld, haar kapi aal terug te kunnen storten. De Belgi che staat zal door zijn subsidie van 20 millioen francs de Belgische af d ec ing hebben gefinancierd, precies als ie :ere andere deelnemende natie, die va de tentoonstellings-N.V. den voor iem gereserveerd en grond voor niets l eeft gekregen en kosten heeft gem ;akt voor zijn paviljoen en de inrichtir en uitrusting daarvan. De koopers van loten hebben winstkansen gekrege i en de gelukkigen onder hen hebben den prijs op hun lot geïncasseerd. En oor een totaal bedrag van 5 francs hè/ben de bezoekers den onvergetelijken aan blik, dien de tentoonstelling hun ' ood, genoten. ZOO waren in groote lijne de financiën der Brusselsche ten toonstelling in 1935. En nu zou k op mijn beurt u de vraag van den aai «-ang willen stellen: Hoeveel moet :oo'n wondere ndagsstad kosten?" En u zult mij ten antwoord g/ven: Kosten?.... Opbrengen bedoe/ u." Inderdaad: opbrengen, materialen moreel! Een wereldtentoonstell ;ig is een werk voor internationale vrr ie en welvaart. ZWITSERSE ANKER HORLOGES 15 STENEN eGARANTIE f ETUI MERK' UILKEMAj 39Reguliersbree$tr PAG. 4 DE GROENE N* H WERELDTENTOONSTELLING AMSTERDAM 1940 I-B* Belang voor Stad en Land EEN PROJECT VAN DE GROENE, Ontworpen door de Architecten Bodon, Groenewegen, Van Woerden, werkgroep van de vereeniging architecten groep de 8" Van links naar Ie architecten Bodon t Groenewegen, Van Woerden rechts: situatie OM de meest geschikte plaats voor deze tentoonstelling te kunnen bepalen, moesten verschillende factoren in overweging worden .enomen waaraan het terrein voor een dergelijke, oor de stad Amsterdam zoo belangrijke expositie ou moeten voldoen. De voornaamste van deze actoren zijn: een terrein van voldoende grootte, unstig gelegen ten opzichte van het verkeer, in een Taaie, zoo mogelijk typisch Hollandsche omgeving, iet bovendien de mogelijkheid dat na afloop van 'e tentoonstelling gebouwen, beplanting en stratenanleg kunnen blijven bestaan en zich aanpassen bij e latere uitbreiding van de stad. Verschillende terreinen werden aan deze eisenen ?toetst om tot de beste oplossing te geraken. . Zoo zou b.v. een terrein in Amsterdam-West, . de nabijheid van den Rijksstraatweg naar Haar;n, denkbaar zijn. De omgeving met de vele kleine brieken is echter niet aanlokkelijk, terwijl de ging ten opzichte van de stad al zeer ongunstig is. Gunstiger gelegen is het terrein dat de initiatiefmers voor de tentoonstelling zich als expositie;rein hadden gedacht. Dit terrein ligt ten Zuiden nt het Zuider-Amstelkanaal en is thans een zandikte, welke in de toekomst voor woningbouw temd is. Zeer veel beplanting en parkaanleg zal odzakelijkerwijze aangebracht moeten worden om i tentoonstelling op deze plaats nog eenigszins L itrekkelijk te maken. Aangezien hier echter later woningen komen, zal deze kostbare parkaanleg weer moeten verdwijnen en het einde van de expositie zal weer moeten zijn: een groote zandvlakte. Maar mag dit nu wel het einde wezen van de cultuuruiting welke een tentoonstelling toch altijd behoort te zijn? Heeft Amsterdam niet tot plicht iets van deze cultuuruiting te doen kristal'iseeren, te behouden voor het nageslacht? Onwillekeurig denken we dan aan wat Parijs aan zijn tentoon stellingen te danken heeft: verkeersdoorbraken Petit Palais Grand Palais Seinebruggen Eif feitoren. Een wereldtentoonstelling heeft nu eenmaal een andere allure dan een middenstands- of bakkerij-tentoonstelling. Men stelle zich voor, welk een armoedige en benauwende aanblik een expositie op dit volkomen karakterlooze, veel te smalle terrein moet geven, een terrein met eenerzijds de begrenzing van volkstuintjes en anderzijds de zich opdringende stad. De Amsterdammer moge hiermede al genoegen nemen, de vreemdeling zal dit zeker niet doen. En daarmede staat of valt toch, ook voor de initiatiefnemers, het geheele tentoonstellingsplan. Een o. i. zeer gunstige plaats voor de tentoonstelling, welke practisch aan de hiervoor te stellen eisenen voldoet, werd gevonden in het terrein dat in het uitbreidingsplan der Gemeente Amster dam voor dergelijke doeleinden gereserveerd is. HAARLEM \ VERKLARING ?- ' ? MIT TIMMBAAM "? "? WTOWOTiULWOSlOOTIt De ligging van het tentoonstellingsterrein met de voornaamste toegangswegen Dit terrein is gelegen tusschen de Ringspoorbaan en de Kalfjeslaan aan den linkeroever van den Amstel. Dit is de plaats, een Amsterdamsche wereldten toonstelling waardig! De prachtige oevers en fijne vergezichten om de historische rivier geven wel het mooiste landschap, dat men zich in de omgev.'ng van de stad kan denken. Hier is een karaktervolle Hollandsche omgeving, Holland met zijn water, z'n vlakke land, z'n wijde luchten. Van deze plaats zal een groote suggestieve kracht uitgaan, vooral voor den buitenlander, maar ook voor land- en stadgenoot; hier is een waarlijk grootsche tentoon stelling mogelijk, niettegenstaande het terrein mis schien half zoo groot is als dat te Brussel. De rivier vormt de kern; verschillende gegraven waterpartijen geven het geheel een nog fijnere schaal en accentueeren het Hollandsche karakter, waartoe ook de hoogopgaande boomgroepen bij dragen van de oude buitenplaats Amstelrust, welke in het terrein is opgenomen. Het spreekt vanzelf dat ook aan dit terrein bezwaren verbonden zijn, en nog wel bezwaren van financieelen aard. Onteigening van gronden, . ophooging en aanleg van het geheele terrein zullen zeer veel geld kosten. Hierbij vergete men echter niet, dat dezelfde kosten vroeger of later toch ook gemaakt zullen moeten worden. Tegenover deze uitgaven, welke mogelijk door een Rijksvoorschot vergemakkelijkt zouden kunnen worden, staat een zeer groot belang (nog afgezien van de meerdere werkverruiming), niet alleen voor de stad Amster dam, maar voor geheel Nederland. De propaganda, welke voor ons land zou uitgaan van een waarlijk cultureele tentoonstelling, op déze plaats, is niet in guldens uit te drukken. Zelfs niet in het aantal meerdere guldens, dat zich na afloop van de tentoonstelling binnen 's Rijks grenzen zal bevinden. Verkeer DOCH niet alleen schijnt dit terrein wat natuurschoon betreft de aangewezen plaats te zijn. Ook wat betreft de verbinding met de stad is het zeer gunstig gelegen ten opzichte van de voornaamste verkeerswegen. De hoofdingang ligt n.l. bij den Ringspoordijk op korten afstand van het Scheldeplein, zoodat voor het autoverkeer de verbinding met het centrum van de stad leidt via Scheldestraat?Ferdinand Bolstraat en via de van Woustraat, terwijl men het Zuiden bereikt langs de Wielingenstraat. Ook uit het Gooi en van het nieuwe Amstelstation is de tentoonstelling gemakke lijk te bereiken via Berlage-brug en Zuider Amstellaan. Bezoekers, die op Schiphol aankomen, kunnen per auto naar de tentoonstelling gaan via de Kalfjeslaan. Langs de tentoonstelling is een groot parkeer terrein gelegen. Automobilisten en wielrijders kunnen zich van daar, zonder rijwegen over te steken, direct langs de trottoirs naar de ingangen begeven. Een kleiner parkeerterrein is bestemd voor bezoekers van de in het Zuidelijk deel der tentoon stelling gelegen congreshal. De hoofdtoegang van de tentoonstelling vormt een geheel met het daarvoor gelegen groote verkeersplein, een plein met een diameter van ca. 150 M., in het midden waarvan zich de 70 M. hooge lichttoren verheft. Hier is het feestelijk einde van de geïllumineerde toegangswegen, hier is het feestelijk begin van de tentoonstelling, hier spuiten de fonteinen, hier is het centrum van Amsterdam in 1940. Om dit plein voeren de verlengde trambanen van de lijnen 4, 8 en 25, welke hun eindpunt vinden bij het Zuidelijk gedeelte van de tentoonstelling. De voornaamste tramhalte is op het hiervoor genoemde plein gelegen. De steeds zoo moeilijke kwestie: het oversteken door trampassagiers van trambanen en autowegen, werd hier geheel ver meden. Door kruising niet a niveau bereiken de trampassagiers, veilig voor alle autoverkeer, het trottoir bij den hoofdingang, dat anderhalve meter hooger gelegen is dan het bestaande straatpeil. Het spreekt vanzelf dat men zich ook over het water naar het expositieterrein kan begeven; Met snelle tentoonstellingsbootjes vaart men uit het centrum der stad naar het juist gereed zijnde Amstelstation, om ook de daar aangekomen passagiers op te nemen. Een speciale tentoon' "l imi ; '? ':(t i: -.1! . .i !>??.,?. . v**> ' ? rf. 1 l *? = f " ' . , f' ?Tvj!' ^ n ? l' H :\t PAG. 5 DE GROENE No. 3103