VROUWEN IN SPANJE £EN ontwikkeling, die drie eeu wen heeft stilgestaan, middeleeuwsche toestanden, waartegen een zwakke en verdeelde vrouwenbewe ging machteloos scheen, daarna de ruk vooruit die de Republiek in 1931 aan de vrijwel onvoorbereide vrouwen bracht en nu dit, op de bres in den burgeroorlog. Voor onze Holtandsche mentaliteit ondenkbaar. Het is het genie van het Spaansch ras met zijn latente bescha ving en intelligentie die het aan de Spaansche vrouwen mogelijk heeft ge maakt dit te volbrengen. Het spreekt vanzelf dat deze ontwikkeling veel dui delijker is links" dan rechts", of schoon toch ook rechts meer beroep op de vrouw wordt gedaan dan sinds menschenheugenis is voorgekomen. Wonderlijke tegenstelling in de vrouw. Draagster van de traditie, meer dan de man toegankelijk voor begrippen van orde en gehoorzaamheid, maakt haar haast ontstellend aanpassingsvermogen en haar hartgrondig realisme, dat zij haar gaven volledig kan ontplooien op momenten, dat alle overgeleverde waar den ophouden te bestaan. Nieuw is alles, waar de Spaansche vrouw nu de hand aan legt. Nieuw na tuurlijk de militaire dienst, maar nieuw en nog belangrijker de strijd tegen de onwetendheid, tegen de desorganisa tie, tegen de dreigende epidemieën. De minister della Saludad, Frederica Montsenis, een nog jonge vrouw, moeder van een klein meiske, slaagt er in een hygi nische organisatie uit den grond te stampen, die de volkenbondsdeskundi gen mét bewondering vervult. Wat zal er met Spanje gebeuren, als de vulkaan, uitgebarsten na eeuwen, weert tot rust is gekomen ? Wie zal het zeggen? Maar als wij, wat ons als vrouwen niet zoo moeilijk is, naar Spanje kijken zonder politieke oogklep pen, ah wij trachten te begrijpen, wat daar diep onder aan het gebeuren is, dan kunnen wij slechts bidden, dat het den eens zoo achterlijken Spaansche vrouwen gegeven moge zijn op dezen met bloed doordrenkten bodem ten slotte een samen leving op te bouwen, die haar moed, haar geloof en haar verstand waardig is. P. V. 'rouwen en vrouwenleven DE GROEI VAN HET FEMINISME Clara Campoamor HET feminis me als ge organiseerde beweging heeft in Spanje eerst werke lijk leven gekregen na het jaar 1919, toen een Spaansche zakenvrouw, Maria Espinosa, de vereeniging Vrouwelijke Universitaire Jeugd" liet uitgroeien tot de Nationale Vereeniging van Vrouwen. De Spaansche zin voor het individueele en de afwezigheid van gemeen schapszin geeft ook voor de vrouwen beweging de verklaring van de tegen stelling, die bestaat tusschen het steeds vrij zwak gebleven feminisme en de volledige verovering van politieke "en juridische vrijheden, die de Spaansche vrouw een grooten voorsprong op haar zusters uit andere Latijnsche landen hebben gegeven. De vrije en intellectueele beroepen, en hun symbool, de Universiteit, zijn voor de Spaansche vrouwen nooit gesloten geweest. In het algemeen kan men zeggen, dat de vrije beroepen haar in twee gevallen open stonden: in de eerste plaats wanneer zij zich richtten op het onderwijs, omdat men, daar de Katholieke idee in het land overheerschende was, tegen coöducatie gekant was en tengevolge daarvan den vrouwen de positie van onder wijzeres der vrouwelijke jeugd toe kwam; in de tweede plaats, wanneer de uitoefening van een vrij beroep door vrouwen zoodanig was begrensd, dat zij den mannen geen concurrentie konden aandoen. Het gevolg dezer beide feiten is geweest, dat vrouwen te allen tijde toegang tot de Universiteit hebben gehad. Zelfs was in de achttiende eeuw aan de eerste Spaansche univer siteit, die van Alcala, een vrouw Mr. Campoamor, liberaal oud-fid van de Cortes, eerste vrouwe//jke advocate te Madrid, heeft zelf een belangrijke rol in de Spaansche vrouwenbeweging gespeeld professor in filo sofie: Dofia Maria Isidra de la Cerda, gravin van Onate, wier naam gegrift is op de muren der aula. Vrouwen bezochten ook de medische en juridische faculteiten, maar men stond haar niet toe, de geneeskunde of het recht uit te oefenen. Eerst omstreeks 1900 vestigde Con ception Aleixandre zich als eerste vrouwelijke dokter te Madrid en verdroeg er met een bewonderenswaardigen moed de kleingeestigste campagnes, zelfs van den kant van haar studiegenooten. Reeds vóór haar, tegen het einde van de negentiende eeuw, had Conception Arenal, beroemd om haar kennis van het strafrecht, haar rechtsstudies aan de Universiteit van Madrid voltooid, waarbij zij zich voorzichtigheidshalve in mannekleeding vermomd had, opdat zij niet op zou vallen. De faculteit der letteren was het drukst bezocht, omdat de vrouwen hier de bevoegdheden konden verkrij gen, die de plaatsen bij het onderwijs en later de posities, ie vrij kwamen aan de openbare archieven en biblio theken, voor haar openden. Zoo al het aantal onderwijzeressen dat harer mannelijke collega's steeds heeft overtroffen, vooral sinds de algemeene wet op het onderwijs van 1878, werden bij de openbare admini stratie de vrouwen eerst toegelaten sinds 1890. Het was de Minister van Binnenlandsche Zaken, die deze nieu wigheid durfde in te voeren, door een klein aantal vrouwen als hulp krachten, zonder kans op promotie, aan te stellen. Maar die schuchtere poging hield daar dan ook mee op, en eerst in 1911 besloot de nieuwe HULP aan Spaansche kinderen j Jacoba Repeïaér v. Drtel Voorzitster ComitéFonds Nedcrlandsch Tehuis voor Spaansche Kinderen in Zuid-Frankrijk WIE, die een hond ziet verdrin ken, vraagt aan wien hij toe behoort alvorens te trachten hem te redden? Het is me herhaaldelijk gebeurd, dat personen tot wie ik me wendde om hulp voor Spaansche kinderen, me antwoord den met de weervraag: kinderen van welken kant bedoelt u? Is het niet een ontstellend feit, dat ook in ons land de politieke hartstoch ten de natuurlijkste, humane gevoelens dreigen te overweldigen? Hoe kan het anders mogelijk zijn, dat men ook slechts n seconde lang zou meenen,. dat men het ne verhongerende, ver laten kind zou verzorgen en 't andere zou laten sterven orndat zijn vader strijdt aan den kant, dien men geen sympathie toedraagt? Partijdige hulp, die een ongewenschte, politieke voorkeur aan den dag zou leggen, is alleen denkbaar bij geldzen dingen naar Spanje. Deze gevaren zijn volkomen uitge sloten door de werkwijze der verschilSptlcndt kinderen in een Spaansch vistchersjtad/e lende internationale hulpacties waarvan het ComitéFonds Nederlandsen Te huis voor Spaansche Kinderen in ZuidFrankrijk" een Nederlandsche tak is. In de allereerste plaats worden er maatregelen genomen om de gevluchte of geëvacueerde vrouwen en kinderen, die in 't Zuiden van Frankrijk in kam pen zijn ondergebracht en door de zor gen van het,,Comitéd'accueil pour les enfants d'Espagne" medisch worden onderzocht, te verdeelèn over tehuizen in die landstreek. Een van diéhuizen werd door een Nederlandsche vrouw, die er in de oorlogsjaren kinderen ver pleegde, in bruikleen afgestaan. Het is ingericht voor 100 kleintjes, onder de 6 jaren en zwakke ouderen, waarvan de medische autoriteiten het naar Noordelijke landen ontraden. tehuizen hebben vooral voor de kinde ren het voordeel, dat deze met elkaar een gemeenschapje vormen en dat men daarbij de hulp kan hebben van Spaan sche vrouwen, b.v. onderwijzeressen. die ten opzichte van de taal de schakel kunnen vormen met- de hoofdleiding van Engelsche, Fransche of Nederland sche verpleegsters. Naast het bovengenoemde comité, maar onder hetzelfde Secretariaat van Mevr. N. Stijnman, Okeghemstraat 34", Amsterdam, werkt in ons land een Huisvestingscomité", dat zich ten doel PAG. 14 DE GROENE No. 3116 minister het vrouwelijke kader uit te breiden en examens in te stellen voor bepaalde posten voor vrouwen bij de administratie der Telegraaf. Na dit moedige" voorbeeld van den Mir:ster van Binnenlandsche Za ken, bioidde het aantal vrouwen op particuliere kantoren zich snel uit. Langzamerhand gingen ook de andere departementen er toe over, vrouwen als hulpkrachten toe te laten, en ten slotte begon men haar als ambte naren aan te stellen, na de zelfde examens en op de zelfde condities als de man. In 1919 veranderde de balie van Madrid, op voorstel van Mr. Ossorio y Gallardo, deken van de orde van advocaten, die het precedent van de Fransche balie en den naam van Mevrouw Jeanne Chauvin opriep, haar reglementen, en besloot zij vrouwen tot de rechtspraktijk toe te laten. In 1925 werd hiervan voor het eerst gebruik gemaakt door mejuffrouw Kent en schrijfster dezes. DE in 1919 geboren vrouwen beweging heeft echter nooit een breede vlucht genomen. Allereerst o .-matte zij slechts een klein aantal vrouwen. De verklaring hiervan is te zoeken in ons individualisme. Daar moet men aan toevoegen, dat de geest van critiek en van verdeeld heid zich veel sneller ontwikkelde dan een gemeenschapsgevoel. De vrouwenvereenigingen versplinterden on middellijk, en tegenover de Nationale Vereeniging van Vrouwen onder voor zitterschap van Maria Espinosa werd de Unie van Spaansche Vrouwen gesticht, onder voorzitterschap van de markiezin del Ter, welke organisatie de eerstgeborene verzwakte. Door deze verdeeldheid hebben de feministi sche vereenigingen geen grooten in vloed gehad. Zij hebben er echter toe bijgedragen de geestkracht def femi nisten te versterken en haar voor te bereiden tot den strijd om vrouwen rechten, wanneer het moment daartoe gekomen zou zijn. Onder de vrouwen, die voor het feminisme gearbeid hebben, moet ge noemd worden Benita Assa Manterola, die Maria Espinosa opvolgde als voor zitster van de eerste feministische vereeniging. Leerares, overtuigd femi niste, werkte zij onvermoeid en onop houdelijk om allen bij elkaar te bren gen, en men kan gerust zeggen, dat zij aan alle vrouwen, die voor het feminisme gearbeid hebben, haar steun heeft gegeven; tot haar vereeniging behoorden o.a.: Isabel Palencia, de tegenwoordige gezante te Stockholm, Julia Pequero en Maria Martinez Sierra. Naar men weet, kwam dit oogenblik met de uitroeping der Spaansche Republiek in 1931. Bezield door een schoonen geest van rechtvaardigheid, bracht de Republiek de vrouwen in de volksrechtbanken, schonk haar het actieve en passieve kiesrecht voor de Cortes, opende een aantal totdien gesloten beroepen, waaronder dat van notaris en kondigde gelijktijdig een wijziging van het burgerlijk wetboek aan, teneinde de beperkende bepalingen van het Code Napoleon, sedert 1889 in geheel Spanje in vigeur, door een moderne wetgeving te vervangen. In de wetgevende vergadering der Cortes had ik de eer het vrouwen kiesrecht te verdedigen en het, on danks zwaren strijd, staande te houden; niet slechts het grootste deel van de Republikeinsche groepen in de Kamer, maar ook de beide andere vrouwelijke afgevaardigden waren tegen het ont werp ! De politieke rechten werden de vrouw verleend dank zij de stemmen van rechts, van de socialisten en van eenige beginselgetrouwe republikeinen. De Spaansche vrouw heeft haar poli tieke rechten vier maal uitgeoefend, sinds zij ze gekregen heeft. En ondanks de neiging» die alle mannen sedert Adam koesteren, om mislukkingen op rekening der vrouw te schrijven, hebben de schommelingen in de ver kiezingen in Spanje bewezen, dat de vrouw bij het stemmen ongeveer dezelfde richtlijnen gevolgd heeft als de man, en dat zij er dus gelijk of on gelijk in gekregen heeft in de zelfde mate als hij. stelt, zoodra de toestemming van onze regeering is verkregen, kinderen boven de 6 jaren uit Zuid-Frankrijk hierheen te laten vervoeren en onder te brengen bij de vele gezinnen, die zich met prij zenswaardige spontaniteit bereid ver klaarden zoo'n stakkerdje op te nemen. Sommigen vragen: Zijn er dan hier geen kinderoogen, waaruit honger en kou en verdriet ons aanzien?" Zeker, maar toch leven deze kinderen nog in een paradij s (vergeleken bij de hel waaruit hun Spaansche makkertjes ter nauwernood ontkomen zijn. Wel vrees ik, dat zij die meenen erva ring te hebben opgedaan bij 't verzor gen van Belgische.Duitsche of Hongaarsche kinderen in den oorlogstijd, onder schatten de vél grootere verschillen van geaardheid der Spaansche kinderen. Deze zullen hier alles,,gek"(Hollandsen synoniem voor vreemd!) vinden: wo ningen, dagindeeling, klimaat, die to taal onbegrijpelijke taal, het eten dat niet naar knoflook smaakt, enz. Het is te hopen dat alleen gezinnen'met kinderen gasten zullen nemen, want kinderen begrijpen elkaar heel gauw, ook zonder woorden. Knikkeren, touwtje springen en haasje-over zijn internationale ver maken en dan is er nog de taal der handen.... Laaf ons dan vertrouwen hebben in de Hollandsche moeders, wier kinder liefde haar zal helpen in 't juiste be grijpen van die arme wezentjes en wien 't misschien lukken zal de angst in die donkere oogen te veranderen in verPAG. IS DE GROENE Ne. 3116 trouwen. Eenmaal terug in hun land, zullen deze kinderen behouden een, zij het ook vage, herinnering aan bescherming en beschutting tegen een hen achtervol gend monster. En per slot zal 't ons volk zijn, dat het beste deel heeft: het is zaliger te geven dan te ontvangen" is niet zoo maar een vroom gezegde, maar een in diepe ervaring gefundeerde realiteit, die niet altijd voldoende wordt erkend door hen die de vrijheid hebben om te geven in tegenstelling met hen, die door nood gedwongen moeten ontvangen. De Giro-rekening van het Nederland sche Tehuis is No. 230377 ten name van Mr. J. M. C. Romeijn, Den Haag; van het HuisvestingscomitéNo. 215598 ten name van Mejuffrouw S. Meijer, Amsterdam. \ om ratl* bllo ;ade CK, JW, Droste Cacao Is thans óók verkrijgbaar in Carton-verpakking van ',; K.G. . . M.87 '/i KG. . . f 0.96 '/? K.G. . . f 0.50 Vi.K.G. . . f 0.20 (inel. omzetbelasting.) DROSTE PASTILLES Voedzaam, lekker en voordeelig, zoo'n heerlijke kop warme Droste Ver pleegster Cacao l Ge zond en opwekkend... vooral in deze kille dagen! Droste Cacao verwarmt U van binnen uit. l 0. >n II \ au m: 'an it. mDs. ?en no jk. id, en Z. ALTIJD WELKOM! Spaart bont veer Jfcop, te/c/, ttket of blad. WIST U dat U de kosten voor Zlekenhuisverpleging en operatie kunt verzekeren bij de ~?- Verg. voor Ziekenhuisverpleging in de Ned. Herv. Diaconessen Inrichting? Inlichtingen Kantoor der Vereeniging Overtoom 283 (Diaconessenhuis) Tel.82002-80202 ZWITSERLAND voor opvoeding en onder wijs het ideale land -JONGEMEISJES PENSIONAAT IN DE BERGEN*<Le0 Frène»'* Val de Jonx, hoogte 1050 M. Grondig onderricnt |?de Fransche taal en andere tafen. Huishoud- en kookcursus. Muziek. Handels onderricht. Alle soorten sport. Eigen Chalet a/h Lac de Joux. Zwltsersche Sklschool. Geïllustreerde prospectus. Billijke prijzen. , Mr. i Mw. J. PIGDET t'K Geef adresveranderingen (ook tijdelijke) vroegtijdig op f Als wij Woensdag met de eerste post bericht van Uw verhuizing krijgen ontvangt U die week DE GROENE reeds aan Uw nieuwe adres. Waarom zo uitdrukkelijk MAGGIs AROMA vragen ? Omdat U met MAGGI5 Aroma de zekerheid hebt het beste te gebruiken, dat op dit gebied in de handel is. Laat Uw ledig MAGGI-flesje navallen; dat is voordeliger. FLACON Nr. O .*. . 16 G. " FLACON Nr. l . . . 30 G. V