Historisch Archief 1877-1940
r
'i
* ' ~
Een verhaal van De Groene
Achter over de Franscbe
MENEER Waalbande liep in de Leidschestraat
met een frons tusschen zijn grijze wenk
brauwen. Hij had net een zakenbespreking
gehad in Americain. Meneer Waalbande hield niet
van zakenbesprekingen in café's, want Meneer
Waalbande was een zeer deftig man met een onge
repte reputatie.
Gelukkig was hij geen Amsterdammer, hij ge
loofde niet, dat er iemand in Americain was geweest,
die hem kende. In Den Haag had hij zooiets niet
kunnen doen.
Meneer Waalbande keek naar de lucht, die zich
koperkleurig welfde boven de Leidschestraat. Een
vuile, dreigende onweerslucht. Meneer Waalbande
staarde er naar met een bedenkelijk gezicht. Hoe
had hij nu ook zoo dom kunnen zijn, om zonder
parapluie uit den Haag te vertrekken en dat nog
wel, terwijl hij zijn nieuwe, lichtgrijze demi aan
had. Een dikke regendruppel viel op zijn neus. Een
tweede plensde op zijn kin. Daar heb je het al,"
zei Meneer Waalbande onthutst en keek hulpeloos
rond of er nergens een tram of een taxi was. Maar
lijn i en lijn 2 waren net stationwaarts de brug afge
rold en een taxi oppikken is iets, dan den Amster
dammer niet gegund is. Kon ik maar ergens schui
len," dacht Meneer Waalbande en keek bedroefd
naar de donkere regenspatten op zijn lichtgrijze,
nieuwe demi. Toen viel zijn oog op een fraai grach
tenhuis, met een bord Kunsthandel". Zonder zich
verder te bedenken stapte Meneer Waalbande naar
het grachtenhuis met het bord en besteeg de stoep.
Dat was eigenlijk al onnatuurlijk, want Meneer
Waalbande gaf niets om kunst en was nog nooit
naar een tentoonstelling geweest. Toen hij voor de
eerste maal met verlof uit Indiëwas gekomen, had
hij met zijn vrouw het Rijksmuseum bezocht. Hij
kende de namen Rembrandt, Vermeer en Frans
Hals. Meneer Waalbande begreep niet hoe hij in
dit tentoonstellingszaaltje verzeild was geraakt.
Hij had veel beter een heerenmodezaak binnen
kunnen loopen. Dan had hij een das kunnen koopen
en den bediende een taxi kunnen laten opbellen.
Meneer Waalbande keek verschrikt rond. Aan
de muren, van hét kleine zaaltje hingen schilderijen
met onwezenlijke huizen, boomen en luchten.
Net", vond Meneer Waalbande, alsof ze geschil
derd waren door een stout kind." Hij vond het ver
schrikkelijk. Leelijk I Afstootend l Ontzettend !
Toch was het net, alsof hij gedwongen werd er naar
te blijven kijken. Vooral n schilderij trok hem
onweerstaanbaar. Het stelde een hobbelig, geel-wit
huis voor, met een boom en een grachtje er voor.
Achter en boven het huis koepelden zware, koper
kleurige donderwolken, net als die, welke daarnet
boven de Leidschestraat hingen.
Vreemd", dacht Meneer Waalbande, het is net,
of ik dat huis ken." En hij liep naar een tafeltje,
waarop een geschreven lijst lag met de nummers
van de schilderijen. Hij las ,,No. 13. Achterzijde
Fransche Legatie, Den Haag ? 250.?."
Toen gebeurde er iets verschrikkelijks. Meneer
Waalbande stond opeens weer op het bruggetje
voor de Kanongieterij en keek naar de achterzijde
van de Fransche Legatie. Hij was altijd bang, dat
iemand hem zou zien, want hij was hél bekend in
Den Haag en frequenteerde de recepties in de Fran
sche Legatie. Hij wist opeens, dat hij in het schil
derij stond, want het huis was hobbelig en geel-wit
en Meneer Waalbande voelde de drukking van de
koperkleurige onweerslucht. En achter hem was
het huis waar Ilonka woonde. En het was drie jaar
geleden. Hij draaide de achterzijde van de Fransche
Legatie den rug toe en wandelde naar het huis van
Ilonka. Het was half negen in den avond. Hij belde
aan, zooals hij daar, drie jaar geleden, zes maanden
lang om den anderen Zaterdagavond had aangebeld.
De slonzige pensionmeid opende de deur, vroeg
niets, sloot de deur achter hem. Door de gang met
déimitatie-batikdoeken liep Meneer Waalbande
naar [de trap, klom langzaam naar de bovenste
etage, klopte op Ilonka's deur en ging binnen.
Ilonka sprong op van de bank bij het raam. Ze
sloeg haar armen om zijn hals en kuste hem. Toen
nam ze hem zijn hoed en jas af en troonde hem mee
naar het raam. De regen suisde in het vuilgroene
water van den Nieuwen Uitleg. Op zij zag hij de
achterzijde van de Fransche Legatie.
Ilonka zette thee. Meneer Waalbande praatte.
Hij vertelde Ilonka over de laatste aanwinst voor
zijn postzegelverzameling; over een misverstand
met zijn vrouw; over moeilijkheden met zijn zoon,
die niet wilde werken; over de hooge kleermakers*
rekeningen van zijn.dochter en over een jeugdvriend,
die op De Witte een beroerte'had gekregen en zóó
was dood gebleven. Ilonka schonk de thee in en
presenteerde hem koekjes. Toen kwam ze naast
hem zitten, met haar arm door den zijnen en haar
hoofd tegen zijn schouder. En ze begon te praten.
De woorden dreunden in Meneer Waalbande's hoofd.
Je moet liever niet meer terug komen," zei
Ilonka. Ze praatte heel zachtjes, maar hoe zachter
ze praatte, hoe harder het dreunde in Meneer Waal
bande's hoofd.
Je moet liever niet meer terug komen," zei ze,
want ik begin te veel van je.te houden. Tot nu toe
hinderde het niet, maar nu zou ik er niet meer tegen
kunnen. Dat ik je nooit mag opbellen of schrijven.
Dat ik je maar om de veertien dagen zie. Dat
je me nooit mee uit kunt nemen. Daarom is het
beter...."
Maar ik kan er toch niets aan doen," klaagde
Meneer Waalbande, mijn vrouw...."
Nee lieve schat," fluisterde Ilonka en nu daver
den de woorden in Meneer Waalbande's hoofd.
Dat weet ik toch wel. Je kunt er ook niets aan
doen. Maar juist daarom is het beter, dat je niet
meer terug komt."
EN opeens stond Meneer Waalbande weer op de
brug bij de Kanongieterij en keek naar de hobbe
lige geel-witte achterzijde van de Fransche Legatie en
naar de koperkleurige lucht. Het regende heel hard
en de regendruppels denderden op zijn hoofd. De
luiken en vensters van alle ramen van de achterzijde
van de Fransche Legatie waren open en voor alle
ramen stond zijn vrouw met zijn zoon en zijn doch
ter. Ze wezen naar hem met een uitgestoken arm
en riepen in koor:
Je bent weer bij Ilonka geweest! Je denkt, dat
we niet weten, datje bij Ilonka bent geweest, inplaats
van op De Witte, maar we weten het best! Je bent
weer bij Ilonka geweest l"
Dat hindert nu niet meer!" donderde Meneer
Waalbande terug en hij begreep niet, waar hij den
moed vandaan haalde, om zijn vrouw tegen te
spreken. Het is jullie schuld, dat ik Ilonka zoo
slecht behandeld heb," riep hij, jullie schuld!
Jullie schuld 11 JULLIE SCHULD !!!"
Je eigen lafheid l" echode de koperkleurige
onweerslucht. Je eigen lafheid!! JE EIGEN
LAFHEID ! ! l"
TOEN was Meneer Waalbande weer bij Ilonka,
voor het open raam en het was niet meer drie
jaar geleden, maar over drie dagen. Een begrafenis
stoet trok langs de achterzijde van de Fransche Le
gatie. Het was zijn eigen begrafenis. In, het eerste
volgrijtuig zaten zijn vrouw en zijn zoon en zijn
dochter, in diepen, deftigen rouw. Maar Ilonka lag
op de bank bij het raam. Ze lag voorover, met haar
hoofd op haar armen en snikte, dat ze er heelemaal
van schokte. Haar krullen woeien heen en weer in
den onweerswind. Meneer Waalbande wilde haar
in zijn armen nemen en haar troosten, maar dat
kon hij niet, want zijn armen zaten aan zijn doode
lichaam in de lijkkoets, die langs de achterzijde van
de Fransche Legatie reed. En toch stond hij in
Ilonka's kamer en zag alles tegelijk: Ilonka, die op
de bank lag te snikken, omdat hij dood was, en toch
had ze hem in geen drie jaar meer gezien of van
hem gehoord; zijn vrouw in het eerste volgrijtuig,
die weifelde, of ze zijn huis zou verkoopen of ver
huren ; zijn dochter, die bedacht, hoe ze haar nieuwe
rouw-complet zou laten maken en zijn zoon, die
overlegde of hij met het geld van den Ouwe in
Zuid-Frankrijk zou kunnen gaan wonen, zonder
ooit meer een spat uit te voeren. Ook zag Meneer
Waalbande zijn testament en den notaris, die het
gemaakt had. Hij begreep: nu was het de hoogste tijd.
Hij gilde den notaris toe, om een codicil te maken.
Gauw I Gauw !! GAUW !!!" Vóór hij begraven
was. Bevend van schrik nam de notaris een stuk
papier en een pen.
Aan Ilonka," dicteerde Meneer Waalbande,
over achter de Fransche Legatie, of is het achter
over de Fransche Legatie? Aan Ilonka, honderd
duizend gulden !"
De notaris schreef zóó snel, dat de vonken uit zijn
pen knetterden. De twee caryatiden kwamen van de
gebeeldhouwde boekenkast om als getuigen te tee
kenen. De notaris droogde de handteekeningen
met een vloeiblad en gaf er een ontzettenden slag op.
Toen stond Meneer Waalbande qpeens weer in
het zaaltje van den kunsthandel voor het schilderij
van de achterzijde der Fransche Legatie. Met zijn
zijden' zakdoek veegde hij het noodzweet van zijn
voorhoofd. Een elegante jongeman stond naast hem
en praatte over het schilderij en den schilder. Buiten '
suisde de onweersregen in de vuil-groene gracht.
Lijn x en lijn 2 rolden over de brug en de vonken
knetterden uit de beugels.
Ik voel me niet erg goed," steunde Meneer
Waalbaride. De jongeman gaf hem een stoel en een glas
water en, op Meneer Waalbande's uitdrukkelijk ver
zoek, een stuk papier en een pen.
Met bevende vingers schreef Meneer Waalbande:
En ik vermaak aan Ilonka, over achter de Fransche
Legatie, of is het achter-over de Fransche Legatie?
Aan Ilonka de somma van honderdduizend gulden
en het schilderij No. 13, Achterzijde Fransche
Legatie, Den Haag"."
Meneer Waalbande teekende het en de elegante
jongeman teekende het als getuige en de juffrouw,
die achter in het zaaltje , de invitaties had zitten
schrijven voor de volgende tentoonstelling. Met een
vreemd, opgelucht, zwevend gevoel in zijn hoofd,
vouwde Meneer Waalbande het papier in vieren,
stak het in zijn portefeuille. Toen dronk hij nog
een slok water en stierf.
Zijn heele vermogen bedroeg slechts
vier-envijftig-duizend' gulden en stond al jaren op naam
van zijn vrouw. ELKA SCHRIJVER
Genève, Dt Mont B/anc brug
ZUID-ZWITSERLAND
LUQANO EN L O C A R N O
voor een Ideale lentevacantie aan de oevers van het Meer van Lugano en het Lago
Maggiore. Het geheele jaar door voor automobilisten bereikbaar dank zij het speciale
autotransport door de Alpentunnels. Zeer gezond klimaat. Zuidelijke vegetatie.
Talrijke excursies. Zeer voordeelige abonnementen op de spoorwegen in de om
geving. Gemakkelijk en vlug te bereiken via Gotthard- en Slmplonroute Hotels en
pensions voor iedere beurs.
Een verblijf in de lente aan de zonnige oevers van de heerlijke Zwit
sersche meren overtreft alle verwachtingen, die het woord lente"
onwillekeurig opwekt.
Bovendien is Zwitserland een der goedkoopste reislanden
omdat:
0 ondanks de devaluatie van den Zw. frank met 30°'0 de hotelprijzen
niet verhoogd zijn en de koopkracht van den gulden zelfs
15°/0 hooger is dan vroeger,
? de 30?45% reductie op Zwitsersche reisbiljetten en de verlaging
van den bcnzineprijs met 30°/0 voor buitenlandsche automobilisten
van kracht blijven,
0 de gerenommeerde Zwitsersche hotels voordeelige arrangementen
alles inbegrepen" voor 7 dagen vanaf f 20.?bieden!
? er directe luchtverbindingen met aansluitende treinverbindingen
bestaan.
Daarom:
NAAR ZWITSERLAND IN L E NT E T O O l /
Bi
ml
Ideale vacantie. Lente aan de zonnige oevers van het
MEER VAN GEN VE
QCNÈVE LAUSANNE VEVEY MONTREUX
en andere charmante plaatsen. Bloemen Zon Alle sporten
boulevards Talrijke excursies Heuvels Bergen.
Lommerrijke
CENTRAAL ZWITSERLAND - VIERWALDSTATTERMEER
Uw vacantieland in de lente ! 7-daagsche abonnementen voor een willekeurig
aantal tochten per boot en bergspoor In het Vierwakhtattermeergebied.
L U ZE R N aan het klassieke meer, voor sport, gezondheid en ontspanning. Hotels in
alle prijsklassen. Kurzaal, golf, tennis, strandbad, historische bezienswaardigheden.
Ontelbare excursies per spoor, boot en auto in het gastvrije Urschweiz".
W E G a l S. Het meestbezochte lente-kuuroord aan het Vierwaldstattermeer. 27 hotels
met 1500 bedden. Excursiecentrum (zon, bloesem), sport, ontspanning.
V ITZN AU. De Riviera in het hartje van Zwitserland, in het voorjaar voor een
kuuren sportverblijf bijzonder geschikt.
INLICHTINGEN EN PROSPECTUSSEN:
ZwItBorach Verkeor*bureau, Konlngsploin 11, Amsterdam «n d» ral»bur«aux
iiHitiiiiiinnniiiMiiniiiiiHiniiHtninnin
Werkers en'stakers
RME dr. De
Hartogh. Ik
had zoo met
hem te doen. En het
ergste vind ik nog de
miskenning. Want die
paar meter.... nou
ja. Hij had hem nog hooger willen
hebben, ik zeg: zeker als een symbool
voor den groei van onze stad", want
zulke dingen denkt hij, daar is hij
voorzitter van de I.C.A. voor, die met
hun Twentsche paaschvuren toch al
zooveel platteland in de hoofdstad
brengen, waardoor het een echte
wereldstad wordt van louter gras en
boomen. Net als Rome, dat ze zeggen,
dat wel zeven heuvels heeft en dr. De
Hartogh wil er maar n in onze stad,
in het boschplan. En je vraagt je af,
of B. en W. wel begrijpen wat ze doen,
door dr. De Hartogh die paar metertjes
zand extra er op nou te weigeren.
Maar zoo zijn ze in Holland" zeg ik
om hem te troosten, kleinzielig in
alles, ook met bergen." En doe daar
eens wat aan ?
De heeren zitten nu weer op ter
rasjes en binnenkort komen er nog
twee Heeren bij, de heer Ankersmit
van de krant, die nu weggaat van het
Volk en de Heer oud-Rector Alma van
het Gymnasium. Als die bij ons zat
U KOMT TOCH OOK IN DE
TANZ KLAUSE?
Marnixstraat b/h Letdscheplein
Matiné4-6.80 - Avo»d 8-1
zei hij wel eens": als ik rondkijk zie
ik haast niets als leerlingen. Die daar,
met dien uitsmijter-ham, kende nooit
zijn onregelmatige werkwoorden, en
nu is hij vijf maal milionair. En die
mooie Dame daar had altijd een vijf
voor gedrag, en nu is zij de meest
besproken vrouw van de stad!" Ik
mag het lijden, dat ik hen vaak zie,
maar ik denk van niet. Heeren, die
hun heele leven gewerkt hebben,
kunnen er met'?mee uitscheiden.
Nee, dan mijn neef. Die heeft mee
gestaakt in de sit-down staking in de
Kinkerstraat, bij slager Stam. Mijn
neef zit toch al graag, en als hij
ondertusschen door zijn baas betaald wordt'
kent hij niets mooiers dan zitten. En
als je het mij vraagt was het geen
zuivere koffie. Ik zeg: ..Gerrit, vertel
nou eens eerlijk, wat was dat." Maar
niks. Hij lacht maar en geen echte
verklaring. Ja",rzegt hij, het vleesch
wordt duur betaald, maar wij, die nog
moeten leven, wij krijgen bijna niets!"
En eigenlijk, moet ik hem gelijk
geven, hoewel je volgens het Gebod
moet werken en er nergens staat, dat
je moet staken. En ik heb al eens
overlegd, of wij, als de fooien 'zulk
uitschot blijft, ook niet zullen staken,
niet met zitten, want dat geeft voor
ons geen pas, ? maar bijvoorbeeld
alleen met leunen.
En ik zei het tegen een Heer [van de
justitie], die boos was, omdat hij door
een i April grap voor gek naar het Cen
trum was gekomen. Maar hij zei: Be
zetten der bedrijven is onwettig, foei",
en weg mijn dubbeltje l
CHARIVARIA
Merkwaardige berichten
,,De dienstplichtige huzaar
Kamstra van het vierde halfregiment
huzaren te Deventer vond op het
exercitieveld een kievitsei. Zijn
regimentscommandant zond het naar
den gezant te Rome met het verzoek
dit ei te willen doen toekomen aan
Prins Bernard als eerste kievitsei
dooreen blauwen huzaar gevonden."
(Vad.)
,,Om niet met de bespreking van
overbekende werken te beginnen,
prijkte de symphonie van
Schostakowich op het programma." ?/A'./r.CJ
Later werd deze methode toege
past door den overleden chirurg Wedel
te Leningrad." (Gr.)
Paindeluxe-brood
Zij kunnen gedurende zes weken
op kosten van het fonds gratis worden
verpleegd." (Hbl.)
Een plan-om zulke rampen in de
toekomst te voorkomen," (X.R.C.)
Uit de hoogeschool der
journalistiek
,,Na de hoofdstad zal de tentoon
stelling te 's-Gravenhage te
bezichti.gen zijn." (N.R.C.)
Eenmaal het besluit genomen
een project te laten uitvoeren, n
maal de maatregelen getroffen die
voorafgaan aan het verfilmen, maken
zij hun budget pp." (Hbl.)
Sommigen zeggen dat hij algeheel
geheelonthouder is.geworden." (Hbl.)
De Engelschen noemen
iemand a total teetotaller.
Dit boek is niet bekend. Bekend
is ,,A Tale of Two Cities", in de
vertaling genoemd Londen en
Parijs." .
Onze classici
.,De twee eerstgenoemden zijn daar
homo novi." (Hbl.)
,,Hij erkent dus ? simplicitédut
zulks niet geschiedt." (X.ItC.)
,,De N.S.B, komt de nazi's op
kruiperige wijze in het gevlei",
schreift De Vreihijd.
,,Zij hebben daar beenderen gevon
den van reusachtige dieren die «.-en
25 millioen jaren moeten hebben
geleefd." (X.R.C.)
Nou, Moe!
zoo
Deze film werd gemaakt naar het
bekende bock van Dickcns: Lonclon
and Paris." (X.H.C.)
Schrille tegenstellingen
Geen enkele persoon, die bij deze
misdaad betrokken is, mag op sym
pathie rekenen, maar daartegenover
staat ook, dat geen der betrokkenen
ongestraft dient .te blijven." (Tel.)
Aan het bal namen talrijke inter
nationale aristocraten, alsmede voor
name Engelschen en Amerikanen
deel." (X.R.C.)
Von Neurath heeft dit noch ge
wild, noch gcwenscht." (HbH.)
Hierdoor zal het interieur van ons
Godshuis in uiterlijk toenemen."
(Kanton Weert)
Geslachtelijke moeilijkheden
Den Woensdag: daarop opende de
Volkenbondsvergadering zijn zitting."
(Alg. Ind. Dbl.)
,,Het nieuwe paviljoen zal zicli
waarschijnlijk evenzeer in de publieke
gunst mogen verheugen als zijn voor
gangster." (X.R.C.)