e Handen rood «n ^OLm**kt"9"fen Doos 30, Tube 43 et. Bij Apoth.cn Het Zwïtsersc/ie paviljoen te Brussel. Natuur en gebouw vormen n feestelijk geheel. TENTOONSTELLINGS ARCHITECTUUR Joh. H. Groenewegen, Arch. Het Engelsche paviljoen, opgetrokken 'm den bekenden internationalen tentoonstellingsstijl* r J.-.3 ER schijnt toch steeds, we mogen wel zeggen, nóg steeds, een merkwaardig fascineerende in vloed van een wereldtentoonstelling uit te gaan, een invloed waaraan we ons maar moeilijk kunnen onttrekken. Nauwelijks heeft zich daar ergens in Brussel, in Parijs, dat goedaardige monster genesteld, of het lokt ons op onweerstaanbare wijze met zijn ver blindend licht dat reeds afstraalt van de advertenties in de kranten, de affiches op de stations. Het is neer gestreken in het centrum van auto wegen en spoorlijnen die zich als lange poliep-armen naar ons uit strekken. Ons is het niet mogelijk uit hun greep te blijven. We moeten nu eenmaal ,,de tentoonstelling"gezien hebben, we moeten er geweest zijn, we moeten er over praten. Waardoor ontstaat toch deze groote aantrekkingskracht? Is er nu werkelijk zooveel nieuws te zien? Een groote stad is op zichzelf reeds wereldtentoon stelling. Wat vandaag dernier-cri in Weenen is* zien we morgen in iedere etalage; de allernieuwste vliegmachine, welke gisteren in Amerika de fabriek uitschoof, landt overmorgen op Schip hol. Daarvoor behoeven we dus niet naar een tentoonstelling te gaan; de aantrekkingskracht welke deze bezit, ontstaat dan ook niet door het nieuwe dat men er misschien zou kunnen zien, doch veeleer door de geheele sfeer, welke ervan uitgaat. Het is deze sfeer, deze geest, welke voor den bezoeker van het meeste belang is. Hierbij speelt natuurlijk de aard van het te exposeeren mate riaal en de mate waarin dit tot een eenheid verwerkt wordt, een voor name rol. Doch wat niet minder belangrijk is voor de sfeer, voor het karakter van het geheel is de omgeving, waarin dit materiaal men zou kunnen zeggen: tentoonstellings? technisch" tot ons wordt gebracht. Het betreft hier den opzet van het geheel, d. w. z. ligging en indeeling van het terrein, ordening der verschil lende functies, groepeering en uiterlijk der gebouwen, versiering, verlichting, kortweg: de architectuur van de ten toonstelling. NU kan de vraag worden gesteld: hoe is de architectuur van de tentoonstellingen in het algemeen ? Welke voorstelling, welk beeld heeft men ervan? De tentoonstellingsarchitectuur" brengt ons doorgaans gebouwen voor oogen met zware kolommen en gewich tige fagaden, welke zich aanmatigend voordoen de eeuwen te zullen trotseeren, al zijn ze samengesteld uit wat ijzer en veel stucwerk. Ieder kent deze gebouwen met kathedraalingan gen, al of niet bewaakt door eenige leeuwen, gebouwen welke niet onder geschikt zijn aan hetgeen er in tentoon gesteld moet worden. Deze gebouwen zijn er slechts terwille van zichzelf of liever ter wille van de natie, welke zij zoo imposant mogelijk trachten te ver tegenwoordigen, door elkaar over troevende dikdoenerij. Zij bedienen zich daartoe van een soort internatio nalen tentoonstellingsstijl en onder scheiden zich slechts in twee groepen: die, waarin men wél en die, waarin men niét mag rooken. Wil men echter tot werkelijke archi tectuur geraken, dan zal men zich geheel anders moéten instellen, immers wanneer een architect tot taak heeft een tentoonstellingsgebouw te onder werpen, zal zijn werkwijze niet anders zijn dan bij elk willekeurig ander gebouw. Steeds zal zijn uitgangspunt hetzelfde zijn. Hij zal de verschillende factoren, welke het gebouw bepalen, moeten ontleden en verwerken. Eerst, wanneer dan de verschillende elemen ten: het tentoongestelde materiaal licht publiek ruimte feeste lijkheid, tot een gave eenheid zijn verwerkt, zal men kunnen spreken van architectuur en zal er een vanzelf sprekend, suggestief gebouw ontstaan zijn. Bij de meeste tentoonstellingen is echter helaas slechts zelden sprake van deze wcerkelijke" arhitectuur, hierop is maar al te veel het woord tentoonstellingsarchitectuur" in slech ten zin van toepassing. ZOOALS reeds gezegd, js aanzien van gebouwen, t« en wat daarbij hoort, van de _ beteekenis voor de sfeer van. tentoonstelling. Is dit aaneen karakterloos, dan zal zich di ook i den geest van de expositie uiu.i Dit is ook de reden, waaiom , wereldtentoonstellingen op elkaar lijken. Zij ademen in den regel sfeer van zielige bluf, waarmede publiek genoegen neemt; het se nu eenmaal zoo te hoor^n. zieligheid, welke zich des te sche af teekent wanneer we bedenken reeds in 1889 op de Parijsche ex; Eiffel zijn toren bouwde. Wij ons af, wier bij de tegenwoord exposities, dfe geest, dfe gran leur 1889 te vinden is, nietteg. nst . elke volgende wereldtento .rutelü] nog zoo en zooveel H.A. grooter] dan de vorige. HET is echter onvruchtbaar uitsluitend te wijzen op de i tieve waarden van de architectuur i groote tentoonstellingen van cle laat jaren. Er zijn gelukkig ook positieve elementen aanwe- g niet genoeg naar voren gel kunnen worden. En wanne, we dan even bepalen bij de laats e tentoonstelling, die van Bru.sel 19] denken we allereerst aan hev prae' Zwitsersche paviljoen. Hie> was juiste verhouding gevonden tu gebouw publiek tcntc lingsmateriaal natuur, hi r we deze elementen tot een luchtig, f e lijk tintelend geheel gebr; ;ht. toont ons dit charmante paviljoen, i uit de simpelste materia en wd samengesteld, hoe de bela. grijl van een gebouw niet door clen prijs wordt bepaald. Ditzei'de ge eveneens voor de paviljoens Noorwegen en Tsjecho-Slow kije. bij deze paviljoens een vanzelf kendheid en eenheid tus' hen gebouw en hetgeen er h. tenti gesteld wordt, een zich vo gen de menschelijke schaal. Aan het Italiaansche ho fdgeb lag een geheel ander uitgan: spunt l grondslag, waarbij men, met eenmaal aanvaarden van di- uitg punt, eveneens tot een zun sing kwam. Hier moest de i icnschj niets ineenschrompelen teg< lover zelfbewust Italia. Het spreekt vanzelf dat de-e wein gebouwen niet vermochten h ^n ster te drukken op de zoo utgebri oppositie. Het zal dan oo me zijn een wereldtentoonstelli g tot zekere eenheid te brenge- . te' heffen boven de middelmat # terloosheid. Dit zal pas mog blijken wanneer zich andere begrip hebben gevormd en men dus andere eischen zal gaan 'j:*ll«i. Wat in dit opzicht b.-eikt worden, werd prachtig gede -onstrt in de Nijverheidstentoonstel ng, v" in het jaar 1930 te Stockholm gehouden. Uit deze spreekt t n' ' van geest, welke hier hè-'t k leiden tot een uiterste vei jrung. afbeeldingen toonen dui^'lijk bij gebruik van de eenvoudi'v>te i len en materialen, mits kui dig teerd, een voorname g^1 kan ontstaan, een grootser»>e het luchtige en feestelijk»» dat een tentoonstelling mo?* stimuleert en het geheel « een werkelijke cultuuruitingEerst wanneer dit bere.kt een stad, zal een land trot. -h en mogen zijn op zijn tent;<or HERMAN DEMAN SCHEEPSWERF DE Uw nteuure t «Ite .i>n de tentoonstelling te Stockholm in 1930. Eenheid van geest leidde hier tot uiterste Kjning bij gebruik van de eenvoudigste materialen ontstond een voornome schoonheid. ?>J -.V: / :l# .,& *i* Af?* <?' Stockholm) laat zien hoe water tot een belangrijk element van een tentoonstelling kan worden. Het gebouw voor kerkelijke kunst op de wereldtentoon stelling te Brussel kleedde zich boven zijn stand. (Links het stalen geraamte, rechts het gereedgekomen gebouw). PAG. 12 DE GROENE **?" DE GROENE No. 3103 WILHELMINA" TAFELBILLARDS (BELASTINGVRIJ) In elke hu skamer een: WILHELM.NA-TAFELB LLARD VAKWERK - WERELDMERK Vraagt proto. Billardf»br. Wilhelmina" - Stadhouderskade W, A'dam uw MOET IN OVEREENSTEMMING ZIJN MET UW UITERLIJK! DE PIJP VAN DE HOOGSTE DISTINCTIE: IMP.: A. BRONKHORST Laan v. Meerdervoort 478-480 DEN HAAG TEL. 392212 Deze pen kan niet lekken I De automatische inktafsluiter", die alleen de Verstelbare Eversharp Vacuüm Vulpenhouder bezit, sluit den inkttoevoer volkomen af, zoodra de dop wordt vastgeschroefd. Geen inkt meer in den dop of onder aan den houder .... geen vlekken meer op Uw vingers of lüeeding! Den Verstelbaren Eversharp Vacuüm Vulpenhouder kunt 17 zelf precies naar Uw handschrift stellen; hij heeft het vacuum-vulsysteem, een onbreekbaren, doorzichtiger! houder en een inktcapaciteit die twee maal zoo groot is dan die van een gewone vulpen met hefboom-vulling. Probeer de pen met denautomatischen inktafsluiter! Prijzen: f21.?, f24.?en f 27.50 met levenslange garantie tegen elk gebrek. Andere Ev*rth«rp vulpcnhoudtnt f J.?, f 7.SO. f WO. f II.?ca booftr ; Evcnharp vulpotlood*» f 1.40. f2.75. f .ÏS. f 4.15 «o boeter OVERAL VERKRIJGBAAR EVERSHAKP VULPENNEN VULPOTLOODEN Importeur', BUKMAN & SARTORIUS. Amsterdam C VEILINGGEBOUW DE ZON" L. GIJSELMAN&ZOON - GEVESTIGD 1823 Singel 118 en Blauwburgwal 15 - Amsterdam (C.) DINSDAG 24 NOVEMBER en volgende dagen tot II DECEMBER VEILING VAN INBOEDELS, ENZ. ALSMEDE VAN EEN BELANGRIJKE COLLECTIE BOEKEN WAARBIJ ANTIQUARISCHE Kijkdagen: Heden, Zondag en Maandag van 10-4 uur INBOEDEL-CATALOGUS a 25 CENT Boekencataliigns & 10 cent verkrijgbaar 't' i i i if:! !l -: