uit te leggen.... weet je, soms denk ik wel eens dat de Heer er op rekent dat we zelf ook een paar dingen beden ken." Van die vrijheid wordt in de film zeer ruim gebruik gemaakt. De schrij ver is zelfs verder gegaan dan een gelovige neger ooit zal zijn gegaan, door nieuwe figuren in het Oud-Testamentische verhaal in te voegen, hoe zeer ze ook blijven in bijbelse trant. Boek noch film trachten het Oude Testament in onderdelen of opzet nauwkeurig te volgen; getoond wordt de visie dier Louisiananegers op de voornaamste hoofdstukken van het Oude Testament in hun opeenvolging. Getoond wordt hoe de eerbiedige fan tasie de oude verhalen actualiseert en deze doet spelen in het leven dat men kent. Natuurlijk zijn de Pharaoh en Mozes, maar ook Gabriël en de Heer zelf negers ! Natuurlijk zijn luiheid en zinnelijkheid de grootste zonden, en worden er door de engelen alleen' dubbeltjes-sigaren gerookt l .En de vertrouwelijkheid met de oude over leveringen gaat gelijk op met de ver trouwelijkheid met het heilige. Doch het is een eerbiedige vertrouwelijkheid, die voortkomt uit de grote bewondering voor de schepping; die leeft uit het gebed, waarin men alles durft te zeggen en te vragen, maar die direct weet te buigen, in vertrouwen dat een Ander willen dan ook beter zal zijn; die leidt tot een leven van arbeid in vertrouwende nederigheid. MOEILIJKER stof tot beschrijving dan het menselijke religieuze leven is er wel niet. Connelly's boek heeft deze stof met voorzichtigheid en eer bied behandeld naar het toeschijnt heeft hij haar noch verfraaid, noch verruwd. Een filmbeeld is opdringeri ger daa een geschreven woord, met recht heeft de film nog groter respect voor haar stof betoond. Voor de hoofd rollen werden zelden ,,mooie" figure ; gekozen, de, aandacht werd door zul k 3 schoonheid niet afgeleid. De schroom vallige gebaren van Eva, en van Mozes, bijvoorbeeld zijn treffend. Op de ontzagwekkende momenten is noo'.t de Heer, steeds zijn omgeving getoond. Zeker mogen er bezwaren zijn tegen sommiger spel; daarop behoef ik hier niet in te gaan. Want het spel blijft binnen de grenzen van de vertrouwe lijke eerbied. Ook de meermalen koste lijke humor overschrijdt die grenzen niet. Wanneer tie Heer zijn aartsengel gemoedelijk ,,Gabe" noemt, en hem wegstuurt om aan Satan te zeggen ,,he's just a plain fooi if hèthinks h kin beat anybody, as big as Me", waarop Gabriël antwoord ,,Yes, suh, Lawd. Den Hl spit right in hls eye"; als de vleugels der aartsvaderen bij het zitten-gaan pracht i g-gel ijk over de stoelleuningen wippen; als de engel-werksters in het hemelkantoor onderstellen dat de Heer wel eens ,,sick an' tired of de glory" is, en de Heer zelf bekent dat even bein' Gawd ain't a bed of roses" dan is in de omgeving de humor niet grof of ruw; hij is integendeel de andere kant van de vertrouwelijke eerbied. Men zou zelfs kunnen verdedigen, dat men te veel schematiseert, wanneer men de humor afzonderlijk licht uit het ongescheiden geheel, dat zonder hem glans en beweging en eigen karakter missen zou. HET drama is dat van de acta et gesta van het volk Israël van de schepping tot aan Jezus' komst. Dat zien wij zich op het doek voltrekken. In de koorzang horen wij het meer statische element, in zijn commentaar op de gebeurtenissen: de waarschuwing tegen de zonde, de lof Gods. Maar het eigenlijke drama speelt zich nog op een derde niveau af, hoorbaar in de dialogen, in de actie slechts ternauwer nood zichtbaar. Dit eigenlijke drama is de ontwikkeling van de Joodse Gods beschouwing, nauw corresponderend met de ontwikkeling in God zelf, die van den Heer der wrake wordt tot den genadigen God. Enige aanleiding tot deze opvatting (zij deze van de negers uit Louisiana of van Connelly) biedt het Oude Testament zeker, in zover d,aar, in grote trekken, de latere boeken meer van een Goddelijk erbar men spreken dan de boeken, waarmee de bijbel opent. Doch erkenden de Joden ook een ontwikkeling van hun God zelf? Tegen de achtergrond van een zich herhalend vallen en opstaan der mens heid speelt zich die ontwikkeling af. De Heer leert aan Mozes, dat Hij niet aan tijd en plaats gebonden is, maar helpt overal waar men in Hem gelooft. Doch Hezdrel doet den Heer verstaan, dat Hij een God van erbarmen is, die alleen door lijden Zijn wil verwer kelijken kan. Als gij wilt: hier ligt pas de echte blasphemie, in de tekening van een God, die door mensen terecht gewezen wordt. Blasphemie als niet getoond werd hoe enkel het hoogste geloof in onwetende zekerheid uit spraken durft doen, waaraan het beeld Gods nog niet altijd beant woordde. In boek en film schaamt een enkele maal ook de Heer zich voor zichzelf: zo is, in uiterste instantie, zelfs het realistische beeld niet indentiek gesteld met de hoogste Werkelijk heid, waarheen het slechts verwijzing is, MEN kan het oneens zijn over de al of niet juiste weergave der reli gieuze beschouwingen van een groep mensen in Zuidelijk U. S. A. Daarover kan is niet strijden, al lijkt me die weergave aannemelijk. Of zulk een weergave mag gedrukt worden, is een andere vraag, die ik bevestigend zou willen beantwoorden, mits die weergave met schroom geschiede, en mits er enige reden is dat ook de lezers kring geen misbruik van de stof zai maken. Bij een film is echter het gevaar dat parelen voor de zwijnen gewor pen" worden veel groter. Wij zien niet, hoe het spel bij eindeloze repetities en her-opnamen voor de spelers veel van zijn glans en sfeer moet hebben ver loren. Maar goed: de film draait klaar voor ons en de gevulde bioscoopzalen. Parel voor de zwijnen? Er is toch in ieder land nog een groep bioscoopgangers, dat niet enkel voor de sensatie komt. En er is toch ook in al de ande ren wellicht iets, dat door vertrouwe- ' lijke eerbied even geraakt zal worden. Wij behoeven 'er geen Christelijke beïn vloeding van het volk van te verwach ten. Maar in de Amerikaanse theaters was er tijdens de film grote stilte, en om geen stukje humor heeft men durven lachen. Zou die schroom niet overal mogen worden verwacht, en zou die door een film als deze niet versterkt worden ? Men kan ook de film gevaarlijk noemen, omdat zij naïeve en foute beschouwingen over God en een over grote gemeenzaamheid met Hem mee deelt. Persoonlijk ben ik meer bevreesd voor het misverstand, als zouden alle negers denken als Green Pastures" beschrijft. De andere taal toch, het vreemde dialect, de vervulling der rollen uitsluitend door negers, de omgeving en' de muziek dit alles doet ons onmiddellijk een afstand be seffen tussen het gespeelde en onszelf. Dan nemen wij niet licht de denk beelden waarvan gesproken en gespeeld wordt, over: wat ons bijblijft is, behalve schoone herinneringen, de schroom ik zou zelfs willen zeggen: de religieuze schroom en eerbied voor de zuivere geloofsuitingen van een geheel andere .groep mensen; eerbied misschien ook voor het goddelijk Mysterie, dat zich op zo verschillende wijze meedelen moge aan hen en aan ons. Deze regels willen enkel persoonlijke indruk en doordenking zijn; bij offi ciële filmkeuring moeten wellicht argu menten, die ik niet aanvoerde, mede van kracht zijn. H. J. HEERING v PAG/2 DE GROENE No. 3113 Naar ruimer wereldverkeer. DE uitlatingen die de eerste ministers van Holland en Zweden onlangs heb ben gedaan in hun oproep tot vrijer handelsverkeer, worden nu gevolgd door tastende pogingen in dezelfde richting. De ze week bezoeken zoowel minister Runciman als Sir Otto Niermeyer de Vereenigde Staten. Sir Niermey er 's reis wordt beschre ven als een particulier bezoek, maar in wer kelijkheid reist hij in opdracht van den Raad van Bezitters van Buitenlandsche Fondsen. Ook minster Runciman vertelde bij z 'n aankomst, dathij een vacantiereisje maakte, hoewel hij voornemens was een beleefdheidsbezoek bij president Roosevelt te brengen. Toch is het niet ver gezocht, te veronderstellen, dat bij een gezellig kopje thee de zuiver particuliere conver satie plotseling zou kunnen overgaan op onderwerpen als den Engelsch-Amerikaanschen handel.de Monetaire Overeen komst van Drie of zelfs zacht fluiste rend de oorlogsschulden. Ondertusschen heeft de Fransche regeering Georges Bonnet, die een groote ervaring op econo misch en financieel gebied heeft, tot ge zant in Washington benoemd; en onlangs sprak de Fransche minister van Handel Bastid voor de vereeniging van Fransche export-industrieën over de vooruitzichten op een vrijer handelsverkeer. Bastid bracht de regeerings-maatregelen tot afschaf fing der contingenten tegelijk met de devaluatie ter sprake, en daarbij ver meldde hij in het bijzonder het bezoek van minister Runciman aan de V.S. en de jongste uitlating van dr. Colijn. Dit zijn de draden van een weefsel, dat, zooals Sir Arthur Salter in de Times bepleitte, omgezet zou kunnen worden in een werkelijken aanval der democratische landen op handelsbelemmeringen in de wereld. De vorming van zich uitbreidende ,,bloes" met lage tarieven, tezamen met eenige wijziging in de meestbegunstigingsclausule, schijnt nu de beste weg om vooruit te komen. En ongetwijfeld zijn wij nu het psychologische oogenblik genaderd. (The Economist, Londen) . Het andere Japan Ook een les voor Europa. IK betreur het, dat de dagbladen schij nen te handelen, alsof zij organen waren, bestemd om den vrede te vernieti gen, in plaats van bevorderen. Dit komt, doordat zij meegesleept zijn door een' extreem nationalisme. Misschien zou het nog juister zijn, te zeggen, dat dit het gevolg is van het feit, dat de pers zich geschikt heeft in de slaafschheid van een burocratische democratiq, in de onjuiste veronderstelling, dat een dergelijke ge bonden werkwijze een steun zou zijn voor de nationale diplomatie. Onnoodig is het te zeggen, dat de roeping van de pers als internationaal lichaam niet is, de critieklooze dienaar of het propaganda'orgaan voor een burocratische diplomatie te zijn. Haar roeping is hooger, haar mid delen zijn verhevener. (Hoofdredacteur Ishibashi in de Oriënt Economist, Tokio) Boemenlëen Bulgarije mochten niets weten van de Engelache crlmlm HET officieele Roemeensche blad der nationale boerenpartij, Patria, is in beslag genomen, omdat het een foto van mevrouw Simpsoh bevatte. Den bladen te So fia is verboden over de crisis in Engeland en haar onmiddellijke oorzaak, te berichten, evinmin foto's worden gepubliceerd. (De Perswereld, Amsterdam) Htrtog van Windsor mogen Tsjechoslowakije in Duitsche oogen DE erkenning van de souvereiniteit van den Tsjechische n staat bij het verdrag van Versailles is een hinderpaal voor de vreedzame verbinding der twee groote Duitsche waterwegen, de Rijn en de Donau, in n economische eenheid. Meer dan 80.000.000 Duitschers bewo nen zonder onderbreking Centraal-Europa. Welnu, dan is het een vraag of 6£ millioen Tsjechen (want de Slowaken waren slechts tegen hun zin hun bondgenooten) het recht hebben de vreedzame ontwikkeling, de rust en de veiligheid ecg van een volk van 80 millioen zielen te bedreigen ? Het huidige Tsjecho-Slowakije heeft niet het minste recht op het gebied waarover de citadel van Praag heerscht. De Tsjechen mogen dit echt-Duitsche land niet opeischen, dat tot de oudste declen van het Duitsche vaderland be hoort. Nog minder hebben zij recht op de grensstreken van het eigenlijke Bohemen. die gekoloniseerd en vruchtbaar gemaakt zijn door de Duitschers en die ook heden nog in demografisch opzicht Duitsch zijn. Hier dringt Duitschland Tsjecho-Slowakije binnen, dat zich slechts van natuurlijke grenzen heeft kunnen voorzien door de brutale annexatie van deze streken. Toch kunnen deze grenzen niet gehandhaafd blijven, als de Tsjechen voortgaan hun Duitsche bevolking met hun haat te vervolgen. De Tsjechen mogen niet vergeten, dat de Duitschers een gunstige positie hebben in het Boheemsche fort, welks muren aan drie kanten omgeven zijn door Duitschers. De natuur en de geschiedenis hadden de Tsjechen verstandiger moeten maken, want zij moeten zich herinneren, dat zij niet in staat zijn dit fort, dat zooveel Duitschers herbergt, tegen Duitschers te verdedigen en zij moeten er zich wel voor wachten dezen tot wanhoop te brengen.. De Tsjechische staat doet denken aan een polyp, die zich in het vleesch van den Duitschen staat heeft genesteld om zijn vitale kracht te ondermijnen. Deze staat, die gesticht is om als bastion voor Frank rijk in het Oosten te dienen, en welks gebied voor een deel tot de principieel Duitsche landen behoort, bedreigt het domein van het Duitsche Rijk en volk. Dat is de rol, die de geschiedenis aan de Tsjechen heeft toebedeeld. En als daar tragiek in ligt, dan is het deze, dat de Duitschers er zich niet voldoende reken schap van geven, zoo weinig, dat de mees ten hunner zelfs niet weten, dat geheel de Tsjechische staat slechts een parasiet is op het vruchtbare gebied, waar het Duitsche element de meerderhied vormt en dat hij uitsluitend ten koste van het Duitsche Rijk bestaat. (Deutschlands Erneuerung, München) En wat de Tsjechen hiervan zeggen N de zeven jaar, dat de coalitie van burgerlijke en socia listische Tsjeche-Slowaaksche partijen bestaat, is zij, verre van zwakker te wor den, nog aanzienlijk versterkt. Het be wijs vindt men in de gemeenteraadsver-. kiezingen van 6 De cember j.l., die een duidelijk succes heb ben opgeleverd voor de coalitie en een nederlaag voor de extremistische oppo sitie-partijen: communisten, fascisten, de Duitsche en Sudetenpartij. Eén van de oorzaken van de nederlaag van Henlein en de zijnen is, dat zijn partij de propagandaclichés gebruikt, waarmee Berlijn Europa overstroomt. Het spreekt vanzelf, dat wanneer de Duitsche kranten vertellen, dat de Tsjechische vliegvelden in de grensstreken wemeleri van Russische offi cieren en soldaten, bun lezers in Berlijn of München; die geen enkel middel hebben om deze berichten te controleeren, dat voor zoete koek opeten. Maar wanneer de ,,Zeit" van Henlein deze berichten over neemt en bericht, dat het op de vlieg velden van Marien bad en Eger van Rus sische officieren krioelt, dan kunnen de volgelingen van Henlein zichzelf gemak kelijk overtuigen van de valscbheid dezer berichten. Het gevolg van dezen toestand schijnt paradoxaal: de propaganda, die in het buitenland Tsjecho-Slowakije benadeelt, leidt er in het binnenland toe, dat de noodzakelijkerwijs beter ingelichte Duit schers zich aan de zijde van de regeering scharen. Zoo gebeurt het, dat, terwijl een deel der Europeesche openbare meening op het oogenblik doordrongen is van de legende der Sowjetiseering van TsjechoSlowakije, de Duitschers in onze repu bliek zich steeds meer van Henlein af wenden, juist om zijn propagandametho den, waarvan zij met eigen oogen het leugenachtig karakter kunnen vaststellen. (Cepe, Praag) PAG.0 DE GROENE No. 3113 Bentsj Be pap wordt niet zoo heet ge geten. ... DE internationale toestand recht vaardigt zeker geen zorgeloosheid of onverschilligheid. Maar toch gelooven wij niet, dat zij gegronde reden geven voor welke vrees ook voor een Europeesch conflict, dat tot oorlog zou kunnen lei den .... Men behoeft slechts terug te zien naar het politieke leven sinds den wereldoorlog. Hoeveel gebeurtenissen, hebben niet plaats gehad, die er volgens de krantenberichten buitengewoon ge vaarlijk uitzagen, en hoe dikwijls heeft het niet gebken of wij op den rand van ean nieuw conflict stonden. Sowjet-Rusland met zijn bolsjewisme en de pogingen van de Komintern om een wereldrevolutie te ontketenen, leek ons tot 1929 nog een zeer wel mogelijke oorlogsoorzaak. En hoe algemeen verbreid was niet de meening dat de conflicten tusschenPolenenDui.schland onvermijdelijk tot oorlog zouden moeten leiden. En hoe vaak zagen de sensatieberichten niet reeds oorlogsvlammen in Centraal-Europa en de Balkan lichten. En hoe dikwijls zijn er geen conflicten tusschen Italiëen de Balkanstaten voor speld. En hoe vaak dreigden er rampen in het Verre Oosten! En toch he^ft Europa steeds den vrede bewaard. Óók gelooven wij, dat de gevaren niet overdreven moeten worden omdat wij meerdere gunstige feiten zien voor de verzekering van den vrede. Daarbij kan de beteekenis van Eden's rede die categorisch steun aan Frankrijk en Belgiëtoezegde (in geval van een nietuitgelokten aanval) niet hoog genoeg worden aangeslagen. Als in 1914 een Engelschman zoo duidelijk had gespro''en, zou de oo-log niet uitgebarsten zijn. Deze rede beteekent de verzekering van den West-Europeeschen vrede en een be langrijke factor in de handhaving van den vrede in geheel Europa. En deze beteeke nis is nog te grooter door de stelselmatige herbewapening van Engeland. Mussolini's laatste rede heeft ook duidelijk gemaakt, dat Italiëin haar eigenbelang geen catastrophe in Europa kan wenschen. Niemand kan er ook maar de geringste twijfel over koesteren, dat ook Rusland vrede wil voor de ontwikkeling van zijn binnenlandsche toestanden. En wat Duitschland betreft kan de toestand ook objectief niet anders gezien worden, dat Duitschland aan het wapenen is, maar dat daaraan grenzen zijn, die Duitschland in zijn eigenbelang niet kan overschrijden. Ook Duitschland heeft zijn binnenlandsche moeilijkheden en heeft tijd en vrede noodig voor consoli datie van zijn regime. Bovendien is het waar, wat Goebbels onlangs zei, dat Duitschland niets te winnen had bij een oorlog, en dat een oorlog zooveel zou kosten, dat het, wat er ook gebeurt, met een nadeelig saldo zou eindigen. Dit is trouwens een algemeene waar heid. Een moderne oorlog zou leiden tot volledige verwoesting en materiaal-ver nietiging, en tot een niet te bedwingen sociale revolutie. Geen redelijk staats man en geen verstandig soldaat wil deze verantwoordelijkheid op zich nemen. En Benesj heeft gelijk als hij zegt, dat hij niet gelooft, dat Duitschland oorlog wil, daar er geen moeilijkheden tusschen Duitschland n de rest van de weield bestaan, waarvoor geen redelijke op lossing mogelijk is. (Prager Presse) Bnsland's crediet ER was een tijd, waarin wij in een toe stand van economische en financicieele blokkade gedwongen waren ten koste van groote offers tot economische betrekkingen met andere landen te komen. Deze tijd is thans onherroepelijk voorbij. Noch van belastingen in eenigerlei vorm, noch van welke andere extra-betalingen aan de buitenlandsche kapitalisten ook, kan thans meer sprake zijn. Het systeem van buitenlandschen handel der U.S.S.R. maakt volledig een einde aan de resten <ran onze, .giften' 'inden vorm van onvoordeelige verdragen en dure credieten.Reeds de verwerkelijking van het eerste vijf jarenplan hebben wij zonder de,,tot slaaf makende macht van buitenlandsche cre dieten en leeningen'' (Staliri) vervuld. Het tweede vijfjarenplan zullen wij uitvoeren door sterke beperking van den invoer en credieten. In het derde vijfjarenplan zul len onze handen volkomen vrij zijn. In JAC 7_DE GROENE Ne. J!(3 1924 eischten de Engelsche bankiers voor een crediet aan de Sowjet-Unie niet alleen de erkenning van de schulden van vóór de revolutie, doch ook de opheffing van het monopolie van den buitenlandschen handel en de wederinstelling van het ka pitalistische stelsel in de Sowjet-Unie. In 1936 garandeerden de Engelsche regeering en de bankiers aan de SowjetUnie een crediet van 10 miliocn pond sterling met een looptijd van 5 jaar tegen 5 pCt. rente. Hierbij vervielen alle illusies van een verbinding der credieten met het vraagstuk der schulden van vóór de revolutie. Het is van belang om in verband hier mee op te merken, dat alle moeite die de Ueber-Diplomat" Von Ribbentrop zich heeft gegeven om in Engeland ook maar 3 of 6 maandsche credieten te krijgen, vergeefsch .is gebleken, ondanks de heftige sympathieën in sommige conservatieve kringen voor het fascistische Duitschland. De betalingscapaciteit der SowjetUnie, om haar verplichtingen na te komen staat volgens de gezaghebbende Financial Times, geheel buiten twijfel. Als men over de commercieele credietwaardigheid van de U.S.S.R. spreekt, moet vermeld worden, dat er geen enkel geval is geweest, waarin een Britsch im porteur zijn betaling niet heeft ontvangen. En wat den politieken kant van de zaak betreft, onderscheiden wij ons, van sym pathieën voor of antipathieën tegen regeeringsstelsels afgezien, thans gunstig van tal van andere deelen van Europa. De Sowjet-Unie had in 1936 evenals in 1935 een actieve handelsbalans, niettegen staande de groote toeneming van den in voer en van de betalingen. Wij waren niet genoodzaakt in 1936 goud naar het buiten land uit te voeren; al het in 1936 gedolven goud bleef in het land, waardoor de voor raad van de Staatsbank toenam. De Sowjet-Unie beschikt thans over zeer krachtige goud- en valuta-reserves, welke een der Wezenlijke factoren vormen voor haar economische kracht en ver dediging, (Prawda, Moskou) Het nieuwe proces in Moseon ER zijn 18 beklaagden. In tegenstelling tot Zinowjef en Kamenefende andere beklaagden in Augustus, die reeds lang uit de partij en ,,het apparaat" gezet waren, betreft het thans menschen, die tot voor kort de hoogste ambten bezetten. Sterker, twee hunner, Radek en Pfatakof gingen door voor de vertrouwdste raadgevers van Stalin, resp. voor buitenlandsche betrekkingen en de uitvoering van het Tweede Vijf jarenplan .... Een belangrijk symbolisch en men waagt het nauwelijks uit te spreken tragikomisch détail is het feit dat de meeste beschuldigden bij het Zinowjef-Kamenef-proces het hoofd der verraders hebben geëischt. De dag voor zijn arrestatie noemde Radek in zijn laatste artikel Zinowjef een ,,agent van Hitler". In verband met dit proces vallen er nog twee opmerkingen te maken: ie. Evenals bij alle voorgaande pro cessen in Moskou zijn ook hier vijf of zes totaal onbekende beklaagden, waai van alle aanleiding is te veronderstellen dat zij den voornaamsten beschuldigden den ge nadeslag moeten toebrengen. 2e. Geen enkele ran de vroegere leiders de vroegere rechtsche oppositie is bij dit proces in staat van beschuldiging gesteld, maar als niet alle teekenen bedriegen zal tegen hen een derde proces op touw gezet worden. Rykof n Boecharin waren j.l. in September ,,van rechtsvervolging ont slagen". Welnu, er is thans een nieuwe en hevige perscampagne tegen Rykof ontketend. En Nicolaas Boecharin is zoo juist zijn positie als hoofdredacteur van de I zwestja kwijtgeraakt. (Marianne, Parijs) Alles beter dan dat BIJ de Spaansche volksfeesten wordt men .getroffen door de vriendelijke boerenmeisjes, getooid in nationale feestdrachten, en de keurige stoet e jongelui die met hen dansen en men beseft dat dit eersteklas materiaal is voor burger schap of kanonnenvoer, maar niet voor Bolsjewisme. (Morning Post, Londen) De kleine caricaturen in den tekst zijn uit ,,Marianne". VER D R f\ |G HET DU/TSCH-JAPANSCHE, VERDRAG Simson-Stalin: Dit zaakje heb ik zóó opgeknapt!" (North China Daily News, Sjanghai) Uncle Som: Wat hoor ik daar ? Zouden ze toch nog uitkomen?" (Youngstown Vindic Telegram, U.S.A.) BURGEROORLOG ~3^ WÊRVWGSBUKEAU Franco: Kent u alleen maar Spaanse/r? Neen meneer, o//een a/s u Duitsch, Italiaansch, Portugeesch en lersch kent kunnen we u gebruiken." (Glisgow Bulletin) v 8 Ben je bang?" Neen, maar de kogels fluiten zoo valsch". (Marianne, Parijs) DE EERZUCHTIGE GOUDV/SCH (Nebelspalter, Rorschach)