CHOCOLAAD CARRO'S IN LUXE DOZEN 45 en 75 ets TROMMELS f 1.50 v... .Twinkelende lichtjes, dennengeuf, blijde gezichten, lieve kleine giften.» DR1ESSEN neemt een ereplaats in onder de kerstboom. De keurige, luxe verpakking van de bekende CARRO'S, de Oud-Zilver-en Vlinder-trommels zijn een waardig kleed voor een zo hoogstaand product. En... de inhoud! Verrukkelijk... Met de fijnste sorteringen bonbons... Heerlij k om te geven... heerlijk om te ontvangen...! IESS DE NAAM ZEGT ALLES PAG. 14 DE GROENE No. 3107 ALBERT PLASSCHAERT WEGEN EN OMWEGEN Zestig jaren plastische kunst in Nederland LANGS welke wegen en omwegen kwamen wij weer tot het rea lisme en tot het ambacht? Zoo kon toch volgens mij dit artikel voor De Groene het eenvoudigst worden saamgevat. Zestig jaren plastische kunst is een lange tijd en veel kan er gebeuren in een zoo snellen tijd als de onze die door allerlei oorzaak zoo vlot ge grepen wordt en dikwijls zoo snel weer verder gaat. Het spreekt van zelf, dat wij in dit eenigszins willekeurig ge kozen tijdvak de twee oude tegen standers: het romantische en het realisme vinden, soms tegelijk, soms scherp tegen elkander gekant. Dit is niets nieuws, het is het gewone, haast altijd voorkomende. WIJ kunnen het artikel met deze twee tegenstanIers aanvangen, wanneer wij beginnen met de Haagsche School en eindigen bij de laatste Amsterdammers. De Haagsche school had van beide iets; zij was realistischromantisch. Zij had een verlangen naar het muzikale van een lyrische uiting, naar een volle melodie van kleur, naar het breede van een open eigen bries; zij moest zonder die bries van den hartstocht (wij zien dat op Pulchri en dergelijke) eindigen met een aangenaam, onbeteekenend landschap, dat onwillig kon maken tegenover de voorgangers en tegenover het landschap op een. De Haagsche School was een na tuurlijke School met al het gevaar dat aan het enkel-natuurlijke van zelve is verbonden. Zij heeft ons een internatio nalen roem gebracht, die het gevoel van zelve brengt; het gevoel toch is het omvattende en niet het kritischscheidende, eigen aan het Intellect; de Haagsche School drijft thans leeg voort. De eerste reactie tegen haar kwam van de Allebeérs, die de uit drukking van de materie van meer be lang achtten dan de grootere Hagenaars en die, andersom naar het innerlijke drongen; portrettisten als Jan Veth en Ha ver man zijn daarvan de niet ver geten exempels. Toch zou de Haag sche School niet verarmd einden; Breitner, Haagsch naar schildertrant zou realistischer dan zij en met meer belang voor de figuur in het stadsgezicht, Amsterdam, weer tot het hart van Holland maken, ofschoon hij ook, hier en daar het falen van den enkelen hartstocht kon bewijzen. Bij wie kwam tijdens de Haagsche School het Romantische met zijn triomphen nog eens rijkelijk op? In meesters als Thijs Maris (Duitsch-primitief soms van gemoed) en in Jozef Israëls, schijnbaar meer humanitair, zien wij het langs twee verschillende wegen benaderd eenzaam en vol gemeenzaamhe-d beide met traditie in zich, de een vanzelf kundiger kenner van het va'. de tweede bovenal zoekend naar o Expressie; de eene soms sentiment<-<?' om het leven der schamelen, andere soms sentimenteel in K. zachtheid. Maar beide toch rus"; bij wat op komst was en wat Ie. k alleen maar leek, te breken met a IeHollandsche traditie, overwogenheid . Vincent is typisch de nieuwe tijd , -a wat hem voorafging; door de groo.ie van zijn hartstocht internationaal, door den drang naar de Expressie overrc i. pelend en wij hebben dat later gez;> n voor velen gevaarlijk, die in hem <vn schilder konden vergeten om ? --n mens<h. De Haagsche School op zijn gro< 'st en Vincent op zijn zuiverst waren t«-.p. punten van een ontwikkelingsg; Mg naast verscheiden kleiner geesten en bewegingen, die vanzelf niet bespro.o.*n kunnen worden in dit korte art i'vel. Toch is soms een element v&ndecorn-ieuer aard dr.n wij in de andere moger r. kennen aanwezig. Dit decoratieve is en nieuw ding, dat wij spelevarend op ,00 vele bewegingen niet vergeten mo^ -n, het zou een anderen tijd eenander gez, ht geven. Was een nieuwere bouwku-ist daarbij de dwingende factor, of is :et niet rationeeler, dat wij meer gel ;ktijdigheid aannemen, dan onzen fie>-n bouwmeesters pleizier doet. Ik : n meer voor de gelijktijdigheid dan ; ! Der Kinderen, Toorop, Thorn Prik-.» r de uiterst begaaf de vinden dan hier ?-??u plaats in dit schema, in een schild ?:kunst als de Hollandsche, die t<? s. zelden symbolisch, van type meer r< listisch is (het psychologisch port. ? hoort daarbij) dan geneigd tot 1>' weidsch versieren van daar voor ^ boden groote ruimten. Al deze bev, gingen, vele kortlevend, vonden do< ; elkaar gemengd in de Bergenaars", schilders, die geheel of gëdeelteli ^ den invloed ondervonden van vele pat len, soms terloops maar uitgegeven >f met noodzakelijker vitaliteit voorzit n, zooals het cubisme, terwijl in e?n virtuoos als Jan Sluyters zelfs de tegen strijdige elementen zich trachtten te vereenigen. Wij hebben toen een tijdperk ge kend van bedrijvigheid zooals wij zeken gezien hebben in ons eigenzinnig U nd en iedere nieuwe buitenlandsche buiten sporigheid vond geloovigen en nabcotsers, waarvan een aantal, na een kort bestaan zullen verdwijnen in eenhaad\ve boek voor détailgeschiedenis. Alleen een innerlijke kracht of een onge kende weidschheid in het gevoel kan het buitensporige redden; de Hollander is Betrouw en langdurig in zijn waar;rei ing en meer tot het innige geneigd ton tot het heerschende; wij hebben dit niet te vergeten in dit overzicht; iemand als Rembrandt is steeds een uitzondering gebleven; velen der klei nere zijn getrouwer vereerd. HET is dus niets verwonderlijk dat wij langzamerhand de glorie van al a|dezt> heftigheden elders maar ook zeker jij in ons land zien vervallen en afvallen; ^itn ras verdraagt niet lang haar feiter.ijjk vreemde eigenschappen, al werken jez« nu en dan verfrisschend-verii'euwend. Daarom zal een constructi vist als Van Konijnenburg, met alle persoonlijke waardeering, die ik voor son mige zijner werken heb, meer een afzcnderlijkheid in Holland blijven'dan hen , den pedagogischen lief is of ver kwikkend, wat hij wil is niet naar Miz n landaard; schilderkunstig heb ten wij meer vertrouwen op het ge joel, dat zijn niet mathematische we gen gaat dan op de constructies van het Intellect. Wij kunnen van uit het Bevoel psychologisch zijn op zeldzame irijz-N zelfs groot, dat geeft ook Wiegers'na zijn kans; wij zijn uit op de kleur, geschilderd met de uiterste :org van het ambacht zoo is onze aard. DAT. hebben de kritici "van De Groene in zestig jaren kunnen ontdekken, kunnen vinden, betoogd, zonder miskenning van de nood zakelijke vernieuwingen.] Uit deze Wetenschap is het ook niet moeivoor hen te zien, dat zij het nieuwe realisme tegemoet zullen komen en reed- komen? Zij moeten voor het oordeel echter beseffen, dat zuiver het lieuwe realisme niet realisme moet «rezen van de zeventiende eeuw enz. Het is in een schokkender eeuw ont staan. De achter dit realisme be staande bewegingen zijn grooter en sneller, algemeen. Zij moeten ook niet denken, dat bij sommigen geen romantische inslag te vinden is en Jat nieuwe lenige formules zullen moeten gevonden worden. Als zij dat n d«- ze zestig jaren niet leerden, dan leere:i zij hun vak nooit. Zij moeten de schilders niet verwerpen om de theoretici, bovenal de schilders niet, aa: zij moeten toch niet eenzijdig ijn; er zijn ook beperktheden, die in torp>praatjes eindigen (ons land is de 'Iheele wereld niet); bovenal moeten zij ,ferbi,;dig zijn om wat eerlijk, groot n suiviT in zich zelve bestaat volgens het tas. Daaruit komen de internationale *mecs,ers van zelve voort; elke geschie denis der schilderkunst bewees dit en zal dat bewijzen. Zij, die internationaal 'teeldiiouwers of schilders wouden zijn ifferden het nooit. Filmhistorie 0. C. VAN DER POEL ZESTIG jaren Groene" omvat ten de gehele geschiedenis van de film. Een paar grepen uit deze geschiedenis wat betreft Neder land zijn hier dus in het verband van het jubileum stellig op hun plaats. Voor mér ontbreekt plaatsruimte en het zou bovendien een herhaling wor den van wat elders o.a. in de uitste kende ,,Monografieën over Filmkunst" uitvoerig werd neergeschreven. De uitvinding van de gebroeders Lumière, welke in 1895?het geboorte jaar van de film door hen werd ge demonstreerd vond spoedig ook zijn weg naar Nederland. In de eerste plaats waren dit, na de filmpjes van Lumière, welke ook ten opzichte van het hedendaagsche pro duct van verrassend goede kwaliteit waren, de producten van Meliès. Voor de geschiedenis van de film waren deze daarom merkwaardig, omdat deze ,,illusionist" inderdaad reeds onmid dellijk na de geboorte van de film als documentaire de filmpjes van Lu mière: Het uitgaan van de fabriek", ,,De aankomst van de trein", ,,De woe lige zee" ? naast de reproductieve mogelijkheden ook de creatieve moge lijkheden zag, zij het dan ook nog niet in artistieke zin. De film, welke in de werkplaatsen van Lumière was geboren, groeide verder op de kermis op, tussen het kijkspul en de schouwburgtent. In Ne derland was de Nederlandse Bioscoop Exploitatie" van Alberts Frères reeds in 1899 te Breda opgericht en het was in de rijk met roode gordijnen behan gen tent van deze Alberts Frères dat wij in onze jongensjaren met de film kennis maakten. Het waren de produc ten van Meliès: ,,De fantastische Vlin ders", ,,De reis naar de Maan", waarbij zelfs de girls niet ontbraken, ,,De Droom van de Vlinderverzamelaar" en vele andere. En dat alles in de natuur lijke kleuren ! Daarnaast Wild West avonturen en de meest verschrikkelijke drama's, welke ten overvloede dan nog door een explicateur" werden toege licht, zodat wij vaak nog een kostelijke improvisatie op de koop toe kregen. Een filmkeuring ontbrak en inplaats van op de tenen naar binnen te gaan om boven de 18" te schijnen, zakten wij onder de traditionele blauwe cape wat door de knieën om aan de kassa een kinderkaartje te bemachtigen. Het is goed deze jeugd van de film niet al te zeer te vergeten. Want ook toen men daarna in vaste gebouwen ernstig deed en soms zelfs artistiek, was in het doel van de bioscoop-exploi tatie niets veranderd. Intussen werd ook in Nederland ge filmd. Er zijn;?of waren ??documen taires van de kroningsfeesten in 1898, van de aankomst van Prins Hendrik en van het huwelijk van H. M. de Konin gin met de Prins en er schijnt zelfs in Nederland een documentaire" van de Boerenoorlog gemaakt te zijn ! Boven dien hebben reeds destijds in de periode d'avant guerre" vele Nederlandse acteurs en actrices voor de film ge speeld : Louis Bouwmeester, Mevrouw Theo Mann-Bouwmeester, Jac. Reule, Ed. Verkade e.a. Deze vergissing is al weer in het vergeetboek geraakt, ge lukkig voor débetrokkenen maar jam mer voor hen, die daaruit wijze lessen hadden kunnen putten. EN bloeitijd maakte de film hier door in de jaren van de strijd om de filmkunst" en de glorieuzs periode van de Filmliga". De laatste werd in 1927 geboren uit twee toevallige en wel zeer tegenstrijdige hoewel ook weer ten nauwste verbonden factoren: de openbaring welke de Russische film Het is ons voorspeld! Er is een strenge winter op komst. En een gewaarschuwd man telt voor twee. Hoe heerlijk, uit een kille sneeuwbui in een behagelijke warmte te treden l In een prettig verwarmde hall, een gezelligwarme kamerl De deur daartoe staat voor U open: Amstel 1. Hoofdkantoor der Gemeente Gasfabrieken. Gaat U daar eens binnen. Kies U daar een gashaard uit. U vindt ze daar in allerlei modellen, afmetingen en prijzen. En de Gemeente Gasfabrie ken maken het U gemakkelijk met hun vaitrecht-tarieven. 4 cents per Ms slechts berekenen zij bij vastrecht voor gasverwarming. Bezoek dus de toonkamers der GEMEENTE GASFABRIEKEN AMSTERDAM Tel. 45182 Halitran de levensbron Onontbeerlijk als de Zon anneer in herfst, winter en voorjaar de zon haar kracht heeft verloren, dan komen de ziekten: Griep, verkoud heid, bronchitis en andere infectieziekten, en bij kinderen de zoozeer gevreesde rachitis (Engelsche ziekte). Hoe zwakker een lichaam, des te eerder is het een prooi van deze ziekten. Een zwak lichaam heeft weinig vita minen A en D, die door de volle zon worden gevormd. Zorg daarom, dat U en Uw kind vitaminen A en D ruimHel BeWÜS : schoots kragen, ook als de zon geen kracht heeft, in 1 herfst, winter en voorjaar. Halitran 1200, uit de lever van heilbot, is zonnekracht, een rijke bron van natuurlijke vitaminen A en D. In alle kinderziekenhuizen in Neder land wordt Halitran 1200 gebruikt, alle doctoren schrijven ze voor. Dan MOET ze wel goed zijn.' Weerstand, kracht, gezondheid, sterke tanden, kiezen en beenderen geeft Halitran 1200. Ze voorkomt en bestrijdt de Engelsche ziekte als geen ander middel ter wereld. De kinderen nemen ze graag in. l druppel is gelijk aan een lepel gewone levertraan. - , Halitran 120O in drupptls in tt ntmtn op sinaasapptl of andtr fruit, bottrham c) in htt tttn. Flat. i-oor l mnd. f 1.2). _ N/El/IP. Halnran 1200 in captain: imakthot, met ttn u-attr, thtt. mtlk of kuffit. Idtaal toer rolwautntn f 1.40. Htlitrtn 1200 it 60 mi.l «lerktr. dm gewone Uvemian. Hier ti het bewiji root doctoren «n icheikundigen : Doe in een retgeerbuiije gewone levertraan, in n ander buitje Halitran 1803 verdund met 60x meer tla-olie die geen enkele vitamine bevat. Pas da methode Carr «n Price toe en U liet, de blauwe kleur. i t gelijk. Hel bewiji ij geleverd. Wie er belang in Helt, dien lenden wij gaarne alle gegeveni omtrent de Carr «n Price proel. Vitamine-Gehalte 36.000 Int. Groei Eenh. Vitamine A 3 000 Internat Eenh. Vitamine ? D HALITRAN ( 6O N.V. Drogerijen Maatschappij gestandardiséerd - Uit de lever van Heilbot.^ Allén natuurlijke vitaminen A en D. maal sterker dan gewone levertraan.? ? Pharmaceutische Afdeeling Rotterdam. Druppels inplaats van lepels PAG.25 DE GROENE M* 3107