DE GROENE AMSTERDAMMER ONAFHANKELIJK WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 61e jaargang No. 3109 Redactie: Mr. H. K A N N, TH. MOUSSAULT, Dr. P. H. RITTER Jr., Mr. N. J. C M. KAPPEYNE VAN DE COPPELLÖ«n Mr. R. H. DIJKSTRA Red. en admlnlstr : Keizersgracht 355. Amsterdam C. Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - G«m. giro G 1000 De abonnementsprijs bedraagt f 10.?per jaar. Abonnementen kunnen met elk nummer ingaan, doch alleen tegen het einde van een jaargang worden opgezegd. WAT GEBEURT ER ZONDER eenigen twijfel is de kern van alle vragen op dit oogenblik: hoe houdt Duitsch land het uit? In dit weekblad is reeds voor geruimen tijd gewezen op dit probleem, dat eigenlijk zich zelf sinds het oogenblik dat het nationaalsocialisme in Duitschland oppermachtig werd aan de orde stelde. De golven der wereldhistorie liepen hoog in deze laatste jaren. Vaak kwamen andere onderwerpen naar voren als de schijnbaar belang rijkste: Abessynië, de Volkenbond, de Rijnland bezetting, Spanje. ' Toch Is het duidelijk dat het huidig tijdsbestek binnen afzienbaren tijd zijn afsluiting zal vinden in een crisis. Het is niet gezegd, dat deze crisis zeer spoedig zal intreden. De tijdsruimte die ons daarvan scheidt is nog niet te schatten. Maar met zekerheid valt te zeggen dat de spanning van heden in een crisis zal culmineeren of zooals Schacht dat uitdrukt tot n explosie" zal leiden. Weliswaar stelt Schacht zich nog voor (althans, hij doet alsof) dat deze explosie te vermijden is, wanneer de buiten wereld Duitschland te hulp wil komen. Maar het is evenmin duidelijk hoe het vaag genoemde buitenland hulp zou kunnen brengen, als wie er óp dit oogenblik tot hulpverleening bereid zouden moeten zijn. Zeker de gedupeerden niet; hun is er immers niets aan gelegen den bestaanden toestand in stand te houden. Met hen zal er slechts te praten zijn als er aan de huidige situatie een einde is gekomen. Reeds eerder is de politieke en economische si;uatie hier samengevat alsof het een wiskundig pro bleem was, dat in een grafische voorstelling, in een beeld van elkaar snijdende curven vast te leggen viel: de stijgende lijn der Duitsche bewapeningen en om het heel kort en vereenvoudigd uit te drukken de dalende lijn der grondstoffenvoorziening. De Duitsche bewapening is een uitvloeisel der van staatswege aangewakkerde Duitsche bedrijvigheid. De grondstoffenvoorziening is de conditio sine qua non, de noodzakelijke voorwaarde voor het in stand houden dezer bedrijvigheid. Aangezien deze grond stoffen echter door Duitschland, evenals door ieder ander industrieel ontwikkeld land, voor een groot deel van buiten moeten worden betrokken en dus met export moeten worden betaald, zal de voor ziening moeten stokken wanneer de industrieel bedrijvigheid niet in hoofdzaak voor export arbeidt maar voor een zoo improductief doel als bewapening. Dat is voor1 het overige niets nieuws. Het beeld dezer snijdende lijnen is slechts gekozen om de onvermijdelijke botsing uit te beelden die in de toekomst moet ontstaan tusschen de politiek, die slechts in stand gehouden kan worden bij werk verschaffing-door-bewapening -v n de economie, die zóó zeer de kenmerken van roofbouw draagt, dat zij automatisch tot stopzetting van deze politiek zal dwingen. , Van grafische voorstellingen gesproken: tegenover de stijgende lijn der Duitsche bewapeningen staat nog een andere curve dan die der economische uit putting. En wel die van de Stijgende bewapening der andere Europeesche landen. De laatste beide jaren heeft de regeering van het Derde Rijk geprofiteerd van. het feit dat zij een militaire overmacht bezat. Zij heeft, zonder al te veel kans op het ontketenen van een Europeeschen oorlog, daardoor Frankrijk en Engeland kunnen dwingen genoegen te nemen met verscheidene voldongen feiten, zooals de in voering van den algemeenen dienstplicht, de Rijn landbezetting, etc. Of het Derde Rijk nu nog langer van d,eze gunstige situatie kan profiteeren, is zeer de vraag. Er is veel veranderd in deze laatste Gelukkig Nieuwjaar \venscht U J A Q P F D Q Ceintuurbaan 308 M ** ^ r a ?* « telefoon 21006?91740 Grootste lampencollectie in Amsterdam maanden. Laat ons echter niet op het onderwerp vooruit loopen. Kans op oorlog bestaat er onge twijfeld. Een oorlog kan evengoed ontstaan door nieuwe eischen, die dan een vereend daadwerkelijk verzet ontmoeten waarop het Derde Rijk in zijn al te groot zelfvertrouwen niet gerekend heeft, als uit wanhoop, uit het gevoel niets meer te verliezen te hebben en de hoop dat een overdonderende coup misschien een uitweg brengen kan. Maar ter zake. Van alle vragen die zich hierbij voordoen, is er n die van het aller hoogste belang is: hoe ziet nl. die tweede curve er uit? Hoe is het gesteld met de Duitsche grond stoffen-voorziening? Hoe met de voedsel-voorziening? Hoe met de Duitsche financiën? DIEP op deze vragen in te gaan, is een opgave die uitgroeit boven een artikel. Ik zou vrijwel kunnen volstaan met te verwijzen naar een zoo juist verschenen boek J), het voortreffelijke werk van den econoom Hans Priester, ware het niet dat deze schrijver als een goed schoenmaker die zich bij zijn leest houdt de allerbelangrijkste plaats die dit vraagstuk in het complex der actueele problemen inneemt, bescheidenlijk over het hoofd ziet of daar althans in zijn werk nauwelijks op wijst. Van zijn standpunt overigens terecht. De auteur is een onaf hankelijk Duitsch econoom die voor n EngelschAmerikaansche bank-combinatie een studie heeft 'gemaakt over de economische ontwikkeling van het Duitsche rijk onder de nationaal-socialistische heer schappij. Hij heeft zich daarbij aan de officieele cijfers gehouden, welker waarde intusschen vaak be twijfeld wordt. Maar het getuigt van zijn grooten zin voor objectiviteit, dat hij zich liever hieraan houdt dan aan de gissingen en interpretaties, die de ronde doen al geeft hij wel aan, waar de officieele statistieken wat zijn opgeknapt en bijgewerkt. Met dat al komt Priester tot geen andere con clusie dan de somberste criticus: de zaak loopt vast. Hij gaat nauwkeurig na hoe twee verschijnselen, de autarkie (of liever het streven daarnaar) en de Arbeitsschlacht", de politiek van werkverschaffing, samenvloeien in n doel: de Wehrwirtschaft, de oorlogseconomie. Niét de welvaart is het doel waar naar gestreefd wordt, maar het vermogen om oorlog te voeren. Deze politiek heef t'een schijnconjunctuur in het leven geroepen, die er intusschen in het bin nenland. en zoo lang als het duurt uit ziet als een werkelijk bestaande conjunctuur, maar die, wanneer zij doodgeloopen is, zal blijken alle reserve te hebben opgeteerd. De werkverschaffing en hét weder ten volle in beweging brengen der industrieelèbedrijvigheid hebben 'slechts de herwapening tot doel gehad. Hier voor zijn geweldige financieele offers gebracht. Priester becijfert dit nauwkeurig. Het blijkt geen geringer bedrag te zijn dan dertig milliard. Maar ook aan deze financiering komt een eind. De Rijksbank heeft een aantal dochterinstituten geschapen die op royaler wijze dan zij zelf de werkverschaffingswissels kunnen disconteeren. Banken, spaarbanken en ver zekeringsmaatschappijen zitten tjokvol staatspapier. Dit geeft natuurlijk een hoogst wankelbaren' evenwichtstoestand. Gaat men door met deze wijze van geld-fabricage ? en het Rijk moet doorgaan om de belofte van werkverschaffing gestand te kunnen doen dan stort het kaartenhuis ineen. Het is moeilijk te zeggen waar het labiele even wicht eerder verstoord zal worden, aan den goederenkant of aan den geld-kant. Waarschijn/ijk zal op een, goeden dag een klemmend tekort aan den eenen kant terstond groóte verschuivingen aan den anderen kant Veroorzaken. Wanneer groóte voorraden be langrijk* grondstoffen beginnen te ontbreken is het hek van pen dam. Het oogenblik waarop dit zal ge beuren is/ju'et ver zoo meer. M. KANN *) Dr. Hans E. Priester: Das Deutsche Wirtchaftswunder, Querida+Verlag, (Amsterdam). l Hippologka IN De Wolfsangel", strijdblad voor het NedJ l landsche Volksbewustzijn, orgaan van de N.S T/' lement als een tennisbal heen en weer gekaatst, totdat het eindelijk naar den zin van de regeering is aangenomen maar alleen als tijdelijke maat regel. Zoo gaat het telkens. als de wintersche stallen. St van wil als de krachtige paarden, doch terzelfdtijd vol vertrouwen, berustend in het onverm] delijke als de ziel van het paard. Hier is als h ware tastbaar de wording van de Dietsche volk ziel." , Nu is het ons plotseling duidelijk waarop « onthullingen in de brochure-Wessel over rijpaa den van de N.S.B.-secretaris Van Geelkerken b rusten: de rechterhand van Mussert heeft de: dieren noodig om in zich de wilskracht en b< rusting der Dietsche volksziel te versterken. Deuce Zou de oorzaak niet zijn, dat de |rechterzijde°even bang is om de regeering te laten vallen als de linker ? Vrijdag exit H ET wetsontwerp op de verplichte arbitrag in arbeidsgeschillen is in het Fransche pai Nederlam Gedachten bij bet begin van een verklezlngsjoa "K TEDERLANDS geestesmerk is of wij hoog t j Y laag springen burgerlijk, zoo heeft prof. Hui ' "^ ' zinga in woord en geschrift het Nederlandscf volkskarakter getypeerd, en hij heejt dat gemotiveer, door aart te toonen, hoe de Nederlandsche beschavin j bij uitstek uit de stadscultuur der Hollandsche e Vlaamsche steden is opgebloeid. Voor het verleden is dat ongetwijfeld juist. Van de tachtigjarigen oorlog af tot ver in de vorige v'uro te is het Nederlandsche cultuurleven volkomen gebaseer geweest op de burgerij der steden, die de kiemen va het verzet in den opstand tegen Spanje droeg; di door handel f n begin van industrie den rijkdnm in ht land bracht; en die politiek overmachtig de 'gewestei Holland en Zeeland, en door Holland en Zeeland wet de geheele Republiek der Zeven Vereenigde Nedet landen, beheerschte. Natuurlijk heeft een toevot aan menschenmateriaal van het platteland naar c steden nooit ontbroken,' maar zij werden in de sta snel geassimileerd. Belangrijk tegenwicht indenvorr, van landadel zooals in Duitschland en Engelan ontbrak ten onzent en economisch woog onze landbout ook onvoldoende op tegen de koloniale en den doorvoe handel, die geheel in handen der stedelingen was. Voor den laatsten tijd?eigenlijk sinds de teerplic en vooral naar het zich laat aanzien voor de toekom! geldt het onbestreden monopolie der stedelijke burgei voor het cultureele element, dat zijn stempel'drukt t onze natievorming, niet meer. Het Zuiden met z(, Katholieke volkscultuur emancipeert zich. De socii listische arbeidersbeweging heeft aan de industrit arbeiders een eigen stijl van leven gegeven; bovend is zij (hoe stadsch ook in haar pers- en radio-uitinget óp het Friesche platteland ontstaan. De boerenleet banken en coöperaties hebben het platteland ecom misch onafhankelijk gemaakt. De voedselschaarsch inden wereldoorlog heef tde waardeering voor landboul en veeteelt als economische factoren in ons volksb\ staan versterkt; de agrarische steunmaatregelen u thans bewijzen dat. En tenslotte groeien door de wen zaamheidvanboerinnenbonden,dorpshuizenen der\ lijkt organisaties kernen van dorpscultuur op, haar zelfstandigheid tegenover de met autobus, mass\ pers en radio aanstormende stads-sfeer kan Uit de actie der boerenbonden blijkt dat het plattet zich ook politiek bewust wordt. Misschien zal de houding nog meer ten gunste van het platteland vt schuiven als het verwilderingsproces van, onze stad jeugd in bijna alle Mossen aanhoudt ofblijfttoeneme Een cultuur die uitsluitend bij kantoor, sport bioscoop leeft, is geen cultuur meer, en toch isdaarml .het leven van een ontstellend groot aantal geren volledig gevuld. Het is dus goed om in het oog te houden: dat burgerlijke stadscultuur Hollands geestesmerk kc zijn, maar niet dat van het groetende Nederland. Want eigenlijk is dit Nederland nog maar groeier^ In de laatste driekwart eeuw zijn tal van nie groepen in ons volk cultureel en politiek bewust worden, ook van hun plaats in het Nederta HET Roomsch-fascistische weekblad Vrijdag" zal zijn voorbarige plaat van vele weken geleden op den val van Madrid niet kunnen her plaatsen. Het is zelf eerder bezweken dan Madrid. Het was trouwens den laatsten tijd af en toe tot een zoo laag peil van grove aanvallen op politieke personen vervallen, dat medewerking van pries ters en groóte opgang in Katholieken kring verder bijna ondenkbaar waren. Vrijdag is nu eenmaal een ongeluksdag! olksgroepen volk. Men denke aan de bewustwording van het protestantsche en katholieke kerkelijke volksdeel door den. schoolstrijd, van het arbeidersdeel door den strijd voor algemeen kiesrecht, betere betaling en sociale wetgeving; en thans de-boerenbeweging, waarbij het gevaar van een klassenstrijd tusschen stad en platteland dreigt. Zoo ligt, behalve de dwarsdoorsnede van stad en nietstad, ons volk cultureel in vier a vijf groepen uiteen, zonder dat een samenbundeling in een nieuwe natio nale -?dachte op de toevoeging der nieuwe waardevolle cultuurelementen is gevolgd. De radiosituatie is van dezen toestand de getrouwe afspiegeling: K.R.O., N.R.C.V., V.A.R.A., V.P.R.O., en A.V.R.O.; katholiek, orthodox-protestant, sociaal-democratisch en n-'-utraal"-liberaal, met welke laatste groep de godsdienstigen ter linkerzijde, bij een groeiend eigen cultuurbesef, steeds minder gemeen hebben nu zij geestelijk steeds indifferenter en daarentegen in een crisistijd als deze politiek steeds ongebreidelder aggressief wordt. Noodgedwongen gaat zij tot eigen organisatie over, omdat zij eigenlijk liever samen bundelend zou werken in een nationale cultuureenheid. POGINGEN tot een dergelijke samenbundeling zijn er te over. Maar deels mislukken zij, als Nationaal Herstel", aan een vasthouden aan de Hollandsen" burgerlijke traditie en aan de vast koppeling aan economische belangengróepeeringen; deels aan het buitensluiten van het arbeiderselement en verwaarloozing der werkloozen; deels is de be weging" ervoor te zeer geladen met negatief-geweld dadige gevoelens en onderling tegenstrijdige belangen motieven. Waar U jke herwinning van een cultureele eenheid zal alle elementen die bij de belangrijke vqlksgroepen thans drijfkracht vormen mede moeten opnemen, het Zuiden en Friesland^ de boeren- en de arbeiders beweging, de calvinistische en de humanistische lijn in onze geschiedenis. Laat men er ook maar n weg, dan blijft de kanker van heden bestaan, dat de eenige volksgroep tegen de andere (n) opgezet moet worden en daarmee de kloof tusschen hen verdiept, om een. of anderen politieken maatregel, die meer recht doet aan een groep die te kort komt, doorgezet te krijgen. Maar wanneer alle samenwerken, groeien de mogelijk heden om ook de andere ziekte in ons volksbestaan beter dan thans te overwinnen: de werkloosheid, die een derde van onze arbeidersbevolking tot demoraliseerenden lediggang doemt en hen psychologisch buiten de cultuurgemeenschap sluit. Het schijnt waardevol dat doel in den komenden , verkiezingstijd in het oog te houden, opdat niet bij al te feilen onderlingen strijd groóte groepen van vooral jongeren uit wanhoop over de verscheuring van ons volk in schijnbaar op onderlinge vernietiging bedachte groepen, aan het ineengroeien tot volkseenheid gaan wanhopen, en uit wanhoop de eenheid van het kerk hof1, de eenheid der dictatuur, als kleinste kwaad gaan verkiezen. MR. W. VERKADE PAG. 2 DE GROENE Ne.3139 l. DE SPOED EN HET GEMAK WAARMEE MUSSOLINI over stag gaat, zijn verbijsterend. Het is jammer, dat deze soepelheid voor de toe komst natuurlijk weinig vertrouwen inboezemt. Intusschen is het voor de rust in Europa een heugelijk feit dat er van de nationaalsocialistisch-fascistische eendracht niet veel meer over is. Wij behoeven ons er op dit oogenblik geen zorg over te maken, hoe de wereld er weer uit zou zien wanneer deze een dracht hersteld werd. Trouwens, daarop is niet veel kans. Mussolini weet heel goed waarom hij Hitler weer verlaat. Mussolini maakt zich niet schuldig aan de econo mische fantasieën van zijn Duitsche epigonen. Hij is zeker niet afkeerig van een zekere mate van autarkie. De mogelijkheid met eigen industrieel hulpmiddelen in ontbrekende grondstoffen te voor zien ontging hem allerminst. Maar hij zette niet alles op n kaart. Dat bleek o.a. uit zijn financieele politiek. Na de West-Europeesche munt-aanpassing gaf ook Italiëblijk van den wil om aansluiting te zoeken. Tot nog toe is er van economische samen werking in Europa nog niet veel terecht gekomen. Het is er wellicht te vroeg voor. Maar het valt niet te loochenen, dat het er op politiek gebied met het begin van dit nieuwe jaar wat rooskleuriger uitziet. Het duidelijkst komt dit tot uiting in den keer die er in Mussolini's politiek gekomen is, nu hij weer aansluiting zoekt bij Engeland. DE MOEILIJKE POSITIE WAARIN DUITSCHLAND zich bevindt, mag daarvan de oorzaak zijn, het feit dat in Spanje generaal Franco niet opschiet, heeft daar ook het een en ander toe bijgedragen. In ieder geval kan Italiëzich nu ,,met fatsoen" uit dit avontuur terug trekken. Het is zelfs niet on mogelijk dat ook Duitschland en in dat geval, ter andere zijde, eveneens Rusland zich terug trekt. De Engelsche gezant te Berlijn en diens Fransche collega hebben op den tweeden Kerstdag een officieel bezoek gebrachf aan het Duitsche ministerie van buitenlandsche zaken om uit naam van hun regeeringen een nota te overhandigen, waarin op terugroeping der naar Spanje gezonden troepen wordt aangedrongen. Geen gemeenschap pelijke nota maar het feit dat zij beiden op een feestdag het woord tot de Rijksregeering richtten, gaf aan dezen stap toch een collectief cachet. Men behoeft er overigens in 't minst niet aan te twijfelen, dat deze stappen tusschen Londen en Parijs ge zamenlijk overwogen zijn. Zelfs tusschen Wash ington, Londen en Parijs. Ditzelfde nadrukkelijke verzoek dat te Berlijn gedaan werd, is in Moskou en Rome gedaan. Maar daar wist men zeker dat men op instemming met dit verzoek kon rekenen. , Het is opvallend , dat niet alleen Londen en Parijs, maar ook Washington Mussolini in zooverre zijn zin gegeven hebben dat zij hun legaties te Addis Abeba in consulaten veranderd hebben. Een formeele erkenning van het Italiaansche Imperium is dat nog niet. Maar na deze blijken van goeden wil kan ook Mussolini wat water in zijn wijn doen en blijven zwijgen over het keizerrijk". Belangrijk is deze stap intusschen vooral hierom omdat Washington meedeed aan een actie die geen ander doel had dan opnieuw met Rome tot overeen stemming te komen nopens den toestand in de Middellandsche Zee. Nu erkent men den bestaanden toestand. Dus ook de onaantastbaarheid van Spanje. Van Roosevelt kan men, met dit nieuwe jaar, op het gebied der buitenlandsche politiek nieuw initiatief verwachten. . Frankrijk is partij in een onderzoek dat den door Volkenbond aanhangig gemaakt is naar den status van het Sandsjak Novibazar. Tot rapporteur over dit onderzoek is een Nederlander aangesteld, de vroegere O. I. gouvernementsambtenaar Caron. Het woord Sandsjak is 'Turksch voor provincie". Inderdaad is het Turksch volksdeel in het Noordelijk district van het Fransche mandaatsgebied Syri sterk vertegenwoordigd. Nu Syriëeen zeer groóte mate van onafhankelijkheid verworven heeft maakt Turkije aanspraak op autonomie vin dit district. Zeer belangrijk is deze aangelegenheid, die het Noord-Oostelijke uithoekje van de Middellandsche Zee betreft, zeker niet. Maar het is goed dat eens aangetoond kan worden wat er op dit gebied met vriendschappelijk overleg bereikt kan worden. DB VERWARDE TOESTAND IN CHINA HEEFT BBN spoedige en bevredigende ontknooping gevon den: Tsjiang Kai-sjek is in vrijheid gesteld. Het is een zeer onbloedige revolutie geweest. De moraal PAG. 3 DC GROENE N». 9109 FAO, S 01 GROENE Ne. 110» van de zaak.buiten beschouwing gelaten zou het geen aanbeveling verdienen, wanneer wij in Europa, waar wij in buitenlandsch-politiek opzicht toch werkelijk óók niet prat mogen gaan op onze moreele verdienste deze methoden eens gingen navolgen ? Het zou misschien een zegen zijn wanneer generaal Franco president Companys liet oplichten en met behulp van een groot, maar niet nader te noemen, losgeld te bewegen zou zijn Companys in triomf naar Barcelona- te dragen, waarbij hij zich boet vaardig een lompe boer en een ellendige opstandeling zou noemen (dit in tegenstelling met de meeste dagbladen), zou beweren dat alles een misverstand geweest is en zijn getrouwe Moren in dienst zou stellen van de Spaansche Republiek.... VAN POLITIEK LEVEN IS OMSTREEKS KERSTMIS in ons land weinig sprake. De Kamer is na den begrootingsarbeid met het vestigingswetje tot slot op reces en haar icu^n bekomen langzamerhand van den overmatigen arbeid der laatste weken. Een uitzondering maakt de socia listische beweging, die haar grootendeels onkerkelijke volgelingen op de Kerstdagen bij traditie iets biedt, dat het gesproken woord in de eerediensten moet compenseeren. De Kerstrede van ir. Albarda was dit jaar als gewoonlijk aan een internationaal en binnenlandsch politiek overzicht gewijd, geheel op het thema van den strijd der democratie tegenover de dictaturen van links en rechts; nieuws bracht zij niet, maar zij gaf een goed overzicht van de positie die de S.D.A.P. in den komenden verkiezings strijd kiest. Zoo eerlijk als deze positie bij Albarda is, zoo onklaar is zij bij Lou de Visser, die het communisti sche verkiezingsprogram toelichtte op een den tweeden Kerstdag gehouden demonstratief congres. De demonstratie lag er inderdaad niet zuinig boven op. Om toch maar in 's hemelsnaam den schijn te wekken bij een democratisch eenheidsfront te behooren, werd een programma onder de leuze Nederland onafhankelijk, welvarend en vrij" ge lanceerd. Hét principieele verzet tegen de defensie is verdwenen, evenals het Indiëlos van Holland nu". En de nationale traditie kreeg zijn eeresaluut door de gelijkwaardige plaats voor Erasmus, Remb-andt, Vondel en Spinoza met De Visser, Wijnkoop en Roestam Effendi. Slechts Stalin was natuurlijk verre boven alle lof en blaam verheven. De samenstelling van het kiezerscorps der commu nisten maakt het onmogelijk deze bekeering", die trouwens opvallend past in de Dimitrof f-lijn, ernstig te nemen; en het verzet bij de meest bewuste leden nood zaakt ook reeds de leiding, het volkomen opportunisme ervan toe te geven. Maar de massa volgt wel gedwee en daarmee wordt bewezen, dat de bestrijding van het communisme veel meer een kwestie van sociale zorg, opvoeding van goeden wil is, dan van ophitsing, verdrukking of weerlegging of verbod van gevaar lijke theorieën. Iets wat ten aanzien van het fascisme hier te lande trouwens vrijwel evenzoo geldt. S IR HBNRY DÉTBRDING HEEFT ALS BEN WAT verlate Kerstman zijn goede gaven over zijn eerste en derde vaderland uitgestrooid. Duitschland zal voor eenige millioenen in Nederland gekochte landbouwproducten cadeau" krijgen. Alleen een vriendelijkheid tegenover het land waar hij thans woont, ter gelegenheid van zijn aftreden als directeur der Koninklijke" ? Aangestoken door het voorbeeld van Lord Nuf field? Of zijn er nog financieele en politieke achtergronden in het spel, die tot de gedachtensfeer van het profanum vulgus" niet door dringen? Dan mag er toch verwacht worden, dat dit in nauwe samenwerking met de regeering geschiedt. Al krijgt Duitschland het geschenk en Nederland alleen maar 4e leverantie, toch is ons land misschien nog het beste af. Voor Duitschland wordt door dergelijke weldadigheid-en-gros bij de huidige economische richting toch niet meer dan een kort uitstel van executie verleend en als het Duitsche volk werkelijk honger gaat lijden, zullen wij toch gaan steunen, maar voor onze boeren en tuinders is het een extra-tje boven de bestaans basis. .'?..? qoeaf// DE NIEUWE BROCHES T 50