' l l Naam: Straat: Woon; W.4J7 F Letterkundig leven ROMAN VAN EEN HUWELIJK Giacomo An ton in i gieën tusschen Chardonne en Octave na te gaan beide hoofdpersonen en vooral Armande blijven te abstract, te onwezenlijk. Men gaat zich onwille keurig afvragen: waartoe dit alles? Men wacht voortdurend op iets dat niet komt, op een verlossend woord dat niet wordt gezegd. Het merkwaardige is, dat hoewel het meest gevoelige menschelijke element voortdurend overheerschend is, deze kunst op den duur cerebraal en onwerkelijk wordt doordat alles, vooral in het tweede gedeelte, vaag blijft en de analyse in het ijle en het luchtledige wordt voortgezet. Meer nog dan in zijn vorige boeken, veel meer dan in Les Destinées Sentrmentales", heeft Chardonne getracht zich hier van alles te ontdoen wat niet het essentiëele is; maar dit essentiëele van zijn levend omhulsel ontdaan schrompelt ineen, het wordt levenloos, het overtuigt niet meer. Dit neemt niet weg dat, zoo men eenmaal dit ijle en onreëele heeft aanvaard, Romanes ques" een groote bekoring heeft en naast L'Epithalame" en Les Des tinées Sentimentales" tot de meest persoonlijke en waardevolle boeken van Jacques Chardonne ? kan worden gerekend. Jacques Chardonne: (Stock, Parijs) WEINIG schrijvers vermogen zoo volkomen trouw te blij ven aan zich zelf en aan het beeld dat men zich bij het lezen van hun eerste boek van hen gemaakt heeft als Jacques Chardonne. Meer dan vijftien jaren zijn voorbij gegaan sinds het verschijnen van L'Epithalame" ; Chardonne heeft een vrij omvangrijk roman-oeuvre geschapen, evenwel zon der dat n enkele trek van het portret, dat men destijds van hem had kunnen schilderen zou moeten worden ver anderd. L'Epithalame" was de eerste roman die in Frankrijk het probleem van de liefde tusschen echtgenooten be handelde; deze omstandigheid is aan het ongewoon groote succes van het boek niet vreemd geweest. Chardonne verdiende dat succes ten volle, er was in zijn roman een zuiverheid, een oor spronkelijkheid en een kracht die zeker niet alledaagsch konden worden ge noemd. De schrijver van L'Epitha lame" had iets te. zeggen, zijn overtui ging en zijn literaire begaving maakten het mogelijk, dat hij wat het wezen van zijn boeken betreft, nog eenige malen op hetzelfde onderwerp terug kwam zonder dat deze herhaling hin derlijk aandeed, d. w. z. zonder dat men het gevoel kreeg, dat hij hetzelfde boek nogmaals schreef. Maar al heeft ieder boek van Jacques Chardonne van L'Epithalame" tot Claire" en tot Les Destinées Sentimentales" een eigen physionomie en een eigen waarde, zijn mogelijkheden als verteller, als schepper van individueele gestalten en als bouwer van een roman-intrige, zijn te gering om bij voortduring in nzelfde lijn te kunnen worden geëxploiteerd. Hierbij komt dat de meeste boeken van Chardonne nauwe lijks een roman" kunnen worden ge noemd; van een beschrijvende of een verhalende kunst is vrijwel nergens sprake. Chardonne is in de eerste plaats een moralist, die de menschen als ab stracte wezens nauwkeurig beschouwt, hun gevoelens en gedachten uiterst fijn analyseert en daarbij, niettegenstaande de scherpte van zijn vernuft, toch een toon van sobere warme menschelijkheid weet te bewaren. Chardonne ont leedt in al zijn boeken op wreede wijze de verhouding ( tusschen twee lief hebbende echtgenooten", maar zijn analyse is nooit destructief en heeft nooit een bitteren bijsmaak. Hierdoor en door de echtheid van zijn accent doen zijn romans zoo aangenaam aan. Het is de mensen Chardonne die achter den schrijver deh lezer aantrekt en belang inboexemt. > Roman esques", de nieuwe roman ' van Jacques Chardonne en volgens hem zelf de laatste die hij voorloopig en in deze richting schrijven zal Dietscbe bard Kenéde C'lercei: Xanrlaten gedich ten (J. J. WIJ instroom, Amaterdam) R ENE de Clercq bekleedt in de Vlaamsche Letteren een zeer eigenaardige positie. Reeds bij zijn debuut genoot hij spoedig een aan zienlijke vermaardheid dank zij zeer gevoelvolle populaire liederen, waar voor Emiel Hullebroeck goedaangepaste muziek componeerde. Daarna schreef hij sociale poëzie, maar zijn poëtisch talent ontdekte bij het los breken van den wereldoorlog een nieuw terrein waarop het de volle maat van zijn kunnen zou bewijzen: de politieke strijdpoëzie. Zoowel zijn Belgische patriottische oden van 1914?1915 als zijn antibelgische der daaropvolgende jaren wisten voor de Clerqs feilen harts tocht een soms verbazend praegnanten vorm te vinden. Thans is het vijf jaar geleden dat Renéde Clercq stierf. Ware het leven hem niet zoo spaarzaam gemeten ge weest, zoo had de dichter in 1937 zijn zestigsten verjaardag gevierd. Hijzelf had voor dezen datum een volledige volksuitgave van zijn werken voor zien. Het is niet mogen zijn.... Een piëteitsvolle vriend, de heer J. J. Wijnstroom, heeft thans echter de nagelaten gedichten van den Vlaamschen bard gebundeld en als geschenk toegezonden aan een aantal letterUi D. A. M. BINNENDIJK oeen af. OjSjc- hier geen handeling, ??geert''' karakters, geen ^mflieuschihlè^1 "? ^ringV" Octató «r* Arman'dé" zijw*daa* alleen, geheel gescheiden van alles wat hen omringt, geconcentreerd op het probleem van hun verhouding, dat het eenige is dat hun belangstelling heeft. Het spreekt vanzelf dat het bij Chardonne gaat om de innerlijke span ning tusschen de echtgenooten ; slechts de cerebraal-psychologische zijde van hun liefde heeft zijn aandacht. Dat hij zoo ijl en abstract blijvende, in Romanesques" is hij dat meer dan ooit toch voortdurend boeit is een bewijs voor zijn ongewoon talent, voor de innerlijke waarheid van hetgeen hij zegt. i Toch laat Romanesques" tenslotte onvoldaan. Al heeft de schrijver ook ditmaal veel van zichzelf gegeven het zou merkwaardig zijn de analo A. J. D. ra n Oosten: Schip en Trouw; Vunr en Droom (D«- Lantaarn, Am sterdam) DE prospectus, die de twee op vernuftige wijze gezamenlijk uitgegeven bundels van Van Oosten ter begeleiding is toegevoegd, gewaagt van een uitspraak van Greshoff over de poëzie van dezen dichter, die mij doet vermoeden, dat dit oordeel met groote lichtvaardigheid is gefor muleerd. Zulke vriendelijke gemeen plaatsen want wat zijn superlatie ven als een der boeiendste en rijkste dichters" anders hebben, zoodra zij door uitgevers worden geëxploiteerd, een gevaarlijke en misleidende uitwer king. Mijns inziens is het werk van den dichter Van Oosten noch boeiend, noch rijk. Integendeel: het draagt alle ken merken van een dorre en armoedige verbeelding, van ongevoeligheid en poëtisch onvermogen, van sentimenteele en humanitaire verontwaardiging, van overijling, van gebrek aan bezin ning. En men houde het mij ten goede, maar het valt mij moeilijk geboeid te worden door gedichten, waarin de jacht op anecdotische en actueele stof, zoo duidelijk het voornaamste blijk van ^?inspiratie" is. Heel deze poëzie wordt l>eheerscht .djgtok.jeen^ verslaggtversmèrïTa^téit<'ÉW^Ike van .nature voldoe ning yifidt in rielle en yluchtijge. obser vatie, waarbij «en "vleugje» Sensatie, * scherts, goedkoope romantiek of nog goedkooper tragiek een product doen ontstaan van uiterst simplistische allu re. Van Oosten toont niet het geringste te beseffen van de tragiek, die schuilt in het noodlottig en' onbeheerschbaar complex, dat wereld en samenleving heet, een complex, welks rampzalig heid nu eenmaal niet te bezweren is met cynisch voorgedragen simplisti sche idealen en ironische bespotting. Van een jongensachtige verontwaardi ging getuigen deze verzen, en zonder innerlijke wijsheid of genuanceerd ge voel is ook zijn visie op de natuur en op de vrouw. . i , Voor zoover het den bundel Vuur en Droom" betreft: deze bevat sociale gedichten, die grootendeels het karak ter van berijmde ironische pamfletten of voor een politiek cabaret gearran geerde declamatie-stof dragen ; de bun del Schip en Vrouw" bevat z.g.n. romantische, maar in dat genre toch nog te redeneerende, naast pathetische en perverse gedichten. Maar het meerendeel der verzen uit beide bundels is eenvoudig slechte poëzie van soms kin derachtige, soms heftige, steeds machtelooze woorden. Er zijn een zeer gering aantal gedichten uitgestegen boven het peil der journalistieke dramatiek, waar in ook Pauwels vroeger trachtte te excelleeren. Te ergerlijker wordt dit alles, wanneer men bevroedt, dat dit werk bovendien met een minimum aan zorgvuldigheid en ambachtelijke liefde, doch met een maximum aan haast en ongeduld is gemaakt. Men schrijft geen verzen niet de oppervlakkige vaardig heid, waarmee men een vergadering verslaat. Een dichter, die zich dat ver oorlooft, behoort te begrijpen, dat hij de talenten die hem gegeven zijn ver doet aan' een bezigheid en niet wijdt aan een taak. Wie gelooven haasten niet: dit geldt zoo goed voor hen, die op God vertrouwen, als voor hen, die in hun roeping den zin van het leven openbaren. Volledigheidshalve en terwille van iJeiMp^drgKèiïl ?aïik^èfgedicrrt'. k'éndelijj£;!,ied" noemen'Om zijn een--, voud, IJte Eeuwige" om z jrt"be#ogenheid, al moraliseert Van Oosten daar rustig doorheen, ,,De voorste Linie" om de strofische voortvarendheid en den driftigen, geloovigen toon. Maar God verbiede Van Oosten in het ver volg, dat Hij wordt aangeroepen in wanproducten als Glorie van Tilburg", dat ons misschien van menschelijke durf, maar van geen enkele andere hoe danigheid kan overtuigen. Het vermogen'om de taal gloed en spanning en adeldom te schenken is bij Van Oosten al even zeer afwezig als in zijn waarnemingen en ervaringen het besef, dat de buitenkant en de actuali teit van het dagelij ksch leven slechts tijdelijk interessant kunnen zijn, maar nooit onze diepste bekommering mo gen eischen. kundigen en leden van de Dietsche Beweging". Het hier geboden werk is van twee erlei aard: eenerzijds treft men er nog naklanken in van de politieke strijdgedichten van vroeger. Nu dat de poli tieke constellaties, ook op het gebied der Dietsche beweging, zich zoo fel gewijzigd hebben, klinken verwenschingen, die de dichter richt aan het adres van de machten, welke hij terecht of ten onrechte beticht Vlaanderens ondergang te bestreven, wel zeer verouderd. Dat zelfs Grijpland, N ij pi and, Engeland" het hier moet ontgelden, bewijst hoever en hoe afzijdig de animositeit van dezen Dietschen dichter zijn pijlen soms richtte. De technische poëtische perfectie van De Noodhoorn" met zijn onvergetelijk, waarachtig meesterlijk Aan die van Havere...." wordt helaas hier niet meer bereikt. Anderzijds bevat deze bundel korte lyrische Rialiederen", die door hun zangerig ritme > en hun weemoedige stemming herinneren aan het eerste werk van den dichter. Renéde Clercq is een eeuwig jonge verliefde gebleven zijn leven lang. De auteur van het pamflet Sluipend Gif" heeft zich waarlijk deerlijk vergist, toen hij als tegenhanger van al die slechte, mo derne, decadente Hollandsche roman ciers, Renéde Clercq als een voorbeeld van bourgeoise deugdzaamheid roemde, Onze Dietsche bard heeft de luttele genoegens van het aardsche leven, en in het bijzondere de wijn en de vrouw, naar waarde weten te schatten. Het gedicht dat dezen bundel afsluit: Niet iedereen kan heiden zijn..." geeft hiervan een blijmoedig en sympathiek getuigenis: N iel iedereen kan heiden zijn Daartoe hoort kracht en moed ; een vast geloof in zon en wijn en blijde lust in 't bloed. Renéde Clercq is een gezond en fel hartstochtelijk levend mensen geweest. Hem willen opsluiten in het harnas van een puriteinsch conformisme is een zoo potsierlijk als onmogelijk voornemen. RAYMOND BRULEZ Bibliografie (Van Ina Boudier-Bakker: Paul Kampen, Amsterdam) PAUL is de illegale zoon van een gefortuneerd jong meisje, dat na eenigen strijd haar kind afstaat aan de oudere kinderlooze ge huwde vrouw, bij wie ze in huis is. Na jaren het meisje is intusschen ge lukkig getrouwd en heeft twee kin deren heeft er een ontmoeting plaats tusschen de vroegere hospita en Paul eenerzijds en diens moeder an derzijds. En opnieuw ontstaat er een conflict tusschen de beide vrouwen om het bezit van het kind, maar wederom weerhoudt de angst voor de conventie de moeder om den jongen tot zich te nemen en hem -de opvoeding te geven, die hem volgens zijn geboorte toekomt en waarnaar hij krachtens zijn aanleg ".uHbe'SJdejR- -van psychologische- ? ' algemeen ten- volle toevertrouwd, h 'wel haar kijk zelden boven het conventioneele uitkomt en haar inzicht in samengestelde verhoudingen meer schijnt te berusten op intuïtie en een geduldig waarnemen dan op eigen ervaring. Doch in deze novelle mist men zoowel haar intuïtie als haar observatie en het geheel behield een zekere grofheid en banaliteit. Onzuivere huid? , /erwormpjes, pukkels en uilslag verdwijnen ? en de huid wordt jeugdjg-frisch, gezond en fluweelzacht door de huidzuiverende, huidgenezende en huidvoedende kracht van Purol. Gebruik voor gelaatsverzorging witte Purol. Deze is na !nwri|ving onzichtbaar op de huid, daarom zeer geschikt voor gebruik overdag. In dooitn vorH 30, Tube 45 et. lij Apoth. »n Orogitttn. PAfi B DE OROFNF Na. 3125 ZIET VERSCHIL? Let op dit etiket. /' &i< f .\ \ , ,- / A s S s > /s. - ,/./ , ys,* :/ / r n i ?eort* ?at se /etst, r dat wóof.<te» n ter dfiSm *&ftr van f*S nog tefllarbij falen» 4 et& i «je* Opzienbarende ' Amerikaansche Uitvinding* Het krimp-vraagsUik oj>f*J«$t Ka» Hteft-'wi Boston (U-S,A) nse&h heeft Mr, &w»fbr«, "tfm belatigfijlt* uft* vinding gedaan. Als fsbrfkaw vgn stoffes voor Héer*tt-av*rheflKtei» itfeeg Jïff 4tkwi]1$ klachten <jvét het kifOjpti» daar van. Hij rustte niet Vóöf Jrtj «Je oplossing gevonden had, Na jarenlang ntóteïoo$ proefnemsn is hij im geslaagd, Zijn geheim procédémaakt liet mogelijk «rtdiffien eeftttttcbutig* bewerking te geven, dte TX ook bij herhaatd«Hfk wasscbea ~* óng*vóetig maakt voor de fevlüedft». die tot nu toe krimpen ten gevolge hadden. ~ Sanforiscetcn noemt men deïe die krimpen voorkomt. '/. // ff/ ,. ten, (als illvistratie) n Ltüeepdessirt$, ?griJJNffrët groen,* grijs met blauw, grijs met rood, geheel grijs, blauw en beige. 2 boorden, baleintjes en tabs,2 pr. afkn. manch. A. J. P, slui ting,-, 2 mouwlengten normaal en extra lang. Kerko fabrikaat Natuurlijk niet. Want er is geen verschil. Dit overhemd is gesanforiseerd. - Gesanforiseerde over hemden kunt ge ns wasschen of 100 maal, krimpen doen ze nooit. - Dat kan niet meer. Dank zij de opzienbarende uitvinding van Mr. Sanfore. Nu niet meer de bezwaren van mouwen die te kort worden, hoewel ze te lang" waren toen het hemd gekocht werd - nu geen nauwe boorden meer, die ook nieuw niet te dragen waren, omdat ge ie >(op de<4ftrimp" móést' koope^j." -**-.?'', ,X *?"?' <. - c ?/-i-t-* \» \s' . . -? "''"' " ^i£ji» ??".??:'v'?'.v-c1'* ??" e* '... ' '..- " .ï---"' '' ??. 'V ''$??? "?'' 't Is wér de Bijenkorf, die de primeur heeft van deze nieuwe uitvinding. Een schitterende keuze gesanforiseerde overhemden - in verschillende uitvoeringen en prijzen ?- vindt ge daar. IS-P-CI AMSTERDAM PAG. !? Pfc