\ De potvisch wordt gedemonteerd; praeporoteurs von het Leidsche Mu seum sloepen de botten er u/t. Cecataeologische vizioenen H. B. FORTUIN OPPERVLAKKIG bezien hadden de potvisch en ik nooit kunnen vermoeden, dat wij nog eens van aangezicht tot aangezicht tegenover elkaar zouden komen te staan. De potvisch zwom met zijn maat door de wereldzeeën, doorplaste ocea nen, en ik leefde het leven van gewoon burger, zon der bijzonderen samenhang met het water, behalve dan 's zomers in Zandvoort. Zoo ik dus niet tot den potvisch kwam, moest de potvisch tot mij komen. Het was een Woensdag van het jaar 1937, begin Maart, dat een 7 a 8-jarige potvisch, genaamd Henkie, met zijn maat heerlijk lag te spartelen in den war men golfstroom, die, komende van Zuid-Amerika, langevoren door den Oceaan trok en door het FranschEngelsche kanaal naar het noorden vloeide. Henkie had heerlijk gegeten dien dag, en behaaglijk sloeg zijn borstvin op zijn buik, waar eenige kop voet i gen, een inktvisch en eenige familieleden langzaam ve:«» teerd werden. Henkie, de i8-meterige, en zijn 16meter broertje, Chris, zwommen achter elkaar, met hun staarten vernuftige spiraalbewegingen uitvoe rend, het heele bolle lijf in trillende spierenspan ning, sidderend en in de golven zwoegend als een ouderwetsche zeilbark. Henkie en Chrisje waren er zich wel degelijk van bewust te behooren tot de cecateeën, en voelden zich trotsche vertegenwoor digers der vischachtige zoogdieren. En verheugd bliezen zij stralen water door hun s-vormig neusgat, zoodat fonteinen schitterend opspoten, schuin in de vaarrichting. Dat was pas leven, dat was jeugd, en zij sloegen met hun vinnen, snoven vergenoegd kubieke meters lucht, en doken weer onder in den golfstroom, waar het, ondanks het koude weer en de zilte koele bovenlucht, zoo intiem en warm is. Henkie stak zijn onderkaak, stoer en rond als een mastboom van een zware rijnaak, bezet met ronde beenknobbels van tanden, loodrecht op het gevaarte der bovenkaak naar onderen, zoodat de bek met de dikke tong flink openstond, gereed om onhandige visschen, maar wie weet ook tien-meterlange inktvisschen te beklemmen, te kraken en op te slikken. En daar ging Henkie weer, met een vaart, die in potvischkringen spreekwoordelijk was, en waarbij de snelheid Van Rex of Queen Mary een jammerlijke vertooning van menschelijke onvolkomenheid beteekende. Dertig, veertig kilometer met gemak. En achteromziende ontdekte hij, dat Chrisje ver achter hem was gebleven. Nu ja, Chrisje had ook niet zijn gewicht en spierenmassa, en fier strekte hij zijn lijf, van zijn stompen kop tot de schroefbladen van zijn staart. Vijftigduizend kilo, wie deed hem dat na! Hoei! Hier was het gezellig. Van die kleine stroo mingen, extra kanalen, niet zoo groot, en leuke eilandjes. En met die gedachten was Henkie het Hol-, landsche Zeeland genaderd. Hij zwom heen en weer, zwiepte met zijn staart, sperde zijn muil open, joeg pijlsnel nu hier, dan daarheen, en dacht er niet aan op het getij te letten, dat al leelijk verliep. Op eens, daar schuurde hij met zijn staart over het zand, dat optroebelde en honderden kleine vischjes verschrikt deed wegzwemmen. En toen hij met een f ikschen duw van staartschroef en vinnen en een ruk van zijn lange lijf probeerde in dieper water te komen, schoof zijn zware kop over het Zeeuwsche zand; terwijl hij zijwaarts probeerde weg te spartelen, voelde hij hoe ook daar voldoende water ontbrak' om met zijn diepgang genoeg zwemgelegenheid te hebben. Met zijn felle oogen speurde hij rondom naar open water, maar in paniekstemming ontdekte hij, hoe overal, centimeter voor centimeter, het water zakte en zakte. En overgelaten aan het eigen lichaamsgewicht perste zijn zware lichaam zich zwaarder en dieper in het natte zand. Nu stak de helft van zijn kop al boven het water. Henkie voelde zich zwaarder en logger worden. Nu ging het adem-' halen al moeilijker en hulpeloos schoof hij over het , weeke zand, naar links en naar rechts. Hij snakte naar adem. Maar zwaarder n lastender drukte zijn lichaamsgewicht hem de levensorganen dicht; tot het zware lijf amechtig, in een vreeselijken dood strijd ,werd ineengedrukt. En toen het water rondom het donkere, geweldige lijf was weggespoeld, lag midden op de grijsgele zandplaat een blauwzwarte kolos, dood, bewegingloos, doelloos en nutteloos. champQqnc kmq CfT^ ? ~7 -? r ? ? ' ^ ? XvJnncsc'n Zoon. - L-jroainqerv NUTTELOOS? Op den wal bij Terneuzen liepen twee brave Zeeuwen. Wa's dat?" zei de een. En de ander wist het niet. Hij wist niet, dat dat Henkie was, Henkie dood en zielloos. Dus vertelden zij, dat zij een dooden walvisch hadden gezien. Zoo vloog het gerucht door Walcheren en door Zeeland, . en het snelde telegrafisch en telefonisch door Hol land, in de bureaux van hen, die door beroep of roe ping belang stelden in Henkie's dood. Enkele uren later werd ook Chrisje gevonden, ook gestorven. En van het destructiebedrijf in Overschie werd direct iemand gezonden naarHenkie en Chrisje; maar ook de wetenschap werd wakker en stuurde een vertegenwoordiger van de cultuur naar Zeeland om althans de geraamtes van het paar te verwerven. En een geleerde, een doctor, onderhandelde met hen, die door het recht van strandvonderij eigenaars van Henkie en Chrisje's stoffelijk hulsel geworden waren. Inmiddels hadden zich honderden Zeeuwsche boe ren en visschers, notabelen en arbeiders om de lijken verzameld. En zij gruwden. Zij gruwden van de lucht, van de traanlucht, die het tweetal verspreidde. Toen de stedelingen in de rest van Holland dien dag hun avondbladen opensloegen, steeg uit de kolom men kopij over de beide kolossen de zoetige, weeige traanlucht hun tegemoet. Want zoo plastisch, of liever zoo odorant, hadden Hollands journalisten over de potvisschen geschreven. Sleepbooten kwamen, sleepbooten bedrijvig, zeker en superieur als begrafenisondernemers. Een lus om den staart van Henkie, een lus om den staart van Chrisje, en .. .. puf, puf, puf, daar gingen ze. Voorbij Hollands wuivende duinen en blonde stranden. Voorbij kleine dorpjes, die met roode daken lagen te.droomen; tusschen de boorden van een kanaal, naar de stad, naar het moderne, twintigste eeuwsche leven. Zij liggen langszij; langszij Rotterdams Parksluizen. Hier is hun laatste rustplaats, want hierna is het uit met de rust. Een paar drijvende bokken, takels, bevelen, het is n kwestie der techniek en de beide ongeluksvisschen liggen op de halve steentjes van de kade, als stukgoederen, maar geweldig groot, Vet, rond en machtig, als afgezanten uit een andere wereld, een voorwereldlijke wereld, een wereld, waar het niet zoo burgerlijk, petieterig en kleingeestig is als hier. Daar, op een rij, staan de erfgenamen, de erfenisjagers. Het zijn werkers van het destructiebedrijf in Overschie, die ten slotte ook maar per uur betaald worden, en wien men de vilderij niet ten laste mag leggen, daar zij vrouw en ongetwijfeld kinderen hebben. En daar staat de wetenschap: een hoogleeraar, beheerder van een Natuurhistorisch Museum, een vriendelijk en geleerd Hollander, assistenten, praeparateurs. Wat zij begeeren is niet Henkie's on sterfelijke ziel; zij wenschen slechts de verbazing wekkende botten, in weinig musea ter wereld te zien 'en dus een eer voor land en universiteit. Zij zoeken eer, zooals déduivel zieltjes. Arme potvisch l r EN kwam ik. Ik kwam met een vroegen trein uit \msterdam; het sneeuwde en het was koud. Ik kwam met een blocnote en een fototoestel. Ik vond de Parksluizen en ik trad de omheining binnen. Vóór mij waren reeds veertigduizend menschen binnen getreden. Na mij zouden er zeker nog evenveel komen. Daar, op de kade, aan den rand van het verleidelijke open water, lagen Henkie en Chrisje. Dat is te zeggen, Chrisje lag er heelemaal, al waren kleine, nietige menschjes in overalls op zware kaplaarzen bezig reepen spek uit zijn rug te snijden, om die weer in kleinere stukken te verdeeleii en in ijzeren vaten te werpen. Maar van Henkie restte slechts de kop. Oneindig treurig was de met tanden bezette mastboom, die zijn onderkaak is, omiaaggezonken, als in stil protest. Om hem heen waarde de lucht, de stank. De weezoete, traanachtige, vieze, benauwende lucht, waarom hij ook na zijn dood nog gevreesd is. En vlak achter dien kop waren acht mannen in witte laboratoriumjasserf druk in de weer. Zij wroetten met lange messen in de warme brei van den heuvel, die eens Henkie's achterhoofd was. Als kleine beekjes gutsten opengesneden aders. Hoog boven de mannen welfde zich de hooge, ronde lijn van'den kop. In een scherpe lijn afgesneden. Daaronder, twintig, dertig centimeter dik, de laag van wit spek, die in zekeren zin Henkie's voor naamste charme uitmaakt. Beneden, in den zand bak van zijn spier- en vetmassa's, speelden de witgekielde werkers, in voorzichtige woede om de botten zonder beschadiging los te werken en ze dan later, genummerd en op volgorde gelegd, in de loods onder te brengen. Het was guur weer. Het sneeuwde. Ik had het koud. En dus wilde ik mijn treurigen plicht snel ten einde brengen. Ik sprak eenige deelnemende woorden tot den hoogleeraar, onderhield mij met de naaste familie, de praeparateurs en assistenten. Zij waren vriendelijk, beslist hartelijk, hadden een sterken pótvischgeur en den aanblik van chirurgen na een zware operatie. En ik wilde gaan. Maar toen was het, of ik mijn naam hoorde noemen. Ik ging terug , naar de afgepaalde ruimte, waarbinnen de ongeluks dieren lagen. Ik stoorde mij niet aan den Rotterdamschen agent, die mij een indringer oordeelde. Il;: ging vlak bij den bek van Henkie staan. En Henkie sprak. Hij klaagde: Ik vind het een ge klaagd schandaal. Mijn geraamte er uit te halen. En nummeren. En dan later zeker weer opzetten. Hoe vind ik de eeuwige rust? En mijn spek, mijn trouwe speklaag, met de spieren naar Overschie. Uitkoken ! Traan er van koken. En van de rest veevoeder. Vee voeder l En van mijn uitschot kunstmest. Ik moet de kool laten groeien. Ik, meester der zeeën, die in oude zeemansverhalen voortleef als geweldige, die schepen getorpedeerd heb, booten heb gekraakt, expedities vernietigd. Ik, die octopussen eet, als een mensch cadet j es, ik, met mijn oerkracht. Ik, laatste gezant uit een verstorven wereld; voorganger van een geslacht, dat thans de zeeën en de aarde be volkt; en nu peuteren menschjes aan mij, die in andere omstandigheden mij om genade hadden moeten smeeken. Het is een schande, een vernede ring, een misdaad." Wij stonden tegenover elkaar. Hij, de geweldige, en ik, nietig, klein, licht mensch j e. Een oogenblik zwegen we. Toen legde ik voorzichtig mijn hand op zijn onderkaak, om hem te troosten. Achter de afzetting keek het publiek a raison van een kwartje belangstellend toe. De professor kwam achter mij staan. Nietwaar, meneer, het zijn geweldige dieren. Ik zal u een stukje spek mélaten geven. Gisteren in Leiden is er van gegeten. Het smaakt heel goed, met peper en azijn, maar een beetje erg vet. Ach, Jansen, snijd eens even een stukje af, niet van den staart, dat is te drader i g, maar van den buik." Ik heb den vriendelijken geleerde bedankt. Ik ben naar huis gekomen met mijn stukje potvischspek. De keizer,der zee heeft mijn winterjas van geur doortrokken. Niemand wilde er van eten. Ik heb het spek achter op mijn fiets gelegd, en ben hard weg gereden. Ergens in plan Zuid heb ik het verloren. Rust zacht, Henkie.... A n r l nnnnil Hotel ATfcANTA N.T. Het modernste hotel ter plaatse,. Alle AHrl lllllltcN comfort. Centraal verwarmd. Warm en koud stroomend water. Logies met fll s»l-iVWI\ll U|tl«breid ontbijt f 2.50. Volledig pension f 4.- p. d. Dlr. F. lUHftS r^^HX^n sVI Hotel CEC1X. Penalon-Restaurant. Telefoon 138. 40 bedden. l H JC JK IM Huls van den eersten rang, schitterend gelegen te midden van zeldzaam ?^ ^^ ^^ * natuurschoon, op S minuten afstand van Rosarlum en Zweminrichting. Stroo mend warm en koud water In alle kamers. Centrale verwarming Badkamers. Biljard. Garage. Het geheele jaar «eopend. C. LAMMERS v. TOORENBURG, Evenaar HATTUM PENSION 't LANDGOED DE LANGEBERG" Schitterend gelegen «P de Veluwa op 3 minuten »f»tand v. d. weg Apeldoorn?Zwolle, te midden v. 5 H.A. prachtig natuur-wandelbosch. In de nabijheid v. d. Golfllnks en het natuurzwembad Hatto-Helm". Str. water, f r. zonnige kamers m. terre's en bilcon», badkamer. Ideaal oord voor (r. families, ruttbehoevende, schilden en flloiofen. Het geheele Jaar geopend. Prijien van f 3.5O p. d. «f, kind. ben. 10). h. prijs. Autogarage vrl|. Tel. 39. Aanbev. Dames VAN HUMMEL HILVERSUM TROMPENBERG'5 PALACE HOTEL l ? ill-W u 11 V» V m Teiefoolt 7941 (g HJnen) ? Matige tarieven j Hl l l r» U XH »«?"?? Hotel Pension 't WOUDHVIS. Telef. Mierden 4. II l 3| K"! IJ K ^ l Paaschvacantle te midden van bosch, hei en zandverstuivlnjen. ^^ " *^ " ? ^^ Modern comfort. Gezelllf interieur. Ook verw. slaapkamers. Str. w. Garage. Op verzoek modern veg. dieet. Prosp. op aanvrage. Gem. Bauern, Chalet In Gstaid (Zwltserl.) zeer billijk te huur. Inl. en foto's aan bovenstaand adres. Mevr. AELLEN?LUSSENBURG KOOTWIJK 'T HILLETJE TELEFOON 214, HARSKAMP 3 H.A. eljen dennenbosschen, 40 kamers, stroomend water, eleetrltch licht, badkamer. Alle comfort. Pensionprijs f 4 f 5.50 per da<. Boxen-jara«e vrij. Bonds-paardenstal, A.N.W.B.-Hotel. bij Hotel-Pension WATERLOO". Tel. 1221. Sehlte. r«l. onmldd. b. d. bosschen, m. pr. ultz. O; d. Leusder hel Aparte eet- en conversatiez. K. m. balc. Gr. t er x schen, m. pr. ultz. O; d. Leusder hel parte eet- en conversatiez. . m. ac. r. t er AMERSFOORT ""? Glr: A-N.W.B. Pens. f3.50, bij lang verbl. f3.95 p. d. Rest, d. »eh. d. NUNSPEET Kampeercentrum S AXEN H El M " Tel. doorverb. 14 - Vierhouten - Gev. sinds 1925 60 H.A. oppervlakte. Huisjes, woonwagens, kamers en tenten voor families en groepen. Eigen winkel voor levensbehoeften. Zwembad in de nabijheid. Plaats voor kampeer-aanhangwagens. Temidden der mooiste bosschen. Meest sportief, aangenaam, goedkoop en bevredigingschenkend vacantieverblijf. Vr. prospectus. OOSTERBEEK a/d. Rijn. Bosch, heide, vergezichten. Romantische heuvels en dalen. Gemeentelijke parken en bouwterrein. Bureau V.V. AnnastraatB, Tel. 5912 - Bureau Gemeentewerken Tel. 5541 Het moderne Kurhaus in de dennen bij Arnhem. 90 Bedden, 12 Badkamers, Lift, Hall, Kindcrspcelzaal. Pensionprijs f 5.50 af 7.-. Paasch- en Pinkster weekend f 18.- a f22.50. C. OGTEROP, Dir. PUTTEN (VELUWE) HOTEL-PENSION BOSCHZICHT Café-Restaurant. Tel. 20. Mooi en rustig gelegen bij de bosschen aan den Har derwijkerstraatweg. Gezellig zitje in den tuin. Pension ged. vóór- en naseizoen v.a. f2.50, van 15 Juli tot 31 Aug. f2.50 tot f3.50. Logies met ontbijt f2.?. Koffietafel f 0.75. Diner f 1.25. Restaurant den geheelen dag. ^ej. tf. j. VALKEN NOL IN T BOSCH" Telefoon 323. Geleien te midden van uitgestrekte bosschen m«t schitterende wandelingen. Modern Ingericht. Tennisbanen. Garace n paardenstallen. Overd. manege en fietsenstalling R F N K l J M Hotel - Restaurant *\ C 1^1 lm Vr l l TaUtnnn 351 K»\t,*m<\ T» mlrfftan ' ni_ir?svirükvi BOSCH - HEUVELS - HEIDE - WATER - APARTE ATTRACTIES R H C N t N GOEDE HOTELS EN PENSIONS, gelegen aan spoor, tram en boot. ? %? ??.?^???^ Schrijft V.V.V., KÜNERA-RHENEN R H E N E N Hotel - Pension - Restaurant ?A n E 1^1 E 1^1 /oniieraan den berg) Tel. 481. Ruime alen als* DE GREBBE" den berg) Tel. 481. Ruime alen alsook conversatieaal beschlkb. Alle kamers, zoowel In hotel als dependance, voon. van str. w. Bad k. Garage vrij. Wandèlk. voor de bek. Grebbeberg alleen aan het hotel verkrijgt». Pens. v. f 8.50? f 5.50. Weekend f 7.-? f 10.-. A. POOLMAN l ROZENDAAL bil VELP Hotel ROZENDAAL. Tel. 3715 (dag en nacht bereikbaar). Hoog en rustig gelegen In de bosschen. Modern comfort. Centr. verw. Ideaal verblijf v. d. Paaschdagen. Garage. Eigen tennisbaan. Prosp. op aanvrage. SOEST Hotel De Botehvljvtr" Tel. 2706. Bus en Trein. Natuurschoon rondom. Alle eomf. Keuken en wijnen extra ven. HKlSUM-OOOiWRTH SÜsfiÜ!1 JSSt l van S H.A; eig. bosschen onftrtpt natuurschoon. l tennlsb.. iwtm- en rijiport, centr. vtrw., w. tn k. l tel.: Renkum 363 (d. en n. ber.) | str. water, far., SPARRENHOF" - A.ÜT.W.B. Hotel en pension. Rostig tal. temidden van bosch, helde «n duin «n ia «» onmtU. on,gdvinV van Natuurbad. Penslonpr. f 3.50-f4.50. Vr.prosp. UDDELERMEER BoadBhotel - PEWSIOBTBiaBEKE HOEVE Pensionprljs f 2.50 f 3.50. Prachtige wandeltochten door de iroote bouchen van het Kroon-Domeln. Moderne landhuisjes te huur. W C l p PARKHOTEL. Alle modern comfort. Lift. Kamers met priv V Cl«l badkamer. Boxen-garage. Centraal verwarmd. Prospectus op aanvrage. «JUTEN (VELOWE) HOTEL-PENSION-RESTAURANT DE MALLEJAN Tel. 1. (Pat en nacht). Eerste en oudste huts ter plaatse! Aantenaam en rustig felefen temidden van onferept natuurschoon. (Bosch en Helde). De gelegenheid voor uitstapjes. 48 kamen, alle met stroomend koud en warm water en centrale verwarming. Badkamers en boxengarage. A.N.W.B.-bondihotel en paardenstal. Pension f 3.5O?f 4.50. Voor-en naseizoen alle kamers f 3.50. Vraagt prospectus. Eigen.: F. W. DICKMANN VIERHOUTEN - HAWTFEG - Telefoon 20 S - Veluwe. - HOTEL PRINS BËRNHARD - Restaurant-Penilon, mooie rustige ligging, in de bosschen. Alle comfort. Bekend beheer door H. MOLENAAR, v, h expl. de Mallejan. llflll/ . ... "ïrr Hotel SOXNETAXCK". Tel. 219. In de directe nabijheid v. h. strand. W M K A A N / r h Praehtlf e wandelingen door de duinen. Str. water op alle kamers. Garace vrij. f l IJ 11 rtnil fat-fc. p«ntionpr.t3.50U4.5Q. Veor- en nateiioen f 3.- i 1 3.50. Prosp. op aanvr. Schoone plaats en boschrllke omgeving. Gemeubileerde woning en penslon#ds met bijzonderheden gratis. Kleine gids 25«.. groote 50 «., plattegrond 'van 5>|M 10et. franco op aanvraag ? ? Bureau V.V.V. . Telefoon 2174 - Giro 6IW9. "7PIST Hotel-Café-Rest. HET WAPEN VAN ZEIST" ? Cl «J l Te(> 34U slotlaan 107, hoek Stationsplein. Ruime frissche kamers, alle met str. water^ Centrale verwarming. A.N.W.B. Gerenommeerde keuken. Pension v.a. f 4.?p. d. P. BRAND. Elg' PEREZ PERZI AMSTERDAM BOTTEBDAH HE TAP IJ N SINGEL 480 b/h Koning splein '8-GRAVUNHAQB UTBBCHT Etaleert woonkamerkleeden. EDERLANDSCHE REISVEREENIG1NG NAAR Nederlandsch Oost-lndi van 5 MEI tot 30 JULI 1937 REISSOM Fl. Inclusief o/Ie Excursies Alle fooien en verzekeringen Met de N.R.V. rond de wereld van 5 MEI tot 19 SEPT. 1937 «nnn REISSOM Fl. OUUU Inclusief alle Excursies Alle fooien en verzekeringen PROGRAMMA EN INLICHTINGEN CENTRAAL BUREAU DER N.R.V. DEN HAAG ZEESTRAAT 102-104 en Bijkantoor in Magazijn De Bijenkorf1 Amsterdam w l PAG. 14 DE GROENE No. 3119