..X H eeren Gegarandeerd Indonthrengeverfde. onovertroffen wasch- zon- en weerechie OVERHEMDEN P Y J A 91 A'S zeer apart van (Extra lang en w ij d) ZAKDOEKEN Uitstekende kwaliteiten, tegen zeer concurr. prijzen Plnk»ttroanbieding: Overhemden fl. 2.45, 1.75 INDANTHRENHUIS r«ivt«STR«RTH-.- n DR me PEREZ TAPIJ N AMSTERDAM ROTTERDAM SINGEL 480 b/h Koningsplein '«-GRAVBWHAGB - UTRECHT i Een echt" Perzisch Tapijt is niet duurder dan een goed machinaal kleed Voor Pinksteren 3 Laat Palth* Uw coituum «»ni vol. ledig chemisch reinigen en penen: Om het allerbeite resultaat te bereiken worden te Almelo 5 verschillende perten er voor gebruikt l Daarom wordt Uw pak zoo mooi l PALTHE nilMUMIMinilllMIIWUIII iiiiniiiiiiniiii HOUDT KOERS ter zee en te land i Op zee met compas en sextant en met DE GROENE te land i ' ? . ' , ? i DE GROENE Nederlands leidende weekblad ri BON ADMINISTRATIE DE GROENE" KEIZERSGRACHT 355 - AMSTERDAM Poctflro 72880 . Gtmwntt Giro G 1000 - Tttefoon 37*64 f Mijne Heeren, Wilt U mij als abonnéop De Groene Inschrijven ? Ik zend U f 6.- voor het abonnement van l Juni af en verzoek U mij het blad In Mei gratis te zenden. 1 i ' , ' il; Naam: Straat:. Woonplaats: Nr. 84.37 Handteekening:.. Abonn«mtnun kunntn t* «Hen tijde iniun, d<xh sleehu bij htt van j|i^j|r| ten C Dr. A. J. M. Wanders J 6 H hun dampkring DE aloude kwestie over mogelijk leven op andere werelden hangt natuurlijk nauw samen met de aanwezigheid en de samenstelling der atmosferen, die de diverse planeten omgeven wanneer men onder voornoemde werelden althans de we relden van ons zonnestelsel wil ver staan, zooals dat gewoonlijk ge schiedt. Twee gansch verschillende wegen doemen voor den onderzoeker op, die iets wil achterhalen met betrekking tot de dampkringen onzer medeplaneten. Hij kan zich in gepeinzen nederzetten, met de eenheid der wereldmaterie (welke een uitgemaakt feit is) voor oogen. Hij kan zich voorts de samen stelling van onzen eigen dampkring (zijnde 20°/?zuurstof en 8o°/?stikstof) voor den geest halen, alsmede de zwaarte van elk der bollen Mercurius, Venus, Mars, Jupiter, enzoovoort. Om zich dan vervolgens aan het cijferen te zetten, ter achterhaling van het rant soen lucht, dat elk dezer globes bij zijn ontstaan waarschijnlijk wel in even redigheid aan zijn gewicht zal hebben meegekregen. Het eindresultaat is u waarschijnlijk al wel bekend. Venus mede in ver band met de hoogere temperatuur al daar moest bevolkt wezen met een wereld van land- en watersauriërs, levend en tierend te midden van een warm en vochtig tertiair klimaat. Mars moest een stervende aarde zijn, welker geleidelijke woestijnvorming zijn be woners in ontroerende eensgezindheid de handen had ineen doen slaan tot het aanleggen van een gigantesk kanalenplan, ter doelmatige distributie van het schaarsche, levenbrengende water der ontdooiende poolzeeën. Men kan evenwel ook niet filosofee ren, maar zich uitsluitend bepalen tot hetgeen de waarneming leert. Wat vinden wij dan? MERCURIUS is een planeet van klein formaat. De temperatuur is er bovendien zeer hoog, want hij wen telt dicht bij de zon, en daarom zoo zei de theorie kon Mercurius hoog stens een zeer ijle atmosfeer rijk zijn. Inderdaad hebben de observatoren de zen vluchtigen dampkring te zien ge kregen, zij het ook indirect. Men heeft n.l. donkere vlekken op het oppervlak der planeet nu en dan onzichtbaar zien worden. Niet omdat ze wegdraaiden uit het gezicht Mercurius keert de zon steeds zijn zelfde zijde toe maar wijl ze door een soort van wolken bedekt schenen te worden. Het merkwaardige daarbij was, dat bepaalde landstreken (vooral die nabij de grens van licht en donker) vaker onzichtbaar worden dan Verkiezingspraatjes | K ben weer present. Maar het was mooi, vier dagen Brussel en de Ardennen alles inbegrepen. In Brussel met mijn vrouw; een prachtstad maar het eten is niks. Een biefstuk dat ze ser veeren, wij zouden ons dood schamen en vieze nagels, wat toch eerste kelner plicht is. Ik moet zeggen, het is er wel goedkoop, en wel knappe dames, maar ja. Mijn vrouw had een groote flesch parfum mee terug, onder haar bank in de autobus en zij viel om en brak. En je komt terug en ze zit midden in de verkiezingen. En weer bij ons in de zaak, waar het wel het middelpunt lijkt van den strijd, en Kist is weer de ver trouwde van 'links en rechts, rooie revolutionnairen met artistieke nei gingen en zwarte maatschappij-vernie tigers; en daartusschen Kist, om het vuur te dooven met klare en pils; en zoo zitten wij midden in de politiek. Maar gelukkig zijn er nog groote heldenfiguren als Dokter Vos, die, zegt hij mij, voor onze vrijheid zal strijden als de geuzen en ook tegen de overheids bemoeiing, net als zij. Die geuzen, zegt hij, waren nou de eerste liberalen. Voert net als zijden heWenstrijd voor de vrijheid achter Dokter Vos als hij maar eenmaal in de Kamer zit, maar ik kies hem graag, altijd vijftien cent fooi en een vriendelijk woord, ook buiten verkiezingstijd. En je weet, wat je aan hem hebt, al is het dan misschien niet, zoo erg veel. ? t Dat was iets anders met de Heeren communisten. We hebben altijd zoo'n stelletje, met grijze broeken en truien en losse haren, en praten over politiek, kunst en kapitaal en een aardige ver tering om de wereld i te hervormen. En op eens loopen zij in hooge boorden, en met actentasschen, en het is uit met het proletariaat, maar zij zeggen: Kist, wij strijden voor een krachtigen middenstand en dat ben jij ook", en ze vragen om sinaasappelsap en weg met het revolutionnaire pathos, waar mee vroeger de klare achterover ging. Waar moet dat heen, vraag je je af, als ze zich al gaan schamen communist te zijn. En als je door Amsterdam komt, en je ziet het trotsche galjoen van Jonk heer 4e Geer op de bruggen, tusschen al zijn tegenstanders,dan voel je, hoe daar toch nog de traditie zit, alsof de J onkheer weer zegt: ,,Wij blijven voor u dob beren", zoo heerlijk geruststellend en ook meest nette menschen, die vragen of je er geen zin in hebt, om op hem te stemmen. En als je daar eerlijk op af moest gaan, zou je als Ober,, om al je klanten tevreden te stellen, wel alle hokjes rood moeten maken, zooveel menschen beloof je je stem, en dat voor zoo'n onnoozele paar centen fooi. Nee, wat dat betreft is de politiek niet veel meer, de laatste jaren. Maar gelukkig is er in Amsterdam nog wat anders dan alleen politiek. Ja", zei tegen mij een Heer Musicus, daar is ook nog de Heer Mengelberg, van het Concertgebouworkest, die heeft, zegt hij zelf, niets met politiek te maken als hij buitenlandsch gaat, net als.voet ballers. En dan klagen de menschen nóg over gebrek aan belangstelling voor de muziek. Dan moet je ook niet ver baasd zijn, dat het publiek meer voor voetballen voelt, zoo zelfs, dat ze als een tolmuur zoo vastloopen in Rot terdam". En zoo kwamen wij van zelf weer op politiek. Maar gelukkig riep iemand net: afrekenen, en kreeg ik een dub beltje fooi in een verkiezingspamflet gewikkeld. Niets voor niets in deze kiezende maatschappij. PAG. H DG GROEN E No. 3U7 andere plaatsen op de schijf. Mogelijk valt dit toe te schrijven aan de ononder broken luchtcirculatie van het koude en duistere, naar het verwarmde, zonbeschenen halfrond: aan heftige win den dus, die uitgestrekte wolken woestijnstof op hun weg zullen meevoeren. Dat Venus een atmosfeer heeft, was reeds lang bekend. Minder goed inge licht waren we tot voor kort omtrent de samenstelling van dien dampkring. Gebleken is nu, dat van zuurstof geen spoor aanwezig is. Wel koolzuur, een gas dat op aarde in hoofdzaak door vulkanen en voorts door mensch en dier wordt uitgeademd, maar dat ove rigens nog geen procent van de dampkringsgassen uitmaakt. Op de Avond ster schijnt het daarentegen een der hoofdbestanddeelen van den dampkring te zijn. De conclusie ligt voor de hand: organisch leven kan er op Venus niet aanwezig zijn: alleen reeds wegens totaal gebrek aan zuurstof; terwijl een plantenwereld, die het koolzuurgas juist tot zuurstof zou hebben omgezet, er evenzeer blijkt te ontbreken. De Mars-atmosfeer moet waterdamp bevatten; dat staat vast. De snee uwkoppen aan de polen der planeet, die iederen zomer geleidelijk wegsmelten, deden het reeds vermoeden. Maar ze kerheid kreeg men toch eerst, toen de radiometers (een soort ultragevoelige thermometers) op de Amerikaansche sterrewachten ons leerden, dat de tem peratuur der poolsneeuw bij het smel ten inderdaad.... o°C. was, zoodat we hier niet anders dan met water te doen konden hebben. Erg vochtig kan de dampkring echter niet zijn, want tot nog toe is het niet mogen gelukken waterdamp met de daarvoor bestemde instrumenten aan te toonen. Evenmin als.... zuurstof. Ook dit zoo belang rijke gas schijnt maar in zeer kleine hoeveelheden op Mars aanwezig te zijn. Wat toch ook wel weer in overeenstem ming moet heeten met de huidige op vatting, dat de eertijds voor zeeën aangeziene donkere groenachtige vlekken op de roode planeet, hun tint waar schijnlijk danken aan een primitieve mos- of varenbedekking, die maar weinig eischen stelt. Met Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus is het weer geheel anders geschapen. Deze vier reuzenplaneten vormen een soort familie op zich. Hun zware atmosferen hebben verscheidene karaktertrekken gemeen. Ze zijn zoo machtig, dat de planeten den schijn wekken van nog geheel gasvormig te zijn. Langen tijd meende men dan ook dat Jupiter c.s., tengevolge van hun groote massa, nog niet voldoende had den kunnen afkoelen, en men be schouwde ze als een soort tusschenstadium tusschen een gloeienden gasbol als de zon, en een planeet als de aarde. Maar er rezen bezwaren. De zelfde ultra-thermometers die op Mars smeltende poolsneeuw hadden aangetoond, wezen op Jupiter 130" onder nut, en op de drie andere planetenjgelfs nog lagere temperaturen aan. Dat klopte dus al kwalijk met de theorie van den gloeienden gasbol! Tenslotte kwam ook de spectroscoop nog zijn duit in het zakje doen, door te onthullen, dat de gasmantels dier reuzenplaneten voor een zeer groot deel bestaan uit moerasgas en ammoniakdamp. U zult misschien verwonderd vra gen, hoe een planeet laat staan vier planeten tegelijk er bij komt, zich dergelijke wonderlijke gassen in den dampkring te halen. Die vraag dringt zich inderdaad op. De astrono men hebben hem ook gesteld, en ze zijn tenslotte tot de conclusie gekomen, dat de aanwezigheid dezer onwaar schijnlijke gassoorten een kring van scherpzinnige cornbinatiën en spits vondige deducties prachtig tot sluiten bracht. Uitgaande van de onderstelling, dat de planeten op de een of andere wijze van de zon afkomstig waren, leerde een diepgaande studie van het gas mengsel, waaruit ons daggesternte is opgebouwd, de samenstelling kennen van de oermaterie, waaruit de planeetgasbollen eens hebben bestaan. Won derlijk genoeg moet dat voor meer dan po°/0 waterstof zijn geweest. Waterstof is het lichtste gas dat wij kennen, en uit hoofde van die eigenschap moet het op de kleinere planeten (de aarde b.v.) dan ook alras uit den dampkring ont snapt zijn. Slechts de reuzenplaneten, met hun enorm gewicht, hebben het vluchtige gas kunnen vasthouden.Daar leefde het in vrede tusschen de andere gassoorten, die ook ruimschoots voor handen waren, als daar zijn: zuurstof, stikstof en koolstof. Bij het dalen van de temperatuur ging het zelfs chemi sche verbintenissen aan met deze an dersoortige moleculen, en er ontstond waterdamp, ammoniak en moerasgas (methaan). Naarmate de thermometer nog verder daalde, condenseerde de waterdamp tot water, en nog later zelfs tot ijs. Dat ijs vormt nu een dikke korst rondom de oorspronkelijke vaste pla neetkern met het gevolg dat er thans geen waterdamp meer in de damp kringen van Jupiter en de andere pla neten valt aan te toonen. Slechts moe rasgas en ammoniak hebben de barre koude kunnen overleven, en deze zijn dan o6k werkelijk als eenige van de voornaamste bestanddeelen in die zwa re gasmantels door ons gezien. Met deze fraaie bevestiging van de onderstelling dat de planeten zonnekinderen zijn, nemen we afscheid van de dwaalsterren en van hun atmosfe ren. Het is waar: sinds 1930 kennen we nog een negende familielid, Pluto genaamd, die ongeveer de afmeting moet hebben van Mercurius, of van Mars, d.w.z. een middellijn, die 2 a 3 keer kleiner is dan die van de aarde. Maar Pluto, van zoo geringe afmeting zijnde, staat veel te ver weg, dan dat men op grond van waarnemingen reeds iets noemenswaards over dit jongste lid in de zonnefamilie zou kunnen be weren. En nieuwsgierige vragen naar zijn dampkring doen we dus maar be ter met voorloopig liever heelemaal achterwege te laten. . ..*, e.; films waarborgen U mooie brillante kiekjes. UW HANDELAAR HEEFT ZE! Hoofd ver», v. Noderland t N.V. ODIN - 69 van Oldenbarneveltfttraat - NIJMEGEN lètkttf-. *l>Ai ? Hr % NI $EBIE VAM -f2L POPVLACt f 3.f45D DEKJIO 'B.'B. ' f 9* '"fIl7f \ /^ BR?COM -f 13.27 \{£/ SMASM -f 10.75^^ "DRAK?-p 19.SYCRAFT f24.TOPFL»T VOOR T?NNmKL?DlNG RA£T>PL?GT ONZ£ PRVaVVT'GRATIS OP AANVRAGE CAT2LD. ^^BUlrtHfPORT-UlTW 113-115 voor liet goed verzorgde interieur tapijten N.V. KON. VER. TAPIJTFABRIEKEN R'DAM. A'D AM, DEVENTER. MOORDRECHT TOONZALEN TE AMSTERDAM: SINGEL 404 KAMPEERWAGENS Twee occasion^: geheel nieuw, modern type, vier slaap plaatsen Automatische rem PRIJS f 250.-EN f 375.Oud Blaricummerweg 34, LAREN N.H. DE DATUM? OP UW HORLOGE! LECOULTRECalendrier In stalen of gouden kast Verkrijgbaar in uitsluitend eerste klas horlogezaken. Import.: A. Bronkhorst.den Haag, 478?480 Laan van Meerdervoort <v VRIJE MENSEN V IN EEN VRIJ LAND Vrijheid verdraagzaamheid en WieEmet deze leuzen instemt, brenge zijn stem uit op lijst 2, de lijst der S.D.A.P. PAG. IS DE GROENE No. 3127