j*»a* crfrf V Uit de Natuur G. de josselin de Jong BOVENHUISDIEREN Kosmisch evenwicht in een glazen bakje WIJ lijden aan te weinig kleur en geur! Ondanks kampeeren, weekenden en toeristen mist de stedeling vooral 's winters het contact met de natuur. Huisdier en kamerplant voorzien daarom in een behoefte, en het moderne bovenhuisdier is de. Tropische Visch ! Sedert wij over electriciteit beschikken is het (sub) tropisch aquarium niet meer enkel een hobby voor den kenner. Zoowel aanschaffing als onderhoud vallen binnen het beurskader van den kleinen man. In de Amerikaansche steden, waar men op de 4iste of 66ste ver dieping nog verder afstaat van het buitenleven, is het heated aquarium" reeds een mode-meubel. Verleden jaar zette de Londensche grossier Chas. Schiller der Wigmore Fisheries een half ? millioen luxevischjes om, wat intusschen nog niets is vergeleken bij New York met zijn omzet van tien millioen aan gupjes, plaatjes, betta's, . rio's, maanvisschen, montezuma's, trichogasters en hoe ze nog meer mogen heeten. De visch-animo is er met een schok in gekomen. Het bekendste tropenvischje, nu gemeengoed, het Zebravischje of Danio Rerio dit is ook de naam der Amsterdamsche sier-, visschenclub werd eerst in 1905 door zekeren Paul Matte uit onze Oost geïmporteerd. Het alledaagsche paradijsvischje kwam in den handel in 1891, na eerst generaties lang (d. w. z. elkaar snel opvolgende visschengeslaclrten lang) de monopolis tische speciaalfok van n amateur te zijn geweest. De populaire Pseudoxiphophorus in 1909. Tegenwoordig compareeren over de 200 species op de handelscatalogi! Het ligt niet alleen aan de menschen, die zich aangetrokken voelden tot de bewegende en bewegelijke edelsteentjes in glas en water, maar ook aan de diertjes zelf, want het meerendeel vermeerdert, tegen de zoölogische ver wachting in, uitstekend in gevangen schap. In die weinige jaren van domesticatie of verhuisdierlijking met vele aquariumgeneraties ontstonden cultuurvormen, rassen, variëteiten als de Vuurroode Xiphophorus, de Ham burger Kruising of Zwarte Zwaard drager, zijnde de kweekbastaarden van Platypoecilus en Xiphophorus. Dat zijn dus ras"-visschen, waarnaar men tevergeefs zou hengelen in de vijvers van Siam, Brazilië, Trinïdad, Sierra Leone, om enkele bakermatten onzer verinheemschte tropenvisschen te noe men. Daarentegen zijn alle zg. Gouden visschen van ouderen datum. Wij kennen die doorzichtigen sedert ons contact met de eveneens gele Chineezen en Japanners. Het zijn de Chinêesche Goudkarper, de Hi-Goï, de Goudwindvorens, de Goudzeelten, de algemeene Goudvisschen, zelfs Goudalen alsmede de wonderlijk gevormde Sluierstaarten, Komeetstaarten, Leeuwenkopjes, Teleskoopvisschen, Kuif visschen en Driestaarten, die er echter als modevisschen min of meer uit" zijn. Niettemin is er wat fokkunst aangaat meer aan te telen en te selecteeren, ergo dus meer emotie van te beleven, dan van de tropische, die vrijwel geen showpunten ter bijfokking en cultiveering vertoonen. HET decoratieve warme aquarium (22?28 Gr. C.) is te verkiezen boven het onverwarmde met onze sombere en sobere, kleurslappe en heftig-schuwe inlandsche voorns, bliekjes, karpers. Exotische siervisschen tóónen meer dan die uit onze zone en zijn in meer soorten te krijgen. Er gaat een groote bekoring uit van een goed beplant en bedierd aquariumpje; niet voor niets fungeeren deze dierlijke orchideeën als reclame in restaurants, aardig ingebouwd in den wand, zoodat de bak geen ruimte neemt en niet als sta-in-den-weg omgestooten wordt. Maar de spil van het visschenhouden en -bekijken is de voortplanting. Dit altijd mooie motief begint bij de warm bloedige vrijage dezer koudbloedigen, wordt gevolgd door het eierleggend of levendbarend proces, al naar de soort, met de daaropvolgende vreemde broedverzorging der vischfauna. Zoo zetten u de merkwaardige Bekbroeders, Tilapia, met den mond vol tanden omdat zij zelf den mond vol jongen hebben. De wijfjes zijn hier de draagsters van den erfelijken aanleg (niet alle dieren zijn ,,moederlijk" in onzen zin, het meerendeel zelfs nestgevaarlijk" of onverschillig). Zij bewaren de eieren in haar muil en dragen later de larven per mond mee als een soort bek-kangoeroe. Onmiddellijk nadat de manTilapia de eitjes met zijn hom (zaad) bestreken heeft de bevruchting vindt óp de gelegde eieren plaats en niet in het vrouwelijk organisme, hapt zij ze onder hem weg. Later ziet men de larf j es tusschen haar lippen uit krioelen en om haar kop rondzwemmen. Tikt u tegen het glas, dan opent zij de deur van het kinder huis en hap ! de school kindertjes schiet netjes naar binnen. Maar ook hier komt de tijd, dat zij weer gaat eten, dat het brave moederinstinct, elastisch als alle liefde, verflauwt, en dan wil het wel eens voorkomen, dat als toe vallig een kind thuis is, dit met het voedsel wordt meegeslikt. (Maar zij heeft er genoeg.) De genoemde Paradijsvischjes zijn bellenblazers: als nest maakt hij een schuimkoepel van luchtbellen en noodigt zijn vrouwtje(s) uit haar eieren c.q. kuit onder zijn mooi luchtnest uit te schieten. Daar stort hij dan zijn homvocht over uit en de bevruchte eitjes stijgen als ballonnetjes omhoog en pakken" onder de schuimkap. Klaar. Belandt er eens een eitje buiten het nest, dan hapt hij dat op en spuwt het op zijn plaats. Nu wordt de manvisch vadervisch. Doorloopend repa reert hij aan zijn schuimhuis. Eigen aardig is dit: alleen m of bij het nest ziet hij met zijn vaderoogen en visschenziel in de jongen zijn kroost. Later, als de ontvankelijke periode voorbij is waarin hij door het zien van jongen mét nest uit innerlijke aandrift tot waakzaamheid en liefde" wordt genoopt, zal hij zijn bloedeigen jonkies' als zij vrij uit gaan, vooral buiten hst nestrayon van zijn vaderlijken actieradius, heusch wel verhapstukken. Bij de paarlemoervisschen zwemmen beide ouders samen behoorlijk" volgens eenzijdig menschenstandpunt met de wriemelende kinderschaar mee, houden als herdershonden de lammetjes bijeen. Het klinkt ongelooflijk, doch het is wetenschappelijk bewezen en ook door menig particulier aquariumbe zitter waargenomen dat geslachtsomwisseling plaatsvindt bij enkele levendbarenden als de Mollinisiae, Zwaarddragers, Platypoecili en soms Lebistes of Guppen. Nadat de wijfjes meerdere malen hebben geworpen ver anderen zij in mannetjes; het omge keerde vindt niet plaats. De Siameesche vechtvisschen dienen, evenals vechthanen, vechthonden en vechtkrekels, als gokapparaten om op te wedden. Hoewel een hij en zij een werkelijk amoureus duo vormen en de Siamees andere soorten met rust laat, gaan twee mannelijke exemplaren elkaar te lijf als Spanjaarden; een duel kan wel zes uur duren. De Zoenvisschen of Kussende Goeramis, Helostoma Temmincki uit Insulinde, doen hun intiemen naam eer aan; de lippenpartij is zoodanig ge vormd, dat deze sterk kan uitstulpen. Temperatuurvisschen zijn betrekke lijk weinig eischend; zij blijven oolijk en vrbolijk in een en denzelfden bak en. in.. .. een en hetzelfde water soms wel zes jaar l Men hoeft het water volume niet te vernieuwen, het is zelfs beter dit niet te doen. Het water blijft immers jarenlang helder en hygiënisch. Oud" water, dat van lieverlee vrij raakt van ongewenschte, groenmakende algen en rijker is aan afgietseldier tjes, bekomt den bewoners beter dan het schrale versche kraanwater. Tusischen dier, plant en water-lucht, de drie-eenheid in de natuur, verkleind weergegeven in de levensgemeenschap van ons aquariaal meertje-achter-glas, voltrekt zich het eeuwige proces van de natuurbalans. Flora en fauna houden elkaar in evenwicht. Planten- en die ren rij k helpen, elkaar aanvullend, tot instandhouding van het Al, verwerken eikaars overvloed en voorzien in harmonische wisselwerking in elkan ders behoeften. Het Groote in den kosmos volgen wij in ons aquarium in het klein. De nieuwe prijsvraag Radioprogramma Den lezers wordt gevraagd een radio programma samen te stellen voor n dag, dat aan alle soorten luisteraars, dus zoowel beoefenaars der wetenschap als der schoone kunsten, huismoeders zoowel als typisten, enz., enz., iets biedt wanneer zij kunnen luisteren. Opgave W. P. E. Lange, Naarden. Als eersten prijs lovel wij wederom uit: een Dunhill bureau-vulpenhouder met artistiek uitgevoerden standaard ter waarde van ? 17.50; als tweeden prijs een plastiek van Hildo Krop. De redactie heeft het recht de inzen dingen te publiceeren. Op de beslissing der redactie is geen beroep. De inzen dingstermijn, is verlengd tot Maandag 10 Januari. Verslag en prijstoekenning in het nummer van 16 Januari. BIJ DE FOTO Braziliaansche maanvisschen (Pttrophyllum Scala re). Deze schitterende en vooral vreemdsoortige dieren zijn geen fok-object voor beginnelingen. Men kan ze met andere, mits niet vechtlustige of vinnen-aftrekkende tropische visschen houden. Normale warmtegraad 22-26°C., cultuurtemperotuur 25-26°C. (Bekr. foto Arch. H. Tunnlnji, Hurltm) PAG. 14 DE GROENE N». 3109 UIT HET DAGBOEK VAN PIERKEN Gezellig feestje DE beste manier om oudejaars avond te vieren is van ergens itgenoodigd te worden zegt de Gaspijp. Thuis zit er niet anders dan mizerie aan vast. Maar dan moet ge natuurlijk bij menschen terechtkomen, die hun we reld kennen en niet zulke, die u allerhartelijkst onthalen op een glas bier en een stompje gebraden worst, zoo gezegd omdat het reeds laat op den avond is en een overlaste maag u het feestgenot zou bederven. Helaas, de invitaties zijn zeldzaam op onze dagen en de menschen die gasten weten te ontvangen evenzeer. 't Is voldoende dat iemand het groot lot heeft gewonnen opdat hij u niet meer ziet staan. Blijven de geburen, zegt mijn vader. Spiegelleire, indien het u bevalt, dan zouden we misschien in alle intimiteit het oude jaar kunnen begraven ? Afgesproken zegt ge. Op het gestelde uur doet ge uw in trede en daar valt ge middenin een heele santeboetiek. En opgewekt dat men is! Behalve Paneels, die aan de galblaas lijdt en Huysentruit, die vanmorgen zijn aanslagbrief van de belastingen ontvangen heeft. Als ge u voorstelt, dat een mensch in stemming kan zijn, wanneer hem dergelijke dakpan op het hoofd valt? Een gezellig samenzijn, wat? Iets als een riem onder de plaats waar het hart moet zijn. Maar ge hebt goed te zoeken, het hart heeft schampavie gespeeld. Enfin, ge zijt gast of ge zijt het niet. Mijn beste gelukwenschen voor die sardientjes! zegt ge zoo tegen de dame des huizes, omdat de meneer naast u zijn neus ophaalt en er iemand is, die er een tweede maal om vraagt. Naar die sardientjes natuurlijk. En die leverpastei dan! En die Parmesan! Zoo iets heb ik nog nooit over mijn lippen gehad! Nietwaar, meneer Spiegelleire, die leverpastei is een echte zalf? Wablief? Het wijst zich uit, dat de zalf een vriendelijke attentie is van de familie Cornelis, die het erg onbeschoft zou vinden van zoo met leege handen bij de menschen binnen te vallen en hun wijn uit te zuipen, zonder meer. Die Parmesan, ja, die hebben de Van Swietens meegebracht en de sigaren, die heeft de heer Tandekoter in het naar hier komen op het hoekje weest halen. We konden toch al den last en de onkosten aan onze lieftallige hospita niet laten. Is het al niet genoeg dat ze ons gratis vuur en licht verschaft? O! dat gaat zoo? Dan kijkt ge maar liever naar een plooi in het tafelkleed en ge maakt u heel klein. Ge zoudt om 't even wat willen zijn: een teiloor, een schouwgarnituur, een hemdknoopje, de slinger uit de horlogekast, alles, uitgenomen de invitee Spiegelleire, die niet eens weet hoe men zijn hospita vergast. Het eenvoudigste is van plots on gesteld te worden en de versche lucht te gaan scheppen. Wat ze achter uw rug uitkramen, daar vaagt ge uw pollevieën aan. Overigens, op dit oogenblik schuift meneer Cornelis in het oor van zijn vrouw: Ik heb het u gezegd, twintig frank leverpastei! 't Is onverantwoor delijk. En die van Swieten's met hun hompje kaas zijn er van af met de helft. Blijf thuis op ouwejaarsavond zegt mijn vader en kruip in uw vlooijebak. KUNST VERZAMELEN... zonder geldt U begrijpt, dat dit opschrift niet juist is. Dat ik het alleen maar gekozen heb om uw aandacht te trekken. Zooals het tegenwoordig ge bruikelijk is in de kranten om koppen" te maken, die inslaan l Denk ik echter aan Plasschaerts gezegde, dat hij vele fortuinen ge voelige deuken heeft zien oploopen" door het verkeerd aankoopen van schilderijen, dan vind ik toch, dat de verzameling, die ik bedoel, ontstaan is zonder geld! Betrekkelijk dan, ver geleken bij de fortuinen, waarvan Plasschaert spreekt. Daar de een duur vindt, wat een ander goedkoop acht, wil ik u maar direct zeggen, tegen welke prijzen de kunstwerken van mijn collectie ver worven zijn. (U heeft zeker al wel be grepen, dat ik eigen ervaringen ten beste geef.) U kunt dan direct uitmaken of het aanleggen van een collectie ook voor iemand van uw geldmiddelen openstaat, of dit artikeltje vóór u practische waarde heeft of niet. De bedragen nu, die ik besteed, zijn principieel niet hooger dan 25 stuiver per stuk, maar ik moet er direct bij voegen, dat men zich in zijn verzamelt woede dikwijls van zijn principe laat afbrengen en zoo is het duurste stuk van mijn collectie in mijn bezit ge komen voor ? 13,50. Kan uw fortuin niet tegen zulke klappen, leg dan deze inblazingen van den duivel der verzamelwoede op zijde. Lees niet verder, maar houd u bij uw krantje, uw bridge of uw voetbalwedstrijd l Maar wat voor rommel hebt ge dan wel verzameld, zult ge allicht vragen. PAG. 15 DE GROENE No, 3109 r Geen Titiaans, Rembrandts of Velasquez's natuurlijk. Al acht ik zoo iets niet uitgesloten: zoolang op de lijst geen plaatje staat met een klinkenden naam, kunt ge best een Rembrandt koopen tegen mijn eenheidsprijs van 25 stuiver per stuk. Wat men van het publiek ervaart op veilingen geeft een bitter minnen dunk van den zelfstan digen kunstsmaak. De levende kunste naar, die hoort wat zijn werk tweede hands soms opbrengt op veilingen, moet Multatuli wel nazeggen: Publiek, ik veracht ui Mooie, grootsche werken zijn echter zeer zeldzaam, uw kans een Rem brandt of ander groot meester te koopen voor niets is dus zeer gering. Ik heb me dan ook tevreden gesteld met werken van minder gehalte. Wat ik echter kocht wekte mijn bewon dering uitsluitend door de goede kwali teiten, die ik in het kunstwerk meende te zien. Vóór alles moest het zuiver en eerlijk werk zijn. Dat mijn kijk op hetgeen ik kocht, niet slecht is, blijkt wel uit de geschie denis van de vier Grieksche vazen, die ik u nu vertellen ga. Toen ik ze kocht, bevroedde ik alleen maar, dat ze echt waren. Later hebben kenners ze gezien, die ze authentique antique" ver klaarden. De oudste zijn van 500 v. Chr. en stammen uit Athene. Ik kocht ze voor jaren (ik verzamel al 20 jaar lang) tegen mijn principieelen eenheids prijs van 25 stuiver per stuk. Hun gelds waarde is veel hooger, maar dat laat me koud. Ik beschouw ze ook nu nog steeds met liefde om hun schoonheid, de groote technische vaardigheid, waar mee ze gemaakt zijn en hun hoogen ouderdom. Vierentwintig eeuwen kijken uit mijn kast op me neer l Vindt u dat alleen al niet aardig? Ik zslf'wist niet, dat ze echt waren, toen ik ze kocht. Ook de anderen niet, die ter veiling aanwezig waren. Maar ik voelde het aan en de anderen niet. Anders hadden ze mij de vier stuks niet laten houden voor ? 5.?! Nu bekruipt u, aspirant-verzamelaar, waarschijnlijk 'de angst, dat gij ook tot de suffers zult behooren, dat ge niet genoeg verstand" van kunst hebt. Ge zoudt natuurlijk gaarne een adviseur nemen, maar bij den eenheidsprijs hierboven genoemd, dien ook gij u wel graag tot principe zult stellen, kan er bezwaarlijk een raadsman op over schieten. Gij moet het zoover brengen, dat uw eigen artistiek gevoel zoover ont-wikkeld is, dat gij u op eigen oordeel verlaten durft. Dit is natuurlijk niet gemakkelijk en bij den heerschenden cultus van den grooten naam" en het schilderij, dat zooveel duizenden guldens gekost heeft", gaan er heel wat jaren heen vóór men een eigen onafhankelijk oordeel heeft l Aan het eigen oordeel gaat verder nog een tijd van scholing vooraf. Men moet léren schilderijen te zien. Verkeert ook gij nog in deze begin periode, volg dan mijn voorbeeld. Ik bezocht alle tentoonstellingen, maar vooral, elke, week liep ik de uitslalkasten van den kunsthandel af. In dien tijd van Van Gogh,Wisselingh, Buffa(de laatste was toen nog tot 9 uur 's avonds geopend!). Op die manier zag ik dui zenden prima moderne kunstwerken (dat waren en zijn ook nu nog firma's van standing), telkens n stuk tegelijk, van dichtbij, onder een belichting, beter dan nu soms in de nieuwste musea te vinden is l Is men eenmaal zóó gevoelig voor kunst geworden, dat men door sommige werken meegesleept wordt tot een groote en oprechte bewondering, dan is men ook wel zoover, dat de artistieke persoonlijkheid tot rijpheid en persoon lijk oordeel gekomen is. Wat ge dan moet doen? Naar in boedelveilingen gaan. Onder groote inboedels komen dikwijls fijnzinnige kunstwerken voor, die onverschillige en onverstandige erfgenamen domweg over het hoofd hebben gezien. Hier vandaan heb ik mijn collectie in 20 jaren bijeengebracht. Veelal zult ge met niets thuiskomen, maar andere malen hebt ge geluk. Ik heb er vandaan gesleept: een 30 . 40-tal schilderijen en aquarellen, meest Hollandsen werk, maar er zijn ook werken bij uit Frank rijk, Duitschland, Denemarken, Lithauen, Italiëen Japan. Aardewerk uit Holland, Griekenland, Spanje en Japan, i) Etsen, litho's en prenten, waarbij een aantal prima oude Japan ners. Sarongs en antiek zilver uit Indië, beeldhouwwerk uit Holland, een artistiek-mooi stuk negerplastiek, enzoovoort, te veel om op te noemen l Mijn laatste aanwinst is een interessante zandsteenen Boeddhakop. Modern. N. Kuik heeft hem gehakt. Heeft hij eeuwigheidswaarde ? Ik weet het niet. Hij zelf geeft geen antwoord. Hij hult zich in een mysterieus gepeins, maar van een anderen kant gezien, zou ik zeggen hij lacht me uit l Hij kost mér dan de eenheidsprijs. Maar zegt u het niet aan mijn vrouw, als u haar soms spreekt. Zij. meent, mijn collectie is nu groot genoeg en kost tóch te veel geld! Begint gij nu zelf ook maar. Ge zult wel eens een strop koopen, maar door schade en schande wordt men wijs. Ik wensen u veel geluk toe! E. VAN HAMSTEREN i) We zouden deze verzameling, toch wel eens willen zien. (Red.) ( 3ROENEM MSTERDAI 37*f an de Ost Ik zend U sr kosteloot Nr. ...... i-f M«m* Mlgtn