/i. ? »»»»?««»« mi r buitenlander oordeelf: Van alle Europeesche staatslieden die ik ontmoet heb, i's hij de sympatiekste en in vele opzichten maakt hij den sterksten indruk. BRUCE LOCKHART IN DE EVEN ING STANDARD 24.3.36 De meening van een Nederlandsch dagblad: Dr. Colijn is een scherpzinnig man niet al teen, doch - om het populair uit te drukken een flinke vent bovendien. Dr. Colijn is een man van beginsel. LIMBURGER KOERIER 21.1134 GISPEN s BRANDVRIJE LADENKASTEN Pp Dinsdag 20 April 1937 werd onder leidingvan het Proefstation voor Bouwmaterialen Koning en-Bienfait" te Amsterdam een brandvrije Gispenkast aan een vuurproef onderworpen. Geduren de een uur stond de kast in een loeiende vuurzee en nadat die ge doofd was en de kast geopend kon worden, kwam de inhoud,die uit kostbare" papieren bestond, volmaakt ongedeerd te voorschijn Deze kasten zijn voorzien van een visuele sluitveiligheid en betekenen het allernieuw ste op het gebied van veilige b e r g i n g Wij nodigen U uit tot een bezoek aan onze Amsterdamse toonkamer, waar l-, 2- en 4-ladige kasten staan tentoongesteld GISPEN Leidsche straat 27 AMSTERDAM AMSTEl GARAGE Woespemjdo 143. Tol. 53218 Wij gai-ecren, wasschen, snieren, halen en brengen uw auto l'rij/i-ii i:in:i(' l' I."».- (H-r iii;ian<l Onze 30-j.irigu ervaring is een waarborj; voor goede service Stalling voor 100 auto's - Dag en nacht geopend i C Dr. B. Hilman HELIUM OF WATERSTOF? Veiligheid en wereldeconomie IN de jaren 1933?'34 heeft men in verschillende bladen en tijdschriften artikelen kunnen lezen en foto's kunnen zien betreffende het nieuwe Duitse luchtschip LZ 129 Het Groot ste Luchtschip ter Wereld 248 meter lang, 41,2 meter middellijn 200.000 m3 inhoud maximum snelheid 135 km per uur het eerste luchtschip dat gevuld zou worden met heliumgas en voortgestuwd door dieselmotoren een luchtkasteel, voorzien van alle ge makken, een luchtschip zo veilig dat er zelfs een rooksalon aan boord was (op zijn voorganger, de LZ 127 Graf Zeppelin", mocht geen lucifer mee aan boord worden genomen vanwege het brandgevaar) ! Kortom, de volmaakt heid zelf. De zware les van de R xox, die met de bloem van Engelands luchtvaartdeskundigen aan' boord in 1929 bij Beauvais neerstortte en verbrandde, was goed geleerd: een soortgelijke ramp zou de LZ 129 nooit of t en im mer kunnen overkomen. Het schip kwam in 1935 'n de vaart en ontving de naam Hindenburg". Op het vliegveld Lakehurst liggen de ge blakerde en verbogen resten. En ieder die de dag na Hemelvaart een ochtendblad had gekocht en zich ' herinnerde wat hij indertijd over de veiligheid van Het Grootste Luchtschip ter Wereld had gelezen vroeg zich af: Maar hoe is dit in 's hemelsnaam mo gelijk geweest? Het schip was gevuld met onbrandbaar helium, de motoren werden gedreven met ruwe olie, een stof die onder normale omstandigheden heel moeilijk aan het branden te krij gen is.... vanwaar die ontploffingen, die hel van vlammen? Tot de nadere be richten in de avondbladen het raadsel oplosten: de gaszakken waren gevuld met waterstof, er was nooit helium in geweest! HERINNER u even uw natuurkunde van de lagere school: een in water gedompeld lichaam verliest zoveel aan gewicht als het gewicht van het ver plaatste water bedraagt. Duw dus een blok hout van i dm3 onder water en het verliest het gewicht van i m3 water oftewel i kg. Maar zo'n blok hout weegt lang geen kilo, het krijgt dus een nega tief gewicht, het weegt minder dan niets, en daarom stijgt het op zodra u het loslaat: het drijft. Door dezelfde oorzaak drijft" een luchtschip. Dezelfde stelling geldt ook hier: een in lucht gedompeld lichaam verliest zoveel aan gewicht als het gewicht van de verplaatste lucht be draagt. Het zal stijgen als het een nega tief gewicht krijgt, als dus het gewicht van de verplaatste lucht groter is dan het gewicht van het schip zelf. Onver mijdelijk echter moet een luchtschip worden gebouwd van vaste stoffen, en die zijn allemaal zwaarder dan lucht (geen enkel vast voorwerp vliegt van zelf de lucht in). Hoe kunnen we aan dit bezwaar tegemoet komen ? We maken het luchtschip hol en pompen de lucht er uit. Als we een hulsel heb ben dat 80 kg weegt en zoo kg lucht verplaatst, en we pompen die zoo kg lucht er uit (we verwaarlozen nu maar even de dikte van het hulsel en stellen de inhoud gelijk aan de luchtverplaatsing), dan krijgt het geval een negatief gewicht, een stijgkracht van 20 kg. Het zal stijgen tot een hoogte waar de lucht zoveel ijler is dat een zeker luchtvolume er 4/5 weegt van het gewicht van, het zelfde volume hier beneden. Daar ver plaatst het toestel 80 kg lucht: zijn eigen gewicht; een toestand van even wicht is bereikt en het blijft op gelijke hoogte zweven. De technische uitvoering van dit denkbeeld stuit op een overwegend be zwaar : een hulsel dat luchtledig wordt gepompt moet betrekkelijk zwaar zijn om de druk van de omringende buiten lucht te kunnen weerstaan. Om een licht hulsel te kunnen gebruiken vullen we het met een gas dat dezelfde span ning heeft als de buitenlucht, maar lichter is dan deze. Het gewicht van dit gas betekent natuurlijk verlies aan stijgkracht. Maar daar staat tegenover dat we het hulsel nu zeer licht kunnen maken. DIT alles is zo eenvoudig dat het u misschien overbodig lijkt het nog eens in herinnering te brengen. Maar informeer eens hoeveel mensen in uw omgeving heilig overtuigd zijn dat een ballon wordt opgeblazen", ongeveer zoals een fietsband, dat hij een zekere spanning moet hebben. Dit is een wan begrip. De vulling met gas is eigenlijk slechts een noodmaatregel: het gas dient om te zorgen dat er in de ballon dezelfde spanning heerst als daarbuiten, zodat het hulsel geen onnodige druk ondervindt. Vooral niet mér gas, want dan ontstaat er een ongewenste span ning van binnen. En bovendien: alle beetjes wegen, óók gas, al is het nog zo licht. We nemen dus een licht gas voor de vulling. Het lichtste gas dat er bestaat is waterstof; het gewicht is slechts 16 pCt. van dat der lucht. Maar water stof heeft een zeer onaangename eigenschap: twee delen van dit gas verbinden zich met n deel zuurstof tot water. Dit water neemt een vél kleinere ruimte in dan de beide gassen; bij de verbinding ontstaat dus plotse ling een luchtledig, waar de omrin gende lucht met een plof invalt. In het laboratorium maakt men hiervan ge bruik om te zien of een gas dat bij de een of andere proef ontstaat bijgeval waterstof is: men vangt er een beetje van op in een reageerbuis]e, houdt dit met de opening bij een Bunsen brander en waf! zegt het gas mengsel; de waterstof heeft zich met wat zuurstof uit de lucht verbonden tot water onder begeleiding van een knaleffect dat aan het mengsel zijn naam heeft gegeven: knalgas. Er is geen Bunsenbrander nodig om dit mengsel tot ontploffing te brengen: het kleinste vonkje is voldoende. En als er niet een paar kubieke centi meter gas in een reageerbuisje is, maar 200.000 kubieke meter in de Hindenburg", dan is het effect niet: Waf! maar.... wel, wat daar op Lakehurst is gebeurd. Want waterstof vormt niet alleen met zuurstof een ontplofbaar mengsel, het is ook zeer, licht ontbrandbaar en geeft een vlam met een zeer hoge temperatuur. Tegenover dit nadeel staan als voor delen: de lichtheid en.... de prijs. Het is vrij goedkoop en overal te be reiden. Men maakt het in het groot door verhitting van kool met gebluste kalk in ijzeren retorten of door over verhitte stoom over gloeiende cokes te leiden. HET andere gas dat in aanmerking komt voor de vulling van luchtschepen is helium. Een zeldzaam gas: het kan worden bereid uit enkele zeldzame radio-actieve mineralen (zo als het thorianiet van Ceylón, dat bijna zo cm3 helium per gram mineU KOMT TOCH OOK IN DE TANZ KLAUSE? Marnixstraat b/h Loidseheplein Matte* 4-6.M - Avond 8-1 507 O BESPARING op Uw autokosten door «en F l AT 500 Benzine-verbruik l :20 ? Prijs F. 995.Phenomenale rijkwaliteiten, twee ruime zitplaat sen, flinke bagageruimte. Snelheid 85 K.M. p. uur Nadere inlichtingen bij den Imp. J. LEONARD LANG Stadhouderskade 114, Amsterdam of een zijner agenten De brandende Hindenburg" stort te Lakehurst neer PAG. 16 DE GROENE No. 3)28 raal bevat) en tuit de lucht, waarin het ten bedrage van 0.0004 pCt. voor komt. Maar op deze wijze kan men geen hoeveelheden krijgen waarmee men een luchtschip kan vullen. Er zijn slechts twee landen die helium kunnen produceren in aan zienlijke hoeveelheden: Canada en de Verenigde Staten. In Canada komt helium voor ten bedrage van gemid deld 0.6 pCt. in de aardgasbronnen van Alberta, Ontario en Nieuw Brunswijk; in Amerika in de bronnen van Texas en de middenstaten en in de beroemde Appalachian gas fields; in Kansas zelfs tot 1.5 p C t. Als al dit gas werd gewonnen zou Canada 150.000 m3 helium per jaar kunnen leveren, de Verenigde Staten het tiènvoud van deze hoeveelheid. De commerciële exploitatie van aardgassen voor heliumwinning is reeds mogelijk bij een minimum gehalte van 0.33 pCt. Helium is zwaarder dan waterstof het soortelijk gewicht is 0,1784. dat van waterstof 0,16. Maar het is onbrandbaar l En dit voordeel is voor het gebruik in, luchtschepen zo enorm groot, dat men over het verschil in gewicht en het verschil in prijs zou zijn heengestapt. De Hindenburg" was geconstrueerd voor vulling met PAG. 17 DE GROENE Ne. 3«8 helium. Alleen om dit kostbare gas te sparen zou men, als men gas moest afblazen (wat telkens nodig is als door het verbruik van dieselolie het schip lichter wordt en het statisch evenwicht dreigt te worden verbroken), water stof laten ontsnappen uit kleine bal lons, die waren opgehangen in de grotere, met helium gevulde binnenballons. Het gevaarlijke goedje zou dus te allen tijde omringd zijn door het onbrandbare helium. Zo was het plan. Maar helium is duur en moet uit Amerika komen. En Duitsland heeft geen deviezen. Bovendien legt de Amerikaanse rege ring moeilijkheden in de weg aan de uitvoer van het kostbare gas: wie weet hoe de luchtvloot der Verenigde Staten er nog eens om verlegen zou kunnen zitten. . Maar varen moest de Hindenburg" tóch. Dan maar met waterstof. Op Lakehurst hebben de 200.000 m3 waterstof van de Hindenburg" zich met zoo.ooo m3 Amerikaanse zuur stof chemisch verbonden tot water volgens de vergelijking 2 H?+ 02 = 2 H» O. Plus dood en verderf en ont zetting en tranen, die door weterischap en techniek vermeden hadden kunnen worden als de politiek geen spaak in het| wiel had gestoken. NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP STOOM-MEELFABRIEK HOLLAND" N.V., GEVESTIGD TE AMSTERDAM. UITGIFTE van ? 600.000,4 pCt. Eerste Hypothecaire Obligatiën, in stukken van f 1000,?aan toonder. De ondergeteekende bericht, dat de inschrijving op bovengenoemde obligatiën met recht van voorkeur voor houders van de per 22 Juni 1937 af losbaar gestelde 7 pCt. obligatiën op Vrijdag 21 Mei 1937, van des voormiddag* 9 uur tot des namiddags 4 uur, tot den koers van 99 pCt. zal zijn opengesteld bij hare kantoren te AMSTERDAM, ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE, alwaar prospectussen en inschrijvings formulieren verkrijgbaar zijn. INCASSO-BANK N .V. AMSTERDAM, H Mei 1937. . Adverteeren... doet verkoopen !