Film i 4 > Shakespeare en de film D. C. VAN DER POEL Cxlnncr: AH you Itke It (Studio-theater, Den Haag) PIJ die de film beschouwen als een bij uitstek geschikt medium om Shakespeare tot de massa te brengen, omdat de film als massa kunst beschikt over midde len, die het bereik van het toneel in dit opzicht verre te boven gaan, hebben tot dusverre geen gelijk gekregen. Het moge waar zijn, dat Shake speare Elisabeth Bergner in As you like it" voor de massa schreef en dat de film de kunstvorm bij uitstek is voor die zelfde massa in onze tijd, déze beide waarheden hebben nog altijd geen be vredigende Shakespeare-film tot resul taat gehad. Hiermede wil allerminst gezegd zijn, dat de onmogelijkheid van een Shake speare-film bewezen is. Slechts dit, dat noch de grote toneelkunstenaar Reinhardt, noch de bekende cineast Czinner er in geslaagd zijn een bevredigende oplossing voor dit vraagstuk te vinden. En hoezeer Czinner de zaak ook van een andere kant heeft aangepakt, in n opzicht plaatst het resultaat van zijn werk ons voor het zelfde merk waardige verschijnsel: de film, die door zijn techniek schijnbaar op elke manier buiten de realiteit kan gaan, die schijn baar tot elke negatie van de realiteit in staat is, staat door zijn realiteit de /antaste-volkomen in de weg. Het ver schijnsel zou waard zijn nader geanaly seerd te worden. Op het ogenblik kunnen wij Volstaan met het te constateeren. Het gevolg hiervan is dat een voort durende tegenstelling ontstaat tussen défantasie en de uit deze fantasie voortgesproten figuren enerzijds en de steeds weer naar de realiteit tenderende filmbeelden anderzijds. Dit is gecompliceerdert, dan een eenvoudige fout" van de regisseur, veeleer zijn onmacht om deze tendens, die sterker is dan hij, volledig te elimineren. Een tweede tegenstelling, welke bij deze film van Czinner sterk naar voren komt, is die van woord en beeld. De gebruikelijke dialoog heeft bij de toe passing op de film zijn vofrn gevonden. Het veel sterkere, in dit geval bijna overheersende, woord van Shakespeare maakt de mensen op het witte doek tot sprekende foto's. En wij consta teren dat dit woord levende mensen behoeft. Wat wij meenden dat door de techniek volkomen overwonnen was, blijkt plotseling een compromis, dat hier niet opgaat! Het merkwaardige is daarbij, dat de beide hier genoemde tegenstellingen volkomen met elkaar in tegenspraak schijnen, maar er desondanks zijn. Temidden van deze tegenstellingen blijft dan: Elisabeth Bergner als Rosalinde. Hier was Czinner op bekend terrein en hier heeft hij de middelen van de film ondergeschikt gemaakt aan het ene doel: reproductie van haar steeds boeiend en bekorend spel. In dit opzicht schijnt mij As you like it" zelfs minder film dan Ariane" en Der traumende Mund", waarbij de film ook reproductief bleef, maar waar spel en regie zuiverder op de film waren afgestemd. Ook ten opzichte van Bergner maken zich in ,,As you like it" de beide genoemde tegen stellingen kenbaar, waarbij nog komt dat haar sterke persoonlijk heid in dit geval op de planken waarschijnlijk beter tot haar recht komt. Op de film dreigde af en toe de Bergner, zoals wij haar als Bergner kennen, de Rosalinde van Shakespeare te verdringen. Dietrich in kleuren Tbe garden of Allah (City-theater, Amsterdam) DE film in natuurlijke kleuren'' zoals deze bij zijn verschijning met veel ophef is aangekondigd, is bezig zich ondanks alle moeilijk heden door te zetten. Niet omdat de film als zodanig kleur behoeft, of omdat het publiek er naar verlangt. Integen deel, n de film n het publiek kunnen op het ogenblik uitstekend buiten d? kleur, die ons voorlopig alleen maar door de techniek opgedrongen wordt. Wat het publiek betreft is er na de eerste nieuwsgierigheid een merkbare onverschilligheid waar te nemen, waar van de beste reflex is, dat de aankondi gingen van de natuurlijke kleur" in de bioscoop-advertenties steeds be scheidener wordt. Natuurlijk ontlokt de kleur nog wel uitroepen en zuchten van bewondering als het plaatje erg mooi is en die zullen de techniek dan wel weer de weg in de verkeerde richting ; wijzen. Van de gekleurde Mariene Dietrich valt alleen te zeggen dat zij evenmin als de film kleur behoeft en dat waar de kleur een heel enkele maal duidt in de richting van een werkelijk schoon beeld, dit schone beeld zeker geen Mariene Dietrich behoeft. Voor het overige vindt de liefhebber hier Mariene met alles wat er nu een maal bij hoort, in een verhaal en onder regie, die verre achterstaan bij haar voorlaatste film: Desire". Losse nummers van De Groene 20 et. Ouder dan 3 maanden 60 et. Toezending uitsluitend na ontvangst van het bedrag ??-INVET- n ROTTERDAMSCHE HYPOTHEEKBANK VOOR NEDERLAND .PAG. 10 EN (l Di GROENE Na. 3109 M. v Vacantie-oord Avegoor", oren. (r. j. B. van Lognem Het nieuwe bouwen OVERHEIDSPERSONEEL BOUWT EEN VACANTIE-OORD NA een snelle dieselrit, een klein spoortje en een stukje autobus, kom ik in enkele uren uit de drukke stad in de rust van een onbe schrijfelijk mooie buitenplaats, met kanjers van oude beuken en sierlijke cypressen; een oord om nooit meer aan de-trein-terug" te denken. Dit prach tige terrein is eigendom van de Neder landse Bond van Personeel in Over heidsdienst, gelegen aan de Middagter Allee, in de gemeente Ellekom bij de Steeg Wat mij nooit gebeurd is, overkomt mij thans.... ik betreur het dat ik niet in Overheidsdienst ben, noch lid van deze Bond, en dus straks tóch aan de-trein-terug" zal moeten denken Ik overweeg om bij het Rijk te solliciteren. EEN omvangrijk gebouw, met de allure van een adellijke burcht, vormt sedert ongeveer tien jaren de basis van het vacantie-oord van de Bond. De grote toeloop van vacantiegangers deed het dak van het eerste gebouw naar boven puilen, zodat daaronder reeds na enkele jaren een verdieping moest worden tussengeschoven, hetgeen het gebouw zonder morren toeliet, want het groeide in allure. Thans berst het bijkans van ingebeeldheid en loopt bij verdere toeloop van vacantiegangers kans op een indigestie, het lijdt bovendien ernstig aan kortademigheid door veel te kleine ramen, en ook zijn inwendige organen kunnen de eisen niet meer bijhouden die in deze tijd worden gesteld. Aan het Bestuur van de Bond komt de eer toe, de juiste diagnose te hebben gesteld, door in te zien dat men Van deze patiënt niet mér kon verKoen Limperg langen, doch dat daarnaast een fris en vooral een gezond nèvengebouw moest worden opgericht. Deze schone taak werd opgedragen aan den architect Ir. J. B. van Loghem. Wie zijn werken en zijn geschriften kent, zal het niet verwonderen dat de Bond hém gevonden heeft. Van Log hem hoorde ik yan zijn kant zeggen, dat hij zelden bij een opdrachtgever zoveel begrip heeft ondervonden voor wat het Nieuwe Bouwen beoogt. WIE aan Personeel in Overheids dienst denkt, maakt onwille keurig associaties met gewichtige ad ministratie-gebouwen, donkere, muffe, slecht geventileerde lokalen en manhen in lange stofjassen. De tegenstelling van deze omgeving met het nieuwe vacantieoord Ave goor" is reusachtig. Het Bestuur van de Bond heeft met de stichting van het vacantie-hotel-bedrijf en het nieuwste gebouw getoond, duidelijk te beseffen wat een mens toekomt voor zijn vacantie, gezondheid en vermaak. Reeds bij het binnentreden onder vindt men.... dat men buiten blijft: overal is glas, nergens een hinderlijke muur die de bomen en de hemel aan het oog onttrekken. Al regent het pijpestelen, dan neg genieten de vacantie gangers van de natuur op lk punt in dit gebouw. < De keurig ingerichtte logeerkamers (met warm en koud stromend water) zijn op de eerste etage gelegen. Daarlangs heeft Ir. van Loghem een dak terras aangelegd, met planten, zodat men uit zijn bed een uitzicht heeft op vrolijke bloemstruiken. Ook op het bovenste dak is een gelegenheid voor zonnebaden, door een glazen wand beschermd tegen mogelijke hinderlijke windinval. De takken van n hoge spar hangen wiegend over dit terras, een bewijs hoezeer het gebouw in het groen is opgenomen. Op de begane grond bevindt zich aan de zuidkant een waranda van circa 25 meter lengte, met een glazen wand die over de volle lengte kan worden weggeschoven. Op mijn vraag: Waar blijft deze wand?" kwam het antwoord: Die rijdt eenvoudig het bos in." Inderdaad, de gehele wand wordt in de tuin geschoven en past deer in een pergola, die de indruk wekt van een halve-paraplui-stationsoverkapping. Bij mooi weer heeft men zodoende met dezelfde middelen twee maal zoveel (dus 50 meter) windvrije zitruimte verkregen, uitzicht gevende op een prachtige natuur, waarin een klein openluchttheater en een zwem bad binnenkort zullen worden bijge bouwd. Deze rijdende wand is een geniale vondst te noemen. Wie het niet geloven wil, moet zelf gaan kijken. Zo zitten in dit gebouw grote en kleine vindingen. IK verneem ook iets over de bouw geschiedenis. Er waren destijds be zwaren van de plaatselijke schoonheids-commissie. Bezwaren van schoonheids-commissies verwonderen ons niet meer. Zij zijn spreekwoordelijk ge worden bij werken van het Nieuwe Bouwen. Droevige en grappige histories zijn er van te vertellen. Laat ik be sluiten met er n te verhalen die een kijk geeft op de basis van beoordeling die soms > voor bouwplannen wordt aangelegd. _ Een architect leverde een bouwplan in bij een der plaatselijke schoonheids commissies vat} ons land. Waar en hoe, doet hier niet toe, genoeg zij, dat 'dei commissie bij de beoordeling er n-, stige bedenkingen tegen het ontwerp inbracht. Bij een bespreking tussen den architect en de leden der schoonheids-commissie werd door een der leden aan d^n architect de volgende vraag gesteld: Vindt u het niet heel erg, dat uw collega bij de bouw van het flatgebouw ,,De Bergpolder" t Rotterdam voor de wanden der galerijbalcons hetzelfde materiaal gebruikte dat moest dienen voor de vervaardiging der vuilnisbakken van dezelfde flat?" (Verzinkt ijzer wordt hier bedoeld). De architect gaf hierop ten ant woord : Vindt u dit nu zóó erg? Weet u dan niet dat uw eetservies vervaar digd is van hetzelfde materiaal' ais uw pot de chambre?" Ter geruststelling diene, dat het project later werd goedgekeurd! f Vacantie-oord Avegoor". Terras met groen en bloemen langs de logeerkamers. Op het bovenste plat een zonneterras, overschaduwd door de toppen der sparren PAO.« DE GROENE No. ijo*_ ZEESCHEPEN Modern van builen, van binnen . .. Kitsch NIET zoo heel lang geleden ver scheen van het tijdschrift de 8 en Opbouw" een nummer geheel gewijd aan de inrichting van zeeschepen. Dit nummer propageerde te breken, met de gewoonte, schepen in historischen stijl in te richten en poogde aan te toonen dat er een tegen stelling bestond tusschen den bouw van het schip zelf en zijn inrichting. Bij het ontwerpen van een schip laten de ingenieurs zich leiden door de gedachte dat de bouw en de vorm zoodanig moeten zijn dat het schip in de vaart het grootst mogelijke rendement oplevert. D.w.z. de vorm is het resul taat van zeer zakelijke overwegingen eh deze vorm is niet het vooropgezette doel, daargelaten enkele traditioneele vergissingen als: meer en grootere pijpen te bouwen dan voor het gebruik noodig zijn. Dit principe van rationeele vorm geving ligt ook ten grondslag aan de moderne architectuur, en het was daarom begrijpelijk dat de moderne architecten zich aangetrokken voelden . tot het inrichten van schepen. Sinds eenigen tijd heeft Engeland de Queen Mary in de vaart, terwijl voor Frankrijk reeds eerder de Normandie den Oceaan bevaart. Bij beide schepen heeft men' gebroken met de klassieke wijze van inrichting, beide schepen zijn z.g. modern. Een overtocht met de Queen Mary stelde mij in gelegenheid als normaal gebruiker met dit schip kennis te maken en aangezien de Holland Amerika-lijn een schip op stapel heeft staan, de Nieuw Amsterdam, dat even eens modern wordt ingericht (het werk is in hoofdzaak opgedragen aan het architectenbureau Brinkman en van der Vlugt te Rotterdam, die zulks ge deeltelijk in samenwerking doen met meerendeels moderne architecten) is het misschien niet oninteressant mijn indruk mede te deelen. De Queen Mary is. slechts modern ingericht in dien zin dat geen gebru k is gemaakt van historische vormgeving, het moderne principe van rationeele vormgeving is echter geenszins aan vaard. De vormgeving is, ondanks de kostbare materialen, van een geestelijke armoede die ons haast doet terug. verlangen naar de altijd beschaafde Engelsche historische stijlen. Architectonisch was de Queen Mary voor mij een volmaakte desillusie. Er is iets in de moderne zeeschepen dat, afgezien van den stijl waarin zij zijn ingericht, voor de toekomst be slissend zal zijn, vooral als de moderne architectuur haar invloed bij de in richting zal doen gelden. Er is een streven om den reiziger overal zooveel mogelijk te doen ver geten dat hij op een schip is, de ge meenschappelijke ruimten trachten zooveel mogelijk een hotel of restau rant te evenaren. Deze gedachte, die mogelijk stamt uit den tijd dat de reizen zeer lang duurden, lijkt mij voor, de moderne schepen, die op Amerika varen, onjuist. Het verblijf op het schip duurde van Dinsdagmiddag vier uur tot Maandag morgen acht uur, en voor dezen korten tijd zal het niemand hinderen zich steeds bewust te zijn en ook door zijn omgeving er aan herinnerd te worden dat hij op een schip is. Populair gezegd zijn onze schepen stads"-huizen, en zij kunnen zonder bezwaar land"huizen worden, d.w.z. dat zij ons in voortdurend contact met de natuur doen leven, hetgeen nog niet wil zeggen dat we ons er onbeschut behoeven te voelen. Eerst dan zal er, geloof ik, werkelijk sprake kunnen zijn van moderne zeeschepen. B. MERKELBACH Boven: Het eerste klasse zwem bad aan boord van de Queen Mary had even goed voor een luxueus hotel ontworpen kunnen zijn. Midden: De groote restauratiezaal van de Queen Maryt 48 meter lang en 21 meter hoog. Onder: De uitwendige vorm van het schift is streng zakelijk, geheel aangepast aan de functie. PAG. 15 DE GROENE Ne. 3109 ROENE*|f 1STERDAI *l Ttltfooii 37M} J de lik zend \.] kosteloos!, ... N r. i 7 il